Luận văn: " Tìm hiểu một số đặc điểm nghệ thuật kịch và tiểu thuyết của Victor Hugo"

Chia sẻ: Thanh Tai | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

896
lượt xem 169
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tiếp sau văn học Phục hưng và thế kỉ Ánh sáng, văn học phương Tây thế kỉ XIX đã đạt được những thành tựu rực rỡ của hai khuynh hướng văn học: chủ nghĩa lãng mạn và chủ nghĩa hiện thực. Với tính chất vạch trần bản chất xã hội đương thời, bênh vực cho những con người lao khổ, chủ nghĩa hiện thực đã thực sự phơi bày được bản chất của hiện thực, nâng cao lý trí con người. Nhưng ngày nay, với cách nhìn nhận, cách đánh giá mới thì chủ nghĩa lãng mạn vẫn là...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: " Tìm hiểu một số đặc điểm nghệ thuật kịch và tiểu thuyết của Victor Hugo"

TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG KHOA SƯ PHẠM LA THỊ NGỌC ÁNH LỚP DH5C1 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGÀNH NGỮ VĂN Tìm hiểu một số đặc điểm nghệ thuật kịch và tiểu thuyết của Victor Hugo GVHD: Ths. Phùng Hoài Ngọc LONG XUYÊN, 5/2008
TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG KHOA SƯ PHẠM LA THỊ NGỌC ÁNH Lớp ĐH 5C1 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGÀNH NGỮ VĂN GVHD: Ths. Phùng Hoài Ngọc LONG XUYÊN, 5/2008
PHẦN MỞ ĐẦU I. Lí do chọn đề tài Tiếp sau văn học Phục hưng và thế kỉ Ánh sáng, văn học phương Tây thế kỉ XIX đã đạt được những thành tựu rực rỡ của hai khuynh hướng văn học: chủ nghĩa lãng mạn và chủ nghĩa hiện thực. Với tính chất vạch trần bản chất xã hội đương thời, bênh vực cho những con người lao khổ, chủ nghĩa hiện thực đã thực sự phơi bày được bản chất của hiện thực, nâng cao lý trí con người. Nhưng ngày nay, với cách nhìn nhận, cách đánh giá mới thì chủ nghĩa lãng mạn vẫn là vô cùng cần thiết. Chủ nghĩa lãng mạn một mặt sẽ thỏa mãn tâm hồn con người, mặt khác nó sẽ nuôi dưỡng, bồi đắp, nâng cao tình cảm con người. Nói đến chủ nghĩa lãng mạn thì không thể không nhắc đến cây đại thụ tỏa bóng rợp thế kỉ XIX – Victor Hugo. Thành tựu của ông đã đem đến nhựa sống tươi tốt, ương mầm cho tâm hồn bao thế hệ. Chính điều đó, tư tưởng và nghệ thuật của V.Hugo bao giờ cũng là những hạt ngọc tỏa sáng cho chính dân tộc ông và có những giá trị phổ biến cho các dân tộc khác. Từ sự yêu thích văn chương cùng với sự yêu mến con người ông, tôi mạnh dạn chọn đề tài này với mong muốn tìm hiểu thấu đáo, cặn kẽ hơn về một số đặc điểm nghệ nghệ thuật làm nên bút pháp chủ nghĩa lãng mạn trong kịch và tiểu thuyết của V.Hugo. Qua đó, giúp người tiếp nhận có được cái nhìn khái quát về tác phẩm cũng như bước vào thế giới nghệ thuật tuyệt diệu của thơ văn V.Hugo. II. Lịch sử vấn đề nghiên cứu Từ trước đến nay có rất nhiều công trình nghiên cứu về kịch và tiểu thuyết của Hugo.Tuy nhiên, việc đi vào tìm hiểu những yếu tố nghệ thuật làm nên bút pháp chủ nghĩa lãng mạn trong kịch và tiểu thuyết V.Hugo thì hầu như chưa có một công trình cụ thể, chuyên biệt. Nghiên cứu về đặc điểm nghệ thuật kịch và tiểu thuyết của V.Hugo là một đề tài khá lí thú, mới mẻ và cũng không đơn giản. Do đó, để hoàn thành luận văn người viết dựa vào một số tài liệu Trang 1
của các tác giả kể trên và những tài liệu liên quan đến V.Hugo (được liệt kê ở mục Tài liệu tham khảo). III. Mục đích nghiên cứu Luận văn này cố gắng chỉ ra một số đặc điểm nghệ thuật kịch và tiểu thuyết mà ông thường sử dụng trong quá trình sáng tác. Qua đó tôi muốn tìm hiểu một cách sâu sắc, thấu đáo những yếu tố nghệ thuật mà ông sử dụng để có thể lý giải vì sao tác phẩm của V.Hugo lại có sức mạnh bất diệt, trở nên bất tử trong lòng độc giả bao thế hệ. Từ việc nghiên cứu đề tài này, tôi hy vọng nó sẽ là chiếc chìa khóa giúp bạn đọc mở cánh cửa bước vào thế giới nghệ thuật tác phẩm V.Hugo. IV. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu chính là một số đặc điểm nghệ thuật kịch và tiểu thuyết của đại văn hào Victor Hugo. Phạm vi nghiên cứu vở kịch “Hernani”, hai bộ tiểu thuyết danh tiếng “Nhà thờ Đức Bà Paris” vá “Những người khốn khổ”. V. Đóng góp của khóa luận Việc đánh giá và tiếp cận văn học nước ngoài là vô cùng khó khăn. Do đó, việc tìm hiểu đặc điểm nghệ thuật để khám phá được nội dung là điều hết sức cần thiết. Tôi hy vọng rằng khóa luận sẽ mang đến một cách tiếp cận mới, có hiệu quả về tác phẩm văn học nước ngoài, nó sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho các bạn đồng môn trong quá trình nghiên cứu và giảng dạy sau này. VI. Phương pháp nghiên cứu Chủ yếu là phương pháp phân tích, tổng hợp tư liệu. Tất cả chỉ với một nguyện vọng là làm sao nghiên cứu khóa luận đạt kết quả tốt nhất. Trang 2
VII. Cấu trúc luận văn Khóa luận gồm có ba phần: phần mở đầu, phần nội dung, phần kết luận. Trong đó, trọng tâm phần nội dung. Phần nội dung gồm có ba chương: Chương 1: Cơ sở lí luận. Chương 2: Khái quát về tác giả Victor Hugo. Chương 3: Một số đặc điểm nghệ thuật kịch và tiểu thuyết của Victor Hugo. Trang 3
PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI I. Chủ nghĩa lãng mạn Tây Âu như một trào lưu 1. Cơ sở triết học Về phương diện triết học Chủ nghĩa lãng mạn Tây Âu đều tìm tới những hệ thống triết học mang tính duy tâm chủ quan để làm cơ sở cho học thuyết của mình. Bên cạnh đó, còn kế thừa chủ nghĩa tình cảm, một tư trào văn chương thế kỉ XVIII. Chủ nghĩa lãng mạn có hai khuynh hướng lãng mạn tiêu cực và khuynh hướng lãng mạn tích cực: − Khuynh hướng lãng mạn tiêu cực (hay còn gọi là lãng mạn bảo thủ) − Khuynh hướng lãng mạn tích cực (hay còn gọi là lãng mạn tiến bộ) 2. Cơ sở mỹ học Về mặt thị hiếu thẩm mỹ, Chủ nghĩa lãng mạn là sự nổi dậy chống lại mọi ước lệ, mọi quy tắc gò bó của chủ nghĩa cổ điển. Các chủ đề về tình yêu, nỗi cô đơn, nỗi buồn, những lý tưởng không đạt được…được sử dụng rộng rãi trong nghệ thuật lãng mạn. Nhân vật lãng mạn là những nhân vật “nổi loạn” chống đối với thực tại tư sản tầm thường. Nhân vật lãng mạn thường có kết thúc mang tính bi kịch. Chủ nghĩa lãng mạn ưa sử dụng các thủ pháp nghệ thuật như: tương phản, cường điệu, trữ tình ngoại đề, sự đối lập giữa cái trác tuyệt và cái thô kệch, . . . Nguyên tắc tự do góp phần trẻ hóa lối hành văn, cách gieo vần, cách sử dụng các biện pháp tu từ, cách lựa chọn các không gian và thời gian nghệ thuật. Và do nhiệt tình, sôi nổi muốn tự thể hiện, chia sẻ và thuyết phục, văn chương lãng mạn nói chung thường mang tính hùng biện. Trang 4
II. Chủ nghĩa lãng mạn như một phương pháp sáng tác 1. Nguyên tắc sáng tác của Chủ nghĩa lãng mạn Nguyên tắc 1: Chối từ thực tại. Nguyên tắc 2: Tự do bay lượn trong nghệ thuật. Nguyên tắc 3: Điển hình hóa tâm trạng. 2. Đặc điểm thi pháp cơ bản của Chủ nghĩa lãng mạn 2.1. Về phương diện cách nhìn Về phương diện cách nhìn, Chủ nghĩa lãng mạn cơ bản vẫn là khuynh hướng chủ quan trong tiếp cận và lý giải hiện thực. 2.2. Về phương diện cách viết Thể loại thơ Thơ ca lãng mạn đã kế thừa thi pháp của thơ ca cổ điển. Nhưng bên cạnh sự kế thừa đó, nó còn có sự cách tân tạo thành những qui luật chung của thi ca khuynh hướng văn học lãng mạn. Lí luận kịch Sân khấu tự do phá vỡ qui tắc tam nhất do Aristote đề ra từ (384-322 trước Công nguyên): duy nhất về hành động, duy nhất về thời gian và duy nhất về không gian(địa điểm) Về tiểu thuyết Kết hợp nhiều hình thức thể hiện đa dạng khác nhau: kể và tả, triết lí và bình luận, độc thoại và độc thoại nội tâm. Đặc biệt, hình thức độc thoại nội tâm được sử dụng rộng rãi và đạt hiệu quả cao. Yếu tố xây dựng tâm lý nhân vật giữ vai trò trung tâm. Nghệ thuật tương phản như một biện pháp nghệ thuật chính yếu, hệ thống và nhất quán trên nhiều phương diện của tác phẩm. Trang 5
CHƯƠNG II: KHÁI QUÁT VỀ TÁC GIẢ VICTOR HUGO I. Cuộc đời Ông sinh ngày 26 tháng 12 năm 1802 ở thành phố Bzanson.. Khả năng sáng tạo của Hugo rất sớm và lớn lao, ông đã để lại một sự nghiệp văn chương đồ sộ. V.Hugo mất ngày 25 tháng 5 năm 1885. Thi hài ông được đưa vào điện Pantheon. Hugo là một trong những khổng lồ văn chương hiếm hoi của thế giới. Hugo, nhà văn nhân đạo sáng ngời, là tấm gương tranh đấu không biết mệt mỏi cho nền tự do, dân chủ của nhân loại tiến bộ. II. Sự nghiệp sáng tác Sự nghiệp sáng tác của Hugo có thể chia ra làm bốn giai đọan. Nhìn chung, sự nghiệp sáng tác của ông vừa phong phú về thể loại, vừa trác tuyệt về chất lượng. Ngoài thơ, kịch, tiểu thuyết ông còn để lại hơn 2000 bức tranh và nhiều tác phẩm khảo cứu và các tùy bút khác… Giới thiệu đôi nét về thơ của Victor Hugo Thơ V. Hugo chứa chan lòng yêu thiên nhiên và tinh thần nhân đạo cao cả. Do là một nhà thơ viết kịch và tiểu thuyết nên những trang văn của ông mang đậm chất thơ. Đặc biệt, chính niềm cảm thương những số phận bất hạnh và trân trọng những phẩm chất cao quí của những người lao động đã được ông phát triển cao ở lĩnh vực kịch và tiểu thuyết sau này. Và để thấy được điều đó trong kịch và tiểu thuyết, chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu một số đặc điểm nghệ thuật mà ông sử dụng trong quá trình sáng tác. Trang 6
CHƯƠNG III: MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT KỊCH VÀ TIỂU THUYẾT CỦA VICTOR HUGO I. Kịch drame: vở “Hernani” 1. Giới thiệu cốt truyện 2. “Trận chiến Hernani”, sự chiến thắng của chủ nghĩa lãng mạn đối với chủ nghĩa cổ điển 2.1. Sự phá vỡ qui tắc luật “tam duy nhất” của chủ nghĩa cổ điển Sự phản ứng đầu tiên của Chủ nghĩa lãng mạn đó là sự phá vỡ quy tắc luật “tam duy nhất” đó. Trước hết, nguyên tắc thời gian duy nhất đã bị vi phạm. Chúng ta thấy, một vở kịch cổ điển chỉ được công diễn trong hai tiếng đồng hồ, nhưng ở “Hernani” nó đã vượt ra khỏi qui phạm đó. Nguyên tắc thứ hai mà ông muốn phá vỡ, đó là địa điểm duy nhất. Trong “Hernani” địa điểm kịch được thay đổi rõ rệt.Địa điểm không chỉ diễn ra trong nước mà nó còn vượt phạm vi ngoài nước, lúc thì ở Xaragrox (Tây Ban Nha), lúc thì ở Ex-lasapen (Tây Đức). Địa điểm là nơi để nhân vật diễn ra hành động chính duy nhất.Tăng thêm hành động chính để chuyển tải các xung đột đan chéo để hành động được phong phú. Như vậy, linh hồn của kịch chính là cái hiện thực. 2.2. Xây dựng kiểu nhân vật phản nghịch Ở kịch của Hugo chúng ta thường bắt gặp kiểu nhân vật phản nghịch. Con người “phản nghịch”, Hernani, là con người có những phẩm chất tốt đẹp, ý chí căm thù sâu sắc, tinh thần kiên cường trong đấu tranh, tâm hồn cao thượng trong tình yêu. 2.3. Sử dụng bút pháp tương phản Nét nổi bật nhất thể hiện Chủ nghĩa lãng mạn trong kịch của Hugo là ông đã sử dụng bút pháp tương phản. Tương phản là biện pháp để làm tăng kịch tính và làm nổi bật phẩm chất của nhân vật.. Trong “Hernani” là sự tương phản giữa vua Tây Ban Nha và “tướng cướp” Hernani. Sự tương phản còn thể hiện ở nội tâm Trang 7
