Luận văn Thạc sĩ Thông tin - Thư viện: Phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:152

Thêm vào BST

Báo xấu

45
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, điều tra, khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng của nguồn lực thông tin tại Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương, luận văn đề xuất các giải pháp phát triển nguồn lực thông tin nhằm đáp ứng nhu cầu tin của người dùng tin, phục vụ hoạt động giảng dạy, học tập và nghiên cứu khoa học của Nhà trường. Mời các bạn tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Thông tin - Thư viện: Phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN --------*-------- TRẦN THỊ TÂM PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC THÔNG TIN TẠI THƢ VIỆN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGHỆ THUẬT TRUNG ƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ THÔNG TIN - THƢ VIỆN Hà Nội - 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN --------*------ TRẦN THỊ TÂM PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC THÔNG TIN TẠI THƢ VIỆN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGHỆ THUẬT TRUNG ƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ THÔNG TIN - THƯ VIỆN Chuyên ngành: Khoa học Thông tin - Thƣ viện Mã số: 60 32 02 03 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Tạ Bá Hƣng XÁC NHẬN HỌC VIÊN ĐÃ CHỈNH SỬA THEO GÓP Ý CỦA HỘI ĐỒNG Giáo viên hướng dẫn Chủ tịch hội đồng chấm luận văn thạc sĩ khoa học TS. Tạ Bá Hưng PGS.TS. Nguyễn Thị Lan Thanh Hà Nội - 2015
XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG PGS.TS. Nguyễn Thị Lan Thanh
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài “Phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương” là công trình nghiên cứu của riêng tôi, được thực hiện nghiêm túc dưới sự hướng dẫn của TS. Tạ Bá Hưng. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Nếu có điều gì sai sót tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Hà Nội, ngày tháng năm 2015 Tác giả Trần Thị Tâm
LỜI CẢM ƠN Với nỗ lực nghiên cứu của bản thân cùng sự giúp đỡ của các thầy, cô giáo, các đồng nghiệp, Luận văn “Phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương” đã hoàn thành. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Tạ Bá Hưng - Người đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo Khoa Thông tin - Thư viện, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu luận văn này. Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn tới Ban Giám đốc, các đồng nghiệp tại Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương và gia đình đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành khóa học cũng như quá trình thực hiện Luận văn. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song luận văn không tránh khỏi những khiếm khuyết nhất định. Tôi rất mong nhận được sự xem xét, đánh giá, đóng góp những ý kiến quý báu của các thầy, cô giáo trong hội đồng và các đồng nghiệp. Hà Nội, ngày tháng năm 2015 Tác giả Trần Thị Tâm
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .........................................................................................................7 CHƢƠNG 1: NGUỒN LỰC THÔNG TIN VỚI VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGHỆ THUẬT TRUNG ƢƠNG .............................................................................................. 