Một số ý kiến về việc hoàn thiện quy định về giám định tư pháp trong Bộ Luật tố tụng hình sự năm 2003

mét sè ý kiÕn vÒ viÖc hoµn thiÖn quy ®Þnh...<br /> <br /> <br /> MéT Sè ý KIÕN VÒ VIÖC HOµN THIÖN QUY §ÞNH<br /> VÒ GI¸M §ÞNH T¦ PH¸P TRONG Bé LUËT<br /> Tè TôNG H×NH Sù N¡M 2003<br /> <br /> nguyÔn thÞ loan *<br /> <br /> Tãm t¾t: Bµi viÕt ph©n tÝch nh÷ng söa ®æi trong Bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 2003 vÒ: thñ tôc,<br /> thÈm quyÒn tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh t­ ph¸p, thùc tiÔn gi¸m ®Þnh t­ ph¸p, trªn c¬ së ®ã, ®­a ra mét sè ý<br /> kiÕn nh»m hoµn thiÖn nh÷ng quy ®Þnh vÒ gi¸m ®Þnh t­ ph¸p trong Bé luËt nµy.<br /> Tõ khãa: Bé luËt tè tông h×nh sù; gi¸m ®Þnh t­ ph¸p.<br /> Ngµy nhËn bµi: 02/5/2013; Ngµy duyÖt ®¨ng bµi: 15/8/2013<br /> <br /> <br /> 1. Trong hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam nh­ng tr­íc yªu cÇu cña c«ng t¸c ®Êu<br /> nãi chung vµ Bé luËt tè tông h×nh sù tranh phßng, chèng téi ph¹m hiÖn nay ®ßi<br /> (BLTTHS) nãi riªng ®· cã nh÷ng söa ®æi, hái ph¶i cã sù ®Çu t­ h¬n n÷a cho c¸c<br /> bæ sung mét sè quy ®Þnh nh»m ®¸p øng ho¹t ®éng cña mét sè lÜnh vùc cÇn gi¸m<br /> ®­îc yªu cÇu chung cña x· héi. BLTTHS ®Þnh t­ ph¸p gióp cho c¸c c¬ quan tiÕn<br /> trong lÇn söa ®æi, bæ sung n¨m 2003 ®· hµnh tè tông gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n chÝnh<br /> chuyÓn t¶i ®­îc phÇn nµo chiÕn l­îc c¶i x¸c h¬n. Do vËy, NghÞ quyÕt 49-NQ/TW<br /> c¸ch t­ ph¸p cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. C¸c ngµy 02/06/2005 cña §¶ng vÉn tiÕp tôc chØ<br /> ho¹t ®éng tè tông h×nh sù ®­îc quy ®Þnh ®¹o nh­ sau:<br /> theo h­íng d©n chñ h¬n, minh b¹ch h¬n, “Nhµ n­íc cÇn ®Çu t­ cho mét sè lÜnh<br /> c¸c c¬ chÕ ®Ó ®¶m b¶o quyÒn, lîi Ých hîp vùc gi¸m ®Þnh t­ ph¸p ®Ó ®¸p øng yªu cÇu<br /> ph¸p cña mäi ng­êi trong x· héi, ®ång th­êng xuyªn cña ho¹t ®éng tè tông, thùc<br /> thêi quy ®Þnh râ h¬n quyÒn vµ nghÜa vô hiÖn x· héi hãa ®èi víi c¸c lÜnh vùc cã nhu<br /> cña ng­êi tham gia tè tông ®¶m b¶o cho cÇu gi¸m ®Þnh kh«ng lín, kh«ng th­êng<br /> ho¹t ®éng tè tông ®­îc quy ®Þnh chÆt chÏ xuyªn. Quy ®Þnh chÆt chÏ, râ rµng vÒ tr×nh<br /> h¬n, ®ång bé h¬n. §Æc biÖt, trong x· héi tù, thñ tôc, thêi h¹n tr­ng cÇu vµ thùc hiÖn<br /> d©n chñ, khi quyÒn con ng­êi ngµy cµng gi¸m ®Þnh. Ban hµnh quy chuÈn gi¸m ®Þnh<br /> ®­îc t«n träng, ®Ò cao, th× Nhµ n­íc cÇn phï hîp víi tõng lÜnh vùc gi¸m ®Þnh. X¸c<br /> ph¶i hoµn thiÖn h¬n n÷a nh÷ng quy ®Þnh ®Þnh râ c¬ chÕ ®¸nh gi¸ kÕt luËn gi¸m<br /> trong ph¸p luËt tè tông h×nh sù nh»m h¹n ®Þnh, b¶o ®¶m ®óng ®¾n, kh¸ch quan ®Ó<br /> chÕ mét c¸ch tèi ®a nh÷ng oan, sai trong lµm c¨n cø gi¶i quyÕt c¸c vô viÖc”(1).