nhân vật Dona Sol...Chính điều này đã tạo nên sóng gió cho kịch trường của Hugo. 2.4. Sử dụng yếu tố Grotesque Yếu tố Grotesque đã làm cho kịch drame có sức hấp dẫn, mới mẻ đối với công chúng. Điều này thể hiện đặc sắc ở cách kết thúc kịch đầy bất ngờ. Đó cũng là nét tạo nên tính chất lãng mạn của kịch drame. 2.5. Một vài yếu tố nghệ thuật khác Tăng cường ngôn ngữ bình dân. Về nghệ thuật dẫn dắt hành động kịch, Hugo xen vào những màn độc thoại nội tâm đầy tính chất lãng mạn ở Hồi I lớp 4, Hồi IV lớp 2, 5, Hồi V lớp 4. Tóm lại, bằng việc sử dụng một số đặc điểm nghệ thuật của kịch lãng mạn Hugo đã làm cho vở “Hernani” có chỗ đứng vững chắc và gây tiếng vang lớn trên kịch trường lúc bấy giờ. Cống hiến của Hugo ở lĩnh vực kịch là ông đã mở toang cánh cửa sáng tạo nghệ thuật để đến với nghệ thuật tự do. II. Tiểu thuyết 1. “Nhà thờ Đức Bà Paris”, toà nhà thờ vĩ đại bằng thơ ca 1.1. Nghệ thuật miêu tả và xây dựng cốt truyện Một trong những biện pháp chủ yếu mà V.Hugo thường sử dụng trong tác phẩm của mình là miêu tả cảnh thiên nhiên. Sức hấp dẫn của tác phẩm không dừng lại ở đó mà còn ở nghệ thuật xây dựng cốt truyện hấp dẫn, sinh động. Nhà thờ Đức bà Paris là câu chuyện dài với nhiều cốt truyện được lồng ghép, đan cài hết sức tài tình 1.2. Xây dựng nhân vật lãng mạn Là một nhân vật mang tính dân gian, Esmeralda xuất hiện như một thiên thần trong thế giới rách nát, nàng là tượng trưng của tâm hồn thanh khiết, lương tâm trong sáng, của hy vọng và tương lai, là “tia nắng, giọt sương và tiếng chim ca”. Trang 8
Quazimodo là con người tật nguyền nhưng lại là một biểu trưng cho tấm lòng cao đẹp của con người. Tương phản hoàn toàn với Quazimodo là phó giáo chủ nhà thờ Frollot. Cái đẹp đẽ đạo mạo bên ngoài của vị phó giáo chủ đã che đậy bên trong một tâm hồn bỉ ổi và những dục vọng thấp hèn. Với y, người đọc vừa căm ghét, phỉ nhổ, vừa muốn bày tỏ niềm xót thương đầy đau đớn. Bổ sung cho hình ảnh của Frollot là hình ảnh của Foebus,người mà Esmeralda lầm lẫn trao trọn trái tim yêu cho hắn. Có lẽ, nhân vật thuần lãng mạn nhất trong tác phẩm là Pierre Gringoa. Đây cũng là kiểu nhân vật thường gặp nhiều trong tiểu thuyết lãng mạn. 1.3. Đề tài tình yêu là đề tài quen thuộc của chủ nghĩa lãng mạn Xúc động người xem hơn cả đó là bản tình ca tuyệt đẹp của Quazimodo giành cho Esmeralda. Quazimodo yêu mà không được đáp trả. Kết thúc câu chuyện, hình ảnh mối tình mà cái chết cũng không thể chia rẽ: “khi người ta muốn kéo gỡ bộ xương Quazimodo ra khỏi bộ xương y ôm, thì nó vụn ra thành bụi”. Sự đan chéo những yếu tố bi-hài, cái đẹp-cái dị dạng là nét độc đáo tạo nên thiên tình sử bất diệt mang đậm nét lãng mạn này. 1.4. Mô típ và cách kết thúc tiểu thuyết mang đậm tính chất lãng mạn Mô típ “ám hại-che chở-cứu thoát” được ông sử dụng thường xuyên như một động lực để phát triển các tình tiết của cốt truyện, tạo nên sự căng thẳng hồi hộp, làm nhịp điệu của cốt truyện dồn dập thu hút, và qua đó cũng thể hiện quan điểm nhân đạo của ông. Mô tip “mẹ con thất lạc-hội ngộ” được cho hóa thân trong cặp nhân vật Gudulier-Esmeralda. Đứa con gái mà bà nguyền rủa và kết tội bị xử treo cổ còn người mẹ bất hạnh cũng gục chết. Đây cũng là kiểu kết thúc rất tiêu biểu của nghệ thuật lãng mạn Hugo. Và với một cấu trúc độc đáo cùng việc sử dụng một số thủ pháp và phương thức nghệ thuật tài tình cộng với tư tưởng nhân Trang 9
đạo toát lên từ tác phẩm, tiểu thuyết Nhà thờ Đức Bà Paris trở thành một trong những tiểu thuyết hay nhất của thế kỷ XIX. Giá trị tinh thần mà Hugo gửi lại là khúc ca muôn thuở của loài người. Tác phẩm tỏa sáng vẻ đẹp chân, thiện, mỹ. Cái đẹp lan thấm trong tâm hồn, tâm trí người đọc, vọng hưởng và thúc bách, thay đổi con người, nuôi dưỡng mầm sống lương tri ở mỗi người. 2. “Những người khốn khổ”, đỉnh cao Chủ nghĩa lãng mạn Victor Hugo 2.1. Cấu trúc tiểu thuyết Bộ tiểu thuyết được chia làm năm phần: Phần thứ nhất: Fantine. Phần thứ hai: Cosette. Phần thứ ba: Marius. Phần thứ tư: Tình ca phố Plumet và anh hùng ca phố Saint Denis.. Phần thứ năm: Jean Valjean. Những người khốn khổ đã mang trong nó nhiều loại hình nghệ thuật của văn chương như: tiểu thuyết, truyện ngắn, truyện vừa xen kẽ với những đoạn, chương bình luận ngoại đề. Kết cấu tác phẩm như thế, đã phần nào làm nổi bật lên chủ đề tư tưởng của tác giả: đề cao nhân đạo với tấm lòng thương cảm, yêu mến nhân dân sâu sắc. 2.2. Cách đặt tiêu đề trong “Những người khốn khổ” Tác phẩm đã đi vào lòng độc giả một cách dễ dàng một phần nhờ vào cách Hugo đặt tiêu đề cho bộ tiểu thuyết của mình. Bên cạnh cấu trúc, tiêu đề cũng góp phần làm nên tính lãng mạn cho tác phẩm. Khảo sát toàn bộ các đề mục, người đọc sẽ phát hiện ra một điều thật thú vị: phần lớn đó là những câu thành ngữ, tục ngữ hết sức cô đọng nhưng lại giàu chất thơ. Chẳng hạn: “Ngựa chết, hết chuyện”.“Một người mẹ gặp một người mẹ”.“Gửi trứng cho ác”. “Một trận bão táp trong đầu” “Đặc cách được vào”. “Người cầm quyền khôi phục uy quyền”. “Tham thì thâm”. “Hai bất hạnh hợp thành hạnh phúc.” “Cẩm thạch chọi Trang 10
hoa cương”. “Đóa hoa hồng trong cảnh cùng khổ”. “Hạt bụi kết thân với bão táp” . . . . 2.3. Tính lãng mạn biểu hiện trong lối văn miêu tả, kể chuyện đầy chất thơ Fantine là một người phụ nữ xinh đẹp, “nàng rất đẹp. Nàng cố giữ cho mình trong trắng. Nàng có vàng ngọc làm của riêng như ai, nhưng vàng của nàng xếp trên mái tóc, ngọc của nàng giắt ở sau môi”…Nét đẹp ấy không còn đơn thuần là vẻ đẹp ngoại hình nữa mà tỏa sáng lấp lánh vẻ đẹp tâm hồn người mẹ. Gương mặt lý tưởng mà ông yêu quý có thể kể đến là Anjonras .Câu chuyện kể về anh là một hình ảnh rất đẹp đã đi mãi vào lòng những con người chính nghĩa. Xen kẽ với những trang miêu tả, kể chuyện, Hugo chen vào đó là những đoạn văn bình luận sắc sảo. Không những là những trang miêu tả, kể chuyện, bình luận riêng lẻ mà đôi khi tác giả kết hợp chúng lại tạo nên đỉnh cao về nghệ thuật. Điển hình ở cảnh “Một người mẹ gặp một người mẹ”. Bằng việc điểm qua một vài bút pháp nghệ thuật đặc trưng của chủ nghĩa lãng mạn, ta thấy được ở Hugo một tài năng văn học đặc sắc với lối văn miêu tả, kể chuyện đầy chất thơ. Tất cả những yếu tố đó đã làm nên tính lãng mạn cho tác phẩm của ông. 2.4. Kiểu nhân vật lãng mạn đặc trưng của Victor Hugo 2.4.1. Nhân vật Myriel Nhân vật thuần lãng mạn nhất trước hết có lẽ là giám mục Myriel- nhân vật được tác giả giao phó nhiệm vụ thắp sáng ngọn nến tâm hồn cho Jean Valjean, con người biểu thị “tình yêu đồng loại ở ý nghĩa thuần túy nhất của kinh Phúc âm”.Đó là một bài thơ trữ tình lãng mạn về con người đạt đến tự do sâu thẳm của một nội tâm đầy ắp những mối ưu tư và niềm thương yêu con người. 2.4.2. Nhân vật Jean Valjean Jean là nhân vật lý tưởng của tác phẩm: có một sức khỏe phi thường, một trí tuệ, lòng nhân hậu, trái tim yêu thương, một khả Trang 11
năng nhẫn nại, một ước muốn vươn lên, một lòng thủy chung với lời hứa…. Xây dựng nhân vật có tầm vóc phi thường như thế, Hugo muốn họ sẽ là những hình tượng nghệ thuật phản chiếu niềm hy vọng về sự xuất hiện những cõi lòng từ tâm sẽ đi khắp hang cùng ngõ hẻm để chia sẻ, an ủi, vực dậy những tâm hồn thất vọng, đưa người nghèo ra khỏi cảnh cùng khổ, bênh vực những kẻ thế cô khỏi tình trạng bị đè nén, bất công.Đây là kiểu nhân vật lãng mạn tiêu biểu của chủ nghĩa lãng mạn. 2.4.3. Nhân vật Gavroche Dưới ngòi bút trìu mến của Hugo, Gavroche hiện ra với tất cả vẻ đẹp tinh thần của một thiếu niên nảy sinh từ đêm đen của xã hội, em trở thành biểu tượng của sự thanh khiết. Hình ảnh Gavroche thể hiện tư tưởng lãng mạn và những rung cảm hướng về tương lai của nhà văn. 2.4.4. Tiểu thuyết “Những người khốn khổ” là tiểu thuyết mang đậm chất thơ Có thể thấy,“tình thương” là nguyên tắc thẫm mĩ cơ bản mà ông thể hiện xuyên suốt trong tác phẩm. Ngoài ra, ông còn sử dụng tình thương như một giải pháp xã hội, là tư tưởng, là phương tiện đấu tranh nhằm mang lại bình đẳng và hạnh phúc cho mọi người. Chất thơ còn thể hiện ở niềm tin và lòng tự hào đối với Cách mạng. Cách mạng sẽ giải phóng con người ra khỏi cuộc sống phi nhân bản của xã hội tư sản, mang đến xã hội lý tưởng mà trong đó tình thương sẽ là nguyên tắc cao nhất. Trang 12
PHẦN KẾT LUẬN Qua quá trình tìm hiểu đôi nét về sự nghiệp văn chương của Victor Hugo, ta thấy ở phương diện nào ông cũng có những đóng quan trọng cho nền văn chương Pháp và văn chương thế giới. Đặc biệt ở lĩnh vực kịch và tiểu thuyết. Ở lĩnh vực kịch, tuy chỉ sáng tác trong khoảng thời gian hơn mười năm nhưng với những cách tân nghệ thuật táo bạo ông đã gây tiếng vang lớn trên kịch trường và đưa trường phái lãng mạn đi tới đỉnh cao của sự toàn thắng. Bằng việc phá vỡ qui tắc “tam duy nhất” của chủ nghĩa cổ điển, ông mở đường cho sân khấu tự do phát triển theo hướng hiện đại. Một sáng tạo mới ở đây đó là việc ông đưa vào sân khấu hình ảnh “nhân vật nổi loạn” mà nhân vật này sẽ còn tiếp tục xuất hiện trong các tiểu thuyết sau này của ông. Ở lĩnh vực tiểu thuyết, lĩnh vực mà ông chỉ sáng tác ở giai đoạn cuối nhưng nó đem lại vinh quang rất lớn cho ông với hai kiệt tác “Nhà thờ Đức bà Paris”, “Những người khốn khổ”…Với hàng loạt các thủ pháp nghệ thuật của chủ nghĩa lãng mạn như: sử dụng bút pháp tương phản, đề tài tình yêu, xây dựng nhân vật mang tính cách phi thường, cao cả….ông đã chuyển tải một cách đầy đủ và sâu sắc nội dung tư tưởng chứa đựng trong nó: lòng thương yêu con người, mong muốn xây dựng xã hội tốt đẹp bằng giải pháp tình thương…Tác phẩm đã để lại âm vang trong lòng người đọc không chỉ ở tài năng viết tiểu thuyết độc đáo mà còn ở tấm lòng yêu thương nhân loại cần lao. Nhìn chung, Victor Hugo là nhà văn, nhà thơ, nhà chính trị lớn của nước Pháp. Sự rộng lượng trong tư tưởng của ông, sự ân cần trong cách diễn tả đã làm rung động tâm hồn người đọc. Ông là một nhà thơ bình dân, đã viết văn và làm thơ với đặc tính giản dị nhưng bao hàm bên trong sức mạnh, đề cập cả niềm vui, nỗi buồn nhiều người. Di sản văn học mà ông để lại có giá trị về nhiều mặt, mà nổi bật lên là giá trị nhân đạo lớn lao. Với những gì đóng góp cho dân tộc và nhân loại, Hugo xứng đáng với danh hiệu “lương tâm của các dân tộc”. Nói đến Hugo là người ta nói đến chủ nghĩa nhân đạo, tấm lòng thương yêu của ông đối với những người lao động nghèo đói, bị áp bức…Dù nhân loại có tiến Trang 13
bộ đến chừng nào đi chăng nữa thì chủ nghĩa nhân đạo của ông vẫn rất cần thiết cho mọi thời đại. Nó làm cho con người xích lại gần nhau, hiểu nhau hơn trong sự hòa nhập nền văn hóa toàn cầu. Hết La Thị Ngọc Ánh 5C1 Trang 14
TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG KHOA SƯ PHẠM LA THỊ NGỌC ÁNH Lớp ĐH 5C1 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGÀNH NGỮ VĂN GVHD: Ths. Phùng Hoài Ngọc LONG XUYÊN, 5/2008
LỜI CẢM ƠN Em xin chân thành cảm ơn: 1. Ban giám hiệu trường Đại học An Giang, Ban chủ nhiệm Khoa sư phạm đã tạo điều kiện cho em thực hiện khóa luận tốt nghiệp. 2. Các thầy cô bộ môn Ngữ Văn đã hướng dẫn em học tập và nghiên cứu trong suốt khóa học vừa qua. 3. Thầy Phùng Hoài Ngọc đã hướng dẫn em hoàn thành luận văn. Long Xuyên, tháng 5 năm 2008 Sinh viên La Thị Ngọc Ánh
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN Trang MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1 I. Lí do chọn đề tài..................................................................................... 1 II. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ..................................................................... 2 III. Mục đích nghiên cứu.............................................................................. 3 IV. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ....................................... 3 V. Đóng góp của khóa luận......................................................................... 4 VI. Phương pháp nghiên cứu........................................................................ 4 VII. Cấu trúc luận văn.................................................................................... 5 PHẦN NỘI DUNG .......................................................................................... 7 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI ............................................ 7 I. Chủ nghĩa lãng mạn Tây Âu như một trào lưu ...................................... 7 1. Cơ sở triết học..................................................................................... 7 2. Cơ sở mỹ học...................................................................................... 9 II. Chủ nghĩa lãng mạn như một phương pháp sáng tác ........................... 11 1. Nguyên tắc sáng tác của Chủ nghĩa lãng mạn.................................. 12 2. Đặc điểm thi pháp cơ bản của Chủ nghĩa lãng mạn ......................... 12 CHƯƠNG II: KHÁI QUÁT VỀ TÁC GIẢ VICTOR HUGO .................. 18 I. Cuộc đời ............................................................................................... 18 II. Sự nghiệp sáng tác................................................................................ 19 CHƯƠNG III: MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT KỊCH VÀ TIỂU THUYẾT CỦA VICTOR HUGO ................................................................ 26 I. Kịch drame: vở “Hernani” ................................................................... 26 1. Giới thiệu cốt truyện......................................................................... 26 2. “Trận chiến Hernani”, sự chiến thắng của chủ nghĩa lãng mạn đối với chủ nghĩa cổ điển..................................................................................... 27 II. Tiểu thuyết............................................................................................ 32 1. “Nhà thờ Đức Bà Paris”, toà nhà thờ vĩ đại bằng thơ ca.................. 32 2. “Những người khốn khổ”, đỉnh cao Chủ nghĩa lãng mạn Victor Hugo .......................................................................................................... 39 PHẦN KẾT LUẬN ........................................................................................ 54 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 55 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 85
PHẦN MỞ ĐẦU I. Lí do chọn đề tài Cho đến nay, quá trình hình thành và phát triển văn học đã trải qua những bước thăng trầm với nhiều biến động phức tạp của nhiều khuynh hướng, nhiều trào lưu…Văn học phương Tây thế kỉ XIX cũng nằm trong sự vận động đó. Bước qua văn học Phục hưng và thế kỉ Ánh Sáng, văn học phương Tây thế kỉ XIX đã đạt được những thành tựu rực rỡ của hai khuynh hướng văn học: chủ nghĩa lãng mạn và chủ nghĩa hiện thực. Ra đời kế tiếp nhau, hai trào lưu này không thể không ảnh hưởng qua lại và chịu sự chi phối của những điều kiện lịch sử - xã hội cùng thời.Với tính chất vạch trần bản chất xã hội đương thời, bênh vực cho những con người lao khổ, chủ nghĩa hiện thực đã thực sự phơi bày được bản chất của hiện thực, nâng cao lý trí con người. Chính vì thế, chủ nghĩa hiện thực đã được các nhà phê bình, nghiên cứu đánh giá rất cao và coi nó là chuẩn cao nhất trong lĩnh vực sáng tác của các nhà văn. Nhưng ngày nay, với cách nhìn nhận, cách đánh giá mới thì chủ nghĩa hiện thực không hoàn toàn ưu việt đến thế. Chúng ta không nên có sự so sánh giữa khuynh hướng văn học lãng mạn hay khuynh hướng văn học hiện thực. Bởi vì, bất cứ một khuynh hướng văn học nào, khi ra đời nó đều đáp ứng những nhu cầu bức thiết của con người và làm cho con người thỏa mãn với những nhu cầu đó. Nhất là trong thời đại ngày nay - thời đại kinh tế thị trường- thương trường cũng là chiến trường, con người bị cuốn hút vào những guồng máy công nghiệp thương mại, chạy theo đồng tiền. Đôi khi con người còn đánh mất cả nhân tính, linh hồn của mình vì lợi nhuận. Chính vì thế, chủ nghĩa lãng mạn trong đời sống hiện nay vẫn là vô cùng cần thiết. Nó sẽ hâm nóng lại tình người, làm cho cuộc sống này có ý nghĩa hơn. Chủ nghĩa lãng mạn một mặt sẽ thỏa mãn tâm hồn con người, mặt khác nó sẽ nuôi dưỡng, bồi đắp, nâng cao tình cảm con người. Nói đến chủ nghĩa lãng mạn thì không thể không nhắc đến cây đại thụ tỏa bóng rợp thế kỉ XIX – Victor Hugo. Bằng “một hệ thống các phương thức và phương tiện thể hiện cuộc sống bằng nghệ thuật, khám phá cuộc sống bằng hình tượng”, ông đã cho ra đời hàng loạt tác phẩm văn chương kiệt xuất. Thành tựu của ông đã đem đến nhựa sống tươi tốt, ương mầm cho tâm hồn bao thế hệ. Khảo sát toàn bộ tác phẩm của ông, ta thấy chủ nghĩa nhân đạo bao trùm và xuyên suốt. Có thể nói, chủ nghĩa nhân đạo là thứ “hàng hóa” xuyên quốc gia. Nó có thể du nhập bất cứ đâu, bất cứ nơi nào mà Trang 1