Luận văn Thạc sĩ: Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:103

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài nhằm mục đích đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, những nguyên nhân hạn chế chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã và đề xuất một số giải pháp có căn cứ khoa học và có tính khả thi, phù hợp với điều kiện thực tiễn và những quy định của pháp luật hiện hành nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ: Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên

LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn được hoàn thành là do sự cố gắng, nỗ lực của bản thân, dựa vào kiến thức đã học trong trường và kiến thức thực tế qua quá trình thực tập. Kết quả nghiên cứu trong luận văn đảm bảo trung thực và chưa được công bố trong bất cứ một công trình khoa học nào trước đây. Luận văn là công trình nghiên cứu độc lập của tác giả và phù hợp với chuyên ngành đào tạo, số liệu thực tế được phòng Nội vụ và một số phòng, ban liên quan của huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên cung cấp. Tác giả luận văn Đoàn Minh Phúc i
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài, tác giả đã nhận được sự quan tâm, hướng dẫn tận tình của PGS.TS Nguyễn Trọng Hoan, cùng nhiều ý kiến góp ý của các thầy, cô Khoa Kinh tế và Quản lý - Trường Đại học Thuỷ Lợi. Với lòng kính trọng và sự biết ơn sâu sắc, tác giả xin chân thành cảm ơn PGS.TS Nguyễn Trọng Hoan và các thầy cô phòng Quản lý đào tạo Đại học và Sau đại học, các thầy cô Khoa Kinh tế và Quản lý đã giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập tại Trường Đại học Thủy Lợi cũng như quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài luận văn, xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới các thầy giáo, cô giáo đã nhiệt tình giảng dạy, trang bị kiến thức để tác giả có cơ sở khoa học hoàn thành luận văn. Tác giả xin trân trọng cảm ơn sự động viên, giúp đỡ nhiệt tình của lãnh đạo, công chức phòng Nội vụ cùng một số phòng ban liên quan của huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên đã tạo điều kiện để tác giả hoàn thành luận văn này. Do trình độ, kinh nghiệm và thời gian nghiên cứu hạn chế nên luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót, tác giả rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy, cô để luận văn được hoàn thiện hơn và có giá trị thực tiễn hơn nữa. Xin trân trọng cảm ơn! ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH.....................................................................................vi DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU................................................................................. vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................................ix PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................................1 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ .................................................................................5 1.1 Khái niệm, phân loại và vai trò của cán bộ, công chức cấp xã ............................. 5 1.1.1 Khái niệm ...................................................................................................5 1.1.2 Phân loại cán bộ, công chức cấp xã ........................................................... 6 1.1.3 Vị trí, vai trò của cán bộ, công chức cấp xã ...............................................7 1.2 Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ....................................................10 1.2.1 Khái niệm chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ........................ 10 1.2.2 Các tiêu chí đánh giá chất lượng cán bộ, công chức cấp xã ....................11 1.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ............................................................................................................................... 16 1.3.1 Quan điểm của Đảng, Nhà nước và địa phương ......................................16 1.3.2 Điều kiện kinh tế - xã hội .........................................................................17 1.3.3 Thị trường lao động ..................................................................................17 1.3.4 Đánh giá thực hiện công việc của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ......17 1.3.5 Công cụ và phương tiện làm việc của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã18 1.3.6 Nhận thức của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ....................................18 1.4 Nội dung hoạt động nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã .....19 1.4.1 Tuyển dụng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ........................................19 1.4.2 Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ............................ 20 1.4.3 Giữ chân nhân tài, duy trì đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ..................20 1.5 Kinh nghiệm của một số địa phương về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã .......................................................................................................22 1.5.1 Kinh nghiệm của một số địa phương trong nước .....................................22 iii
1.5.2 Bài học kinh nghiệm cho huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên ............. 26 Kết luận Chương 1 ........................................................................................................ 27 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ CỦA HUYỆN PHÚ LƯƠNG, TỈNH THÁI NGUYÊN ............................... 28 2.1 Tổng quan về Ủy ban nhân dân huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên .............. 28 2.1.1 Thông tin chung về huyện Phú Lương ..................................................... 28 2.1.2 Tóm lược quá trình hình thành và phát triển ........................................... 28 2.1.3 Điều kiện kinh tế - xã hội ......................................................................... 29 2.1.4 Cơ cấu tổ chức.......................................................................................... 34 2.2 Thực trạng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên ...................................................................................................................... 35 2.2.1 Quy mô và cơ cấu đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên .................................................................................. 36 2.2.2 Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên ...................................................................................................... 39 2.3 Thực trạng các hoạt động nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên ................................................................. 46 2.3.1 Tuyển dụng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên ............................................................................................................... 46 2.3.2 Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên .............................................................................................. 48 2.3.3 Duy trì đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên .............................................................................................................. 52 2.3.4 Công tác đánh giá cán bộ công chức cấp xã ............................................ 55 2.3.5 Chế độ đãi ngộ cán bộ, công chức cấp xã ................................................ 57 2.4 Đánh giá về thực trạng hoạt động nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên ............................................. 59 2.4.1 Ưu điểm.................................................................................................... 59 2.4.2 Hạn chế và nguyên nhân .......................................................................... 61 Kết luận chương 2 ......................................................................................................... 66 iv
CHƯƠNG 3 ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ CỦA HUYỆN PHÚ LƯƠNG, TỈNH THÁI NGUYÊN68 3.1 Phương hướng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên...................................................................................68 3.1.1 Mục tiêu nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên ................................................................ 68 3.1.2 Phương hướng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên ................................................................ 71 3.2 Giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên ........................................................................74 3.2.1 Nâng cao công tác tuyển dụng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ...........74 3.2.2 Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã 77 3.2.3 Đẩy mạnh công tác giáo dục, rèn luyện, nâng cao tinh thần trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ............................................................... 