Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Hàng Hải Việt Nam - Thực trạng và giải pháp

Chia sẻ: Dongcoxanh10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:118

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Hàng Hải Việt Nam - Thực trạng và giải pháp" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích và đánh giá thực trạng công tác quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam; Đưa ra những giải pháp để tăng cường công tác quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Hàng Hải Việt Nam - Thực trạng và giải pháp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG TÀI TRỢ CHUỖI CUNG ỨNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP HÀNG HẢI VIỆT NAM (MSB) - THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH NGHIÊM THANH LY Hà Nội - 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG TÀI TRỢ CHUỖI CUNG ỨNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP HÀNG HẢI VIỆT NAM (MSB) - THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP Ngành: Quản Trị Kinh Doanh Mã số: 8340101 Họ và tên học viên: Nghiêm Thanh Ly Người hướng dẫn: PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Hằng Hà Nội - 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn: “Quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Hàng Hải Việt Nam - Thực trạng và giải pháp” là công trình nghiên cứu khoa học, độc lập của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Hà Nội, ngày tháng 05 năm 2021 Tác giả luận văn Nghiêm Thanh Ly
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành đề luận văn này tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Thị Thu Hằng – Trường Đại Học Ngoại Thương. Cô đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện nghiên cứu và hoàn thành đề tài này. Tôi xin trân trọng cảm ơn tới Ban Giám hiệu, Khoa Sau Đại học, Trường Đại Học Ngoại Thương đã tạo điều kiện để tôi hoàn thành công tác và thực hiện đề tài này. Cảm ơn các Thầy Cô giáo đã giảng dạy, truyền đạt kiến thức, tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập cùng bạn bè đồng nghiệp và người thân đã quan tâm giúp đỡ và động viên tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài. Tôi xin trân trọng cảm ơn !. Tác giả luận văn Nghiêm Thanh Ly
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC HÌNH DANH MỤC BIỂU ĐỒ PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................................. 1 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG TÀI TRỢ CHUỖI CUNG ỨNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .................................................................. 5 1.1. Tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng thương mại ............................................ 5 1.1.1. Chuỗi cung ứng và mô hình chuỗi cung ứng điển hình ........................................... 5 1.1.2. Khái niệm và nội dung tài trợ chuỗi cung ứng ........................................................ 9 1.2. Rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng thương mại ..................... 17 1.2.1. Khái niệm .............................................................................................................. 17 1.2.2. Phân loại rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại ngân hàng thương mại ............... 18 1.3. Quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng thương mại. ..... 22 1.3.1. Khái niệm .............................................................................................................. 22 1.3.2. Vai trò của quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng thương mại ............................................................................................................................... 23 1.3.3. Nội dung của quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng của ngân hàng thương mại ......................................................................................................................... 25 1.4. Các nhân tố ảnh hưởng tới quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng thương mại. ....................................................................................... 