Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Ứng dụng của mô hình Z-Score trong quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai

Chia sẻ: Dongcoxanh10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:117

Thêm vào BST

Báo xấu

16
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn "Ứng dụng của mô hình Z-Score trong quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai" nhằm hệ thống lại toàn bộ lý thuyết về rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại và ứng dụng mô hình Z-score trong quản trị rủi ro tín dụng, bài luận văn phân tích việc ứng dụng mô hình Z-score vào quá trình quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai, từ đó đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng trong ngân hàng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Ứng dụng của mô hình Z-Score trong quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ ỨNG DỤNG CỦA MÔ HÌNH Z-SCORE TRONG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH HOÀNG MAI Ngành: Quản trị Kinh doanh LÊ HUYỀN THƯƠNG Hà Nội – 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ ỨNG DỤNG CỦA MÔ HÌNH Z-SCORE TRONG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH HOÀNG MAI Ngành: Quản trị Kinh doanh Mã số: 8340101 Họ và tên học viên: Lê Huyền Thương Người hướng dẫn: PGS, TS Phạm Thu Hương Hà Nội – 2021
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bài Luận văn này là bài viết nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và các tài liệu được viết trong Luận văn là hoàn toàn trung thực. Tất cả những nội dung tham khảo và kế thừa trong bài viết đều được trích dẫn và tham chiếu đầy đủ. Hà Nội, ngày 20 tháng 05 năm 2021 Tác giả Lê Huyền Thương
ii LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, em xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới PGS, TS Phạm Thu Hương đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn, truyền đạt những kỹ năng, kiến thức và kinh nghiệm cho em trong suốt quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp này. Em cũng xin được gửi lời cảm ơn đến quý thầy cô Khoa Sau đại học, và quý thầy cô Trường Đại học Ngoại Thương, những người đã truyền đạt kiến thức quý báu cho em suốt trong thời gian học tập vừa qua. Một lần nữa, em xin chân thành cảm ơn! Tác giả Lê Huyền Thương
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii DANH MỤC VIẾT TẮT ........................................................................................ vi DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... vii DANH MỤC HÌNH VẼ ........................................................................................ viii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................................. ix MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG NGÂN HÀNG VÀ LÝ THUYẾT VỀ MÔ HÌNH Z-SCORE ................7 1.1. Tìm hiểu chung về rủi ro tín dụng tại ngân hàng .......................................7 1.1.1. Khái niệm về rủi ro tín dụng....................................................................7 1.1.2. Phân loại rủi ro tín dụng .........................................................................9 1.1.3. Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng...................................................10 1.2. Tổng quan về quản trị rủi ro tín dụng tại các Ngân hàng thương mại ...14 1.2.1. Khái niệm về quản trị rủi ro tín dụng ...................................................14 1.2.2. Vai trò của quản trị rủi ro tín dụng .......................................................16 1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình quản trị rủi ro tín dụng ..........17 1.2.4. Quy trình quản trị rủi ro tín dụng .........................................................19 1.2.5. Các phương pháp lượng hóa và đánh giá rủi ro tín dụng ...................24 1.3. Tổng quan về mô hình Z-Score và ứng dụng mô hình Z-Score trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại ...............................28 1.3.1. Tổng quan về mô hình Z-Score .............................................................28 1.3.2. Điều kiện sử dụng mô hình Z-Score .....................................................33 1.3.3. Ưu điểm và nhược điểm của mô hình Z-Score .....................................33 1.3.4. Ứng dụng của mô hình Z-Score trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại .....................................................................35 Tiểu kết chương 1:...................................................................................................37
iv CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG VÀ VIỆC ỨNG DỤNG MÔ HÌNH Z-SCORE TRONG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH HOÀNG MAI ..........................................................................................................38 2.1. Tình hình hoạt động và thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai ......................38 2.1.1. Tình hình hoạt động của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai .....................................................................................38 2.1.2. Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai ....................................................45 2.2. Tình hình nghiên cứu và ứng dụng mô hình Z-score trong quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai ............................................................................................................69 2.2.1. Ứng dụng mô hình Z-score trong quản trị rủi ro tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai ........................................................................................................69 2.2.2. Ứng dụng về việc sử dụng mô hình Z-score để tính chỉ số Z trong doanh nghiệp cụ thể .........................................................................................74 2.3. Đánh giá công tác ứng dụng mô hình Z-score trong quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai ...............................................................................................................................79 2.3.1. Ưu điểm ..................................................................................................79 2.3.2. Nhược điểm ............................................................................................80 Tiểu kết chương 2 ....................................................................................................82 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ CHO CÔNG TÁC quản trị RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NGÂN TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH HOÀNG MAI..........................................................83 3.1. Định hướng trong quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai ......................83
v 3.1.1. Mục tiêu quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Hoàng Mai ..................................................................83 3.1.2. Các quan điểm định hướng về quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Hoàng Mai...............................84 3.2. Một số giải pháp để quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Hoàng Mai .......................................................86 3.2.1. Ứng dụng mô hình Z-Score vào công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai .........86 3.2.2. Giải pháp đối với công tác nhận diện rủi ro tín dụng: .........................87 3.2.3. Giải pháp đối với công tác đo lường rủi ro tín dụng ............................90 3.2.4. Giải pháp đối với công tác kiểm soát và ngăn ngừa rủi ro tín dụng ...93 3.2.5. Giải pháp đối với công tác xử lý rủi ro tín dụng...................................94 3.3. Một số kiến nghị cho công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai ................................95 3.3.1. Đối với Chính phủ: ................................................................................96 3.3.2. Đối với Ngân hàng Nhà nước ...............................................................99 3.3.3. Đối với Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam ..........................101 KẾT LUẬN ............................................................................................................104 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................105
vi DANH MỤC VIẾT TẮT STT Ký hiệu viết tắt Tên đầy đủ Automated teller machine 1 ATM (Dịch nghĩa: Máy rút tiền tự động) Credit Information Center 2 CIC (Dịch nghĩa: Trung tâm Thông Tin Tín Dụng) 3 CN Chi nhánh 4 DN Doanh nghiệp 5 GDP Tổng thu nhập bình quân quốc dân 6 NH Ngân hàng 7 NHNN Ngân hàng Nhà nước 8 NHTM Ngân hàng thương mại 9 NXB Nhà xuất bản 10 QĐ Quyết định 11 TCTD Tổ chức tín dụng 12 TMCP Thương mại cổ phần 13 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 14 TT Thông tư Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt 15 VietinBank Nam 16 VN Việt Nam
vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1. Khả năng dự báo chỉ số Z-score thực tế ...................................................30 Bảng 2.1. Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Hoàng Mai năm 2017 - 2020 ........................................................44 Bảng 2.2: Hiệu quả tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Hoàng Mai ......................................................................................................46 Bảng 2.3. Danh sách các doanh nghiệp ....................................................................71 Bảng 2.4. Các chỉ số liên quan đến mô hình Z-Score ...............................................72 Bảng 2.5. Xếp hạng doanh nghiệp qua giá trị Z-Score .............................................73 Bảng 2.6. Thông tin từ Báo cáo tài chính của Công ty Bateco VN ..........................75 Bảng 2.7. Bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty cổ phần Bateco Việt Nam ...................................................................................................................76 Bảng 2.8. Kết quả tính toán chỉ số Z của Công ty CP Bateco Việt Nam..................77 Bảng 2.9. Kết quả tính toán chỉ số Z của Công ty cổ phần Bateco VN ....................78 Bảng 2.10. Kết quả tính toán chỉ số Z” của Công ty CP Bateco Việt Nam ..............78 Bảng 2.11. Kết quả tính toán chỉ số Z” của Công ty CP Bateco VN ........................79
viii DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1.1 Những biểu hiện của rủi ro tín dụng ............................................................8 Hình 1.2. Các bước trong quy trình quản trị rủi ro tín dụng .....................................24 Hình 2.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Hoàng Mai ...............................................................................................40
ix TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Trên cơ sở vận dụng các phương pháp lí luận với thực tiễn hoạt động tín dụng, bài luận văn nghiên cứu về việc ứng dụng mô hình Z-score vào hoạt động quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai. Bài luận văn đã nêu ra được: Một là, khái quát lại lý thuyết về cơ sở lý thuyết về hoạt động quản trị rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại và đưa ra lý thuyết về mô hình Z-score. Hai là, tác giả đã trình bày được tình hình hoạt động kinh doanh, đưa ra thực trạng và đánh giá về việc quản trị rủi ro tín dụng tại của Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai. Tiếp đó, tác giả đã đưa ra được nghiên cứu ứng dụng mô hình Z-score để nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng. Ba là, từ những thực trạng tại ngân hàng, tác giả đề xuất các giải pháp và kiến nghị để nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai.
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngành ngân hàng đã có một bước chuyển mình khi xu hướng tự do hóa, toàn cầu hóa hội nhập vào nước ta. Thị trường tài chính ngân hàng ngày càng được đa dạng hóa và mở rộng dẫn tới hoạt động kinh doanh cũng trở nên sôi động, áp lực cạnh tranh giữa các tổ chức ngân hàng cũng càng tăng cao, điều này cũng khiến cho mức độ rủi ro trong hoạt động ngân hàng cũng vì thế mà tăng dần lên. Kinh doanh và rủi ro là hai yếu tố luôn song hành trong nền kinh tế thị trường, nó góp phần thúc đẩy sự cạnh tranh lẫn nhau và tạo ra sự bình đẳng hóa trong kinh doanh. Rủi ro là một biểu hiện của việc hoạt động kém hiệu quả, mất cân đối trong kinh doanh. Để nâng cao tính hiệu quả của nền kinh tế thì rủi ro cũng đóng vai trò thiết yếu trong quá trình tự đào thải các doanh nghiệp yếu kém, tạo tiền đề cho xu hướng phát triển ổn định. Hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng nói riêng là một trong những ngành có tính nhạy cảm cao, chịu tác động của nhiều yếu tố như kinh tế - xã hội, môi trường, cơ chế chính sách vi mô và vĩ mô, pháp lý. Do vậy, kinh doanh trong lĩnh vực này là hoạt động tiếp nhận và chứa đựng nhiều rủi ro, hay là sự chấp nhận về việc song hành của rủi ro và lợi nhuận. Khi kinh tế phát triển, nhu cầu vốn gia tăng, các ngân hàng không ngừng đẩy mạnh về việc tăng trưởng tín dụng và rủi ro tín dụng cũng vì thế mà không ngừng tăng lên. Một trong những mối quan tâm được đặt lên hàng đầu của các ngân hàng thương mại để đảm bảo cho việc sử dụng vốn có hiệu quả và mở rộng tín dụng đó chính là vấn đề quản lý cũng như việc phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng. Tín dụng là một trong những mảng kinh doanh đem lại lợi nhuận cao cho các ngân hàng thương mại nhưng đi cùng nó là tính rủi ro lớn. Năm 2020 là một năm được đánh giá là có nhiều biến cố đối với nền kinh tế toàn cầu nói chung và nền kinh tế Việt Nam nói riêng khi đại dịch Covid – 19 ảnh hưởng nặng nề đến hầu hết các quốc gia. Toàn nền kinh tế gần như đóng băng khi các lệnh cách ly của Chính Phủ được ban hành để đảm bảo sức khỏe và kiểm soát
2 dịch bệnh trong dân chúng, đồng thời các ngành xuất nhập khẩu, du lịch, dịch vụ ăn uống, hàng không… là một trong những ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Với đặc thù của ngành ngân hàng cung cấp các dịch vụ và sản phẩm đến với tất cả các đối tượng hoạt động trong nền kinh tế, ngành ngân hàng cũng chịu những ảnh hưởng nhất định khi các doanh nghiệp gặp khó khăn về tài chính và ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng của ngân hàng. Trong bối cảnh đó, quản trị rủi ro tín dụng luôn được các ngân hàng đặt lên trên hết. Mô hình Z-Score là một trong những mô hình hiệu quả đã và đang được ứng dụng để dự báo rủi ro phá sản của các doanh nghiệp dựa trên các thông tin tài chính, nhờ đó mà có thể ứng dụng trong việc quản trị rủi ro tín dụng tại các Ngân hàng thương mại. Là một trong những ngân hàng bán lẻ tốt nhất Việt Nam hiện nay - Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam (VietinBank) luôn rất quan tâm và chú trọng đến vấn đề này và đã có những chính sách phù hợp để quản trị rủi ro tín dụng tại các chi nhánh trên toàn quốc. Bởi vậy, em đã chọn đề tài: “Ứng dụng của mô hình Z-Score trong quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai” làm đề tài cho bài luận văn tốt nghiệp của mình. Hy vọng qua bài luận văn này, em có thể tìm ra những kết quả đạt được và những tồn động trong hoạt động tín dụng của ngân hàng VietinBank chi nhánh Hoàng Mai, từ đó có thể nhận diện những ưu điểm cũng như những vấn đề cần bổ sung để đề ra các giải pháp hữu ích góp phần giảm thiểu rủi ro tín dụng tại ngân hàng, giúp nâng cao chất lượng hiệu quả công việc của bản thân nói riêng và góp phần phát triển VietinBank Chi nhánh Hoàng Mai nói chung. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Hoạt động tín dụng là một trong những nghiệp vụ cơ bản và xương sống của ngân hàng, đóng góp phần lớn trong lợi nhuận của một ngân hàng thương mại. Do vậy, đề tài về tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong ngân hàng luôn được các nhà nghiên cứu cũng như chuyên gia ngân hàng quan tâm và nghiên cứu. Một số nghiên cứu nổi bật trong lĩnh vực này bao gồm: Các nghiên cứu nước ngoài: Somanadevi Thiagarajan, S. Ayyappan, A. Ramachandran (2011) với đề tài “Các yếu tố tác động đến rủi ro tín dụng của các
3 ngân hàng khu vực công và tư nhân ở Ấn Độ” đã chỉ ra rủi ro tín dụng của ngân hàng có thể được xác định thông qua tỷ lệ nợ xấu, hay chính là tỷ trọng của tổng nợ xấu trên tổng dư nợ cho vay. Với một quan điểm khác, Nabila Zribi & Younes Boujelbène (2011), trong bài nghiên cứu về “Các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng ngân hàng: Trường hợp Tunisia” lại cho rằng dư nợ cho vay chiếm tỷ lệ lớn trong tổng tài sản nên có thể sử dụng trực tiếp giá trị tổng tài sản để tính rủi ro. Như vậy, rủi ro tín dụng được đo lường thông qua qua tỷ trọng của dự phòng rủi ro tín dụng trong tổng tài sản của ngân hàng. Kết hợp hai cách tính trên, Daniel Foos, Lars Norden, & Martin Weber (2010) khi nghiên cứu về “Tăng trưởng cho vay và rủi ro của ngân hàng” đã đo lường rủi ro tín dụng bằng cách lấy tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng năm t so với cho dư nợ cho vay năm t-1. Tiêu chí đo lường này xét đến vấn đề trích lập dự phòng cho những tổn thất có thể xảy ra đối với từng khoản nợ cụ thể. Các nghiên cứu tại Việt Nam: Luận văn thạc sĩ của tác giả Lương Thu Phương năm 2017 tại trường Đại học Quốc Gia Hà Nội với đề tài “Quản trị tín dụng tại ngân hàng TMCP Quốc Dân” đã giới thiệu cách tiếp cận mới về quản trị tín dụng của ngân hàng thương mại trên khía cạnh tăng trưởng bền vững lợi nhuận và gắn phát triển thị phần với kiểm soát tín dụng và hạn chế rủi ro. Từ đó, tác giả đã đưa ra đề xuất hoàn thiện chính sách quản lý tín dụng theo hướng tiệm cận với chuẩn mực và thông lệ quốc tế, thiết lập và điểu chỉnh các tỷ lệ an toàn tín dụng phù hợp với điều kiện kinh doanh của các ngân hàng TMCP tại khu vực Hà Nội. Luận văn thạc sĩ của tác giả Trần Thị Thanh Thảo năm 2019 với đề tài: “Quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam” tại trường Đại học Kinh Tế TP Hồ Chí Minh, đã đề cập đến các quan điểm về mặt rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại Việt Nam trong giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế. Luận án cũng đưa ra các dấu hiệu cơ bản để nhận biết rủi ro tín dụng tại Việt Nam và đề xuất mô hình đo lường rủi ro, qua đó xây dựng hệ thống chấm điểm và xếp hạng khách hàng theo chuẩn mực quốc tế. Các nội dung này là cơ sở khoa học quan trọng để tác giả đề xuất xây dựng một chiến lược quản trị rủi ro tín dụng hoàn thiện tại các ngân hàng thương mại ở Việt Nam nói chung và Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam nói riêng.
4 Mặc dù các công trình nghiên cứu nêu trên đã đề cập đến các vấn đề về rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại, trong đó có Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam. Tuy nhiên, học viên nhận thấy chưa có công trình nào nghiên cứu độc lập về quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Hoàng Mai. Hơn nữa, về việc ứng dụng mô hình Z-score để nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam cũng chưa được công trình nghiên cứu nào cụ thể về vấn đề này. Trong mỗi giai đoạn phát triển kinh tế, công tác quản trị tín dụng cũng cần được nghiên cứu, nhìn nhận lại để đưa ra những chính sách, giải pháp phù hợp. Vì vậy, học viên chọn đề tài này với mong muốn có thể góp phần tăng cường công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Chi nhánh Hoàng Mai - Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam. 3. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở hệ thống lại toàn bộ lý thuyết về rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại và ứng dụng mô hình Z-score trong quản trị rủi ro tín dụng, bài luận văn phân tích việc ứng dụng mô hình Z-score vào quá trình quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai, từ đó đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng trong ngân hàng. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Về việc ứng dụng mô hình Z- Score trong việc quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai. - Phạm vi nghiên cứu: Những vấn đề liên quan tới hoạt động tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai.  Phạm vi về không gian: Đề tài được thực hiện tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – CN Hoàng Mai.  Phạm vi về thời gian: Đề tài được nghiên cứu về vấn đề liên quan tới hoạt động tín dụng tại Ngân
5 hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai trong 3 năm: 2018, 2019, 2020 Các giải pháp được đề xuất từ năm 2021 đến năm 2023. 5. Phương pháp nghiên cứu Bài luận văn này sử dụng các phương pháp định tính dựa trên suy luận logic, kết hợp với phương pháp phân tích và phương pháp so sánh. Ngoài ra, bài viết được nghiên cứu theo phương pháp định lượng và sử dụng các phương pháp sau để phân tích số liệu: - Phương pháp phân tích tổng quát: Đưa ra nhận xét chung về vấn đề phân tích để đánh giá một cách tổng quát vấn đề. - Phương pháp phân tích chi tiết: Đánh giá cụ thể từng phần riêng biệt trong tổng thể để đưa ra nguyên nhân và giải pháp cho từng phần. - Phương pháp so sánh tỷ trọng từng khoản mục: Phương pháp này xác định phần trăm của từng yếu tố chiếm được trong tổng thể các yếu tố đang xem xét, phân tích. - Phương pháp so sánh số tuyệt đối, số tương đối giữa các năm 2018, 2019, 2020. + Phương pháp so sánh bằng số tuyệt đối + Phương pháp so sánh bằng số tương đối Bài viết được sử dụng số liệu thực tế lấy từ tài liệu nội bộ tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai để lý luận thông qua các phương pháp so sánh, thống kê ... Trên cơ sở đó có thể đưa ra những nhận xét, đánh giá phù hợp và nêu ra giải pháp cụ thể cho đối tượng nghiên cứu. 6. Ý nghĩa của đề tài 6.1 Ý nghĩa lý luận Đề tài nghiên cứu góp phần bổ sung nền tảng lý luận và một giải pháp cho lĩnh vực tài chính ngân hàng về hoạt đông quản trị rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại tại Việt Nam trong bối cảnh hội nhập hiện nay. Đồng thời, đây cũng có thể coi là tài liệu tham khảo cho những ai đang quan tâm đến hoạt động của Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai và tạo ra những nghiên cứu chuyên sâu hơn về đối tượng nghiên cứu này.
6 6.2 Ý nghĩa thực tiễn và ý nghĩa khoa học của đề tài  Ý nghĩa khoa học: Bài viết đưa ra và phân tích về các khái niệm, các nguyên tắc và quy trình cơ bản để quản trị rủi ro tín dụng. Bài viết trình bày về quá trình xây dựng mô hình Z-score nổi tiếng trên thế giới nhưng còn chưa được áp dụng nhiều ở Việt Nam.  Ý nghĩa thực tiễn: Bài viết nghiên cứu tập trung vào việc nâng cao kết quả xếp hạng tín dụng các doanh nghiệp nhờ ứng dụng mô hình Z-score nhằm tăng hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai. Từ đó, bài viết cũng đưa ra các phương pháp hỗ trợ quản lý và các giải pháp giảm thiểu rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai và đảm bảo cho hoạt động tín dụng trong ngân hàng thương mại được an toàn, hiệu quả và dần hướng đến các chuẩn mực quốc tế. Luận văn được xây dựng nhằm đưa ra góc nhìn khách quan nhất về thực trạng hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai, từ đó tạo cơ sở để đội ngũ cán bộ nhân viên trong ngân hàng tự đánh giá, đưa ra các giải pháp tốt hơn để có thể quản lý và nâng cao chất lượng tín dụng tại ngân hàng sở tại. 7. Bố cục của bài luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn được chia thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý thuyết về quản trị rủi ro tín dụng trong ngân hàng và lý thuyết về mô hình Z-Score Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng và việc ứng dụng mô hình Z- Score trong quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai Chương 3: Một số giải pháp, kiến nghị để nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Hoàng Mai
7 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG NGÂN HÀNG VÀ LÝ THUYẾT VỀ MÔ HÌNH Z-SCORE 1.1. Tìm hiểu chung về rủi ro tín dụng tại ngân hàng 1.1.1. Khái niệm về rủi ro tín dụng Trong nền kinh tế thị trường, một trong những chức năng cơ bản của ngân hàng đó là cung cấp vốn cho thị trường. Ở hầu hết các ngân hàng, trong cơ cấu của tổng tài sản thì dư nợ tín dụng luôn chiếm tới hơn 50% tổng tài sản và trong cơ cấu tổng thu nhập thì thu nhập từ hoạt động tín dụng cũng chiếm khoảng trên 50% tổng thu nhập từ hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Rủi ro tín dụng là một trong những rủi ro chiếm phần lớn trong tổng mức rủi ro của hoạt động kinh doanh ngân hàng. Dù đã có nhiều cải cách trong lĩnh vực hoạt động tài chính ngân hàng một trong những nguyên nhân chủ yếu gây ra phá sản Ngân hàng vẫn là đến từ rủi ro của nghiệp vụ tín dụng. Nghiệp vụ tín dụng của ngân hàng thương mại bao gồm 02 nghiệp vụ chính đó là nghiệp vụ về huy động nguồn vồn và nghiệp vụ cho vay. Do đó, khi nhắc đến rủi ro tín dụng cũng bao gồm 02 nội dung: Rủi ro nguồn vốn và rủi ro cho vay. Trong đó, rủi ro trong cho vay luôn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng rủi ro tín dụng của ngân hàng. Vì vậy, trong phạm vi bài viết này, nội dung rủi ro tín dụng được đề cập đến là rủi ro cho vay. Có rất nhiều định nghĩa về rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng, như theo điều 2.1 quyết định số: 493/2005/QĐ-NHNN của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước thì “Rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng là khả năng xảy ra tổn thất trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng do khách hàng không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện nghĩa vụ của mình theo cam kết”. Theo thông tư số 02/2013/TT-NHNN định nghĩa: “Rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng (sau đây gọi tắt là rủi ro) là tổn thất có khả năng xảy ra đối với nợ của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài do khách hàng không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ của mình theo cam kết”. Theo Hiệp ước Basel II thì “Rủi ro tín dụng là rủi ro khi người được cấp tín dụng mất khả năng thanh toán bất kỳ khoản nợ nào của mình”. Còn theo từ điển tài
8 chính Investopedia đề cập rằng: “Rủi ro tín dụng xuất hiện khi ngân hàng mất các khảo nợ gốc hoặc các khoản lãi từ người được cấp tín dụng do người này mất khả năng thanh toán các khoản nợ đến hạn”. Rủi ro tín dụng xảy ra khi ngân hàng cho khách hàng vay mà khách hàng không thể trả nợ được gốc và lãi đúng hạn, hoặc khách hàng chỉ trả được một phần gốc và lãi, hoặc khách hàng không thể trả nợ được cả gốc và lãi khoản cho khoản vay đó. Trong bất kỳ hợp đồng tín dụng nào ký giữa ngân hàng và khách hàng thì luôn có sự tiềm ẩn Rủi ro tín dụng trong toàn bộ dư nợ cho vay của ngân hàng với khách hàng. Cụ thể là về khả năng trả nợ của khách hàng đến từ dòng thu nhập dự tính của khách hàng không thể hoàn trả đầy đủ cho phần gốc và lãi của các ngân xét cả về mặt thời hạn và số lượng. Khi Rủi ro tín dụng phát sinh thì chúng có thể dẫn đến quyền đòi bồi thường tiềm tàng, tuy nhiên quyền bồi thường này lại không chắc chắn hay thật sự đối với phía đối tác bất kỳ nào. Đây là rủi ro riêng lẻ lớn nhất mà các ngân hàng phải đối mặt. Hình 1.1 Những biểu hiện của rủi ro tín dụng RỦI RO TÍN DỤNG Không thu Không thu Không thu Không thu đủ được vốn đúng được lãi đúng đủ vốn lãi vay hạn hạn Phát sinh nợ Phát sinh lãi Phát sinh nợ Phát sinh lãi quá hạn quá hạn, lãi xấu, nợ khó đòi treo bị đóng treo băng Hiệu quả hoạt động kinh doanh giảm, ngân hàng thất thoát vốn, phá sản. (Nguồn: Peter S. Rose (2001), Quản trị ngân hàng thương mại, nhà xuất bản Tài chính)
9 1.1.2. Phân loại rủi ro tín dụng  Căn cứ vào nguyên nhân gây phát sinh rủi ro tín dụng: - Rủi ro giao dịch: là loại rủi ro phát sinh do những hạn chế trong khâu xét duyệt cho vay, thẩm định và đánh giá khách hàng của cán bộ ngân hàng. Rủi ro giao dịch là một hình thức của rủi ro tín dụng, trong đó phân làm ba dạng chính là: rủi ro nghiệp vụ, rủi ro bảo đảm và rủi ro lựa chọn. + Rủi ro lựa chọn: là loại rủi ro xảy ra trong quá trình trước khi ngân hàng ra quyết định cho vay, liên quan đến quá trình phân tích và đánh giá tín dụng để ngân hàng lựa chọn những phương án cho vay vốn có hiệu quả. + Rủi ro bảo đảm: phát sinh từ tài sản bảo đảm để bảo đảm cho khoản vay của khách hàng bao gồm các các điều khoản trong hợp đồng tín dụng, các loại tài sản đảm bảo, chủ tài sản bảo đảm (Bên bảo đảm), hình thức đảm bảo và mức cấp tín dụng dựa trên giá trị của tài sản đảm bảo. + Rủi ro nghiệp vụ: là rủi ro có liên quan đến việc quản lý, giám sát khoản vay trước trong và sau cho vay, bao gồm cả việc sử dụng hệ thống xếp hạng rủi ro và kỹ thuật xử lý các khoản vay khi có phát sinh vấn đề. - Rủi ro danh mục: phát sinh do những hạn chế trong việc quản lý danh mục cho vay của ngân hàng, được phân chia thành hai dạng: rủi ro tập trung và rủi ro nội tại. + Rủi ro nội tại: là loại rủi ro xuất phát từ các yếu tố bên trong, các đặc điểm riêng có, mang tính riêng biêt cá thể của mỗi chủ thể đi vay hoặc ngành, lĩnh vực kinh tế. Đặc điểm hoạt động hoặc đặc điểm sử dụng vốn của khách hàng vay vốn làm phát sinh rủi ro nội tại này. + Rủi ro tập trung: xảy ra trong trường hợp một lượng vốn lớn của ngân hàng bị tập trung lớn vào một số khách hàng nhất định, hoặc cho vay quá nhiều trong cùng một ngành, cùng một lĩnh vực kinh tế hoặc trong cùng một khu vực nhất định hoặc cho vay cùng một loại hình cho vay...  Căn cứ theo thuộc tính khách quan, chủ quan của nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng Rủi ro khách quan là rủi ro do không lường trước được do các nguyên nhân