82 3.2.4 Quy hoạch đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã đảm bảo khoa học, hợp lý ........................................................................................................................... 84 3.2.5 Tăng cường công tác đánh giá đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ...........86 3.2.6 Hoàn thiện cơ cấu hợp lý của cán bộ, công chức cấp xã ......................... 87 3.2.7 Thu hút và nâng cao hiệu quả sử dụng nhân tài .......................................88 Kết luận Chương 3.........................................................................................................89 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................................... 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................92 v
DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH Hình 2.1 Sơ đồ cơ cấu tổ chức bộ máy huyện Phú Lương 34 Hình 2.2 Biểu đồ quy mô đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2015 - 2018 36 Hình 2.3 Trình độ chuyên môn của công chức cấp xã trên địa bàn huyện Phú Lương, giai đoạn 2015 - 2018 40 vi
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1 Dân số và lao động huyện Phú Lương giai đoạn 2016 – 2018 ...................... 30 Bảng 2.2 Cơ cấu về độ tuổi đội ngũ CBCC cấp xã huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên từ năm 2015-2018 ............................................................................................ 37 Bảng 2.3 Cơ cấu về giới tính và dân tộc thiểu số trong đội ngũ CBCC cấp xã huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên từ năm 2015 – 2018 ...................................................... 38 Bảng 2.4 Trình độ chuyên môn của cán bộ chuyên trách cấp xã của huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên từ năm 2015 - 2018 ..........................................................................39 Bảng 2.5 Bảng trình độ lý luận chính trị của cán bộ chuyên trách cấp xã của huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên từ năm 2015-2018................................................................ 41 Bảng 2.6 Bảng trình độ lý luận chính trị của công chức cấp xã của huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên từ năm 2015-2018 ............................................................................42 Bảng 2.7 Trình độ quản lý nhà nước của cán bộ chuyên trách cấp xã huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên từ năm 2015-201..................................................................43 Bảng 2.8 Trình độ quản lý nhà nước của đội ngũ công chức cấp xã huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên từ năm 2015-2018 ............................................................................43 Bảng 2.9 Tỷ lệ CBCC cấp xã có trình độ tin học, ngoại ngữ huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2015 - 2018 ..............................................................................44 Bảng 2.10 Tình hình thực hiện nhiệm vụ được giao của cán bộ công chức cấp xã ở huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2015 - 2018 ........................................45 Bảng 2.11 Kết quả tuyển dụng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Phú Lương giai đoạn 2015 - 2018 ........................................................................................ 47 Bảng 2.12 Kết quả công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CBCC cấp xã huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên từ năm 2015-2018................................................................ 50 vii
Bảng 2.13 Cơ cấu quy hoạch đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Phú Lương từ năm 2015 đến năm 2018 ............................................................................... 52 Bảng 2.14 Kết quả đánh giá phân loại cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Phú Lương ..................................................................................................................... 56 viii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CBCC: Cán bộ, công chức CĐ: Cao đẳng CNH – HĐH: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa ĐH: Đại học HĐND: Hội đồng nhân dân KT – XH: Kinh tế - xã hội THPT: Trung học phổ thông UBND: Uỷ ban nhân dân ix