41 1.5. Kinh nghiệm quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại một số ngân hàng thương mại tại Việt Nam ........................................................................... 45 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG TÀI TRỢ CHUỖI CUNG ỨNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP HÀNG HẢI VIỆT NAM ................................................. 48 2.1. Tổng quan về Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (MSB) ........................ 48 2.1.1. Lịch sử hình thành phát triển của Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (MSB) ............................................................................................................................... 48 2.1.2. Cơ cấu bộ máy quản lý của Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam .................... 50 2.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (MSB) ............................................................................................................................... 53 2.2. Hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB ....................................................... 56
2.2.1. Đối tượng tài trợ: ................................................................................................... 57 2.2.2. Phạm vi tài trợ chuỗi cung ứng .............................................................................. 58 2.2.3. Hình thức tài trợ và nghiệp vụ tài trợ sẵn có tại MSB ........................................... 58 2.3. Thực trạng quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB.................. 68 2.3.1 Nhận diện rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB......................................... 68 2.3.2 Đo lường rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB .......................................... 70 2.3.3 Theo dõi rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB ........................................... 75 2.3.4 Kiểm soát rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB ......................................... 77 2.4. Đánh giá công tác quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB ...... 78 2.4.1 Các kết quả đạt được ............................................................................................. 78 2.4.2 Tồn tại và nguyên nhân ......................................................................................... 83 CHƯƠNG III. GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG TÀI TRỢ CHUỖI CUNG ỨNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP HÀNG HẢI VIỆT NAM .................... 87 3.1. Mục tiêu quản trị rủi ro tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB ................................ 87 3.2. Một số giải pháp tăng cường quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB....................................................................................................................... 93 3.3.1. Hoàn thiện các văn bản quy định liên quan chương trình tài trợ chuỗi cung ứng . 93 3.3.2. Hoàn thiện công cụ quản lý dòng tiền ................................................................... 96 3.3.3. Hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin .............................................................. 98 3.3.4. Sử dụng công cụ bảo hiểm..................................................................................... 99 3.3.5. Tích cực tận dụng lợi thế của khách hàng Doanh nghiệp cốt lõi........................... 99 3.3.6. Xây dựng các kịch bản sẵn sàng ứng phó khi có rủi ro ....................................... 100 3.3.7. Bổ sung tiêu chí báo cáo danh mục tài trợ chuỗi cung ứng ................................. 101 3.3.8. Đào tạo đội ngũ nhân viên đáp ứng yêu cầu ngày càng cao ................................ 101 KẾT LUẬN.................................................................................................................................. 104 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Danh mục tài liệu tham khảo tiếng Việt Danh mục tài liệu tham khảo tiếng Anh PHỤ LỤC 1: BẢNG CÂU HỎI PHỎNG VẤN