<br /> tè tông, tr¸nh bá lät téi ph¹m vµ tr¸nh §iÒu 155 cña BLTTHS hiÖn hµnh ®·<br /> lµm oan ng­êi v« téi. Tuy nhiªn, do quy ®Þnh vÒ thÈm quyÒn tr­ng cÇu gi¸m<br /> BLTTHS ®­îc söa ®æi tõ n¨m 2003, trong ®Þnh cña c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông,<br /> ®ã ®· cã nh÷ng söa ®æi mét sè vÊn ®Ò liªn<br /> quan ®Õn c¸c quy ®Þnh vÒ thñ tôc, thÈm (*)<br /> Gi¶ng viªn Khoa LuËt, §¹i häc §µ L¹t.<br /> (1)<br /> quyÒn tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh t­ ph¸p NghÞ quyÕt 49-NQ/TW ngµy 02/06/2005.<br /> <br /> <br /> 22 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 4-2013<br />  nguyÔn thÞ loan<br /> <br /> theo quy ®Þnh nµy, luËt quy ®Þnh vµ trao nh÷ng n¨m qua, t×nh h×nh téi ph¹m ë ViÖt<br /> quyÒn chñ ®éng cho c¸c c¬ quan tiÕn hµnh Nam cã nhiÒu diÔn biÕn phøc t¹p, mét sè<br /> tè tông khi thÊy cÇn thiÕt cho viÖc gi¶i lo¹i téi ph¹m cã chiÒu h­íng gia t¨ng,<br /> quyÕt vô ¸n thuéc thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tÝnh chÊt møc ®é nghiªm träng h¬n, cã sù<br /> ra quyÕt ®Þnh tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh ®èi víi c©u kÕt, tæ chøc chÆt chÏ h¬n, ho¹t ®éng<br /> c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau. Nh­ng trong ph¹m téi xuyªn quèc gia víi nh÷ng<br /> Kho¶n 3 §iÒu 155 cña BLTTHS quy ®Þnh ph­¬ng thøc thñ ®o¹n míi g©y nhiÒu khã<br /> mang tÝnh b¾t buéc ph¶i tr­ng cÇu gi¸m kh¨n cho c«ng t¸c ®Êu tranh phßng, chèng<br /> ®Þnh khi cÇn x¸c ®Þnh: nguyªn nh©n chÕt téi ph¹m. T×nh h×nh téi ph¹m liªn tôc gia<br /> ng­êi, tÝnh chÊt th­¬ng tÝch, møc ®é tæn t¨ng ë nhiÒu lÜnh vùc trong thêi gian võa<br /> h¹i søc kháe hoÆc kh¶ n¨ng lao ®éng; t×nh qua, viÖc ph¸t hiÖn téi ph¹m vµ lµm râ c¸c<br /> tr¹ng t©m thÇn cña bÞ can, bÞ c¸o trong ho¹t ®éng tinh vi cña ng­êi ph¹m téi vÉn<br /> tr­êng hîp cã sù nghi ngê vÒ n¨ng lùc cßn h¹n chÕ. C«ng t¸c ®Êu tranh phßng,<br /> tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña hä; t×nh tr¹ng chèng téi ph¹m vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc<br /> t©m thÇn cña ng­êi lµm chøng hoÆc ng­êi yªu cÇu cña thùc tiÔn ®Æt ra.