17 1.1. Cơ sở lý luận về phát triển nguồn lực thông tin ...................................17 1.1.1. Khái niệm nguồn lực thông tin và phát triển nguồn lực thông tin .........17 1.1.2. Đặc trưng của nguồn lực thông tin .........................................................20 1.1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển của nguồn lực thông tin ..............21 1.1.4. Các tiêu chí đánh giá nguồn lực thông tin .............................................24 1.1.5. Các nguyên tắc phát triển nguồn lực thông tin ......................................26 1.1.6. Vai trò của phát triển nguồn lực thông tin đối với hoạt động thông tin - thư viện ...................................................................................................................27 1.2. Khái quát về Trƣờng Đại học Sƣ phạm Nghệ thuật Trung Ƣơng .....29 1.2.1. Quá trình hình thành và phát triển .........................................................29 1.2.2. Chức năng và nhiệm vụ..........................................................................29 1.2.3. Cơ cấu tổ chức ........................................................................................30 1.2.4. Quy mô, chất lượng đào tạo, bồi dưỡng, nghiên cứu khoa học .............32 1.3. Khái quát về Thƣ viện Trƣờng Đại học Sƣ phạm Nghệ thuật Trung ƣơng ..........................................................................................................................33 1.3.1. Quá trình hình thành và phát triển .........................................................33 1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Thư viện ..........................34 1.3.3. Đặc điểm người dùng tin ........................................................................37 1.3.4. Đặc điểm nhu cầu tin..............................................................................39 1.4. Vai trò và yêu cầu của phát triển nguồn lực thông tin đối với hoạt động đào tạo và nghiên cứu khoa học tại Thƣ viện trƣờng Đại học Sƣ phạm Nghệ thuật Trung ƣơng ........................................................................................... 45 1.4.1. Vai trò của phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương ..........................................................................45 1
1.4.2. Yêu cầu của phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương ..........................................................................46 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC THÔNG TIN TẠI THƢ VIỆN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGHỆ THUẬT TRUNG ƢƠNG ..........................................................................................................................48 2.1. Đặc điểm nguồn lực thông tin tại Thƣ viện trƣờng Đại học Sƣ phạm Nghệ thuật Trung ƣơng ........................................................................................... 48 2.1.1. Đặc điểm tài liệu theo nội dung ............................................................. 48 2.1.2. Đặc điểm tài liệu theo loại hình ............................................................. 52 2.1.3. Đặc điểm tài liệu theo ngôn ngữ ............................................................ 57 2.2. Xây dựng nguồn lực thông tin................................................................ 59 2.2.1. Bổ sung nguồn tin ..................................................................................59 2.2.2. Công tác thanh lý tài liệu .......................................................................70 2.2.3. Chia sẻ nguồn lực thông tin ...................................................................71 2.3. Quản lý và khai thác nguồn lực thông tin .............................................73 2.3.1. Quản lý nguồn lực thông tin...................................................................73 2.3.2. Khai thác nguồn lực thông tin ................................................................ 