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Danh mục các từ viết tắt tiếng anh Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt Agile team Nhóm ảo EB Enterprise Banking Ngân hàng doanh nghiệp End-user: Người dùng cuối / Người sử dụng cuối cùng FDI Foreign Direct Investment Đầu tư trực tiếp nước ngoài LC Large coporate Doanh Nghiệp lớn RB Retail Banking Ngân hàng Bán Lẻ SCF Supply chain financing Tài trợ chuỗi cung ứng SnD Trung tâm kênh bán và phân phối SOE State-owned enterprise Khách hàng doanh nghiệp Nhà Nước Danh mục các từ viết tắt tiếng việt HĐQT Hội đồng quản trị HĐTD&ĐT Hội đồng tín dụng và đầu tư HTK Hàng tồn kho KPT Khoản phải thu MSB: Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam NCC Nhà cung cấp NHDN Ngân hàng Doanh Nghiệp NHTM Ngân hàng Thương Mại NPP Nhà phân phối NSX Nhà sản xuất QTRR: Quản trị rủi ro UBQLRR Ủy ban quản lý rủi ro
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Hình thức tài trợ chuỗi cung ứng............................................................................. 15 Bảng 1.2 : Phân loại nhóm nợ và mức trích lập dự phòng .................................................... 36 Bảng 2.1 : Kết quả hoạt động kinh doanh ................................................................................ 53 Bảng 2.2: Chỉ tiêu về khả năng thanh toán của MSB............................................................. 55 Bảng 2.3 : Xếp hạng tín nhiệm cho MSB của Moody’s.......................................................... 56 Bảng 2.4 : Tiêu chí đánh giá sự hỗ trợ của doanh nghiệp cốt lõi .......................................... 60 Bảng 2.5: Phạm vi và điều kiện triển khai chuỗi cung ứng tại MSB ................................... 61 Bảng 2.6: Quy trình thực hiện tài trợ chuỗi cung ứng ........................................................... 63 Bảng 2.7: Tiêu chí định lượng chính trong bộ câu hỏi nhằm xếp hạng tín dụng đối với khách hàng là nhà thầu của EVN .............................................................................................. 71 Bảng 2.8: Bộ câu hỏi xếp hạng tín dụng nội bộ MSB ............................................................. 73 Bảng 2.9: Tỷ lệ tổn thất dự kiến chương trình tài trợ chuỗi cung ứng EVN ...................... 75 Bảng 2.10: Bảng các chỉ báo sớm ............................................................................................... 76 Bảng 2.11: Giá trị tín dụng MSB cấp cho công ty Hòa Bình................................................. 80 DANH MỤC HÌNH Hình 1.1. Mô hình chuỗi cung ứng trực tiếp .............................................................................. 5 Hình 1.2.: Mô hình chuỗi cung ứng phức tạp ............................................................................ 6 Hình 1.3 : Cấu Trúc chuỗi cung ứng ........................................................................................... 7 Hình 1.4: Mô hình tài trợ chuỗi cung ứng ................................................................................ 10 Hình 1.5: Hệ sinh thái chuỗi cung ứng ...................................................................................... 11 Hình 1.6 : Nội dung QTRR trong tài trợ chuỗi cung ứng tại NHTM.................................. 26 Hình 1.7 : Mô hình phân tích 6 nhân tố .................................................................................... 27 Hình 1.8: Mô hình phân tích SWOT ......................................................................................... 29 Hình 2.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy của MSB ................................................................................ 51 Hình 2.2: Mô hình tài trợ chuỗi cung ứng cho KHDN ........................................................... 62 Hình 3.1: Quy trình các cấp phê duyệt tài trợ chuỗi cung ứng............................................. 95
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1: Tốc độ tăng trưởng thực giá trị gia tăng lũy kế ngành xây dựng và kinh tế Việt Nam (Nguồn: GSO, 2021) ....................................................................... 89 Biểu đồ 3.2: Giá thép Việt Nam...................................................................................... 90 Biểu đồ 3.3: Doanh thu thuần và lợi nhuận sau thuế 2018-2021 ................................. 90
TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Xuất phát từ thực tiễn công tác quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam trong khoảng thời gian từ 2018 -2021, tác giả thực hiện tìm hiểu và phân tích về quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng thương mại. Luận văn bắt đầu từ việc nghiên cứu các lý luận về chuỗi cung ứng, tài trợ chuỗi cung ứng và quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại ngân hàng thương mại. Thông qua việc nghiên cứu các quan điểm và luận giải của các nhà khoa học, tác giả hệ thống được cơ sở lý luận về quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại ngân hàng thương mại. Trên cơ sở lĩnh hội hệ thống kiến thức, tác giả áp dụng vào thực tiễn hoạt động quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB. Tác giả tìm hiểu về các chương trình tài trợ chuỗi cung ứng đặc thù đang triển khai tại MSB và công tác quản trị rủi ro trong tài trợ các chuỗi cung ứng đó. Tác giả cũng tổng hợp những thông tin về hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB như kết quả đã đạt được về doanh số, doanh thu, danh mục khách hàng, song song với kết quả chung về hoạt động kinh doanh của MSB, đồng thời thu thập các phản hồi về tồn tại bất cập trong công tác quản trị rủi ro tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB. Cuối cùng, trên cơ sở các phân tích đánh giá và kiến thức cũng như nhận định của tác giả, luận văn đưa ra các giải pháp để cải thiện những nội dung còn hạn chế của công tác quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB.
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay, nền kinh tế thị trường phát triển sâu rộng về quy mô cũng như tính đa dạng về các ngành nghề và chủ thể tham gia. Các doanh nghiệp ngày càng năng động hơn, không chỉ biết nắm bắt kịp thời các cơ hội mà còn chủ động liên kết hợp tác với các đơn vị khác để tạo ra lợi thế sức mạnh cho chính mình. Chuỗi cung ứng là một xu thế tất yếu trong nền kinh tế hội nhập như hiện nay. Chuỗi cung ứng hiệu quả chính là chìa khóa mở cánh cửa kinh doanh thành công cho các chủ thể tham gia vào chuỗi cung ứng đó vì sự linh hoạt mà chuỗi cung ứng tạo ra trong trao đổi thông tin, tận dụng các lợi thế của từng chủ thể và mạng lưới hoạt động, tiết kiệm chi phí vận hành sản xuất, tối ưu hóa sản phẩm và đáp ứng kịp thời nhu cầu của thị trường. Tại chuỗi cung ứng ngày nay, bên cạnh chủ thể là nhà cung ứng nguyên vật liệu, nhà sản xuất, hay nhà phân phối sản phẩm ra thị trường thì đánh dấu sự tham gia tích cực của các Ngân hàng thương mại. Với lợi thế là trung gian tài chính có mạng lưới hoạt động rộng khắp về địa lý và phục vụ nhiều đối tượng khách hàng, Ngân hàng thương mại góp phần không nhỏ để tạo ra một chuỗi cung ứng thành công. Nhưng việc làm thế nào để quản lý được chuỗi cung ứng hiệu quả thì vẫn luôn luôn là bài toán khó, không chỉ từ nhận định của doanh nghiệp mà còn là đánh giá từ góc độ của Ngân hàng. Trong nhiều năm qua, các ngân hàng thương mại tại Việt Nam đã không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động quản trị rủi ro, đặc biệt quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng ngày càng được chú trọng. Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam (MSB) là một trong các ngân hàng đi đầu trong lĩnh vực này. Với lợi thế là ngân hàng thương mại cổ phần đầu tiên tại Việt Nam, suốt 30 năm hoạt động đã tạo dựng nhiều mối quan hệ hợp tác với các doanh nghiệp lớn uy tín trên thị trường, đa dạng về ngành nghề hoạt động, từ sản xuất, thương mại, xây dựng,... Các doanh nghiệp này hợp tác với MSB về nhu cầu cấp tín dụng, quản lý dòng tiền từ hoạt động kinh doanh, sử dụng các giải pháp tài chính từ ngân hàng để tiết kiệm tối đa chi phí hoạt động, tạo điều kiện để nhà phân phối/nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng của chính mình tận dung vốn của ngân hàng để nâng cao hiệu quả hoạt động chuỗi cung ứng. 1