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sự phát triển của một quốc gia, một tỉnh, một huyện cần dựa trên nhiều yếu tố như điều kiện kinh tế xã hội, tài nguyên thiên nhiên, vị trí địa lý, nguồn nhân lực,... trong đó nguồn nhân lực đóng vai trò rất quan trọng. Ở Việt Nam, cải cách hành chính được đặt ra như một đòi hỏi khách quan của thực tế để tạo tiền đề thúc đẩy cải cách kinh tế, đồng thời xây dựng được những điều kiện cần thiết để có thể tận dụng được mọi cơ hội của xu thế hội nhập và toàn cầu hóa nhằm phát triển kinh tế, xây dựng một hệ thống hành chính tạo ra điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa và xây dựng một Nhà nước thật sự của dân, do dân, vì dân. Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2020 đã xác định mục tiêu cải cách hành chính với một trong những trọng tâm là xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức (CBCC). Hiệu lực và hiệu quả quản lý của bộ máy nhà nước nói chung và hành chính nhà nước nói riêng, xét cho cùng được quyết định bởi phẩm chất, năng lực và hiệu suất công tác của đội ngũ cán bộ, công chức. Để xây dựng được một đội ngũ cán bộ, công chức đáp ứng được yêu cầu, tạo cơ sở để thực hiện thành công cải cách hành chính cần phải chú trọng đến chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. [1] Thực tiễn cải cách hành chính và chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức thời gian qua cho thấy đã có nhiều chuyển biến tích cực, đặc biệt là từ khi Luật Cán bộ, công chức ra đời. Không chỉ nội dung, thẩm quyền trong quản lý cán bộ, công chức được quy định rõ, mà từng nội dung của quản lý cán bộ, công chức cũng được đổi mới góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. Tuy nhiên, mặc dù đã có nhiều thay đổi tích cực trong công tác quản lý cán bộ, công chức nhưng nhìn chung vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu và mục tiêu đặt ra. Thực tế cho thấy công tác quản lý cán bộ, công chức ở Việt Nam thời gian qua vẫn mang nặng những đặc điểm của “quản lý nhân sự”, bởi các chính sách và thực tiễn quản lý cán bộ, công chức vẫn chưa thực sự đảm bảo sự công bằng; chưa tạo ra được sự cam kết và trách nhiệm của cán bộ, công chức với công việc; chưa khuyến khích cán bộ, công chức hăng say làm việc. 1
Vì vậy, tiếp tục tăng cường công tác quản lý cán bộ, công chức trong giai đoạn hiện nay là việc làm cần thiết để tạo tiền đề cho xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ, công chức đáp ứng yêu cầu cả về năng lực và phẩm chất. Trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã có một vai trò rất quan trọng, bởi đội ngũ cán bộ, công chức xã là lực lượng nòng cốt thực hiện hoạt động của bộ máy tổ chức chính quyền cấp xã. Vì vậy, đội ngũ cán bộ, công chức của hệ thống chính trị cấp xã là một trong những nhân tố có ý nghĩa chiến lược, quyết định sự thành bại của công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Mặc dù trong những năm qua cấp ủy và chính quyền huyện Phú Lương đã quan tâm tới công tác phát triển nguồn nhân lực của huyện, tuy nhiên, so với yêu cầu nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội của huyện thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa thì chất lượng cán bộ, công chức cấp xã hiện nay còn những hạn chế, bất cập: Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã chưa cao; cán bộ có năng lực, kinh nghiệm trong dự báo, có tầm nhìn chiến lược còn thiếu; khả năng vận dụng kiến thức đã được học vào giải quyết những công việc cụ thể còn nhiều hạn chế; trình độ tin học còn yếu; một số cán bộ, công chức do tác động tiêu cực của kinh tế thị trường, đã có biểu hiện suy thoái về phẩm chất đạo đức, sống xa dân, quan liêu, hách dịch, cục bộ, cơ hội có tham vọng cá nhân…làm ảnh hưởng tới uy tín của Đảng, chính quyền với nhân dân và hiệu quả công việc. Việc nghiên cứu lý luận và phân tích thực trạng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã để có những giải pháp nhằm tạo ra một sự chuyển biến về chất, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, của huyện Phú Lương trở thành nhiệm vụ cấp thiết. Với lý do nêu trên tác giả luận văn chọn đề tài “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên” làm đề tài luận văn của mình. 2. Mục đích nghiên cứu đề tài Đề tài nghiên cứu nhằm mục đích đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, những nguyên nhân hạn chế chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã 2