79 2.4. Đánh giá thực trạng phát triển nguồn lực thông tin tại Thƣ viện trƣờng Đại học Sƣ phạm Nghệ thuật Trung Ƣơng ..................................................87 2.4.1. Đánh giá chất lượng nguồn lực thông tin ...............................................87 2.4.2. Nhận xét chung ......................................................................................93 CHƢƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC THÔNG TIN TẠI THƢ VIỆN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGHỆ THUẬT TRUNG ƢƠNG .........................................................................................................................................99 3.1. Xây dựng chính sách phát triển nguồn lực thông tin hợp lý...............99 3.1.1. Nội dung chính sách phát triển nguồn lực thông tin .............................. 99 3.1.2. Chú trọng bổ sung nguồn tin nội sinh ....................................................102 3.1.3. Mở rộng phát triển nguồn tin điện tử .....................................................104 3.1.4. Tăng cường chia sẻ nguồn lực thông tin ................................................106 2
3.2. Nâng cao hiệu quả quản lý và khai thác nguồn lực thông tin .............108 3.2.1. Nâng cao hiệu quả quản lý nguồn lực thông tin ....................................108 3.2.2. Nâng cao hiệu quả khai thác nguồn lực thông tin ..................................111 3.3. Các giải pháp khác ..................................................................................114 3.3.1. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực .....................................................114 3.3.2. Tăng cường cơ sở vật chất, phát triển cơ sở hạ tầng thông tin ..............116 3.3.3. Ứng dụng Marketing vào hoạt động thông tin thư viện .........................119 3.3.4. Chú trọng hướng dẫn, đào tạo người dùng tin .......................................120 KẾT LUẬN .....................................................................................................122 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................124 PHỤ LỤC ........................................................................................................128 3
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT CNTT Công nghệ Thông tin ĐH Đại học ĐHSPNTTW Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương NCT Nhu cầu tin NCKH Nghiên cứu khoa học NDT Người dùng tin NLTT Nguồn lực thông tin NXB Nhà xuất bản SP&DVTT Sản phẩm và dịch vụ thông tin TT – TV Thông tin - Thư viện 4
DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1: Số lượng nhân lực trong toàn trường (tính đến 30/06/2015) ...........32 Bảng 1.2: Đội ngũ cán bộ Thư viện trường ĐHSPNTTW .............................. 36 Bảng 2.1: Thống kê nội dung kho sách theo bộ môn khoa học .......................49 Bảng 2.2: Thống kê nội dung kho tài liệu nội sinh theo chuyên ngành ...........51 Bảng 2.3: Thống kê loại hình tài liệu truyền thống của Thư viện ...................53 Bảng 2.4: Nguồn lực thông tin phân chia theo ngôn ngữ ................................ 57 Bảng 2.5: Tổng hợp kinh phí bổ sung .............................................................. 60 Bảng 2.6: Thống kế tài liệu bổ sung bằng nguồn mua từ năm 2006 – 6/2015 ..........................................................................................................................63 Bảng 2.7: Thống kê tài liệu nộp lưu chiểu từ năm 2006 – 6/2015...................65 Bảng 2.8: Số lượng tài liệu nhận từ các nhà tài trợ ..........................................66 Bảng 2.9: Đánh giá chất lượng NLTT – Mức độ thỏa mãn NCT ....................88 Bảng 2.10: Đánh giá chất lượng NLTT – Mức độ đầy đủ ............................... 89 Bảng 2.11: Đánh giá chất lượng NLTT – Khả năng tìm kiếm tài liệu ............90 Bảng 3.1: Quy định số lượng bản tài liệu bổ sung ...........................................102 5
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 1.1: Cơ cấu NDT tại Thư viện trường ĐHSPNTTW .........................38 Biểu đồ 1.2: Tỉ lệ NCT theo nội dung chuyên ngành ......................................41 Biểu đồ 1.3: Dạng nguồn tin được NDT thường xuyên sử dụng .....................42 Biểu đồ 1.4: NCT theo ngôn ngữ tài liệu .........................................................43 Biểu đồ 1.5: NCT theo hình thức dịch vụ thông tin .........................................43 Biểu đồ 2.1: Cơ cấu nội dung kho sách theo bộ môn khoa học .......................48 Biểu đồ 2.2: Cơ cấu kho tài liệu nội sinh theo chuyên ngành ..........................52 Biểu đồ 2.3: Cơ cấu loại hình tài liệu truyền thống .........................................55 Biểu đồ 2.4: Cơ cấu tài liệu phân theo ngôn ngữ .............................................57 6
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Vào những thập niên cuối của thế kỷ XX, những dự đoán về một nền kinh tế với những bước tiến nhảy vọt chưa từng thấy của khoa học và công nghệ đã dẫn đến sự xuất hiện một số thuật ngữ mới như "Nền kinh tế tri thức", "Xã hội thông tin". Bước sang thế kỷ XXI, trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, nền kinh tế tri thức đã trở thành xu thế phát triển tất yếu của thời đại mà nền tảng được xây dựng trên cơ sở sản xuất, phân phối, sử dụng tri thức và thông tin. Thông tin trở thành một nguồn lực cơ bản và quan trọng đối với phát triển kinh tế tri thức, trong đó lợi thế so sánh sẽ thuộc về quốc gia nào có năng lực tổ chức khai thác với hiệu quả cao nhất các nguồn thông tin và tri thức hiện có của nhân loại. Ở Việt Nam trong nhiều năm qua, nhờ sự quan tâm, đầu tư của Đảng và Nhà nước, một hệ thống thông tin quốc gia đã được hình thành, đồng thời có những chương trình, kế hoạch tổng thể phát triển công nghệ thông tin hướng tới nền kinh tế tri thức. Mọi nguồn lực được huy động để tập trung xây dựng sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong đó nguồn lực thông tin là vô cùng quan trọng. Các hệ thống cơ quan thông tin - thư viện trong cả nước đóng một vai trò mới với tư cách là nhà cung cấp thông tin, quản trị nguồn lực thông tin, sản xuất và cung cấp những sản phẩm, hàng hóa xã hội đặc biệt, mang lại nhiều lợi ích cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Nằm trong hệ thống các thư viện chuyên ngành, đa ngành, Thư viện trường đại học đã từ lâu được biết đến như một cổng vào thông tin. Bước vào kỷ nguyên thông tin mới với sự phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ, vai trò và nhiệm vụ của thư viện các trường đại học đã được nâng lên một tầm cao mới. Giữa khối lượng thông tin đa dạng và phong phú, thư viện trường đại học không chỉ là cầu nối giữa thông tin và người dùng tin, mà còn là một nhân tố quan trọng góp phần thực hiện mục tiêu quan trọng nhất của sự nghiệp giáo dục đào tạo đại học hiện nay là tạo ra những con người có khả năng tự định hướng học tập, tự học thường xuyên, biết chọn lọc, xử lý thông tin và có khả năng sáng tạo tri thức, tự tin 7
hội nhập vào thị trường lao động “chất xám” quốc tế đầy tính cạnh tranh, thúc đẩy tiến bộ xã hội, phát triển sản xuất, khoa học và công nghệ. Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương là trường đầu ngành trong cả nước trong lĩnh vực sư phạm nghệ thuật có nhiệm vụ đào tạo các giảng viên nghệ thuật cho ngành giáo dục – đào tạo. Hiện nay, Nhà trường đang từng bước thực hiện chuyển đổi sang đào tạo theo học chế tín chỉ, phương thức đào tạo lấy người học làm trung tâm trong quá trình dạy và học, phát huy được tính chủ động, sáng tạo của người học. Sự thay đổi này đòi hỏi vai trò, tầm nhìn và sứ mệnh của Thư viện cũng phải thay đổi để đáp ứng những yêu cầu đào tạo mới. Những năm gần đây, trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương đã đầu tư ngày càng tốt hơn cho hoạt động thông tin – thư viện, trụ sở mới khang trang với hệ thống tài liệu giáo trình, sách tham khảo, tài liệu nội sinh về các chuyên ngành âm nhạc, mỹ thuật, văn hóa đã phần nào đáp ứng được nhu cầu nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cán bộ, giảng viên, sinh viên nhà trường. Tuy nhiên, công tác phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện trường chưa theo kịp so với tốc độ gia tăng nhu cầu tin văn hóa nghệ thuật của người dùng tin. Vẫn còn nhiều bất cập trong việc cập nhật, khai thác, cung cấp và quản lý nguồn lực thông tin... Trước những đòi hỏi cấp bách về nguồn tài liệu phục vụ nghiên cứu, giảng dạy và học tập nhằm phục vụ sứ mệnh giáo dục và đào tạo trong giai đoạn mới, việc nghiên cứu nhu cầu tin và thực trạng nguồn lực thông tin tại Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương nhằm đưa ra các giải pháp thích hợp để nâng cao chất lượng nguồn lực thông tin, đáp ứng nhu cầu tin đa dạng của người dùng tin là vấn đề quan trọng và cấp thiết. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên tác giả luận văn đã chọn đề tài “Phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương” làm đề tài cho luận văn tốt nghiệp cao học chuyên ngành Khoa học Thông tin - Thư viện. 2. Tình hình nghiên cứu Nguồn lực thông tin là một trong bốn thành tố cơ bản cấu thành của cơ quan thông tin - thư viện, là cơ sở đáp ứng nhu cầu tin của người dùng tin. Trong hoạt 8
động thông tin – thư viện, nguồn lực thông tin là nguyên liệu đầu vào không thể thiếu được, bởi tất cả mọi hoạt động chỉ có thể đạt được hiệu quả dựa trên nền móng của các nguồn tin được tổ chức tốt. Do tầm quan trọng của công tác phát triển nguồn lực thông tin trong hoạt động của mỗi cơ quan thông tin - thư viện nên đã có khá nhiều công trình nghiên cứu và hội thảo khoa học đề cập đến công tác này cũng như những vấn đề liên quan đến nguồn lực thông tin. Cụ thể: Trên thế giới đã có nhiều công trình nghiên cứu về phát triển nguồn lực thông tin tiêu biểu như: Collection development in a digital environment: an imperative for information organizations in the twenty-first century (Phát triển vốn tài liệu trong môi trường kỹ thuật số: Vấn đề cấp bách đối với các cơ quan thông tin trong thế kỷ 21) (2006) [41] của Barbara Susana Sanchez Vignau và Ileana Lourdes Presno Queada, Peter Clayton, G.E Gorman với cuốn sách Managing information resources in libraries: Collection management in theory and practice (Quản trị nguồn lực thông tin trong các thư viện: Lí luận và thực tiễn quản trị bộ sưu tập) (2006) [37], Developing library and information centre collections (Phát triển các bộ sưu tập của trung tâm thông tin và thư viện) (2007) [38] của Edward Evans. Trong các công trình trên, các tác giả đưa ra một số khái niệm khác nhau về nguồn lực thông tin đồng thời nêu lên quan điểm cá nhân về phạm vi, nội dung, loại hình, ngôn ngữ của tài liệu, sự phân bổ ngân sách nhằm nâng cao chất lượng nguồn lực thông tin thư viện. Cuốn sách “Managing information for the competitive edge”(Quản trị thông tin phục vụ cạnh tranh) (1996) [36] của hai tác giả Ethel Auster, Chun Wei Choo giới thiệu chi tiết việc sử dụng các thông tin trong các tổ chức, tổ chức và quản lý tài liệu của các cơ quan Thông tin – Thư viện, đánh giá giá trị thông tin trong thời kì hội nhập hay cuốn “Selecting and Managing Electronic Resources: A How-To-Do-It Manual for Librarians”(Chọn lọc và quản trị các nguồn lực thông tin điện tử) (2006) [40] của tác giả Vicki L. Gregory biên soạn hướng dẫn cán bộ thư viện cách thức lựa chọn và quản lý nguồn thông tin điện tử. 9
Ở Việt Nam, nguồn lực thông tin là một trong những vấn đề quen thuộc đối với các nhà nghiên cứu thư viện cũng như các sinh viên, học viên khi tốt nghiệp. Đã có rất nhiều bài viết cũng như khóa luận, luận văn nghiên cứu về vấn đề này. Đề cập tới vai trò của nguồn tin và hoạt động xây dựng, phát triển nguồn tin trong các cơ sở nghiên cứu và đào tạo, các cơ quan Thông tin - Thư viện có một loạt các bài viết của PGS.TS. Nguyễn Hữu Hùng trong cuốn sách “Thông tin - từ lý luận đến thực tiễn” (2005) [10] gồm các bài "Phát triển nguồn lực thông tin trong bối cảnh công nghệ thông tin mới" (1995), “Tổ chức và quản lý hoạt động thông tin khoa học công nghệ trước thềm thế kỷ XXI” (2000), “Phát triển thông tin Khoa học và công nghệ để trở thành nguồn lực” (2005); tác giả đã trình bày những quan điểm, những vấn đề về chiến lược, chính sách, quản lý nhà nước, chương trình phát triển thông tin khoa học công nghệ và kinh tế - xã hội, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin nhằm biến thông tin trở thành nguồn lực phát triển. Bài viết "Vai trò của nguồn học liệu tại các trường đại học/học viện" (2007) [27] của tác giả Thu Minh được đăng trên Tạp chí Thông tin và Tư liệu giới thiệu những xu thế phát triển nguồn học liệu tại trường đại học/học viện, kinh nghiệm tạo lập và sử dụng chúng trong quá trình đào tạo, nghiên cứu tại một số trường đại học ở nước ngoài đồng thời trình bày quan điểm, chính sách và các giải pháp nhằm phát triển nguồn học liệu tại các trường đại học/học viện. Tác giả Nguyễn Huy Chương và Trần Mạnh Tuấn đã giới thiệu một số hệ thống quản lý giáo trình ở các nước trong xu thế phát triển các trung tâm học liệu tại các cơ sở đào tạo; nêu lên nhu cầu phát triển nguồn học liệu tại các cơ sở giáo dục – đào tạo trong nước qua bài viết "Phát triển nguồn học liệu tại các tổ chức nghiên cứu, đào tạo hiện nay" (2007) [9] đăng trên Tạp chí Thông tin và Tư liệu. Đề cập đến quan điểm về các chính sách phát triển nguồn tin, có các bài: “Phương pháp luận xây dựng chính sách phát triển nguồn tin” (2001) [21], “Một số vấn đề xung quanh việc thu thập khai thác tài liệu „xám”’ (2001) [20] của TS. Nguyễn Viết Nghĩa và bài "Phác thảo sơ bộ chính sách về nguồn lực thông tin" (2000) [5] của TS. Lê Văn Viết đã khẳng định vị trí quan trọng trong chính sách 10
phát triển nguồn lực thông tin đối với việc tạo nguồn, xây dựng hệ thống các kho tài liệu của các thư viện và cơ quan thông tin; những nội dung chủ yếu cần được đề cập trong chính sách và cách thức trình bày kết cầu của chính sách và một số giải pháp xây dựng chính sách tạo nguồn thông tin. Bài viết "Xây dựng nguồn tài liệu nội sinh trong trường Đại học" (2013) [8] của TS. Nguyễn Hồng Sinh, Huỳnh Thị Mỹ Phương giới thiệu các nội dung cơ bản của việc xây dựng nguồn tài liệu nội sinh trong trường đại học, bao gồm khái niệm, giá trị, ý nghĩa, đặc điểm nội dung và hình thức, bản quyền, công nghệ quản lý, bảo quản, chính sách quản lý và phương thức giao nộp, đánh giá và nhiệm vụ của cán bộ thư viện. Đã có không ít luận văn thạc sỹ chuyên ngành Khoa học Thư viện nghiên cứu về công tác phát triển nguồn lực thông tin trong các cơ quan Thông tin – Thư viện như “Tăng cường nguồn lực thông tin tại Thư viện Trường Đại học Bách khoa Hà Nội” (2005) [3] của tác giả Hà Thị Huệ; “Tăng cường nguồn lực thông tin tại trung tâm Thông tin - thư viện trường Đại học Sư phạm Hà Nội” (2006) [16] của tác giả Nguyễn Thị Thuận;“Phát triển nguồn lực thông tin phục vụ công tác đào tạo tín ch tại Trung tâm Thông tin - Thư viện Trường Đại học Lao động X hội” (2010) [17] của tác giả Nguyễn Tiến Đức; "Phát triển nguồn lực thông tin số tại Thư viện Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga" (2012) [14] của tác giả Nguyễn Thị Thanh Mai; "Phát triển nguồn lực thông tin tại Trung tâm Thông tin - Thư viện Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội" (2013) [28] của tác giả Trần Thị Anh Đào; “Phát triển nguồn lực thông tin tại Trung tâm Thông tin - Thư viện Trường Đại học Thương mại” (2014) [15] của tác giả Nguyễn Thị Thu Điệp… Trong các luận văn này, các tác giả đã phân tích thực trạng của nguồn lực thông tin, luận cứ các cơ sở khoa học và thực tiễn để xác định phương hướng và đề xuất những giải pháp nhằm tiếp tục phát triển nguồn lực thông tin nói chung và nguồn lực thông tin điện tử, thông tin số tại các đơn vị, cơ quan cụ thể. Tình hình nghiên cứu về tổ chức, khai thác nguồn lực thông tin có các bài viết, bài báo được công bố trên các tạp chí và hội nghị khoa học tiêu biểu như “Tổ chức quản lý hoạt động thông tin khoa học công nghệ ở các t nh/thành phố trong 11
thời kỳ công nghiệp hoá và hiện đại hoá” (1998) [26] của tác giả Tạ Bá Hưng; các bài của PGS.TS.Trần Thị Quý:”Hợp tác, liên kết chia sẻ thông tin - Yếu tố quan trọng đảm bảo sự phát triển bền vững của các cơ quan thông tin & thư viện đại học” (2007) [29]; “Số hóa tài liệu – Từ nhận thức đến triển khai đào tạo tại khoa TTTV, trường Đại học Khoa học X hội & Nhân văn” (2012) [30]. “Tổ chức và bảo quản tài liệu” của tác giả Nguyễn Tiến Hiển, Kiều Văn Hốt (2005) [18]; “Quản lý thư viện trường đại học: Những thay đổi tất yếu khách quan” (2005) [11] của tác giả Nguyễn Thị Lan Thanh. Các bài viết giới thiệu về lí luận và cách thức tổ chức, quản lý, khai thác nguồn lực thông tin và một vài giải pháp cho các cơ quan Thông tin - Thư viện Việt Nam. Một số luận văn thạc sĩ nghiên cứu thực trạng công tác tổ chức, khai thác nguồn lực thông tin và đưa ra các giải pháp tổ chức, khai thác chúng tại các cơ quan Thông tin – Thư viện, cụ thể: "Xây dựng và khai thác nguồn lực thông tin tại doanh nghiệp truyền thông Vĩ An" (2009) [13] của tác giả Nguyễn Thị Quỳnh Lê; “Nghiên cứu phát triển và khai thác nguồn lực thông tin của Trung tâm Thông tin - Thư viện trường Đại học Kiến trúc Hà Nội” (2011) [23] của tác giả Phạm Thanh Bình; “Tổ chức quản lý nguồn lực thông tin tại Thư viện Khoa học Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh” (2013) [4] của tác giả Lê Minh Châu... Một số hội thảo, hội nghị khoa học liên quan đến công tác phát triển nguồn lực thông tin đã được tổ chức. Hội thảo "Xây dựng và phát triển nguồn học liệu phục vụ đào tạo và nghiên cứu khoa học" do Trung Tâm Thông tin – Thư viện Đại học Quốc Gia Hà Nội phối hợp với Liên hiệp Thư viện Đại học khu vực phía Bắc tổ chức vào tháng 8/2007. Nội dung chủ yếu của các bài tham luận tại hội thảo đề cập đến công tác xây dựng và phát triển nguồn học liệu tại các tổ chức giáo dục – đào tạo nhằm phục vụ hoạt động đào tạo, nghiên cứu, học tập. Ngày 25/11/2011 tại Thư viện Quốc gia Việt Nam, Vụ Thư viện đã tổ chức Hội nghị - Hội thảo: “Xây dựng và chia sẻ nguồn lực thông tin địa phương dạng số phục vụ bảo tồn di sản và phát triển kinh tế - x hội". Các bản tham luận tại hội nghị đã chia sẻ, trao đổi những kinh nghiệm, đưa ra những cách thức, giải pháp mở 12
khóa các nút thắt trong công tác số hóa tài liệu để các thư viện có được sự phát triển đúng hướng, tránh lãng phí, manh mún... Như vậy, hiện nay đã có nhiều bài viết, báo cáo tham luận, luận văn đề cập đến công tác phát triển nguồn lực thông tin hay liên quan đến lĩnh vực này. Các bài viết, báo cáo của các tác giả, chuyên gia đều mang tính khái quát và lý luận cao, trong khi đó các tác giả luận văn lại có cách tiếp cận và giải quyết vấn đề khác nhau phụ thuộc vào tính chất, đặc thù riêng quyết định chức năng, nhiệm vụ của từng đơn vị, cơ quan nghiên cứu. Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương cũng đã có 01 luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Thông tin – Thư viện: "Hiện đại hóa Trung tâm Thông tin – Thư viện trường Đại học Sư Phạm Nghệ thuật Trung Ương" (2012) [12] của tác giả Nguyễn Thị Phương Hồng. Đề tài trên đã tập trung nghiên cứu thực trạng tổ chức và hoạt động thông tin thư viện của Thư viện trường, từ đó đề xuất những giải pháp hợp lý nhằm hiện đại hóa các hoạt động thông tin thư viện, nâng cao chất lượng phục vụ phù hợp với mục tiêu đào tạo của Nhà trường. Hiện chưa có công trình nghiên cứu nào đi sâu phân tích, phản ánh thực trạng nguồn lực thông tin và công tác phát triển nguồn lực thông tin của Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương. Từ năm 2012 đến nay trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương đã có thêm những chuyên ngành đào tạo mới, từng bước chuyển đổi sang đào tạo theo học chế tín chỉ. Phát triển nguồn lực thông tin được đặt ra như một vấn đề cấp bách. "Phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương" là đề tài hoàn toàn mới, không trùng lặp với các công trình đã công bố trước đây. Chọn vấn đề này làm đề tài nghiên cứu, tác giả hy vọng có thể kế thừa được những thành quả nghiên cứu của đồng nghiệp đi trước, kết hợp với những nghiên cứu mới để làm rõ thực trạng của nguồn lực thông tin ở thư viện Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả của công tác phát triển nguồn lực thông tin của Thư viện Trường, góp phần đắc lực cho nhiệm vụ nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo của Nhà 13
trường trong giai đoạn hiện nay. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, điều tra, khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng của nguồn lực thông tin tại Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương, luận văn đề xuất các giải pháp phát triển nguồn lực thông tin nhằm đáp ứng nhu cầu tin của người dùng tin, phục vụ hoạt động giảng dạy, học tập và nghiên cứu khoa học của Nhà trường. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện mục đích nghiên cứu của luận văn, trong luận văn đã giải quyết các nhiệm vụ sau đây: - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về nguồn lực thông tin; - Giới thiệu khái quát trường ĐH Sư phạm Nghệ thuật Trung ương, Thư viện Trường, đặc điểm người dùng tin, nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường; - Phân tích, đánh giá thực trạng nguồn lực thông tin tại Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương; - Đề xuất các giải pháp phát triển nguồn lực thông tin, đáp ứng nhu cầu tin của các đối tượng người dùng tin tại Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương. 4. Giả thuyết nghiên cứu Công tác phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương còn nhiều hạn chế, chưa theo kịp so với tốc độ gia tăng nhu cầu tin của người dùng tin. Nếu nguồn lực thông tin tại Thư viện được phát triển phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ của trường và nhu cầu tin của người dùng tin thì Thư viện có thể góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học của Nhà trường. 5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 5.1. Đối tƣợng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu chính của Luận văn là công tác phát triển nguồn lực 14
thông tin của Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương. 5.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng công tác phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương từ khi Nhà trường được nâng cấp từ Cao đẳng Sư phạm Nhạc – Họa Trung Ương lên Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương (2006) đến nay (6/2015). 6. Phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Phƣơng pháp luận Luận văn được triển khai dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, các quan điểm của Đảng và Nhà nước về công tác văn hóa nghệ thuật và sự nghiệp thông tin – thư viện. 6.2. Phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể sau: - Phương pháp thu thập, nghiên cứu, phân tích, tổng hợp tài liệu; - Phương pháp quan sát; - Phương pháp thống kê, so sánh; - Phương pháp điều tra xã hội học bằng phiếu hỏi và phỏng vấn. 7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 7.1. Ý nghĩa khoa học Đề tài góp phần hoàn thiện những vấn đề lý luận về phát triển nguồn lực thông tin tại các cơ quan Thông tin – Thư viện nói chung và tại các cơ sở đào tạo chuyên ngành nghệ thuật nói riêng. 7.2. Ý nghĩa thực tiễn Đề tài đưa ra các giải pháp khả thi nhằm phát triển nguồn lực thông tin của Thư viện trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương, đáp ứng nhu cầu tin của người dùng tin, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo của Nhà trường trong thời kỳ đổi mới, hội nhập quốc tế. 8. Kết quả nghiên cứu Kết quả nghiên cứu là công trình khoa học được trình bày trên 105 trang chính 15