Một số giải pháp nhằm giải quyết việc làm cho người nông dân trong diện thu hồi đất nông nghiệp ở Thái Nguyên

Nguyễn Thị Linh<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 88(12): 41 - 46<br /> <br /> MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO NGƯỜI NÔNG DÂN<br /> TRONG DIỆN THU HỒI ĐẤT NÔNG NGHIỆP Ở THÁI NGUYÊN<br /> *<br /> <br /> Nguyễn Thị Linh<br /> Thành đoàn Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Tỉnh Thái Nguyên được tái lập ngày 1/1/1997. Thái Nguyên hiện đang được nghiên cứu để trở<br /> thành vùng kinh tế trọng điểm Bắc thủ đô Hà Nội. Đến nay, tỉnh Thái Nguyên trở thành một đơn<br /> vị điển hình về phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Tỉnh Thái Nguyên có<br /> 7 khu công nghiệp, 29 cụm công nghiệp, cơ cấu kinh tế của tỉnh đã có sự chuyển dịch theo hướng<br /> tăng nhanh tỷ trọng ngành công nghiệp, dịch vụ; giảm dần tỷ trọng trong ngành nông nghiệp. Bên<br /> cạnh đó, tỉnh Thái Nguyên cũng thường xuyên quan tâm tới vấn đề giải quyết việc làm cho người<br /> lao động nông thôn, nhờ đó, đời sống của người dân ngày một ổn định, bộ mặt của tỉnh ngày càng<br /> thay đổi theo hướng tích cực.<br /> Từ khoá: Công nghiệp hoá, hiện đại hoá, đào tạo nghề, giải quyết việc làm, lao động, nông thôn.<br /> <br /> THÁI NGUYÊN - NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT<br /> RA TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN<br /> CÁC KHU CÔNG NGHIỆP*<br /> Với diện tích tự nhiên 3.531,02 km2 (bằng<br /> 1,07% diện tích của cả nước) và dân số năm<br /> 2010 là 1.131.278 người (bằng 1,31% dân số<br /> của cả nước). Thái Nguyên là một tỉnh trung<br /> du miền núi nhưng địa hình lại không phức<br /> tạp so với các tỉnh trung du, miền núi khác.<br /> Với 353.101,67 ha diện tích tự nhiên [2],<br /> trong đó đất núi chiếm 48,4%, đất đồi chiếm<br /> 31,4% và đất ruộng chiếm 12,4%. Trong tổng<br /> quỹ đất 353.101,67 ha, đất đã sử dụng là<br /> 246.513 ha (chiếm 69,81% diện tích đất tự<br /> nhiên) và đất chưa sử dụng là 106.588,67 ha<br /> (chiếm 30,19% diện tích tự nhiên). Trong đó<br /> đất chưa sử dụng có 1.714 ha có khả năng sản<br /> xuất nông nghiệp và 41.250 ha có khả năng<br /> sản xuất lâm nghiệp.<br /> Biểu 1. Tổng diện tích đất đai tự nhiên phân theo<br /> mục đích sử dụng<br /> Mục đích sử dụng<br /> Tổng diện tích đất tự nhiên<br /> Trong đó: - Đất nông nghiệp<br /> - Đất lâm nghiệp<br /> - Đất chuyên dùng<br /> - Đất ở<br /> - Đất chưa sử dụng<br /> <br /> *<br /> <br /> Diện tích<br /> (ha)<br /> 353.101,67<br /> 113.994,47<br /> 180.639,32<br /> 19.186,07<br /> 12.819,79<br /> 26.462,02<br /> <br /> Tel: 0989.129.909; Email: nguyenthilinh2008@gmail.com<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> Như vậy, đất đai nông nghiệp của tỉnh Thái<br /> Nguyên 113.944,47 ha bằng 32,28% tổng<br /> diện tích tự nhiên của toàn tỉnh, đất nông<br /> nghiệp bình quân đầu người chỉ có 0,1 ha.