<br /> bÞ h¹i trong tr­êng hîp cã sù nghi ngê vÒ Cã nhiÒu nguyªn nh©n ®Ó lý gi¶i thùc<br /> kh¶ n¨ng nhËn thøc vµ khai b¸o ®óng ®¾n tr¹ng trªn, song mét trong nh÷ng nguyªn<br /> nh÷ng t×nh tiÕt cña vô ¸n; tuæi cña bÞ can, nh©n quan träng ph¶i kÓ ®Õn lµ “®iÓm<br /> bÞ c¸o, ng­êi bÞ h¹i, nÕu viÖc ®ã cã ý nghÜa nghÏn trong gi¸m ®Þnh t­ ph¸p”. Theo<br /> ®èi víi vô ¸n vµ kh«ng cã tµi liÖu kh¼ng nhËn ®Þnh cña mét sè chuyªn gia vÒ gi¸m<br /> ®Þnh tuæi cña hä hoÆc cã sù nghi ngê vÒ ®Þnh t­ ph¸p h×nh sù ë ViÖt Nam lµ cßn<br /> tÝnh x¸c thùc cña c¸c tµi liÖu ®ã; chÊt ®éc, yÕu, cßn thiÕu, ch­a xøng tÇm víi chøc<br /> chÊt ma tóy, chÊt phãng x¹, tiÒn gi¶. §ã lµ n¨ng, nhiÖm vô ®­îc giao phã nªn phÇn<br /> c¸c tr­êng hîp b¾t buéc ph¶i tr­ng cÇu nµo ®· ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ cña c«ng<br /> gi¸m ®Þnh. cuéc ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m.<br /> §èi víi c¸c quy ®Þnh nªu trªn vÒ gi¸m HiÖn nay gi¸m ®Þnh t­ ph¸p nãi chung vµ<br /> ®Þnh trong tè tông h×nh sù, BLTTHS vÉn gi¸m ®Þnh t­ ph¸p h×nh sù nãi riªng vÉn<br /> ch­a thÓ chuyÓn t¶i hÕt ®­îc nh÷ng vÊn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña x· héi, vÊn<br /> ®Ò cÇn gi¸m ®Þnh theo nh÷ng ®Þnh h­íng ®Ò hîp t¸c quèc tÕ trong gi¸m ®Þnh t­ ph¸p<br /> chiÕn l­îc c¶i c¸ch t­ ph¸p cña §¶ng vµ cßn yÕu, ®éi ngò c¸n bé gi¸m ®Þnh viªn<br /> Nhµ n­íc. ch­a ®ñ, ch­a ®¶m b¶o vÒ chÊt l­îng<br /> MÆt kh¸c, trong xu thÕ héi nhËp quèc chuyªn m«n còng nh­ ch­a bao phñ hÕt<br /> tÕ, khi mµ t×nh h×nh thÕ giíi vµ trong n­íc trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cÇn gi¸m ®Þnh. §Ó<br /> cã nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p, viÖc héi phôc vô tèt h¬n cho cuéc ®Êu tranh phßng,<br /> nhËp võa t¹o ra nh÷ng thêi c¬ thuËn lîi chèng téi ph¹m trong ®iÒu kiÖn héi nhËp<br /> võa cã nh÷ng th¸ch thøc cho mçi d©n téc, quèc tÕ sÏ v« cïng quyÕt liÖt, chóng ta võa<br /> mçi quèc gia trong ®ã cã ViÖt Nam. Toµn ph¶i ®¶m b¶o an ninh, trËt tù, võa ph¶i gi÷<br /> cÇu hãa ®· trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu trªn v÷ng ®éc lËp d©n téc, chñ quyÒn ®Êt n­íc<br /> nhiÒu lÜnh vùc trong ®ã cã vÊn ®Ò ®Êu võa ph¶i ®¶m b¶o quan hÖ hîp t¸c víi c¸c<br /> tranh phßng, chèng téi ph¹m. Trong quèc gia trªn nguyªn t¾c chung sèng hßa<br /> <br /> Sè 4-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 23<br /> mét sè ý kiÕn vÒ viÖc hoµn thiÖn quy ®Þnh...<br /> <br /> b×nh, c¸c bªn cïng cã lîi, th× viÖc hîp t¸c vò lùc b»ng nh÷ng t¸c ®éng ngo¹i lùc nµo<br /> quèc tÕ trong gi¸m ®Þnh t­ ph¸p h×nh sù lµ ®· g©y nªn c¸i chÕt cña n¹n nh©n.v.v...<br /> v« cïng cÊp thiÕt. Cïng víi ph¸p luËt h×nh sù, ph¸p luËt<br /> Ho¹t ®éng gi¸m ®Þnh t­ ph¸p trong tè tông h×nh sù còng ®ãng vai trß quan<br /> lÜnh vùc h×nh sù lµ mét ho¹t ®éng chuyªn träng trong viÖc ®¸nh gi¸ chøng cø th«ng<br /> m«n mang tÝnh bæ trî cho ho¹t ®éng tè qua kÕt luËn gi¸m ®Þnh mµ c¸c c¬ quan<br /> tông h×nh sù, kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng nµy tiÕn hµnh tè tông buéc ph¶i tu©n theo.<br /> cã gi¸ trÞ chøng minh trong nh÷ng vô ¸n §èi víi kÕt luËn gi¸m ®Þnh chØ cã thÓ<br /> cã nhiÒu t×nh tiÕt phøc t¹p ®ßi hái b¾t ®­îc sö dông vµo viÖc chøng minh vô ¸n<br /> buéc ph¶i cã kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh t­ ph¸p khi nã ®­îc tiÕn hµnh theo quy ®Þnh cña<br /> h×nh sù, cã ý nghÜa hÕt søc quan träng BLTTHS, dùa trªn c¬ së khoa häc, kh¸ch<br /> trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n h×nh sù. quan, hîp ph¸p vµ phï hîp víi c¸c chøng<br /> Trong nhiÒu tr­êng hîp, kÕt qu¶ gi¸m cø kh¸c trong vô ¸n. KÕt luËn gi¸m ®Þnh<br /> ®Þnh t­ ph¸p mang tÝnh quyÕt ®Þnh cho ph¶i x¸c ®Þnh râ cã tÝnh chÊt kh¼ng ®Þnh.<br /> viÖc cã khëi tè hay kh«ng khëi tè vô ¸n Tr­êng hîp kÕt luËn gi¸m ®Þnh d­íi d¹ng<br /> h×nh sù, cã truy cøu hay kh«ng truy cøu kh¶ n¨ng nãi chung th× kh«ng cã gi¸ trÞ<br /> tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi mét ng­êi. chøng minh. Khi xÐt thÊy cÇn thiÕt, Héi<br /> §ång thêi, trong nhiÒu tr­êng hîp kÕt qu¶ ®ång xÐt xö cã quyÒn quyÕt ®Þnh gi¸m<br /> gi¸m ®Þnh còng quyÕt ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n ®Þnh bæ sung hoÆc gi¸m ®Þnh l¹i.<br /> cña viÖc ra b¶n ¸n h×nh sù cña Tßa ¸n. Cã V× vËy, khi sö dông chøng cø lµ kÕt luËn<br /> thÓ nãi, trong nhiÒu vô ¸n h×nh sù mµ téi gi¸m ®Þnh, c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông<br /> ph¹m cè ý thùc hiÖn g©y ra nh÷ng thiÖt sö dông ph¶i ®èi chiÕu sù phï hîp hay<br /> h¹i nghiªm träng, rÊt nghiªm träng, ®Æc kh«ng phï hîp gi÷a néi dung yªu cÇu trong<br /> biÖt nghiªm trong cho nh÷ng quan hÖ x· QuyÕt ®Þnh tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh víi néi<br /> héi ®­îc quy ®Þnh trong Bé luËt h×nh sù dung cña kÕt luËn gi¸m ®Þnh. NÕu thÊy kÕt<br /> th× nh÷ng quy ®Þnh vÒ tr×nh tù, thñ tôc, luËn gi¸m ®Þnh lµ ®óng ®¾n, phï hîp víi<br /> thêi h¹n gi¸m ®Þnh t­ ph¸p h×nh sù vµ kÕt yªu cÇu gi¸m ®Þnh th× sö dông lµm nguån<br /> qu¶ cña c¸c kÕt luËn gi¸m ®Þnh nh­ lµ chøng cø trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n.<br /> ch×a khãa vµng gióp c¬ quan vµ ng­êi cã Tr­êng hîp cã nghi ngê vÒ tÝnh ®óng ®¾n,<br /> thÈm quyÒn tiÕn hµnh tè tông më ra ®­îc tÝnh chÝnh x¸c cña kÕt luËn gi¸m ®Þnh, mµ<br /> bøc rÌm bÝ mËt cho viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n c¬ quan cã thÈm quyÒn ®· yªu cÇu th× gi¸m<br /> h×nh sù mét c¸ch ®óng ®¾n. ®Þnh viªn ph¶i gi¶i thÝch nh­ng vÉn kh«ng<br /> VÝ dô, muèn x¸c ®Þnh sù viÖc n¹n nh©n râ rµng, cã nhiÒu m©u thuÉn víi c¸c chøng<br /> chÕt x¶y ra cã dÊu hiÖu cña téi ph¹m hay cø kh¸c ®· ®­îc kiÓm tra, x¸c minh th× tïy<br /> kh«ng th× c¬ quan tiÕn hµnh tè tông cã theo giai ®o¹n tè tông mµ §iÒu tra viªn,<br /> thÈm quyÒn ph¶i dùa vµo nh÷ng quy ®Þnh KiÓm s¸t viªn, ThÈm ph¸n cÇn ph¶i tr­ng<br /> cña BLTTHS vÒ gi¸m ®Þnh ®Ó thùc hiÖn viÖc cÇu gi¸m ®Þnh l¹i.<br /> tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh th× míi cã c¨n cø xem Tuy nhiªn, hiÖn nay, trong ho¹t ®éng<br /> xÐt c¬ chÕ c¸c dÊu vÕt ®Ó l¹i trªn thi thÓ cña gi¸m ®Þnh t­ ph¸p h×nh sù ®· béc lé nhiÒu<br /> n¹n nh©n, x¸c ®Þnh n¹n nh©n ®ã ®· bÞ dïng bÊt cËp liªn quan ®Õn c¬ chÕ ®¸nh gi¸ kÕt<br /> <br /> 24 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 4-2013<br />  nguyÔn thÞ loan<br /> <br /> qu¶ gi¸m ®Þnh, ®Õn thñ tôc tr­ng cÇu sù cña §øc ®· quy ®Þnh hÕt søc chi tiÕt vÒ<br /> gi¸m ®Þnh, ®Õn chñ thÓ tr­ng cÇu gi¸m c¸c thñ tôc liªn quan ®Õn ho¹t ®éng gi¸m<br /> ®Þnh, ®Õn tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña c¸c chñ ®Þnh, nh­ yªu cÇu thay ®æi (§iÒu 74),<br /> thÓ trong qu¸ tr×nh gi¸m ®Þnh, ®Õn thêi nhiÖm vô ph¶i ®­a ra ý kiÕn (§iÒu 75),<br /> h¹n gi¸m ®Þnh, ®Õn gi¸m ®Þnh l¹i, gi¸m quyÒn tõ chèi ®­a ra ý kiÕn (§iÒu 76), chi<br /> ®Þnh bæ sung, ®Õn c¬ së vËt chÊt, ®Õn tr×nh phÝ cho c¸c chuyªn gia (§iÒu 84)(2)...;<br /> ®é chuyªn m«n cña ng­êi lµm c«ng t¸c BLTTHS NhËt B¶n còng quy ®Þnh gi¸m<br /> gi¸m ®Þnh, ®Õn kh¶ n¨ng ®¸p øng dÞch vô ®Þnh trong mét ch­¬ng riªng biÖt, ch­¬ng<br /> gi¸m ®Þnh cña Nhµ n­íc so víi nhu cÇu 12 Gi¸m ®Þnh cña chuyªn gia, tõ §iÒu 165<br /> thùc tiÔn cña x· héi ®Ó b¶o vÖ quyÒn, lîi ®Õn §iÒu 174(3); BLTTHS sù cña Liªn<br /> Ých hîp ph¸p cña ng­êi tham gia tè tông bang Nga quy ®Þnh vÒ gi¸m ®Þnh t­ ph¸p<br /> trong vô ¸n h×nh sù. h×nh sù riªng mét môc t¹i Môc 27 (tõ<br /> Trong lÜnh vùc tè tông h×nh sù, khi mµ §iÒu 195 ®Õn §iÒu 207), trong ®ã ®· quy<br /> mäi ho¹t ®éng tè tông ®Òu cã thÓ ¶nh ®Þnh cho ng­êi bÞ t×nh nghi, bÞ can, ng­êi<br /> h­ëng trùc tiÕp ®Õn quyÒn con ng­êi th× bÞ h¹i, ng­êi lµm chøng cã quyÒn yªu cÇu<br /> gi¸m ®Þnh t­ ph¸p h×nh sù cÇn ®­îc quy tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh ë c¬ quan gi¸m ®Þnh<br /> ®Þnh chÆt chÏ h¬n, chi tiÕt h¬n vµ ®ång bé kh¸c. §ång thêi còng cã nh÷ng quy ®Þnh<br /> h¬n. BLTTHS lµ c¨n cø ph¸p lý quan hÕt søc chÆt chÏ vÒ thñ tôc chuyÓn tµi liÖu<br /> träng cho viÖc triÓn khai thùc hiÖn c¸c cña vô ¸n ®Ó tiÕn hµnh tr­ng cÇu gi¸m<br /> ho¹t ®éng gi¸m ®Þnh t­ ph¸p h×nh sù, v× ®Þnh (§iÒu 199) hoÆc gi¸m ®Þnh tËp thÓ,<br /> thÕ cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu s©u ®Ó cã gi¸m ®Þnh hçn hîp (§iÒu 200, 201), thËm<br /> nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ®iÒu chØnh bæ sung chÝ Dù thÈm viªn cã quyÒn lÊy lêi khai cña<br /> sao cho c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ gi¸m ®Þnh viªn (§iÒu 205)(4); BLTTHS cña<br /> gi¸m ®Þnh t­ ph¸p h×nh sù phï hîp h¬n Trung Quèc còng quy ®Þnh gi¸m ®Þnh trong<br /> hoµn thiÖn h¬n. mét môc riªng biÖt. T¹i môc 7 ch­¬ng 2<br /> Trong BLTTHS n¨m 2003, c¸c quy ®Þnh quy ®Þnh vÒ gi¸m ®Þnh t­ ph¸p tõ §iÒu 119<br /> liªn quan ®Õn chÕ ®Þnh gi¸m ®Þnh t­ ph¸p ®Õn §iÒu 122(5); LuËt §iÒu tra vµ Tè tông<br /> h×nh sù ®­îc quy ®Þnh r¶i r¸c trong c¸c h×nh sù cña V­¬ng Quèc Anh còng quy<br /> §iÒu 60, §iÒu 64, §iÒu 155, §iÒu 156, ®Þnh vÒ c¸c mÉu xÐt nghiÖm t¹i môc 63<br /> §iÒu 157, §iÒu 158, §iÒu 159 BLTTHS. hoÆc kiÓm tra dÊu v©n tay t¹i môc 64(6).<br /> 2. Tham kh¶o kinh nghiÖm cña mét sè Còng cã mét sè quèc gia trªn thÕ giíi<br /> quèc gia trªn thÕ giíi vÒ chÕ ®Þnh nµy kh«ng quy ®Þnh chÕ ®Þnh nµy thµnh c¸c<br /> chóng t«i nhËn thÊy hÇu hÕt chÕ ®Þnh nµy ch­¬ng môc cô thÓ mµ quy ®Þnh r¶i r¸c<br /> ®­îc quy ®Þnh thµnh ch­¬ng riªng. Cô thÓ trong c¸c luËt nh­ c¸ch quy ®Þnh trong<br /> nh­ BLTTHS cña §øc quy ®Þnh c¸c BLTTHS cña ViÖt nam. Tuy nhiªn, viÖc<br /> chuyªn gia vµ viÖc gi¸m ®Þnh trong<br /> ch­¬ng 7 víi tæng sè 30 ®iÒu luËt (tõ §iÒu (2)<br /> Bé luËt tè tông h×nh sù §øc.<br /> (3)<br /> 72 ®Õn §iÒu 93 trong ®ã §iÒu 80 gåm 80 Bé luËt tè tông h×nh sù NhËt B¶n.<br /> (4)<br /> Bé luËt tè tông h×nh sù Nga.<br /> vµ 80a, §iÒu 81 gåm 81, 81a ®Õn 81g). Víi (5)<br /> Bé luËt tè tông h×nh sù Trung Quèc.<br /> mét ch­¬ng riªng nµy Bé luËt tè tông h×nh (6)<br /> LuËt ®iÒu tra vµ tè tông h×nh sù cña V­¬ng quèc Anh.<br /> <br /> <br /> Sè 4-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 25<br /> mét sè ý kiÕn vÒ viÖc hoµn thiÖn quy ®Þnh...<br /> <br /> quy ®Þnh cña hä hÕt søc chÆt chÏ vµ ®Çy quy ®Þnh vÒ gi¸m ®Þnh t­ ph¸p trong<br /> ®ñ. Cô thÓ nh­ Bé luËt tè tông h×nh sù BLTTHS n¨m 2003 nh­ sau:<br /> cña Ph¸p còng cã c¸c quy ®Þnh liªn quan Thø nhÊt, BLTTHS cÇn quy ®Þnh râ<br /> ®Õn gi¸m ®Þnh nh­ng kh«ng quy ®Þnh h¬n vÒ thÈm quyÒn tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh<br /> thµnh mét ch­¬ng riªng mµ quy ®Þnh r¶i cña c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông, trong<br /> r¸c trong nhiÒu ®iÒu luËt, nh­ t¹i §iÒu 55- ®ã nªn quy ®Þnh cô thÓ quyÒn tr­ng cÇu<br /> 1, 60, 165, 166,167, 168, 169(7); BLTTHS gi¸m ®Þnh cña ng­êi tiÕn hµnh tè tông, cã<br /> cña Mü còng cã quy ®Þnh nguyªn t¾c 12.2 thÓ quy ®Þnh cô thÓ quyÒn tr­ng cÇu gi¸m<br /> vÒ th«ng b¸o chøng cø gi¸m ®Þnh t©m ®Þnh cña thÈm ph¸n Tßa ¸n ®­îc ph©n<br /> thÇn nh­ t¹i ®iÓm B nguyªn t¾c 12.2 quy c«ng chñ täa phiªn tßa mét c¸ch cô thÓ<br /> ®Þnh xuÊt tr×nh chøng cø gi¸m ®Þnh liªn h¬n trong BLTTHS. V× trong BLTTHS<br /> quan. HoÆc t¹i ®iÓm C nguyªn t¾c nµy n¨m 2003 chØ quy ®Þnh chung vÒ thÈm<br /> còng quy ®Þnh kh¸ chi tiÕt vÒ thÈm quyÒn quyÒn tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh cña c¬ quan<br /> ra quyÕt ®Þnh gi¸m ®Þnh, thñ tôc gi¸m tiÕn hµnh tè tông lµ C¬ quan ®iÒu tra,<br /> ®Þnh, c«ng bè quyÕt ®Þnh vµ b¸o c¸o vÒ ViÖn kiÓm s¸t, Tßa ¸n mµ kh«ng quy ®Þnh<br /> gi¸m ®Þnh cña bÞ c¸o. HoÆc t¹i ®iÓm F cô thÓ vÒ thÈm quyÒn tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh<br /> nguyªn t¾c 16 cã quy ®Þnh vÒ b¸o c¸o vÒ cña ng­êi tiÕn hµnh tè tông lµ §iÒu tra<br /> gi¸m ®Þnh vµ kiÓm tra, ®iÓm G quy ®Þnh viªn, KiÓm s¸t viªn, ThÈm ph¸n ®­îc<br /> vÒ nh©n chøng gi¸m ®Þnh(8). ph©n c«ng gi¶i quyÕt vô ¸n.(7)<br /> Nh×n chung, th«ng qua c¸c quy ®Þnh vÒ Trong c¸c chñ thÓ cã thÈm quyÒn tr­ng<br /> gi¸m ®Þnh t­ ph¸p h×nh sù trong luËt tè cÇu gi¸m ®Þnh th× Tßa ¸n lµ c¬ quan nh©n<br /> tông h×nh sù cña mét sè quèc gia trªn thÕ danh Nhµ n­íc thùc hiÖn chøc n¨ng xÐt<br /> giíi, chóng ta dÔ dµng nhËn thÊy r»ng, xö. Tßa ¸n cã nhiÖm vô ®iÒu tra c«ng khai<br /> hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu coi t¹i phiªn tßa mµ ho¹t ®éng tr­ng cÇu<br /> träng gi¸m ®Þnh t­ ph¸p h×nh sù. gi¸m ®Þnh lµ mét ho¹t ®éng ®iÒu tra. Tuy<br /> 3. ë n­íc ta, nhiