Luận văn Thạc sĩ Sư phạm Toán: Ứng dụng phần mềm GeoGebra hỗ trợ dạy học chương trình hình học lớp 7, trường Trung học cơ sở

Chia sẻ: Ganuongmuoixa | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:95

Thêm vào BST

Báo xấu

53
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn là xây dựng giải pháp, quy trình cho giáo viên, hệ thống bài tập cho học sinh nhằm ứng dụng GeoGebra hỗ trợ dạy học chương trình hình học lớp 7 góp phần phát triển năng lực cho học sinh, góp phần đổi mới phương pháp dạy học môn toán nói chung và môn hình học lớp 7 nói riêng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Sư phạm Toán: Ứng dụng phần mềm GeoGebra hỗ trợ dạy học chương trình hình học lớp 7, trường Trung học cơ sở

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC VŨ LAN HƢƠNG ỨNG DỤNG PHẦN MỀM GEOGEBRA HỖ TRỢ DẠY HỌC CHƢƠNG TRÌNH HÌNH HỌC LỚP 7, TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM TOÁN HÀ NỘI – 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC VŨ LAN HƢƠNG ỨNG DỤNG PHẦN MỀM GEOGEBRA HỖ TRỢ DẠY HỌC CHƢƠNG TRÌNH HÌNH HỌC LỚP 7, TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ Chuyên ngành: LL&PP DẠY HỌC BỘ MÔN TOÁN Mã số: 8140111 LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM TOÁN Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. TRẦN DOÃN VINH HÀ NỘI – 2020
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin chân thành cảm ơn: Các thầy cô giáo trong Ban giám hiệu Trƣờng Đại học quốc gia Hà Nội, các thầy cô giáo trong khoa Toán - Tin, phòng sau đại học Trƣờng Đại học quốc gia Hà Nội đã tạo mọi điều kiện cho việc học tập, nghi n cứu v ho n th nh uận v n Thầy giáo PGS.TS. Trần Doãn Vinh đã tận t nh chỉ dẫn, giúp đỡ trong suốt thời gian thực hiện đề tài. Ban giám hiệu, tổ To n Tin c c trƣờng: THCS Phú Thành, THCS Phú Lão và các thầy cô, các em học sinh đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận ợi trong quá trình tìm hiểu thực tế v tổ chức thực nghiệm đề tài. Toàn thể bạn bè, đồng nghiệp đã quan tâm, giúp đỡ v động viên! Hà Nội, tháng n m 2020 Tác giả Vũ Lan Hƣơng i
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ...............................................................................................................1 1 Lý do chọn đề t i ....................................................................................... 1 2 Mục đích nghi n cứu ................................................................................. 2 3 Kh ch thể v đối tƣợng nghi n cứu .......................................................... 2 4 Phạm vi nghi n cứu ................................................................................... 3 5 Giả thuyết nghi n cứu v câu hỏi nghi n cứu ........................................... 3 6 Nhiệm vụ nghi n cứu ................................................................................ 3 7 Phƣơng ph p nghi n cứu........................................................................... 3 8 Cấu trúc của uận v n ................................................................................ 4 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN ...............................5 1 1 Lịch sử nghi n cứu vấn đề ..................................................................... 5 1 1 1 Lịch sử nghi n cứu tr n thế giới ..................................................... 5 1 1 2 Lịch sử nghi n cứu tại việt nam ...................................................... 6 1 2 Lý uận về phần mềm dạy học ............................................................... 8 1 2 1 Kh i niệm v phân oại phần mềm dạy học .................................... 