Qua nhiều năm hoạt động và đồng hành cùng doanh nghiệp trong tài trợ chuỗi cung ứng, việc triển khai công tác quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB vẫn còn nhiều hạn chế và tiềm ẩn nhiều dấu hiệu có thể gây nên những hậu quả nghiêm trọng cho ngân hàng và cho cả doanh nghiệp. Những hậu quả đó có thể gây nên thiệt hại về tài sản, về vốn, về vật chất và thậm chí ảnh hưởng tới uy tín của Ngân hàng và doanh nghiệp trên thị trường. Chính vì thế, tác giả muốn đi sâu nghiên cứu đề tài “Quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam – Thực trạng và giải pháp” làm đề tài luận văn thạc sỹ. 2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài Đề tài nghiên cứu tập trung làm rõ các vấn đề sau:  Hệ thống cơ sở lý luận về quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại các ngân hàng thương mại  Phân tích và đánh giá thực trạng công tác quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam  Đưa ra những giải pháp để tăng cường công tác quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam 3. Những câu hỏi nghiên cứu Đề tài tập trung để giải thích cho những câu hỏi sau: Những rủi ro nào có nguy cơ phát sinh trong hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng của Ngân hàng thương mại? Công tác quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB được thực hiện ra sao? Giải pháp nào để tăng cường hiệu quả công tác quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB? 4. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng điển hình tại MSB cũng như các yếu tố bên trong và bên ngoài có ảnh hưởng tới vấn đề này. 2
5. Phạm vi nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu Tác giả phân tích và đánh giá toàn bộ hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB từ năm 2018 đến năm 2020, đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2021-2025. Quy trình nghiên cứu được thực hiện như sau: Thu thập nguồn tài Trên cơ sở mục Phân tích dữ liệu nguyên dữ liệu tài tiêu đề tài, xác thu thập, tổng hợp trợ chuỗi cung định cơ sở lý thông tin theo mục ứng, chọn lọc thuyết đích thông tin cần thiết Đề xuất các giải pháp Đánh giá công tác nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro công tác quản trị rủi trong tài trợ chuỗi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB cung ứng tại MSB Về số liệu thứ cấp: tác giả tham khảo từ công trình nghiên cứu về quản trị rủi ro, về chuỗi cung ứng, quản trị chuỗi cung ứng, các văn bản luật của nhà nước, Ngân hàng Nhà nước; các cơ quan có thẩm quyền, các văn bản quy trình, quy định, chương trình tài trợ của MSB liên quan tới quản trị rủi ro và báo cáo kết quả triển khai các chương trình tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB. Tác giả phân tích báo cáo kết quả triển khai các chương trình tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB, tìm hiểu nguyên nhân những hạn chế, bất cập của từng chương trình. Từ đó đưa ra đề xuất nhằm khắc phục những hạn chế này, giúp làm tăng hiệu quả công tác quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB. Về số liệu sơ cấp: quá trình thu thập số liệu sơ cấp kéo dài từ tháng 3/2021 đến tháng 4/2021. Tác giả tiến hành phỏng vấn 6 cán bộ tại MSB đang đảm nhiệm các vị trí: chuyên gia phòng giải pháp chuỗi cung ứng, cán bộ quản lý khách hàng doanh nghiệp lớn, cán bộ quản lý khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ, cán bộ thẩm định 3
tín dụng khách hàng doanh nghiệp lớn, cán bộ thẩm định tín dụng khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ, Phó Tổng giám đốc Ngân hàng. Đồng thời tác giả lựa chọn phỏng vấn hai khách hàng là doanh nghiệp đã và đang có quan hệ giao dịch với MSB. Hình thức phỏng vấn trực tiếp và qua điện thoại. Nội dung các câu hỏi phỏng vấn liên quan trực tiếp tới công tác quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB, những ưu điểm và hạn chế của công tác quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại MSB dưới nhận định từ cán bộ ngân hàng và dưới góc nhìn của khách hàng. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài các phụ lục, phần mở đầu và kết luận thì luận văn được chia thành 3 chương như sau: Chương I: Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng thương mại Chương II: Thực trạng quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam Chương III: Giải pháp tăng cường quản trị rủi ro trong tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam. 4
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG TÀI TRỢ CHUỖI CUNG ỨNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng thương mại 1.1.1. Chuỗi cung ứng và mô hình chuỗi cung ứng điển hình Cho đến nay, khái niệm chuỗi cung ứng không còn xa lạ với các quốc gia và các doanh nghiệp. Đã có rất nhiều những công trình nghiên cứu về chuỗi cung ứng, dựa trên các cách tiếp cận khác nhau. Mentzer và cộng sự (2001) cho rằng một chuỗi cung ứng là mạng lưới các tổ chức có liên quan thông qua các liên kết ở đầu nguồn (hay nhà cung cấp) và cuối nguồn (phân phối), trong các quy trình và hoạt động khác nhau tạo ra giá trị dưới dạng sản phẩm và dịch vụ được cung cấp cho khách hàng. Cung ứng Sản xuất Khách hàng Hình 1.1. Mô hình chuỗi cung ứng trực tiếp (Nguồn: Mentzer và cộng sự (2001)) Đây còn gọi là mô hình chuỗi cung ứng trực tiếp và đơn thuần nhất, trong đó mô hình thể hiện sự kết hợp của 3 hoạt động chính: cung ứng – sản xuất – khách hàng, thể hiện luồng biến chuyển từ nguyên liệu (từ nguồn cung ứng) sang sản phẩm (đến khách hàng). Mentzer và cộng sự đã mở rộng khái niệm chuỗi cung ứng, biến chuỗi cung ứng đó trở nên phức tạp hơn khi bổ sung thêm các tổ chức/đơn vị tham gia vào chuỗi cung ứng như: các nhà cung ứng trung gian, nhà cung ứng dịch vụ, nhà cung ứng tài chính,… 5
Đơn vị nghiên Dịch vụ cứu thị trường logistic Khách NCC 1 … Nhà sản NCC N hàng xuất .. .. Nhà cung cấp tài chính End user Hình 1.2.: Mô hình chuỗi cung ứng phức tạp (Nguồn: Mentzer và cộng sự (2001)) Mô hình này có ba nhóm đối tượng tham gia truyền thống là: Nhà cung cấp: Bao gồm cả nhà cung cấp của nhà cung cấp (nhà cung cấp 1) hay nhà cung cấp cuối cùng (nhà cung cấp N). Khách hàng: Bao gồm các khách hàng trung gian và các khách hàng cuối cùng ở vị trí kết thúc chuỗi cung ứng mở rộng (End user). Công ty cung cấp dịch vụ: là các ngân hàng, các tổ chức tài chính, các doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực khác nhau như doanh nghiệp logistic, công ty tài chính, công ty nghiên cứu thị trường. Các đơn vị này sẽ tiến hành cung cấp các dịch vụ khác nhau phục vụ cho chuỗi cung ứng, đảm bảo cho chuỗi cung ứng được vận hành hiệu quả. Sự xuất hiện các đơn vị trung gian làm cho mô hình chuỗi cung ứng trở nên phức tạp, khiến cho luồng nguyên liệu chuyển tới khâu sản phẩm và tới tay khách hàng cuối cùng linh hoạt hơn, năng động hơn.. 6
Còn theo Nguyễn Kim Anh (2006), Trong chuỗi cung ứng có sự kết hợp của một số công ty thực hiện những chức năng khác nhau. Những công ty đó là nhà sản xuất, nhà phân phối, nhà bán sỉ, nhà bán lẻ và khách hàng là cá nhân hoặc tổ chức. Nhà thiết kế Nghiên cứu thị sản phẩm trường Nhà SX Nhà sản Nhà End NVL xuất NPP bán lẻ user NCC hậu cần NCC tài chính Hình 1.3 : Cấu Trúc chuỗi cung ứng (Nguồn: Nguyễn Kim Anh, 2006) 7
Nhà sản xuất là tổ chức sản xuất ra sản phẩm bao gồm những công ty sản xuất nguyên vật liệu và công ty sản xuất ra thành phẩm. Nhà phân phối là những công ty tồn trữ hàng với số lượng lớn từ nhà sản xuất và phân phối sản phẩm đến khách hàng. Nhà phân phối cũng được xem là nhà bán sỉ khi nhà phân phối bán sản phẩm cho các nhà kinh doanh khác với số lượng lớn hơn so với khách hàng mua lẻ. Như vậy nhà phân phối là tổ chức không sở hữu sản phẩm mà chỉ đại diện bán hàng giữa nhà sản xuất và khách hàng. Nhà bán lẻ tồn trữ sản phẩm và bán cho khách hàng với số lượng nhỏ. Có thể nói nhà bán lẻ là quy mô thu nhỏ của nhà phân phối. Khách hàng (end-user) là cá nhân hoặc tổ chức mua và sử dụng sản phẩm. Nhà cung cấp dịch vụ là tổ chức cung cấp các dịch vụ cho nhà sản xuất, nhà phân phối, nhà bán lẻ và khách hàng. Các dịch vụ có thể kể đến như: vận tải, nhà kho, tài chính, nghiên cứu thị trường, thiết kế sản phẩm, công nghệ thông tin. Về cơ bản mô hình chuỗi cung ứng của Nguyễn Kim Anh (2006) khá tương đồng với mô hình của Mentzer và cộng sự (2001). Richard và cộng sự (2014) cho rằng “Chuỗi cung ứng bao gồm các thành phần khác nhau tham gia và thực hiện quá trình chuyển dịch vật lý của hàng hóa và dịch vụ từ điểm đầu đến điểm cuối, cụ thể: từ nguồn cung ứng  sản xuất  phân phối  Bán lẻ  tiêu thụ. Đáng chú ý, dòng dịch chuyển vật lý của hàng hóa và dịch vụ theo hướng một chiều, nhưng dòng dịch chuyển của thông tin và tài chính lại là hai chiều. Dù nghiên cứu trước đây ở các mức độ đơn giản hay phức tạp khác nhau nhưng đều thể hiện dòng dịch chuyển biến nguyên liệu thành hàng hóa, và ở mỗi mô hình đều khẳng định Nhà sản xuất chính là trung tâm của chuỗi cung ứng. Từ đây, tác giả nhận định rằng: Chuỗi cung ứng là một mạng lưới các đơn vị kinh doanh và sự lựa chọn các kênh phân phối nhằm thực hiện chức năng thu mua nguyên vật liệu; biến đổi nguyên vật liệu thành bán thành phẩm và thành phẩm; phân phối sản phẩm đến nơi tiêu thụ. Chuỗi cung ứng bao gồm tất cả những vấn đề liên quan trực tiếp hay gián tiếp nhằm thỏa mãn nhu cầu của khách hàng. Chuỗi cung ứng không chỉ bao gồm nhà sản xuất, 8
nhà cung cấp mà còn liên quan đến nhà vận chuyển, nhà kho, nhà cung cấp tài chính, nhà bán lẻ và khách hàng. 1.1.2. Khái niệm và nội dung tài trợ chuỗi cung ứng 1.1.2.1. Khái niệm tài trợ chuỗi cung ứng Tài trợ được hiểu là các “giúp đỡ về mặt tài chính”, nói như vậy tài trợ có thể được hiểu là sự giúp đỡ nhau về vốn (Nguyễn Thị Thu Hằng, 2016), vốn ở đây có thể là các khoản vốn vay hoặc cùng góp vốn để vận hành một thực thể kinh doanh. Như vậy tài trợ chuỗi cung ứng có thể hiểu là sự giúp đỡ về mặt tài chính cho một hoặc nhiều mắt xích của chuỗi cung ứng nhằm tối ưu hoá hoạt động của chuỗi cung ứng. Trong chuỗi cung ứng sẽ có nhiều mắt xích khác nhau, từ khâu cung cấp nguyên vật liệu đến sản xuất, phân phối và tiêu dùng. Trên cơ sở khái niệm về Chuỗi cung ứng và nội dung hoạt động của ngân hàng thương mại, Tài trợ chuỗi cung ứng có thể được hiểu như sau: là việc sử dụng các công cụ tài chính để tối ưu hóa việc quản lý vốn lưu động và thanh khoản trong chu trình hoạt động của chuỗi cung ứng từ nhà cung cấp đến các mạng lưới phân phối và người tiêu dùng. Tài trợ chuỗi cung ứng sẽ cho phép tiếp cận một hoặc nhiều mắt xích trong chuỗi để đảm bảo chuỗi có thể vận hành trôi chảy. Tài trợ chuỗi cung ứng có thể được thực hiện thông qua việc cấp vốn (thường là vốn ngắn hạn) cho các khâu khác nhau nhằm giảm thiểu rủi ro để tối ưu hoá việc quản lý vốn lưu động và tính thanh khoản của chuỗi cung ứng. 9
Việc sử dụng các phương pháp và kỹ thuật tài trợ và giảm thiểu rủi ro để tối ưu hóa việc quản lý Vốn lưu động và tính thanh khoản được đầu tư vào các quy trình và giao dịch của chuỗi cung ứng Tài trợ chuỗi cung ứng Thành viên của hệ Điểm đặc trưng Danh mục sản phẩm sinh thái - Cơ quan lập pháp và - Áp dụng cho giao dịch quản lý. dựa trên phương thức trả Dựa trên khoản phải thu: sau và được kích hoạt bởi - Chiết khẩu khoản phải - Nhà cung cấp tài chính các diễn biến trong chuỗi thu. (ngân hàng, công ty tài cung ứng. chính). - Tài trợ vốn để nhập hàng - Liên kết các dòng chảy - Doanh nghiệp cốt lõi - Bao thanh toán. trong chuỗi cung ứng: hàng - Công ty quản lý tài sản - Tài trợ cho khoản phải trả hóa, dịch vụ, vốn, thông đảm bảo (CMC) tin. - Đơn vị tăng cường tín Cho vay/ ứng trước: - Bao gồm sự hiện diện của dụng - Cho vay/ ứng trước dựa các doanh nghiệp chủ đạo trên khoản phải thu hoặc - Công ty công nghệ tài trong chuỗi cung ứng. hàng tồn kho. chính (Fintech) - Tầm nhìn chuỗi: sự chú ý - Tài trợ cho nhà phân phối - Mạng lưới doanh nghiệp trải rộng khắp các thành viên trong chuỗi thay vì - Tài trợ vốn trước giao - Nhà cung cấp dịch vụ xoay quanh một doanh hàng tổng hợp. nghiệp nhất định. - Nhà đầu tư Hình 1.4: Mô hình tài trợ chuỗi cung ứng (Nguồn: Công ty TNHH PwC Việt Nam, 2020) 10