Luận văn tốt nghiệp: Quản lý chi thường xuyên ngân sách quận Hà Đông, Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:64

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài "Quản lý chi thường xuyên ngân sách quận Hà Đông, Hà Nội" là làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn chi và quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước nói chung và ngân sách cấp quận tại quận Hà Đông, Hà Nội nói riêng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn tốt nghiệp: Quản lý chi thường xuyên ngân sách quận Hà Đông, Hà Nội

BỘ TÀI CHÍNH HỌC VIỆN TÀI CHÍNH ---------- ĐẶNG THỊ QUỲNH NHƢ LỚP: CQ57/01.04 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH QUẬN HÀ ĐÔNG, HÀ NỘI Chuyên ngành : Quản lý tài chính công Mã số : 01 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC TS. Bùi Tiến Hanh HÀ NỘI - 2023
BỘ TÀI CHÍNH HỌC VIỆN TÀI CHÍNH ---------- ĐẶNG THỊ QUỲNH NHƢ LỚP: CQ57/01.04 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH QUẬN HÀ ĐÔNG, HÀ NỘI Chuyên ngành : Quản lý tài chính công Mã số : 01 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC TS. Bùi Tiến Hanh HÀ NỘI – 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu, kết quả nêu trong luận văn tốt nghiệp là trung thực xuất phát từ tình hình thực tế của đơn vị thực tập. Tác giả luận văn tốt nghiệp Đặng Thị Quỳnh Như i
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ATGT : An toàn giao thông BHYT : Bảo hiểm y tế BHXH : Bảo hiểm xã hội CNH-HĐH : Công ngiệp hóa - hiện đại hóa CNTT : Công nghệ thông tin CQNN : Cơ quan nhà nước DT : Dự toán GD&ĐT : Giáo dục - đào tạo HĐND : Hội đồng nhân dân KBNN : Kho bạc nhà nước KT-XH : Kinh tế - xã hội NSCQ : Ngân sách cấp quận NSĐP : Ngân sách địa phương NSNN : Ngân sách nhà nước NSTW : Ngân sách trung ương TC-KH : Tài chính – Kế hoạch TDTT : Thể dục thể thao TH : Thực hiện THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông TSCĐ : Tài sản cố định QP-AN : Quốc phòng, an ninh UBND : Ủy ban nhân dân SDNS : Sử dụng ngân sách VHTT : Văn hóa thông tin VSMT : Vệ sinh môi trường ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................................ii MỤC LỤC ..................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC BẢNG, CÁC HÌNH ...................................................................... vi MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CHI VÀ QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH CẤP QUẬN .............................................................................4 1.1. Lý luận chung về chi thường xuyên ngân sách cấp quận ........................................4 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm chi thường xuyên ngân sách cấp quận ......................4 1.1.2. Phân loại chi thường xuyên ngân sách cấp quận ............................................6 1.2. Lý luận chung về quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận ...........................8 1.2.1. Khái niệm, mục tiêu và nguyên tắc quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận...........................................................................................................................8 1.2.2. Nội dung quản chi thường xuyên ngân sách cấp quận ................................. 10 1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận . 17 1.2.4. Các tiêu chí đánh giá quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận .......... 18 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH QUẬN HÀ ĐÔNG, HÀ NỘI ........................................................................................ 20 2.1. Khái quát chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã họi và Phòng Tài chính - Kế hoạch quận Hà Đông ..................................................................................................... 20 2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội giai đoạn 2020 – 2022 ......................... 20 2.1.2. Tình hình ngân sách quận Hà Đông giai đoạn 2020 – 2022 ........................ 21 2.1.3. Phòng Tài chính kế hoạch quận Hà Đông .................................................... 22 iii
2.2. Thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận tại quận Hà Đông ...... 23 2.2.1. Nhiệm vụ chi và định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách cấp quận của quận Hà Đông giai đoạn 2020-2022 ....................................................... 23 2.2.2. Thực trạng lập dự toán chi thường xuyên ngân sách cấp quận .................... 27 2.2.3. Thực trạng chấp hành dự toán chi thường xuyên ngân sách cấp quận ......... 30 2.2.4. Thực trạng quyết toán chi thường xuyên ngân sách cấp quận ..................... 37 2.2.5. Thực trạng kiểm tra, thanh tra chi thường xuyên ngân sách cấp quận ......... 38 2.3. Đánh giá thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận tại quận Hà Đông, Hà Nội ................................................................................................................ 38 2.3.1. Những kết quả đạt được ............................................................................... 38 2.3.2. Những hạn chế còn tồn đọng ........................................................................ 40 2.3.3. Nguyên nhân dẫn đến hạn chế ...................................................................... 41 Chương 3: HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH QUẬN HÀ ĐÔNG, HÀ NỘI ........................................................................................ 42 3.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội và phương hướng hoàn thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách quận Hà Đông, Hà Nội tới năm 2025 ................................... 42 3.1.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội ......................................................... 42 3.1.2. Phương hướng hoàn thiện quản lý chi thường xuyên .................................. 43 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách quận Hà Đông, Hà Nội tới năm 2025 ........................................................................................................... 43 3.2.1. Hoàn thiện lập dự toán chi thường xuyên ngân sách cấp quận .................... 43 3.2.2. Hoàn thiện chấp hành dự toán chi thường xuyên ngân sách cấp quận ......... 44 3.2.3. Hoàn thiện quyết toán chi thường xuyên ngân sách cấp quận ..................... 45 3.2.4. Một số giải pháp khác ................................................................................... 46 3.3. Kiến nghị ................................................................................................................ 47 iv
KẾT LUẬN ................................................................................................................... 48 TÓM TẮT LUẬN VĂN ............................................................................................... vii DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................... viii PHỤ LỤC ...................................................................................................................... ix v
DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH Số hiệu Tên các bảng, các hình Trang Định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách Bảng 2.1 cấp quận 25 Bảng phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách cấp Bảng 2.2 quận 29 Tình hình chi thường xuyên ngân sách cấp quận - quận Bảng 2.3 Hà Đông giai đoạn 2020-2022 31 Hình 2.1 Cơ cấu thu-chi ngân sách quận Hà Đông 21 Sơ đồ cơ cấu tổ chức bộ máy của phòng TC-KH quận Hình 2.2 Hà Đông 22 vi
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn Chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) là nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước nhằm duy trì sự tồn tại, trang trải các chi phí hoạt động thường xuyên của bộ máy nhà nước và cung cấp các dịch vụ sự nghiệp công thiết yếu về an ninh, quốc phòng, giáo dục, y tế,… Có tính chất đa dạng, phức tạp, diễn ra trong tất cả lĩnh vực kinh tế - xã hội với nhiều khoản chi, liên quan đến nhiều chủ thể kinh tế. Vì vậy, Chính phủ tạo các biện pháp, cải cách, đổi mới, để tăng cường tiềm lực của ngân sách nhà nước cũng như đòi hỏi công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước nói chung và chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại các quận, huyện nói riêng cần được chú trọng hơn nhằm bảo đảm việc chi tiêu tiết kiệm, có hiệu quả. Quận Hà Đông là một trong những quận có diện tích khá rộng (gồm 17 phường), nằm ở tây nam khu vực nội thành của thành phố Hà Nội cùng mật độ dân số khá cao. Trong quy hoạch phát triển của thành phố, quận Hà Đông là một trong những quận trọng điểm về phát triển kinh tế - xã hội và du lịch. Tuy nhiên, những cơ chế, chính sách mới được ban hành khi đưa vào thực hiện vẫn còn những khó khăn, quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận tại quận Hà Đông cũng có những hạn chế nhất định như chi vượt dự toán, sử dụng sai mục đích,… Vậy nguyên nhân dẫn đến các bất cập và hạn chế của thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận tại quận Hà Đông trong những năm qua là gì? Giải pháp nào để khắc phục tồn tại đó?. Với lý do nêu trên, trong quá trình thực tập tại phòng Tài chính-Kế hoạch quận Hà Đông, tôi chọn đề tài “ Quản lý chi thường xuyên ngân sách quận Hà Đông, Hà Nội” làm đề tài luận văn tốt nghiệp. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài luận văn Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn chi và quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước nói chung và ngân sách cấp 1
quận tại quận Hà Đông, Hà Nội nói riêng. Nhằm trả lời các câu hỏi như i) Những vấn đề chung về chi và quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận là gì (khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc, nội dung chi và quản lý thường xuyên ngân sách quận); ii) Thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách quận Hà Đông có những kết quả, hạn chế và nguyên nhân dẫn đến bất cập đó là gì? iii) Trên cơ sở đó đề xuất phương hướng, giải pháp khắc phục những hạn chế của thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận tại quận Hà Đông trong thời gian tới. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài luận văn Đối tượng nghiên cứu đề tài luận văn là những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu một số vấn đề quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận qua quy trình quản lý ngân sách: lập dự toán, chấp hành dự toán và quyết toán chi thường xuyên ngân sách cấp quận. Về không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu về quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận tại Phòng tài chính - Kế hoạch quận Hà Đông. Về thời gian: Nghiên cứu, thu thập, phân tích, sử dụng các số liệu liên quan đến thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận tại quận Hà Đông giai đoạn 2020 - 2022; các giải pháp và kiến nghị nghiên cứu áp dụng đến năm 2025. 4. Dữ liệu và phƣơng pháp nghiên cứu 4.1. Dữ liệu nghiên cứu Giáo trình Lý thuyết quản lý tài chính công và Quản lý chi ngân sách. Các văn bản pháp luật hiện đang có hiệu lực thi hành liên quan đến đề tài luận văn như Luật NSNN 2015; văn bản hướng dẫn lập dự toán; kế hoạch tài chính – NSNN 03 năm,… tại các cơ quan, đơn vị hành chính Nhà nước. 2
Tài liệu, số liệu liên quan đến dự toán, thực hiện trong kỳ, quyết toán ngân sách cấp quận tại phòng Tài chính – Kế hoạch trong các năm 2020, 2021, 2022. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp thực nghiệm: Thông qua quan sát, nêu ra thắc mắc, hỏi cán bộ tại đơn vị về những vấn đề liên quan đến đề tài. Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu: Thu thập các tài liệu, số liệu về dự toán, quyết toán chi NSNN; các văn bản luật; nghị định; thông tư đã được ban hành và thông qua báo cáo các năm. Phương pháp đối chiếu - so sánh: Đối chiếu dự toán với quyết toán chi thường xuyên ngân sách cấp quận qua các năm, từ đó so sánh sự thay đổi. Phương pháp phân tích - tổng hợp: Phân tích, tổng hợp thông tin, số liệu về tình hình chi thường xuyên ngân sách cấp quận giai đoạn 2020-2022. Phương pháp đánh giá: dựa vào các chỉ số thống kê đánh giá tình hình giao dự toán các năm cũng như số liệu giải ngân chi thường xuyên theo quyết định của HĐND quận Hà Đông. Tìm ra nguyên nhân, rút ra kết luận từ việc thống kê, so sánh, phỏng vấn. Từ những phân tích tổng hợp có được, rút ra giải pháp nhằm khắc phục những hạn chế của đơn vị. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn được trình bày trong 45 trang và gồm 3 chương: Chương 1: Những vấn đề chung về chi và quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận; Chương 2: Thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách quận Hà đông, Hà Nội; Chương 3: Hoàn thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách quận Hà Đông, Hà Nội. 3
Chƣơng 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CHI VÀ QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH CẤP QUẬN 1.1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH CẤP QUẬN 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm chi thƣờng xuyên ngân sách cấp quận 1.1.1.1. Khái niệm Theo Khoản 14 Điều 4 Luật NSNN số 83/2015/QH13, định nghĩa “NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước.” [4] Theo Điều 6, Nghị định 163/2016/NĐ-CP, Ngân sách nhà nước bao gồm ngân sách trung ương và ngân sách địa phương. Ngân sách địa phương bao gồm ngân sách của các cấp chính quyền địa phương, trong đó: Ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung là ngân sách tỉnh), bao gồm NS cấp tỉnh, NS của các huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh; Ngân sách huyện, quận, thị xã, thành phố thực thuộc tỉnh (gọi chung là ngân sách huyện), bao gồm NS cấp huyện và NS các xã, phường, thị trấn; Ngân sách xã, phường, thị trấn (gọi chung là ngân sách cấp xã). [2] Như vậy, ngân sách cấp quận là hệ thống các quan hệ kinh tế giữa nhà nước với các chủ thể khác phát sinh trong quá trình phân phối nhằm tạo lập, sử dụng quỹ tiền tệ gắn liền với việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của chính quyền cấp quận hằng năm. Theo hình thức biểu hiện: Chi thường xuyên ngân sách cấp quận là toàn bộ các khoản chi của Nhà nước đã được dự toán và thực hiện trong khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để đảm bảo thực hiện các nhiệm vụ chi thường xuyên hằng năm của Nhà nước đã giao cho chính quyền địa phương cấp quận thực hiện [1, tr.27] 4
Theo chu trình ngân sách: Chi thường xuyên ngân sách cấp quận là quá trình phân bổ và sử dụng các nguồn tài chính tập trung vào quỹ ngân sách quận để đáp ứng các nhu cầu chi thực hiện các nhiệm vụ chi thường xuyên hằng năm của Nhà nước trên địa bàn cấp quận [1, tr.27] Từ những cơ sở lý luận, ta có thể hiểu khái niệm về chi thường xuyên NSCQ như sau: Chi thường xuyên ngân sách cấp quận là toàn bộ các khoản chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để đảm bảo thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên hằng năm của chính quyền cấp quận. Hay đó là quá trình phân phối và sử dụng các nguồn tài chính nhằm đảm bảo thực hiện các nhiệm vụ hàng năm của chính quyền cấp quận. 1.1.1.2. Đặc điểm chi thường xuyên ngân sách cấp quận Thứ nhất, chi thường xuyên NSCQ có tính ổn định tương đối và không hoàn trả trực tiếp. Đặc điểm này xuất phát bởi sự tất yếu phải thực hiện chức năng, nhiệm vụ của nhà nước về quản lý hành chính. Các hoạt động phải được đảm bảo thực hiện thường xuyên, liên tục để đáp ứng kịp thời nhu cầu về hàng hóa công cộng không thể thiếu cho xã hội. Có tính không hoàn trả trực tiếp vì nó không được tính theo giá thành hay chi phí cụ thể mà được thực hiện thông qua nguồn ngân sách chủ yếu là thuế. Thứ hai, hiệu lực tác động trong khoảng thời gian ngắn và mang tính chất tiêu dùng xã hội, nhằm trang trải cho các nhu cầu về quản lý hành chính, hoạt động sự nghiệp, về an ninh quốc phòng, trật tự an toàn xã hội và các hoạt động khác. Khoản chi này dùng để duy trì bộ máy nhà nước và cung cấp các dịch vụ sự nghiệp công thiết yếu về giáo dục, y tế, an sinh xã hội,… Thứ ba, gắn chặt với cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nước cấp cơ sở cũng như mục tiêu phát triển KT-XH của địa phương. Cơ cấu tổ chức bộ máy tác 5
động tới cả phạm vi và mức chi thường xuyên ngân sách cho các cơ quan này. [1, tr27-28] 1.1.2. Phân loại chi thƣờng xuyên ngân sách cấp quận Phân loại chi thường xuyên ngân sách cấp quận là việc sắp xếp các khoản chi thường xuyên ngân sách cấp quận theo những tiêu chí nhất định để hạch toán, thống kê, tổng hợp thông tin về chi thường xuyên ngân sách cấp quận đáp ứng yêu cầu hoạch định chính sách và tổ chức quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận. Một là, xét theo lĩnh vực kinh tế - xã hội: Chi quốc phòng: khoản chi này nhằm bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ quốc gia, chống lại sự xâm lấn của các thế lực bên ngoài. Chi quốc phòng mang tính bí mật quốc gia nên toàn bộ khoản chi này do ngân sách nhà nước đài thọ và không có trách nhiệm công bố như các khoản chi khác. Chi an ninh và trật tự, an toàn xã hội: tạo sự bình yên cho người dân, đảm bảo trật tự xã hội. Chi sự nghiệp giáo dục - đào tạo và dạy nghề là các khoản chi cho hệ thống giáo dục đào tạo giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông đến đào tạo đại học và sau đại học. Nhu cầu giáo dục, đào tạo của xã hội ngày càng gia tăng về số lượng và chất lượng với nguồn tài chính có hạn NS nên chỉ đáp ứng một phần nhu cầu trong khuôn khổ nhất định, cho một số đối tượng nhất định. Chi sự nghiệp khoa học và công nghệ là các khoản chi nghiên cứu, ứng dụng, phổ biến tiến bộ khoa học kỹ thuật-công nghệ mới nhằm hiện đại hóa khoa học công nghệ, từ đó giúp nâng cao năng suất lao động, cải thiện môi trường làm việc, tăng năng lực cạnh tranh mỗi quốc gia cả về kinh tế - xã hội. Chi sự nghiệp y tế, dân số và gia đình là các khoản chi đảm bảo sức khỏe cộng đồng, khám chữa bệnh cho người dân. Trong khuôn khổ nhất định, 6
tài chính công phải đáp ứng kinh phí cho hoạt động khám chữa bệnh của một số đối tượng như trẻ nhỏ, những người thuộc chính sách xã hội. Chi sự nghiệp văn hóa thông tin: nhà văn hóa, các cơ sở văn hóa và các hoạt động văn hóa khác do cấp quận quản lý. Chi sự nghiệp phát thanh, truyền hình, thông tấn; Chi sự nghiệp thể dục thể thao khoản chi này với mục đích nâng cao trình độ dân trí, nâng cao sức khỏe về tinh thần cho người dân. Chi sự nghiệp bảo vệ môi trường; Chi các hoạt động kinh tế: Lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy lợi, thủy sản; giao thông; tài nguyên; quy hoạch; thương mại, du lịch; hoạt động kiến thiết thị chính; các hoạt động kinh tế khác; Chi hoạt động của các cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan Đảng cộng sản Việt Nam; Ủy ban Mặt trận tổ quốc Việt Nam, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Cựu chiến binh Việt Nam, Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam ở địa phương; Chi hỗ trợ hoạt động cho các tổ chức chính trị xã hội-nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội-nghề nghiệp; Chi bảo đảm xã hội, bao gồm cả chi thực hiện các chính sách xã hội theo quy định của pháp luật: khoản chi này nhằm đảm bảo cuộc sống của người dân khi gặp ốm đau, bệnh tật hoặc những người già leo đơn,... Các khoản chi thường xuyên khác theo quy định của pháp luật. [2] Hai là, theo nội dung kinh tế: Chi thanh toán cá nhân: chi tiền lương, các khoản phụ cấp, trợ cấp, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội,… Chi hoạt động thường xuyên: thanh toán các dịch vụ mua ngoài phục vụ cho các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ của các đơn vị dự toán, chi mua sắm TSCĐ, sửa chữa và sửa chữa lớn TSCĐ; chi thường xuyên khác. 7
1.2. LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH CẤP QUẬN 1.2.1. Khái niệm, mục tiêu và nguyên tắc quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp quận 1.2.1.1. Khái niệm và mục tiêu quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận Theo chu trình ngân sách, chu trình chi thường xuyên ngân sách cấp quận gồm 3 khâu: lập, chấp hành và quyết toán. Do vậy, quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận là quản lý quá trình lập, chấp hành và quyết toán các khoản chi thường xuyên ngân sách cấp quận. Theo hoạt động quản lý gắn với chính quyền cấp quận, quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận là quá trình chính quyền cấp quận xây dựng và quyết định kế hoạch, dự toán; tổ chức thực hiện kế hoạch, dự toán; theo dõi đánh giá, kiểm toán và giám sát việc thực hiện các nhiệm vụ chi ngân sách bằng các công cụ, phương thức, hình thức và biện pháp phù hợp nhằm đạt được các mục tiêu đã định. Tóm lại, Quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận là quá trình UBND quận, dựa trên các cơ sở pháp lý, sử dụng hệ thống các phương pháp quản lý tác động đến hoạt động chi thường xuyên của cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội thuộc khu vực công tại một quận. Qua đó thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước ở các hoạt động sự nghiệp kinh tế, giáo dục và đào tạo, y tế, văn hóa, xã hội, thể dục thể thao, khoa học và công nghệ, môi trường và các hoạt động sự nghiệp khác trên phạm vi quận đó. Mục tiêu quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận: Bảo đảm kỷ luật tài khóa, hiệu quả phân bổ và hiệu quả hoạt động trong thực hiệm các nhiệm vụ chi. Đảm bảo mục tiêu ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn quận, thực hiện công bằng xã hội. 8
1.2.1.2. Nguyên tắc quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận Quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận phải đảm bảo đầy đủ các nguyên tắc của việc quản lý NSNN như: NSNN được quản lý thống nhất, tập trung dân chủ, hiệu quả, tiết kiệm; có phân công, phân cấp quản lý; gắn quyền hạn với trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước các cấp; đảm bảo cân đối NSNN. Đồng thời, phải tuân thủ các nguyên tắc quản lý chi NSNN nói chung: Một là, quản lý theo dự toán. Chi thường xuyên ngân sách cấp quận chỉ được thực hiện theo dự toán chi thường xuyên NSCQ được cấp có thẩm quyền giao, là căn cứ quan trọng cho việc kiểm soát chi thường xuyên. Mọi nhiệm vụ chi thường xuyên ngân sách phải được dự toán. Phân bổ và giao dự toán chi ngân sách phải đúng với dự toán ngân sách cả về tổng mức và chi tiết theo từng lĩnh vực, nhiệm vụ chi được giao. Hai là, đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách. Chi thường xuyên NS cấp quận phải đúng theo chế độ, tiêu chuẩn, định mức do HĐND tỉnh quy định. Chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi NSNN là căn cứ pháp lý để quản lý chi NSNN trong tất cả các khâu của chu trình NSNN. Đối với một nền kinh tế, nguồn lực tài chính có giới hạn nhất định, do đó quá trình phân bổ và sử dụng cần phải tính toán kỹ lưỡng sao cho đạt những mục tiêu đề ra. Ba là, quản lý theo niên độ. Quản lý chi ngân sách cấp quận được thực hiện theo từng năm ngân sách. Năm ngân sách có độ dài bằng năm dương lịch. Nguyên tắc này nhằm đảm bảo kỷ luật tài khóa, ngăn ngừa việc thực hiện đồng thời nhiều dự toán chi ngân sách, khuyến khích lập kế hoạch chi tiêu tốt và cho phép thẩm tra chi tiết chính sách chi ngân sách cấp quận. Bốn là, công khai và minh bạch. Các thông tin về chi thường xuyên NSCQ được công khai đầy đủ, kịp thời, chính xác. Nhằm tăng cường trách nhiệm giải trình, giám sát nội bộ và giám sát từ bên ngoài đối với thực hiện 9
các nhiệm vụ chi thường xuyên NSNN của chính quyền cấp quận; góp phần chống thất thoát, lãng phí. Việc công khai được thực hiện bằng các hình thức niêm yết tại nơi giao dich và công bố trên trang thông tin điện tử của cơ quan. Năm là, quản lý theo kết quả thực hiện nhiệm vụ. Quản lý chi thường xuyên NS cấp quận theo kết quả thực hiện nhiệm vụ là lập, phân bổ, chấp hành, quyết toán chi NSCQ trên cơ sở xác định rõ kinh phí ngân sách gắn với các nhiệm vụ, dịch vụ, số lượng và chất lượng, tiêu chuẩn kỹ thuật quy định. Nhằm thực hiện mục tiêu hiệu quả phân bổ và hiệu quả hoạt động. Báo cáo quyết toán của đơn vị SDNS, đơn vị dự toán cấp trên, ngân sách các cấp phải kèm theo thuyết minh đánh giá, hiệu quả chi ngân sách. Sáu là, thanh toán trực tiếp từ Kho bạc Nhà nước. Tất cả các khoản chi thường xuyên NSCQ phải được KBNN kiểm soát và thanh toán trực tiếp từ KBNN và có quyền từ chối đối với các khoản chi sai chế độ; trường hợp chưa thực hiện được việc thanh toán trực tiếp qua KBNN, mới thực hiện thanh toán qua đơn vị SDNS. Các khoản chi phải được thanh toán trực tiếp đến các đối tượng thụ hưởng, hạn chế tối đa thanh toán qua trung gian. Bảy là, hạch toán bằng Đồng Việt Nam, đúng mục lục ngân sách nhà nước. Đơn vị tiền tệ sử dụng trong hạch toán thu, chi NSNN là Đồng Việt Nam và đúng mục lục NSNN nhằm cung cấp đầy đủ thông tin đáp ứng yêu cầu quản lý NSNN. Các khoản chi NSCQ bằng ngoại tệ, hiện vật, ngày công phải được quy đổi và hạch toán và đồng Việt Nam theo tỷ giá ngoại tệ, giá hiện vật do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định. [1, tr.35-51] 1.2.2. Nội dung quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp quận 1.2.2.1. Lập dự toán chi thường xuyên ngân sách cấp quận Lập dự toán chi thường xuyên ngân sách cấp quận là khâu mở đầu của một chu trình ngân sách; là khâu không thể thiếu trong hoạt động quản lý NSNN. Lập dự toán chi thường xuyên là việc dự báo, tính toán của cơ quan 10
hành pháp và quyết định của cơ quan quyền lực đối với các khoản chi thường xuyên của bộ máy chính quyền cấp quận trong một năm ngân sách nhằm đảm bảo nguồn kinh phí để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ đã được giao. Mục tiêu của lập dự toán chi thường xuyên ngân sách cấp quận: đảm bảo lập dự toán chi thường xuyên thực hiện: đúng quy định hiện hành; được căn cứ trên điều kiện và nguồn kinh phí thực tế; tiết kiệm, tránh chồng chéo, lãng phí; đúng thời gian quy định; có thể thuyết minh, giải trình được về cơ sở pháp lý, chi tiết tính toán. Căn cứ lập dự toán chi thƣờng xuyên ngân sách cấp quận: Thứ nhất, căn cứ vào nhiệm vụ chính trị, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của quận và số kiểm tra dự toán thu, chi ngân sách các bộ, cơ quan trung ương và các địa phương xây dựng dự toán chi thường xuyên cho từng lĩnh vực chi theo mục tiêu, nhiệm vụ được giao, đảm bảo đúng chính sách, chế độ, định mức chi ngân sách. Thứ hai, dựa vào các nhiệm vụ quản lý hành chính mà nhà nước phải đảm nhận trong kỳ kế hoạch. Căn cứ này phẩn ánh mối quan hệ gắn kết cjat chẽ giữa yêu cầu về khối lượng và chất lượng công việc với nguồn tài lực đáp ứng nhu cầu thực hiện công việc sao cho hiệu quả, tiết kiệm. Thứ ba, dựa trên các chính sách chế độ chi thường xuyên của ngân sách cấp quận hiện hành và dự đoán những điều chỉnh hoặc thay đổi có thể xảy xa trong kỳ kế hoạch. Đây sẽ là cơ sở pháp lý cho việc tính toán và bảo vệ dự toán chi thường xuyên ngân sách cấp quận. Thứ tư, kế hoạch tài chính 05 năm, kế hoạch tài chính – ngân sách nhà nước 03 năm, kế hoạch đầu tư trung hạn nguồn ngân sách nhà nhước. Tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm trước và một số năm liền kề, ước thực hiện ngân sách năm hiện hành. Thứ năm, khả năng nguồn kinh phí có thể đáp ứng cho nhu cầu chi thường xuyên kỳ kế hoạch; Dựa trên kết quả phân tích, đánh giá tình hình quản lý và sử dụng kinh phí chi thường xuyên ngân sách cấp quận kỳ báo cáo. 11
Yêu cầu khi lập dự toán: - Lập theo đúng nội dung, biểu mẫu, thời hạn theo đúng hướng dẫn của Bộ Tài chính, Sở Tài chính và Phòng TC - KH quận. - Tuân thủ đúng các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức được quy định cụ thể trong các văn bản quy phạm pháp luật do CQNN có thẩm quyền ban hành. - Đảm bảo nguyên tắc cân đối theo đúng quy định của Luật NSNN năm 2015. Phải có thuyết minh các cơ sở tính toán các khoản chi. Trình tự lập dự toán chi thƣờng xuyên ngân sách cấp quận: Giai đoạn 1: Hướng dẫn và giao số kiểm tra dự toán Sau khi nhận được hướng dẫn và giao số kiểm tra, UBND quận thông báo số kiểm tra về dự toán NS cho các đơn vị trực thuộc và UBND phường Phòng TC - KH quận hướng dẫn các phòng, ban, ngành, đoàn thể lập dự toán chi thường xuyên ngân sách của từng đơn vị. Giai đoạn 2: Lập và tổng hợp dự toán ngân sách Các đơn vị trực tiếp sử dụng NSCQ xây dựng dự toán cho đơn vị mình rồi làm việc cùng Phòng TC - KH quận về dự toán chi thường xuyên để tổng hợp và hoàn chỉnh dự toán chi thường xuyên. Phòng TC - KH quận tiếp nhận hồ sơ, tổng hợp dự toán ngân sách cấp quận và ngân sách các phường thành dự toán ngân sách quận gửi UBND quận thông qua và trình lên báo cáo Thường trực HĐND quận xem xét, cho ý kiến. Căn cứ vào ý kiến của Thường trực HĐND quận, UBND quận sẽ điều chỉnh lại dự toán nếu cần thiết. Sau đó UBND quận gửi bản dự toán đã được thông qua tới Sở Tài chính thành phố để Sở Tài chính điều chỉnh và tổng hợp dự toán chi thường xuyên NSCQ. 12