và đề xuất một số giải pháp có căn cứ khoa học và có tính khả thi, phù hợp với điều kiện thực tiễn và những quy định của pháp luật hiện hành nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên. 3. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở lý luận chung về đội ngũ cán bộ, công chức; hệ thống các văn bản, chế độ, chính sách hiện hành về cán bộ, công chức cấp xã và thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trong những năm vừa qua. Đề tài áp dụng phương pháp luận là phương pháp chủ yếu, kết hợp với phương pháp tổng hợp phân tích, phương pháp so sánh và phương pháp chuyên gia. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu a. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là: Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên. b. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên. - Phạm vi thời gian: Đề tài nghiên cứu số liệu từ năm 2015 đến năm 2018. - Phạm vi nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 5.1. Ý nghĩa khoa học Hệ thống hóa cơ sở lý luận về đội ngũ công chức cấp xã là nền tảng lý thuyết để nghiên cứu thực trạng đội ngũ công chức cấp xã huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng công chức trong giai đoạn tới. 3
5.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu là tài liệu tham khảo cho Ủy ban nhân dân (UBND) huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên có thể vận dụng để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã đến năm 2020 có cơ sở khoa học. 6. Kết quả dự kiến đạt được - Hệ thống hóa và hoàn thiện cơ sở lý luận và thực tiễn về đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã - Phân tích, đánh giá thực trạng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên, nêu các tồn tại và nguyên nhân; đề xuất giải pháp khắc phục. - Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ các bộ công chức cấp xã trên địa bàn huyện Phú Lương. Tỉnh thái Nguyên 7. Nội dung của luận văn Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về đội ngũ cán bộ công chức cấp xã và chất lượng cán bộ công chức cấp xã. Chương 2: Thực trạng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã huyện Phú Lương. Tỉnh Thái Nguyên Chương 3: Đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên. 4
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ 1.1 Khái niệm, phân loại và vai trò của cán bộ, công chức cấp xã 1.1.1 Khái niệm Theo Luật cán bộ, công chức số 22/2008/QH12 ngày 13 tháng 11 năm 2008 của Quốc hội thì khái niệm cán bộ, công chức và cán bộ, công chức cấp xã được cụ thể như sau: 1.1.1.1 Cán bộ, công chức Cán bộ là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh), ở huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là cấp huyện), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ quan đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp và trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội (sau đây gọi chung là đơn vị sự nghiệp công lập), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách Nhà nước; đối với công chức trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập thì lương được đảm bảo từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của Pháp luật. [2] 1.1.1.2 Cán bộ, công chức cấp xã Cán bộ xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội đồng nhân dân (HĐND), UBND, Bí thư, Phó bí thư Đảng ủy, người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội. 5
Công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc UBND cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách Nhà nước. 1.1.2 Phân loại cán bộ, công chức cấp xã Theo quy định tại Nghị định số 92/2009/NĐCP ngày 22/10/2009 của Chính phủ quy định về chức danh, số lượng, một số chế độ, chính sách đối với CBCC cấp xã, phường, thị trấn và những người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã; đội ngũ CBCC cấp xã bao gồm: Cán bộ chuyên trách cấp xã; Cán bộ không chuyên trách cấp xã; Công chức cấp xã. [3] 1.1.2.1 Cán bộ chuyên trách cấp xã Cán bộ chuyên trách cấp xã là những cán bộ phải dành phần lớn thời gian lao động, làm việc công để thực hiện chức trách được giao, bao gồm: Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, Thường trực Đảng ủy (nơi có Phó Bí thư chuyên trách công tác Đảng), Bí thư, Phó Bí thư chi bộ (nơi chưa thành lập Đảng ủy cấp xã); Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND; Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND; Chủ tịch Ủy ban Mặt trận tổ quốc; Bí thư Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; Chủ tịch Hội liên hiệp phụ nữ; Chủ tịch Hội nông dân; Chủ tịch Hội cựu chiến binh Việt Nam. 1.1.2.2 Công chức cấp xã Khái niệm công chức cấp xã được quy định tại Khoản 3, Điều 4 của Luật cán bộ, công chức số 22/2008/QH12, ngày 13/11/2008 của Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam như sau: “Công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước”. Như vậy, công chức xã được tuyển dụng và phụ trách những lĩnh vực chuyên môn, nghiệp vụ cụ thể tại Ủy ban nhân dân cấp xã, trực tiếp tham mưu cho lãnh đạo Ủy ban nhân dân cấp xã trong việc điều hành, chỉ đạo công tác, thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. - Cơ cấu công chức cấp xã: Theo Khoản 3, Điều 61 của Luật cán bộ, công chức số 22/2008/QH12, ngày 13/11/2008 của Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, công chức cấp xã có các chức danh sau đây: 6
a) Trưởng Công an; b) Chỉ huy trưởng Quân sự; c) Văn phòng - thống kê; d) Địa chính - xây dựng - đô thị và môi trường (đối với phường, thị trấn) hoặc địa chính - nông nghiệp - xây dựng và môi trường (đối với xã); đ) Tài chính - kế toán; e) Tư pháp - hộ tịch; g) Văn hóa - xã hội. Công chức cấp xã do cấp huyện quản lý. Ngoài các chức danh theo quy định trên, công chức cấp xã còn bao gồm cả công chức được luân chuyển, điều động, biệt phái về cấp xã. - Số lượng công chức cấp xã Theo quy định tại Khoản 1, Điều 4 của Nghị định số 92/2009/NĐ-CP ngày 22/10/2009 của Chính phủ quy định: Số lượng cán bộ, công chức cấp xã được bố trí theo loại đơn vị hành chính cấp xã: cấp xã loại 1 không quá 25 người, cấp xã loại 2 không quá 23 người, cấp xã loại 3 không quá 21 người (bao gồm cả công chức được luân chuyển, điều động, biệt phái về cấp xã). Việc xếp loại đơn vị hành chính cấp xã thực hiện theo quy định tại Nghị định số 159/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 của Chính phủ về việc phân loại đơn vị hành chính xã, phường, thị trấn. [4] 1.1.3 Vị trí, vai trò của cán bộ, công chức cấp xã CBCC có một vị trí, vai trò rất quan trọng trong quá trình hoạt động của bộ máy nhà nước, cụ thể như sau: - Một là, CBCC cấp xã là người tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ở địa phương. 7
Nếu xét trên góc độ hệ thống tổ chức hành chính Nhà nước thì chính quyền cấp xã là một khâu, một bộ phận cấu thành của hệ thống tổ chức chính quyền Nhà nước từ Trung ương đến địa phương. Chính quyền Trung ương có chức năng hoạch định, ban hành chính sách, pháp luật để quản lý, điều hành phát triển kinh tế - xã hội (KT- XH) của đất nước; chính quyền cấp tỉnh, cấp huyện là cấp trung gian có chức năng truyền đạt, hướng dẫn, chỉ đạo triển khai; còn chính quyền cấp xã là cấp trực tiếp tổ chức thực hiện các chủ trương chính sách của Đảng và chính quyền cấp trên vào đời sống nhân dân. Do vậy, mọi chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ban hành dù rất đúng đắn, nhưng nếu không được đội ngũ CBCC cấp xã phổ biến, tổ chức thực hiện tốt ở các địa phương thì các chủ trương, chính sách đó cũng không thể đi vào đời sống, phát huy hiệu quả như mong muốn. [5] Để thực hiện tốt vai trò này, người CBCC cấp xã phải luôn cập nhật và nắm vững các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, phổ biến, giải thích để nhân dân hiểu rõ mục đích, ý nghĩa, lợi ích của việc thực hiện; đồng thời hướng dẫn, triển khai, đôn đốc, chỉ đạo nhân dân thực hiện kịp thời, có hiệu quả các chủ trương, chính sách đó. Mặt khác, người CBCC cấp xã phải luôn trung thành, tận tụy, tiên phong trong việc chấp hành mọi chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước để nhân dân tin tưởng noi theo. - Hai là, CBCC cấp xã là người trực tiếp quản lý, điều hành, đảm bảo mọi hoạt động chính trị, KT- XH, quốc phòng và an ninh...ở địa phương diễn ra trong khuôn khổ pháp luật. Theo quy định của pháp luật, chính quyền cấp xã có chức năng, nhiệm vụ quản lý, điều hành mọi hoạt động, chính trị, KT- XH, quốc phòng, an ninh trên địa bàn cấp xã và đảm bảo cho các hoạt động trên diễn ra trong khuôn khổ pháp luật. CBCC cấp xã là chủ thể quản lý trong bộ máy chính quyền cấp xã. Bởi vậy, CBCC cấp xã là người trực tiếp quản lý mọi hoạt động: chính trị, KT- XH, quốc phòng, an ninh diễn ra trên địa bàn cấp xã và đảm bảo cho các hoạt động trên diễn ra bình thường, trong khuôn khổ pháp luật. [6] Để làm tốt vai trò này, người CBCC cấp xã phải nắm vững các quy định của luật pháp, các văn bản của cấp trên, có kiến thức về quản lý hành chính Nhà nước, quản lý kinh 8
tế, chuyên môn nghiệp vụ phù hợp, đồng thời phải công tâm, tận tụy, gương mẫu, nêu cao tinh thần trách nhiệm trước Đảng, Nhà nước và nhân dân. - Ba là, CBCC cấp xã là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền lợi của nhân dân địa phương; đấu tranh và bảo vệ các quyền lợi chính đáng của người dân khi bị vi phạm, đồng thời phải luôn chăm lo cải thiện và nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Xuất phát từ bản chất, Nhà nước ta là nhà nước của dân, do dân và vì dân. Chính quyền Nhà nước do nhân dân lập ra để quản lý, điều hòa các mối quan hệ xã hội, chăm lo và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân. Do vậy, ngoài vai trò là người quản lý, thực thi quyền hành; người CBCC cấp xã còn có vai trò là người đại diện cho ý chí và quyền lợi của nhân dân. Phần lớn, CBCC cấp xã là ngươi địa phương, ngoài thời gian làm việc theo quy định, họ còn trở về tham gia lao động, sản xuất với gia đình, với nhân dân địa phương. Các quyền lợi và nghĩa vụ của người CBCC và người dân cơ bản thống nhất với nhau. Mọi tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, người CBCC cấp xã đều có thể hiểu và chia sẻ. Bởi vậy, người CBCC cấp xã phải luôn là người đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân, nắm bắt, tổng hợp và phản ánh những đề xuất, kiến nghị của người dân lên Đảng và Nhà nước cấp trên; đồng thời phải thường xuyên quan tâm xây dựng và tổ chức triển khai các chương trình, đề án phát triển KT - XH ở địa phương, chăm lo đến mọi mặt đời sống vật chất và tinh thần tới mọi người dân. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: "Cán bộ vừa là một người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ trung thành của nhân dân". [7] Để làm tốt vai trò này, người CBCC cấp xã cần phải thường xuyên gần gũi và có mối liên hệ mật thiết với nhân dân, hiểu và nắm được tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, luôn đấu tranh và bảo vệ mọi quyền lợi chính đáng của người dân khi bị vi phạm; đồng thời đề xuất lên cấp trên những kiến nghị của nhân dân. Thực tiễn cho thấy CBCC cấp xã có ảnh hưởng quyết định đến quá trình phát triển KT- XH ở địa phương. Ở xã nào có đội ngũ CBCC tốt thì ở xã đó các phong trào đều sôi nổi, KT- XH phát triển, tình hình an ninh chính trị ổn định... 9
Cán bộ, công chức cấp xã là những người sống và hoạt động thường xuyên liên hệ mật thiết và trực tiếp với nhân dân. Do vậy, người CBCC cấp xã một mặt phải được trang bị đầy đủ kiến thức, trình độ và kỹ năng nghiệp vụ chuyên môn để chủ động, vững vàng trong quản lý điều hành, thực hiện các nhiệm vụ được giao. Mặt khác, người CBCC cấp xã cần có đủ các tiêu chuẩn về phẩm chất chính trị, đạo đức, có lối sống trong sạch lành mạnh, trung thành với mục tiêu, lý tưởng của Đảng, biết hy sinh, gương mẫu để lôi cuốn quần chúng nhân dân tích cực tham gia lao động sản xuất thực hiện tốt các chương trình, phòng trào phát triển KT- XH ở địa phương. 1.2 Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã 1.2.1 Khái niệm chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã Chất lượng là một phạm trù trừu tượng, nó mang tính chất định tính và khó định lượng, chúng ta không thể cân đo đong đếm được. Dưới mỗi cách tiếp cận khác nhau thì quan niệm về chất lượng cũng khác nhau. Theo từ điển tiếng Việt thì chất lượng hiểu ở nghĩa chung nhất là "cái tạo nên phẩm chất, giá trị của một con người, sự vật, sự việc". [8] Khi đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã, một vấn đề đặt ra là hiểu cho đúng thế nào là chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức. Chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức được xem xét dưới nhiều góc độ khác nhau: Chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức được thể hiện thông qua hoạt động của bộ máy chính quyền cấp xã, ở việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền cấp xã. Chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức được đánh giá dưới góc độ phẩm chất đạo đức, trình độ năng lực và khả năng hoàn thành nhiệm vụ được giao cũng như hiệu quả công tác của họ. Chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức là chỉ tiêu tổng hợp chất lượng của từng cán bộ, công chức cấp xã. Đối với đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã, muốn xác định chất lượng cao hay thấp ngoài việc đánh giá phẩm chất đạo đức phải có hàng loạt chỉ tiêu đánh giá trình độ năng lực và sự tín nhiệm của nhân dân địa phương. Chẳng hạn, các lớp đào tạo huấn luyện đã qua; bằng cấp (kể cả ngoại ngữ, tin học) về 10