<br /> Từ sau khi tái lập tỉnh (1997), nền kinh tế của<br /> Thái Nguyên phát triển với mức tăng trưởng<br /> khá. Nếu như giai đoạn 1997 - 2000 nhịp độ<br /> tăng trưởng bình quân mới đạt 4,38%, cơ cấu<br /> kinh tế của tỉnh là nông nghiệp chiếm<br /> 33,68%; công nghiệp và xây dựng 30,37%,<br /> dịch vụ 35,95%, đến giai đoạn 2001 - 2005<br /> nhịp độ tăng trưởng GDP bình quân hàng<br /> năm của tỉnh đã đạt 9,14% [1]. Trước thực tế<br /> đó, Thái Nguyên đã chủ trương ưu tiên đầu tư<br /> cho phát triển công nghiệp bằng cách thu hút<br /> nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài và<br /> nguồn vốn đầu tư từ các thành phần kinh tế<br /> trong cả nước. Để thực hiện chủ trương đó,<br /> Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện để các khu<br /> công nghiệp, cụm công nghiệp phát triển.<br /> Hiện nay trên địa bàn tỉnh đã quy hoạch 7 khu<br /> công nghiệp với tổng diện tích 3.770 ha.<br /> Nhằm thu hút đầu tư, đẩy mạnh phát triển<br /> công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, UBND<br /> tỉnh đã phê duyệt quy hoạch 29 cụm công<br /> nghiệp, tổng diện tích 1.167,8 ha, trong đó có<br /> 17 CCN được UBND tỉnh phê duyệt qui<br /> hoạch chi tiết với tổng diện tích 620 ha [5].<br /> 41<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Nguyễn Thị Linh<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 88(12): 41 - 46<br /> <br /> Biểu 2. Các khu công nghiệp tỉnh Thái Nguyên<br /> STT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> <br /> Khu công nghiệp<br /> KCN Sông Công I<br /> KCN Sông Công II<br /> KCN Nam Phổ Yên<br /> KCN Tây Phổ Yên<br /> KCN Quyết Thắng<br /> KCN Điềm Thuỵ<br /> KCN - Đô thị Yên Bình<br /> <br /> Vị trí Khu công nghiệp<br /> TX. Sông Công<br /> TX. Sông Công<br /> Huyện Phổ Yên<br /> Huyện Phổ Yên<br /> TP. Thái Nguyên<br /> Huyện Phú Bình<br /> Huyện Phú Bình - Huyện Phổ Yên<br /> <br /> Cùng với sự hình thành các khu công nghiệp, cụm<br /> công nghiệp, Thái Nguyên đã có nhiều chính sách<br /> cởi mở, cùng chịu trách nhiệm với các nhà đầu<br /> tư, cùng các nhà đầu tư tháo gỡ những vướng<br /> mắc trong thủ tục hành chính, giải phóng mặt<br /> bằng,... Chính điều này đã làm cho Thái Nguyên<br /> có những bước phát triển nhanh và vững chắc<br /> trong thời gian qua, cụ thể:<br /> Giai đoạn 2006-2010, tỉnh Thái Nguyên đã đạt<br /> được những thành tựu đáng khích lệ: kinh tế đạt<br /> tốc độ tăng trưởng khá 11,11% (cao hơn mức bình<br /> quân chung của cả nước), trong đó: công nghiệp xây dựng tăng 14,91%, dịch vụ thương mại tăng<br /> 11,86%, nông lâm nghiệp tăng 4,14%, cơ cấu kinh<br /> tế chuyển dịch theo hướng công nghiệp hoá, hiện<br /> đại hoá đó là tăng dần tỉ trọng công nghiệp (năm<br /> 2006 đạt 38,71%, năm 2010 đạt 41,6%). GDP bình<br /> quân đầu người theo giá thực tế năm 2010 dự kiến<br /> đạt khoảng 17,5 triệu đồng/người [5] . Về chuyển<br /> dịch cơ cấu lao động trong các ngành kinh tế, tốc<br /> chuyển dịch cơ cấu lao động trong ngành công<br /> nghiệp- xây dựng có mức tăng chậm từ 11,63%<br /> năm 2005 lên 14,53% năm 2009; lao động trong<br /> ngành dịch vụ có mức chuyển dịch chậm, tăng từ<br /> 16,9% năm 2005 lên 17,15% năm 2009, chủ yếu<br /> thuộc lĩnh vực thương mại, lưu trú, ăn uống đã tạo<br /> điều kiện thu hút và chuyển dịch lao động từ lĩnh<br /> vực nông lâm nghiệp. Ngành nông lâm nghiệp mặc<br /> dù mức đóng góp trong GDP không lớn, khoảng<br /> trên 1/5 GDP toàn tỉnh, song chiếm tỷ trọng lao<br /> động lớn (năm 2009 là 68,32%). Trong các năm<br /> qua, mặc dù đã có mức giảm về cơ cấu lao động,<br /> song mức giảm còn thấp, khoảng xấp xỉ 1%/năm,<br /> đây cũng là áp lực đối với tỉnh về vấn đề giải quyết<br /> việc làm cho người lao động, đặc biệt là đối với<br /> các vùng bị thu hồi đất sản xuất để đầu tư các công<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> Diện tích (ha)<br /> 220<br /> 250<br /> 200<br /> 200<br /> 200<br /> 350<br /> 2.350<br /> <br /> trình hạ tầng công cộng, khu đô thị, khu cụm công<br /> nghiệp. Tổng thu ngân sách nhà nước năm 2006<br /> đạt 845,3 tỷ đồng, chiếm 10,42% GDP và tăng<br /> 17% so với năm 2005, đến năm 2009 đạt 1.730.7<br /> tỷ đồng, tăng 23,1% so với thực hiện năm 2008, tỷ<br /> lệ huy động vào ngân sách chiếm 10,48% GDP;<br /> năm 2010 ước đạt 2.200,8 tỷ đồng. Như vậy tổng<br /> thu ngân sách 4 năm từ 2006-2010 (năm 2010 dự<br /> ước) đạt trên 8.000 tỷ đồng, vượt mục tiêu đề ra.<br /> Tỷ lệ huy động GDP vào ngân sách không tăng do<br /> việc thực hiện các chính sách miễn giảm thuế và<br /> không đưa vào tổng thu ngân sách một số khoản<br /> thu, do vậy ảnh hưởng đến tỷ lệ huy động GDP<br /> vào ngân sách nhà nước. Việc thu hút đầu tư, đặc<br /> biệt là khu vực kinh tế ngoài quốc doanh đã bước<br /> đầu phát huy hiệu quả, tăng nguồn thu cho ngân<br /> sách. Nhờ có tăng trưởng kinh tế cao vào ổn định,<br /> thu ngân sách ngày một cao nên tỉnh có điều kiện<br /> giải quyết các vấn đề văn hoá, xã hội. Từ năm<br /> 2006 đến năm 2009 và ước đến hết năm 2010 toàn<br /> tỉnh tạo việc làm mới cho 78.500 lao động, bình<br /> quân mỗi năm giải quyết được 15.660 việc làm<br /> mới, vượt mục tiêu đề ra; Công tác quản lý nhà<br /> nước về pháp luật lao động được chú trọng: thành<br /> lập Hội đồng trọng tài lao động của tỉnh, hội đồng<br /> hoà giải lao động cơ sở theo quy định của pháp<br /> luật, thường xuyên tập huấn, phổ biến Luật lao<br /> động, Luật Bảo hiểm xã hội cho các doanh nghiệp<br /> đóng trên địa bàn tỉnh. Đời sống vật chất và tinh<br /> thần của người dân được nâng lên đáng kể, đến hết<br /> năm 2009 tỷ lệ hộ nghèo đã giảm xuống còn<br /> 13,99%, năm 2010 ước còn 10,8%. [4]. Giá trị sản<br /> xuất công nghiệp năm sau thường cao hơn năm<br /> trước (theo giá thực tế), năm 2006 đạt 9.676 tỉ<br /> đồng, năm 2010 đạt 30.651 tỉ đồng, tăng trưởng<br /> bình quân 29,25%. Trong đó: công nghiệp Trung<br /> ương 17.701 tỉ đồng, chiếm tỉ trọng 55,79%, công<br /> 42<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Nguyễn Thị Linh<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> nghiệp địa phương 10.979 tỉ đồng, chiếm 35,82%,<br /> công nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài 2.570 tỉ<br /> đồng, chiếm 8,39% [5].<br /> Các khu công nghiệp, cụm công nghiệp đã có đóng<br /> góp tích cực trong phát triển kinh tế xã hội, cải<br /> thiện đời sống nhân dân, song bên cạnh đó cũng<br /> còn không ít vấn đề đang đặt ra, cần phải giải<br /> quyết như:<br /> - Các dự án phần lớn được đầu tư ở các khu công<br /> nghiệp, cụm công nghiệp ở vùng đồng bằng: 7/7<br /> khu công nghiệp đều ở các địa bàn thuộc thành<br /> phố và các huyện phía Nam của tỉnh, trong tổng số<br /> 29 cụm công nghiệp thì chỉ có 8 cụm công nghiệp<br /> vùng miền núi nhưng 8 cụm công nghiệp này cũng<br /> ở vị trí thuộc đồng bằng của miền núi.<br /> - Diện tích đất nông nghiệp bị thu hồi để phát triển<br /> các khu công nghiệp, cụm công nghiệp và phát<br /> triển các khu đô thị ở Thái Nguyên là tương đối<br /> lớn, khoảng trên 2.500 ha, đã ảnh hưởng trực tiếp<br /> đến đời sống của 228.380 hộ nông thôn và 574.434<br /> người trong độ tuổi lao động. Trong đó, có 71.483<br /> người trong độ tuổi từ đủ 15 đến 18, chiếm<br /> 12,45%,; 121.045 người từ 19 đến 25 tuổi, chiếm<br /> 21,07%; 142.231 người từ 26 đến 35 tuổi, chiếm<br /> 24,76%; 120.517 người từ 36 đến 45 tuổi chiếm<br /> 20,98% và 119.158 người trên 45 tuổi , chiếm<br /> 20,74%. Số người có độ tuổi từ 35 tuổi trở lên,<br /> chiếm 68,70%, đây là đối tượng khó đào tạo để<br /> chuyển đổi nghề nghiệp, do họ có trình độ văn hoá<br /> thấp. Chính vì vậy, giải quyết việc làm và ổn định<br /> đời sống cho đối tượng này là vấn đề nan giải đòi<br /> hỏi phải có nhiều biện pháp tổng hợp. [3]<br /> - Đời sống của nông dân bị thu hồi đất nông<br /> nghiệp phục vụ phát triển các khu công nghiêp,<br /> cụm công nghiệp, phát triển các khu đô thị có được<br /> nâng lên do tiền đền bù, cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ<br /> tầng xã hội nông dân được cải thiện nhưng không<br /> có việc làm ổn định, không có thu nhập thường<br /> xuyên nên nhiều gia đình có đầy đủ tiện nghi sinh<br /> hoạt song lại rất nghèo khó, cuộc sống không ổn<br /> định.<br /> - Một bộ phận thanh niên không được tuyển dụng<br /> vào làm việc tại các khu công nghiệp, các cụm<br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 88(12): 41 - 46<br /> <br /> công nghiệp và cũng không có điều kiện học tập<br /> phải rời bỏ quê đi tìm việc làm ở các vùng đô thị<br /> khác nên đã phần nào ảnh hưởng tới công tác Đoàn<br /> và phong trào thanh thiếu nhi của địa phương, nhất<br /> là trong dịp hè các hoạt động của thiếu nhi phần<br /> lớn đều do chi hội phụ nữ hoặc chi hội cựu chiến<br /> binh đảm nhận và phụ trách [7].<br /> - Các tệ nạn xã hội dễ thâm nhập, làm cho lối sống<br /> thuần tuý của người nông dân không còn nữa, mà<br /> thay vào đó là những mặt trái của xã hội thời kinh<br /> tế thị trường.<br /> - Ở các khu công nghiệp, cụm công nghiệp mặc dù<br /> có nhiều có gắng trong việc giải quyết và khắc<br /> phục ô nhiễm môi trường, song trên thực tế vẫn<br /> ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống và sức khoẻ<br /> người dân do khí thải, nước thải, rác thải công<br /> nghiệp. Theo thống kê của Sở Tài nguyên-Môi<br /> trường tỉnh Thái Nguyên, hiện nay trên địa bàn<br /> vẫn còn 43 cơ sở sản xuất kinh doanh nằm trong<br /> diện gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, chưa<br /> có hoặc chậm hoàn thành kế hoạch xử lý ô nhiễm<br /> theo tiến độ yêu cầu. Các cơ quan chức năng đã có<br /> văn bản kiến nghị yêu cầu xử lý, thậm chí xử phạt<br /> hành chính nhưng nhiều cơ sở, doanh nghiệp vẫn<br /> chưa thực hiện nghiêm túc các kết luận thanh,<br /> kiểm tra về môi trường [8]<br /> Với những vấn đề hết sức cơ bản đặt ra trong quá<br /> trình phát triển khu công nghiệp, cụm công nghiệp<br /> cũng như phát triển các khu đô thị, tỉnh Thái<br /> Nguyên cần có các giải pháp hỗ trợ cần thiết giúp<br /> người nông dân có việc làm sau khi bị thu hồi đất.<br /> Bài viết này xin được trao đổi một số giải pháp<br /> sau:<br /> CÁC GIẢI PHÁP CHỦ YẾU GIẢI QUYẾT VIỆC<br /> LÀM CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN BỊ THU<br /> HỒI ĐẤT<br /> Một là, xây dựng quy hoạch không gian phát triển<br /> kinh tế - xã hội cần phải cụ thể, chi tiết.<br /> Quy hoạch không gian sẽ xác định được các vùng<br /> kinh tế, làm căn cứ để xác lập các dự án đầu tư.<br /> Thái Nguyên có 3 vùng: miền núi, trung du và<br /> đồng bằng thì nên có các dự án phát triển công<br /> nghiệp tập trung ở vùng trung du và miền núi, vì<br /> đây là nơi đất đai ít màu mỡ, mật độ dân cư thưa<br /> <br /> 43<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Nguyễn Thị Linh<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 88(12): 41 - 46<br /> <br /> thớt. Như vậy, số lượng lao động nông nghiệp bị<br /> mất việc làm do bị thu hồi đất canh tác cũng ít đi,<br /> mặt khác duy trì được diện tích trồng cây lương<br /> thực. Đây là giải pháp vừa mang tính cơ bản vừa<br /> bảo đảm phát triển công nghiệp, vừa bảo vệ<br /> được diện tích trồng lúa và số lượng lao động dư<br /> thừa do bị thu hồi đất nông nghiệp cũng ít hơn.<br /> Hai là, hoàn thiện hệ thống pháp luật, chính sách,<br /> gắn trách nhiệm của doanh nghiệp trong các khu<br /> công nghiệp, cụm công nghiệp với việc giải quyết<br /> việc làm cho lao động nông thôn bị thu hồi đất<br /> canh tác.<br /> Mỗi doanh nghiệp đều có những vị trí, những công<br /> việc mà không đòi hỏi cần phải có chuyên môn kỹ<br /> thuật. Do vậy những vị trí lao động này nên dành<br /> để tuyển những lao động đã nhường đất để xây<br /> dựng nhà máy, xí nghiệp. Mặt khác, doanh nghiệp<br /> phải ưu tiên việc nhận con em nông dân còn trẻ, có<br /> văn hoá, có chuyên môn vào làm việc và đào tạo<br /> họ thành lực lượng lâu dài của doanh nghiệp. Điều<br /> này không chỉ giải quyết việc làm cho lao động mà<br /> còn tăng thêm sự gắn bó lâu dài giữa doanh nghiệp<br /> với địa phương.<br /> Ba là, tích cực đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện<br /> đại hoá nông nghiệp, nông thôn.<br /> Nếu có quy hoạch hợp lý và có các biện pháp sử<br /> dụng đất có hiệu quả thì diện tích đất nông nghiệp<br /> cũng vẫn bị thu hẹp, bình quân đầu người sẽ thấp.<br /> Xu hướng di chuyển dân cư từ nông thôn ra thành<br /> thị sẽ tăng lên. Do đó, việc đẩy mạnh đầu tư phát<br /> triển công nghiệp vừa và nhỏ, tiểu thủ công nghiệp<br /> là giải pháp tích cực để thu hút nhiều lao động, tạo<br /> điều kiện cho người lao động có việc làm và có thu<br /> nhập ổn định ngày tại nơi mình sinh sống nhằm<br /> thực hiện phương châm “ly nông không ly hương”.<br /> Thực hiện tốt giải pháp này sẽ giải quyết được việc<br /> làm tại chỗ cho lao động nông nghiệp dư thừa do<br /> bị thu hồi đất canh tác và sẽ làm giảm áp lực lao<br /> động tự do tràn vào các đô thị tìm kiếm việc làm.<br /> Muốn vậy, trên cơ sở chính sách, quy định của<br /> Nhà nước, bên cạnh việc giao cho các địa phương<br /> chủ động xây dựng các chương trình kế hoạch và<br /> đề ra các phương án sát với thực tế, tỉnh cũng cần<br /> thường xuyên kiểm tra giám sát và tạo điều kiện<br /> đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng<br /> xã hội nhất là ở các làng, xã vùng cao, nếu làm tốt<br /> <br /> được việc này thì sẽ thu hút được nhiều doanh<br /> nghiệp đầu tư vào các vùng miền núi và trung du;<br /> có chính sách ưu đãi, hỗ trợ các cơ sở sản xuất về<br /> vốn, kỹ thuật, đào tạo công nhân lành nghề cũng<br /> như kinh nghiệm tổ chức quản lý và thị trường tiêu<br /> thụ sản phẩm.<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 44<br /> <br /> Bốn là, đẩy mạnh đào tạo nghề cho người lao động<br /> nông thôn<br /> Thái Nguyên là tỉnh đứng thứ 3 của cả nước về<br /> giáo dục đào tạo với 19 trường Đại học và Cao<br /> đẳng, 52 cơ sở dạy nghề, do vậy Thái Nguyên<br /> cũng đã có nhiều chính sách đào tạo nghề cùng với<br /> các dự án cụ thể cho các vùng nông thôn, trong đó<br /> có những vùng bị thu hồi đất canh tác để phát<br /> triển các khu công nghiệp, cụm công nghiệp. Tuy<br /> nhiên, vẫn còn có một bộ phận người lao động<br /> nông thôn chưa được tiếp cận với chính sách đào<br /> tạo nghề nên đã gặp nhiều khó khăn trong quá<br /> trình tìm kiếm việc làm. Bởi vì, những lao động<br /> này đều ở độ tuổi trên 35, trình độ văn hoá thấp, về<br /> phía cá nhân - họ không muốn học và cũng không<br /> có khả năng học. Đối tượng được đào tạo nghề<br /> hiện nay chủ yếu là lao động trong độ tuổi từ đủ 15<br /> đến 35, chiếm 58,28% tổng số lao động nông thôn<br /> trong độ tuổi trên địa bàn tỉnh. Các điều kiện đảm<br /> bảo chất lượng dạy nghề (cơ sở vật chất, trang thiết<br /> bị dạy nghề, đội ngũ giáo viên) tuy đã được tăng<br /> cường nhưng vẫn còn hạn chế so với yêu cầu thực<br /> tế của công tác dạy nghề trong thời kỳ mới. Đội<br /> ngũ cán bộ quản lý và giáo viên dạy nghề tuy đã<br /> được đào tạo, bồi dưỡng nhưng so với yêu cầu<br /> thực tế còn thiếu và một số chưa đạt chuẩn theo<br /> quy định. Công tác quản lý nhà nước về dạy nghề<br /> mới chủ yếu là quản lý đầu vào, quản lý quá trình<br /> đào tạo, chưa quản lý và kiểm soát được đầu ra<br /> cho quá trình đào tạo nghề. Công tác quản lý nội<br /> dung chương trình đào tạo của một số cơ sở dạy<br /> nghề còn yếu. Công tác dạy nghề thời gian qua chủ<br /> yếu là dựa trên khả năng đào tạo hiện có của cơ sở<br /> dạy nghề, việc đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp<br /> còn hạn chế, chưa phù hợp nhu cầu thị trường lao<br /> động dẫn đến tình trạng lao động qua đào tạo vừa<br /> thừa lại vừa thiếu. Mạng lưới cơ sở dạy nghề phát<br /> triển chưa hợp lý, quy mô đào tạo còn nhỏ, trình<br /> độ đào tạo thấp (chủ yếu là sơ cấp nghề và dạy<br /> nghề thường xuyên); lĩnh vực ngành nghề đào tạo<br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Nguyễn Thị Linh<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 88(12): 41 - 46<br /> <br /> còn ít. Quy mô tuyển sinh dạy nghề trình độ cao<br /> đẳng và trung cấp vẫn còn thấp so với tổng số lao<br /> động được đào tạo nghề, giai đoạn 2006 - 2010 chỉ<br /> chiếm 18,55% [6], thiếu lao động trình độ cao cho<br /> các khu, cụm công nghiệp, xuất khẩu lao động và<br /> chuyên gia.<br /> Do vậy, trong thời gian tới, tỉnh cần đẩy mạnh đào<br /> tạo nghề cho lao động nông thôn, cụ thể: Xây dựng<br /> và phát triển hệ thống mạng lưới trường dạy nghề,<br /> khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia đào<br /> tạo nghề nhằm tăng nhanh tỷ lệ lao động qua đào<br /> tạo ở nhiều nghề, nhiều lĩnh vực sản xuất và dịch<br /> vụ; chú trọng đầu tư đào tạo một số nghề chất<br /> lượng cao, đáp ứng nhu cầu lao động kỹ thuật<br /> trong quá trình phát triển kinh kế xã hội của tỉnh.<br /> Gắn công tác dạy nghề đáp ứng nhu cầu của doanh<br /> nghiệp và thị trường lao động, dạy nghề theo đơn<br /> đặt hàng,…Làm tốt công tác hướng nghiệp, phân<br /> luồng, định hướng cho người lao động, nhất là lao<br /> động trẻ sớm học nghề và thành thạo ở nghề đã<br /> học nhằm tăng cơ hội tìm được việc làm. Thực<br /> hiện có hiệu quả đề án đào tạo nghề cho lao động<br /> nông thôn theo quyết định 1956/QĐ-TTg của Thủ<br /> tướng Chính phủ. Tập trung vào các hoạt động chủ<br /> yếu sau:<br /> - Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy<br /> nghề đối với các cơ sở dạy nghề công lập.<br /> - Xây dựng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý<br /> dạy nghề.<br /> - Xây dựng chương trình, giáo trình, học liệu của<br /> các cơ sở dạy nghề.<br /> - Hỗ trợ lao động nông thôn học nghề: chi phí dạy<br /> nghề, tiền ăn, chi phí đi lại.<br /> - Tổ chức đào tạo nghề theo nhu cầu thị trường<br /> lao động, đào tạo nghề theo đơn đặt hàng, gắn<br /> đào tạo nghề với giải quyết việc làm.<br /> - Khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia vào<br /> công tác đào tạo nghề theo phương thức xã hội hóa<br /> về công tác đào tạo nghề.<br /> - Xây dựng các chương trình, nội dung đào tạo, bồi<br /> dưỡng cán bộ, công chức cấp xã.<br /> - Xây dựng và phát triển hệ thống thông tin thị<br /> trường lao động nhằm tăng cường thực hiện tốt<br /> chức năng quản lý nhà nước về lao động - việc<br /> làm. Đồng thời là cầu nối giữa cơ quan quản lý<br /> <br /> Nhà nước, người lao động, người sử dụng lao<br /> động, các tổ chức giới thiệu việc làm, các<br /> trường và cơ sở đào tạo nghề.<br /> Để thực hiện hiệu quả đào tạo nghề cho lao động<br /> nông thôn, các địa phương và cơ sở đào tạo nghề<br /> phải phối hợp chặt chẽ, xây dựng kế hoạch cụ thể,<br /> tranh thủ các nguồn kinh phí được phân bổ để hỗ<br /> trợ cho quá trình đào tạo nghề cũng như giải quyết<br /> việc làm cho người lao động nông thôn, như:<br /> nguồn kinh phí Trung ương hỗ trợ hàng năm,<br /> nguồn kinh phí huy động từ ngân sách địa phương<br /> và huy động từ các nguồn khác.<br /> Năm là, đẩy mạnh xuất khẩu lao động<br /> Trong 5 năm (từ 2006 - 2010), tỉnh Thái Nguyên<br /> đã tạo điều kiện, hỗ trợ kinh phí cho xuất khẩu lao<br /> động làm việc có thời hạn ở nước ngoài, toàn tỉnh<br /> đã đưa được 10.438 lao động đi làm việc có thời<br /> hạn ở nước ngoài theo hợp đồng ở các thị trường<br /> như UAE, Đài Loan, Hàn Quốc, Malaysia, Nhật<br /> Bản… Số tiền gửi về gia đình qua 03 ngân hàng<br /> trong 5 năm qua (Ngân hàng Nông nghiệp &<br /> PTNT, Ngân hàng Đầu tư và Phát triển, Ngân hàng<br /> Công thương) là 80 triệu USD (tương đương<br /> khoảng 1.600 tỷ VNĐ). Ngoài ra, người lao động<br /> còn gửi tiền về qua gửi trao tay hoặc dịch vụ<br /> chuyển tiển khác [6]…<br /> Mặc dù hoạt động xuất khẩu lao động là một giải<br /> pháp quan trọng nhằm tạo việc làm, tăng thu nhập<br /> và giảm nghèo cho người lao động. Tuy nhiên,<br /> chất lượng nguồn lao động xuất khẩu chưa đáp<br /> ứng yêu cầu cả về ngoại ngữ, tay nghề, ý thức chấp<br /> hành pháp luật, tuân thủ các điều khoản đã cam kết<br /> trong hợp đồng. Có một số cá nhân, tổ chức đã lợi<br /> dụng lòng tin của bà con nông dân lừa đảo thu tiền<br /> bất chính, gây ảnh hưởng xấu trong dư luận. Việc<br /> vay vốn cho người đi xuất khẩu lao động tại nhiều<br /> địa phương vẫn còn khó khăn, đối tượng được vay<br /> vốn của Ngân hàng Chính sách xã hội không<br /> nhiều, những hạn chế này đã phần nào ảnh hưởng<br /> tới hoạt động xuất khẩu lao động trên địa bàn tỉnh<br /> Thái Nguyên trong thời gian qua.<br /> Để tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu lao động, chính<br /> quyền cần tăng cường công tác quản lý các trung<br /> tâm, các cơ sở, tổ chức đưa người đi xuất khẩu lao<br /> động thực hiện đúng cam kết với người lao động.<br /> Thực hiện nghiêm các quy định, luật pháp của Nhà<br /> nước, cần có sự kết hợp có hiệu quả giữa chính<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 45<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br />