8 1 2 2 Ti u chí ựa chọn phần mềm dạy học ............................................. 9 1 3 Lý uận dạy v học bằng phần mềm dạy học ....................................... 11 1 3 1 Tính ƣu việt của việc p dụng phần mềm dạy học v o dạy học ... 11 1 3 2 Ƣu điểm v hạn chế của việc sử dụng phần mềm dạy học v o dạy học ........................................................................................................... 12 1 3 3 Một số chú ý khi sử dụng phần mềm dạy học .............................. 13 1 4 Thực trạng việc ứng dụng phần mềm GeoGebra trong dạy học chƣơng tr nh h nh học ớp 7 ..................................................................................... 13 1 4 1 Khảo s t mức độ sử dụng phần mềm dạy học trong dạy v học môn To n ớp 7, trƣờng Trung học cơ sở ............................................... 13 1 4 2 Thực trạng sử dụng phần mềm GeoGebra trong hỗ trợ dạy học h nh học to n ớp 7 .................................................................................. 15 Kết luận chƣơng 1................................................................................................18 ii
CHƢƠNG 2: ỨNG DỤNG PHẦN MỀM GEOGEBRA TRONG HỖ TRỢ DẠY HỌC CHƢƠNG TRÌNH HÌNH HỌC LỚP 7, TRƢỜNG THCS ...........19 2 1 Giới thiệu phần mềm GeoGebra .......................................................... 19 2 1 1 Giới thiệu về phần mềm GeoGebra .............................................. 19 2 1 2 C c công cụ cần dùng v tính n ng .............................................. 20 2 1 3 C c giải thƣởng đạt đƣợc .............................................................. 24 2 2 Kh i qu t chƣơng tr nh h nh học ớp 7 ................................................ 24 2 2 1 Nội dung chƣơng tr nh h nh học 7 ................................................ 24 2 3 Quy tr nh sử dụng phần mềm GeoGebra hỗ trợ dạy học h nh học cho học sinh ớp 7 .............................................................................................. 27 2.3.1. Quy trình h nh th nh kh i niệm .................................................... 30 2 3 2 Quy tr nh dạy học định í .............................................................. 35 2 3 3 Quy tr nh dạy giải b i tập .............................................................. 41 2 4 Một số gi o n demo sử dụng phần mềm GeoGebra v o dạy học c c b i học cụ thể chƣơng tr nh h nh học ớp 7, trƣờng THCS ........................ 46 2 4 1 Gi o n „„Định ý Py-ta-go‟‟ ......................................................... 46 2 4 2 Gi o n „„C c trƣờng hợp bằng nhau của tam gi c vuông” ......... 52 2 4 3 Gi o n: “Tính chất ba đƣờng trung tuyến của tam gi c” ............ 59 Kết uận chƣơng 2................................................................................................65 CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM.......................................................66 3 1 Mục đích thực nghiệm sƣ phạm ........................................................... 66 3 2 Kế hoạch thực nghiệm ......................................................................... 66 3 2 1 Đối tƣợng thực nghiệm ................................................................. 66 3 2 2 Thời gian thực nghiệm ................................................................... 67 3.2.3. Phƣơng ph p thực nghiệm sƣ phạm.............................................. 67 3 2 4 Phƣơng thức đ nh gi kết quả thực nghiệm sƣ phạm .................. 68 3 3 Kết quả thực nghiệm sƣ phạm ............................................................ 69 3 3 1 Phân tích định tính kết quả thực nghiệm ...................................... 69 3 3 2 Phân tích định ƣợng kết quả thực nghiệm ................................... 70 Kết uận chƣơng 3................................................................................................72 iii
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .....................................................................73 1 Kết uận ................................................................................................... 73 2 Khuyến nghị ............................................................................................ 73 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................75 PHỤ LỤC iv
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ĐC Đối chứng GT Giả thiết GV Giáo viên HS Học sinh PMDH Phần mềm dạy học PPDH Phƣơng ph p dạy học SGK Sách giáo khoa SBT Sách bài tập THCS Trung học cơ sở TN Thực nghiệm TNSP Thực nghiệm sƣ phạm v
DANH MỤC BẢNG Bảng 1 1 Mức độ sử dụng c c phần mềm hỗ trợ học tập to n ..........................14 Bảng 1 2 Mức độ sử dụng GeoGebra trong học To n ......................................15 Bảng 1 3 Đ nh gi về tính hiệu quả, khó kh n của việc sử dụng GeoGebra trong học To n qua 135 mẫu đơn.......................................................17 Bảng 3 1 Đặc điểm, chất ƣợng của c c ớp thực nghiệm, đối chứng ..............66 Bảng 3 2 Điểm kiểm tra sau thực nghiệm sƣ phạm...........................................70 Bảng 3.3. Giá trị tham số đặc trƣng của mẫu nghiên cứu ..................................71 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 1 1 Mức độ hứng thú của học sinh khi học to n có sử dụng phần mềm dạy học ............................................................................................15 Biểu đồ 1 2 Mức độ cần thiết của GeoGebra trong học môn To n ..................16 Biểu đồ 3 1 Đa gi c đồ điểm kiểm tra sau thực nghiệm sƣ phạm ....................70 DANH MỤC HÌNH H nh 2 1 Giao diện khi chạy ần đầu của GeoGebra 6 0 ...................................20 Hình 2.2 C ch chuyển GeoGebra sang Tiếng Việt ............................................21 H nh 2 3 Giao diện GeoGebra Tiếng Việt ..........................................................21 H nh 2 4 Thanh công cụ 2D ................................................................................22 H nh 2 5 Cửa sổ 3D .............................................................................................23 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Hiện nay, trong bối cảnh thúc đẩy công nghiệp hóa v hội nhập quốc tế, ph t triển nguồn nhân ực đƣợc coi một trong những bƣớc đột ph của chiến ƣợc chuyển đổi mô h nh ph t triển kinh tế xã hội của đất nƣớc; Đồng thời, ph t triển nguồn nhân ực trở th nh nền tảng của ph t triển bền vững v t ng ợi thế cạnh tranh quốc gia B n cạnh đó, sự ph t triển vƣợt trội của c c ng nh khoa học công nghệ đòi hỏi nguồn nhân ực có tr nh độ chuy n môn chất ƣợng cao Do vậy, khả n ng kh m ph , tích cực tiếp thu v tạo ra kiến thức mới y u cầu cấp thiết để mỗi ngƣời hòa nhập v theo kịp sự ph t triển của thế giới Vậy, để đảm bảo mục ti u gi o dục ở trƣờng THCS nhất đảm bảo đ p ứng đƣợc mục ti u của môn To n ở trƣờng THCS th đòi hỏi ngƣời gi o vi n phải tiếp thu khoa học công nghệ hiện đại để truyền tải rõ hơn kiến thức đến học sinh Một trong những phƣơng tiện hiện đại : “Ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy” Chúng tôi đã t m hiểu v quyết định chọn phần mềm Geogebra Hiện tại, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy nói chung v dạy to n nói ri ng không còn vấn đề mới đối với c c nƣớc tr n thế giới Khi sử dụng c c phần mềm giảng dạy chúng ta có thể khai th c thế mạnh của công nghệ thông tin để ứng dụng hiệu quả v o giảng dạy C c phần mềm phục vụ cho việc dạy v học môn To n hiện nay kh phong phú nhƣ: Graph, CabriII, Geometer's Sketchpad, GeoGebra… Đặc biệt, GeoGebra một phần mềm to n học kết hợp h nh học, đại số v giải tích Với hệ thống h nh học động, ngƣời dùng có thể dễ d ng thực hiện việc xây dựng c c điểm, đoạn thẳng, đƣờng thẳng, góc, đa gi c, Đây một điểm mạnh m nhiều phần mềm kh c không có Ngo i ra, GeoGebra giúp gi o vi n thiết kế c c t nh huống giảng dạy trực quan kh i niệm, tính chất, định ý trong h nh học, có 1
tính chất kh m ph Mặt kh c, GeoGebra có khả n ng thúc đẩy học tập tích cực v ấy học sinh m trung tâm bằng c ch cho phép c c thực nghiệm to n học, kh m ph tƣơng t c, cũng nhƣ kh m ph học tập T những định hƣớng n y, chúng ta thấy rằng việc ứng dụng công nghệ thông tin v phƣơng ph p giảng dạy hiện đại v o tổ chức c c hoạt động giảng dạy một thƣớc đo tích cực cho c c hoạt động học tập v góp phần nâng cao chất ƣợng gi o dục ở c c trƣờng trung học Chƣơng tr nh h nh học ớp 7 trung học cơ sở đƣợc tr nh b y theo con đƣờng trực quan v suy diễn Việc chứng minh đƣợc giảm nh nhƣng thay v o đó đƣợc đo đạc, quan s t, kiểm nghiệm tr n h nh v , mô h nh rồi công nhận một số tính chất, kh i niệm, Do đó việc sử dụng phần mềm GeoGebra trong giảng dạy v học tập rất phù hợp Ngo i c c thiết bị hỗ trợ dạy học nhƣ m y tính, m y chiếu,... Các PMDH ng y c ng ph t triển phong phú v thuận tiện cho ngƣời sử dụng GeoGebra một phần mềm to n học mô tả h nh v v c c yếu tố i n quan dƣới dạng 3D, ứng dụng đƣợc rất nhiều trong nội dung dạy học v n n đƣợc ứng dụng trong học tập v giảng dạy Chính v vậy, chúng tôi đã chọn đề t i “Ứng dụng phần mềm GeoGebra hỗ trợ dạy học chương trình hình học lớp 7, trường Trung học cơ sở”. 2. Mục đích nghiên cứu Xây dựng giải pháp, quy trình cho giáo viên, hệ thống bài tập cho học sinh nhằm ứng dụng GeoGebra hỗ trợ dạy học chƣơng tr nh h nh học ớp 7 góp phần ph t triển n ng ực cho học sinh, góp phần đổi mới phƣơng ph p dạy học môn to n nói chung v môn h nh học ớp 7 nói ri ng 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu - Kh ch thể: Ứng dụng GeoGebra hỗ trợ dạy học chƣơng tr nh h nh học ớp 7 ở trƣờng THCS - Đối tƣợng nghi n cứu: Chƣơng tr nh h nh học ớp 7 trƣờng THCS 2
4. Phạm vi nghiên cứu Khai th c ứng dụng phần mềm GeoGebra để hỗ trợ giảng dạy một số định ý, kh i niệm, b i to n trong giảng dạy h nh học ớp 7 ở trƣờng THCS 5. Giả thuyết nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu a) Giả thuyết nghi n cứu - Nếu khai th c hiệu quả c c t nh huống dạy học bằng phần mềm toán học động GeoGebra, nó s tích cực hóa hoạt động của học sinh, giúp học sinh hiểu bản chất của một số kh i niệm to n học góp phần cải thiện v nâng cao chất ƣợng giảng dạy môn Toán h nh ớp 7 ở trƣờng THCS b) Câu hỏi nghi n cứu - L m thế n o để gi o vi n có thể p dụng phần mềm GeoGebra vào dạy học h nh học ớp 7 một c ch hiệu quả? - Việc học h nh học ớp 7 ở trƣờng THCS của học sinh s cải thiện nhƣ thế n o nếu p dụng phần mềm GeoGebra? 6. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghi n cứu cơ sở í uận về việc ứng dụng GeoGebra trong dạy học h nh học ớp 7 ở trƣờng THCS - Nghi n cứu thực trạng sử dụng phần mềm GeoGebra trong dạy học Toán trƣờng THCS Phú Th nh(Hòa Bình), trƣờng THCS Phú ão(Hòa Bình). - Nghi n cứu c c quy tr nh vận dụng phần mềm GeoGebra trong việc hỗ trợ dạy v học h nh học ớp 7, trƣờng THCS. - Xây dựng các mô hình demo minh họa cho quy tr nh đƣợc đề xuất. - Thực nghiệm sƣ phạm đ nh gi tính khả thi, tính hiệu quả của đề tài nghi n cứu 7. Phƣơng pháp nghiên cứu - Phƣơng ph p nghi n cứu í uận: Nghi n cứu í uận về đổi mới phƣơng ph p dạy học, về tổ chức c c hoạt động nhận thức, nghi n cứu quan điểm sƣ phạm về ứng dụng công nghệ thông tin v o dạy học to n 3
- Phƣơng ph p điều tra, quan s t: Tiến h nh t m hiểu, điều tra thực trạng về hoạt động nhận thức của học sinh ớp 7 trƣờng THCS. - Phƣơng ph p thực nghiệm sƣ phạm: Tổ chức giảng dạy thực nghiệm một số gi o n với sự hỗ trợ của phần mềm GeoGebra để đ nh gi tính khả thi, hiệu quả của đề t i - Phƣơng ph p thống k to n học: xử ý dữ iệu thu đƣợc sau điều tra 8. Cấu trúc của luận văn Ngo i phần Mở đầu, Kết uận, Mục ục, T i iệu tham khảo, nội dung luận v n đƣợc tr nh b y trong ba chƣơng: Chƣơng 1 Cơ sở ý uận v cơ sở thực tiễn Chƣơng 2 Ứng dụng phần mềm GeoGebra trong hỗ trợ dạy học chƣơng tr nh h nh học ớp 7, trƣờng Trung học cơ sở. Chƣơng 3 Thực nghiệm sƣ phạm 4
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Lịch sử nghiên cứu trên thế giới Hiện nay, có hai quan điểm chính tr n thế giới về tiếp cận công nghệ thông tin trong giảng dạy môn To n: Tiếp cận công nghệ thông tin chủ yếu thông qua m y tính cầm tay v tiếp cận công nghệ thông tin chủ yếu qua m y tính (m y b n, aptop) Khi gi o vi n v học sinh trực tiếp ứng dụng công nghệ thông tin v o việc dạy v học, đó c ch tiếp cận công nghệ thông tin qua m y tính C c t nh huống sƣ phạm với phần mềm dạy học s tạo ra môi trƣờng học tập hiệu quả cho học sinh v thúc đẩy sự s ng tạo trong việc dạy To n Nói c ch kh c, nếu trọng tâm của việc dạy học tạo ra c c t nh huống sƣ phạm, th công nghệ thông tin, đặc biệt c c phần mềm giảng dạy đóng một vai trò quan trọng trong việc xây dựng c c t nh huống đó Theo Gi o tr nh ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học to n, Đại học Th i Nguy n, Th i Nguy n - Trịnh Thanh Hải (chủ bi n) (2004) [11], sản phẩm của môi trƣờng học tập với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin những học sinh có n ng ực tƣ duy s ng tạo to n học, n ng ực giải quyết c c vấn đề v n ng ực tự học một c ch s ng tạo Do đó, việc tổ chức dạy - học với sự trợ giúp của m y tính điện tử v phần mềm to n học để xây dựng một môi trƣờng dạy - học với 3 đặc điểm cơ bản: - Tạo một môi trƣờng học tập ho n to n mới, trong đó sự n ng động v tính s ng tạo của học sinh đƣợc ph t triển tốt nhất Học sinh có điều kiện để thúc đẩy, ph t huy khả n ng phân tích, suy đo n v xử ý thông tin hiệu quả - Cung cấp một môi trƣờng cho phép đa dạng ho sự tƣơng t c hai chiều giữa gi o vi n v học sinh - Tạo môi trƣờng dạy v học inh hoạt, cởi mở 5
V điển h nh trong số c c phần mềm đó GeoGebra phần mềm to n học động đƣợc thiết kế cho việc dạy v học to n học t tiểu học đến đại học Phần mềm sự kết hợp của môi trƣờng h nh học động, c c hoạt động tính to n với c c biểu thức đại số, giải tích v bảng tính điện tử trong mặt phẳng tọa độ Do đó, nó cho phép thu h p khoảng c ch giữa c c ĩnh vực to n học của h nh học, đại số, giải tích v thậm chí tính to n Một mặt, GeoGebra có thể đƣợc sử dụng để x c định c c kh i niệm to n học cũng nhƣ để tạo t i iệu giảng dạy Mặt kh c, GeoGebra có khả n ng thúc đẩy học tập tích cực v ấy học sinh m trung tâm bằng c ch cho phép c c thực nghiệm to n học, kh m ph tƣơng t c, cũng nhƣ kh m ph học tập T c giả phần mềm Markus Hohenwarter, giảng vi n tại Đại học Sa zburg, Áo Phần mềm GeoGebra đƣợc ra đời n m 2001 v i n tục đƣợc ph t triển Có nhiều đề t i nghi n cứu về việc sử dụng GeoGebra tr n thế giới nhƣng kh thi n về hƣớng dẫn sử dụng công cụ hơn ứng dụng v o công t c giảng dạy 1.1.2. Lịch sử nghiên cứu tại việt nam Tại Việt Nam hiện nay việc sử dụng công nghệ thông tin v o dạy học đã bắt đầu đƣợc chú trọng trong v i n m trở ại đây có kh nhiều đề t i nghi n cứu về ứng dụng GeoGebra v o dạy học c c môn khoa học trong đó phần ớn về to n học Có thể kể t n một số uận n, uận v n v b i b o nghi n cứu về vấn đề n y nhƣ sau: + Luận n tiến sĩ khoa học gi o dục của Bùi Minh Đức (2018) [8] đã đề xuất đƣợc 4 biện ph p sử dụng phần mềm h nh học động trong dạy học h nh học không gian, c c ví dụ minh họa cho c c biện ph p đều sử dụng phần mềm GeoGebra + Trong b i b o “Sử dụng một số phần mềm trong dạy học môn To n ở trƣờng phổ thông” [1], t c giả L Tuấn Anh (2016) đã nghi n cứu việc sử dụng phần mềm GeoGebra để khắc phục những khó kh n khi v h nh tr n giấy hoặc tr n bảng, giúp học sinh ph t hiện ra những nhận định sai trong qu tr nh dạy học môn To n ở trƣờng phổ thông 6
+ L Minh Cƣờng (2016) [2] quan tâm đến việc rèn uyện kĩ n ng sử dụng phần mềm GeoGebra cho sinh vi n Đại học Sƣ phạm To n trong dạy học chủ đề Phép biến h nh tr n mặt phẳng + Trong bài báo [18] t c giả L Tuấn Anh (2014) đã nghi n cứu việc xây dựng một số phản ví dụ trong dạy học môn To n ở trƣờng phổ thông với sự trợ giúp của phần mềm GeoGebra. Trong các bài báo [19], [20] t c giả L Tuấn Anh (2015) đã đề cập đến việc rèn uyện kĩ n ng sử dụng phần mềm GeoGebra cho sinh vi n sƣ phạm To n tại trƣờng Đại học Sƣ phạm H Nội v việc sử dụng phần mềm GeoGebra để kh m ph ời giải b i to n trong dạy học môn To n ở trƣờng phổ thông + Luckxay Poummyxay (2015) [12] nghi n cứu về vấn đề khai thác phần mềm GeoGebra trong dạy học môn To n ớp 10 ở trƣờng THPT nƣớc CHDCND L o Trong uận v n của m nh, Luckxay Poummyxay đã thiết kế đƣợc 4 t nh huống dạy học kh i niệm To n học, 2 t nh huống dạy học định í To n học v 2 t nh huống dạy học giải b i tập To n học + Trần Trung (2014) [17] đã quan tâm đến việc sử dụng phần mềm GeoGebra để hỗ trợ dạy học b i to n quỹ tích ở phổ thông Trong b i b o Trần Trung có đƣa ra c c ví dụ về: Khai th c GeoGebra trong khâu dự đo n quỹ tích, hỗ trợ t m hƣớng chứng minh quỹ tích v minh họa quỹ tích dƣới dạng động + Trong bài báo [21] nhóm t c giả Trần Trung, Nguyễn Ngọc Giang, Bùi Minh Đức, Phan Anh Hƣng (2014) đã tr nh b y về sử dụng phần mềm GeoGebra để hỗ trợ PPDH kh m ph + Phan Trọng Hải (2013) [10] đƣa ra một mô h nh vận dụng dạy học kh m ph trong dạy học định í với sự trợ giúp của phần mềm GeoGebra + L Minh Triết (2013) [16] tr nh b y kết quả một thử nghiệm để xét tính hữu dụng của GeoGebra khi hỗ trợ dạy học định í To n học có khâu n u giả thuyết 7
+ Nguyễn Hữu Thanh (2011) [15] nghi n cứu về vấn đề tổ chức hoạt động nhận thức cho HS trong dạy học môn To n ớp 10 với sự hỗ trợ của phần mềm GeoGebra Trong uận v n n y, t c giả đã thiết kế đƣợc 3 hoạt động với GeoGebra bao gồm: Hoạt động dựng h nh, hoạt động nhận thức v thiết kế b i giảng Hầu hết c c đề t i đều xây dựng một c ch kh i qu t v có phần cơ sở ý uận kh đầy đủ v bao qu t giúp cho những nghi n cứu về sau có cơ sở kh vững chắc để khai th c Nhƣng chƣa có nhiều đề t i chuy n sâu v o t ng vấn đề nhỏ cũng nhƣ b m s t chƣơng tr nh hiện h nh hay cập nhật thay đổi theo định hƣớng ph t triển n ng ực ngƣời học Kết luận Vấn đề: “Ứng dụng phần mềm GeoGebra hỗ trợ dạy học chương trình hình học lớp 7, trường Trung học cơ sở”, chƣa đƣợc nghi n cứu một c ch có hệ thống, v vậy tôi tiếp thu nhiều quan điểm của ngƣời đi trƣớc, ph t triển quan điểm của tôi bằng c ch ựa chọn nghi n cứu đề t i n y 1.2. Lý luận về phần mềm dạy học 1.2.1. Khái niệm và phân loại phần mềm dạy học 1.2.1.1. Khái niệm - Phần mềm: “Phần mềm m y tính còn đƣợc gọi phần mềm (software) tập hợp c c câu ệnh hoặc chỉ thị đƣợc viết bằng một hoặc nhiều ngôn ngữ ập tr nh theo một trận tự x c định để tạo ra một nhiệm vụ hoặc chức n ng, tính n ng hoặc một vấn đề cụ thể n o đó Phần mềm thực hiện c c chức n ng của nó bằng c ch gửi c c chỉ thị trực tiếp đến phần cứng hoặc bằng c ch cung cấp dữ iệu để phục vụ c c chƣơng tr nh hoặc phần mềm kh c ”- Theo Wikipedia - Phần mềm dạy học: phần mềm hỗ trợ ngƣời dạy dạy học, ngƣời học học tập (học v tự học) 8
1.2.1.2. Phân loại phần mềm dạy học Dựa v o chức n ng của phần mềm có thể chia th nh c c oại sau: - Phần mềm trình diễn, dùng để thiết kế bài học v hƣớng dẫn học tập. - Phần mềm mô phỏng trong giảng dạy và thí nghiệm ảo. - Phần mềm đồ họa, thiết kế để sử dụng chung hoặc t ng đối tƣợng. - Trò chơi học tập, tạo phản ứng và kích thích khám phá, sáng tạo. - Phần mềm tham khảo, tra cứu t điển, b ch khoa to n thƣ - Phần mềm kiểm tra, đ nh gi 1.2.2. Tiêu chí lựa chọn phần mềm dạy học 1.2.2.1. Tiêu chí về truyền thông Công nghệ truyền thông của phần mềm dạy học việc sử dụng t i nguy n, công cụ, m y móc, kỹ thuật v tập c c thao t c sử dụng chúng nhằm giao tiếp, ƣu trữ, quản ý thông tin giúp cho nội dung b i học đƣợc truyền tải tới ngƣời dạy v ngƣời học một c ch dễ d ng Phần mềm dạy học cần có ti u chí truyền thông đảm bảo c c điều kiện: - Một tính dễ sử dụng: Phần mềm dạy học phải đảm bảo không qu khó; có hƣớng dẫn sử dụng rõ r ng, dễ hiểu; n n có một hệ thống on ine để giúp ngƣời dùng giải quyết những khó kh n khi sử dụng, giúp cho việc sử dụng phần mềm dạy học đạt hiệu quả cao - Hai tính thống nhất: tr nh ngƣời dùng bị oạn bởi nhiều phƣơng ph p truyền tải thông tin, phần mềm dạy học n n thống nhất t h nh thức truyền tải cho tới nội dung truyền tải - Ba tính sinh động hấp dẫn: đây ƣu điểm khi sử dụng phần mềm dạy học Để tr nh tâm ý c ng thẳng của học sinh v không khí nặng nề của ớp học Xây dựng phần mềm dạy học cần đảm bảo yếu tố sinh động hấp dẫn giúp học sinh hứng thú trong c c tiết học - Bốn tính trực quan hóa: học chỉ dựa tr n ý thuyết th nội dung b i học khó truyền tải PMDH có thể mô phỏng c c thí nghiệm, hiện tƣợng tự 9
nhi n xã hội,…giúp ngƣời dùng tiếp thu nội dung kiến thức nhanh hơn 1.2.2.2. Tiêu chí khoa học Phần mềm dạy học cần đảm bảo tính khoa học về nội dung v khoa học về h nh thức - Khoa học về nội dung : Nội dung kiến thức trong phần mềm dạy học đảm bảo tính chính x c về khoa học v có sự tinh giảm thích hợp sao cho khối ƣợng kiến thức v a đủ, tr nh gây qu tải cho học sinh B n cạnh đó phần mềm dạy học cần ấy kỹ n ng s n có của ngƣời học m cơ sở để thiết kế phần mềm dạy học, nội dung cần đƣợc sắp xếp, phân bậc theo mức độ nhận thức t thấp đến cao, t dễ đến khó, t đơn giản đến phức tạp Một yếu tố quan trọng nữa khi xây dựng nội dung của phần mềm dạy học đó phải phù hợp với chƣơng tr nh dạy học - Khoa học về h nh thức : Trong phần mềm dạy học cần có sự bố c c chức n ng một c ch hợp ý, khoa học, dễ sử dụng Có sự kết hợp h i hòa giữa h nh v chữ, h nh ảnh v âm thanh rõ nét, gọn ời, tr nh b y s ng sủa, hấp dẫn thu hút ngƣời dùng, thể hiện nổi bật đƣợc kiến thức, giúp việc học tập đạt hiệu quả hơn 1.2.2.3. Tiêu chí sư phạm Đặc trƣng của phần mềm dạy học thỏa mãn những ti u chí sƣ phạm, những ti u chí đó : - Có thể p dụng phần mềm dạy học ở hầu hết c c h nh thức tổ chức dạy học, giúp cho h nh thức tổ chức dạy học đó ph t huy đƣợc ƣu điểm v đem ại nhiều hiệu quả - Có khả n ng gợi động cơ bằng c c t nh huống, công việc có vấn đề, góp phần tích cực hóa hoạt động học tập, kích thích khả n ng tƣ duy, t m tòi, s ng tạo của cả ngƣời dạy v ngƣời học - Ngo i việc cung cấp đầy đủ nội dung, kiến thức chuẩn, phầm mềm dạy học còn cần mở rộng nội dung theo nhiều phƣơng diện v ĩnh vực kh c 10
nhau, có sự cập nhật nội dung mới m , phong phú v đa dạng - Ph t huy c c h nh thức m việc theo nhóm, tạo sự mới ạ, cơ hội trao đổi, đo n kết hỗ trợ nhau trong học tập của học sinh - Phần mềm dạy học cần chú ý rèn uyện kỹ n ng, kỹ xảo cho học sinh bằng nhiều dạng b i tập phong phú, đa dạng; c c b i kiểm tra nhằm củng cố, rèn uyện giúp học sinh nắm vững, đ o sâu kiến thức 1.3. Lý luận dạy và học bằng phần mềm dạy học 1.3.1. Tính ưu việt của việc áp dụng phần mềm dạy học vào dạy học - Khắc phục đƣợc sự thiếu thốn cơ sở vật chất nhƣ: c c phòng thí nghiệm vật ý, hóa học, sinh học; dụng cụ thí nghiệm hay hóa chất thí nghiệm, …bằng c c thí nghiệm ảo đƣợc thiết kế nhờ kỹ thuật đồ họa 2 chiều, 3 chiều v công nghệ đa phƣơng tiện, … - Khắc phục đƣợc nhƣợc điểm dạy học chỉ thi n về ý thuyết của phƣơng ph p dạy học truyền thống Chỉ ch m ch m v o kiến thức trong s ch vở, mi u tả một c ch ý thuyết c c hiện tƣợng tự nhi n, c c phản ứng, hay c c thí nghiệm s khiến cho việc tiếp thu kiến thức của học sinh trở n n m y móc, khó nhớ, khó hiểu đƣợc tƣờng tận tri thức Áp dụng phần mềm dạy học v o giảng dạy s giúp cho kiến thức trở n n thân thiện, dễ học, dễ nhớ hơn chỉ học ý thuyết - Đổi mới phƣơng ph p dạy học, ngƣời dạy chủ động hơn trong việc soạn gi o n, tiết kiệm một phần thời gian ghi chép b i tr n bảng, hƣớng đƣợc sự tập trung của học sinh đồng thời kích thích ý thức ham học hỏi của c c em Nắm s n phần mềm dạy học trong tay, gi o vi n có thời gian t m hiểu kỹ ƣỡng v soạn gi o n hợp ý, chi tiết, đ p mắt v khoa học Phần mềm dạy học có nhiều h nh ảnh, âm thanh, trò chơi hay b i tập vận dụng không gây nh m ch n, c ng thẳng cho học sinh trong qu tr nh học, t ng khả n ng tiếp thu kiến thức v tạo cảm hứng cho ngƣời học - Giảm tải sự c ng thẳng cho c c tiết học, nâng cao hiệu quả dạy v 11
học: những kiến thức qu cao si u, qu khó với học sinh nếu cứ dạy một c ch d n trải, đều tay t đầu tới cuối s gây cảm gi c qu tải, tâm ý ch n nản cho học sinh Sử dụng phần mềm dạy học tạo ra những điểm nhấn, những chú ý, thu hút học sinh bằng âm thanh nền hay âm thanh khen ngợi s giúp cho học sinh tích cực hơn 1.3.2. Ưu điểm và hạn chế của việc sử dụng phần mềm dạy học vào dạy học 1.3.2.1. Ưu điểm Góp phần thực hiện mục ti u gi o dục: Học bằng phần mềm dạy học y u cầu phải chú ý, tập trung v o b i giảng, phải tích cực v chủ động học tập Tự học bằng phần mềm dạy học y u cầu học sinh cần s ng tạo, có kỹ n ng m y tính, ch m chỉ học tập, t m tòi kiến thức Đây những điều mong chờ ở thế hệ học sinh ng y nay Tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh: Phần mềm dạy học có h nh ảnh, âm thanh, có sự mô phỏng thực tế, có nhiều game uyện tập kỹ n ng, kỹ xảo cho học sinh, tạo hứng thú học tập, tích cực hóa hoạt động học v tự học của học sinh Góp phần đổi mới phƣơng ph p dạy học: Không chỉ gi o vi n dùng bảng độc thoại nh m ch n, phần mềm dạy học giúp cho sự tƣơng t c giữa thầy v trò trở n n tích cực Dựa v o phần mềm dạy học gi o vi n soạn gi o n kỹ ƣỡng để định hƣớng giúp học sinh t m tòi ra tri thức Góp phần đổi mới h nh thức tổ chức dạy học: Phần mềm dạy học giúp cho học sinh có cơ hội m việc, học tập với nhau để giúp đỡ, học hỏi nhau Dùng Phần mềm dạy học có thể phân chia học sinh một c ch inh động theo t ng nhóm, theo tập thể ớp hay đơn để ho n th nh nhiệm vụ n o đó m gi o vi n y u cầu 1.3.2.2. Nhược điểm Đòi hỏi cơ sở vật chất hiện đại: Sử dụng phần mềm dạy học cần có m y chiếu, m y tính, oa, hỗ trợ mới có thể đạt hiệu quả Do đó, muốn p dụng 12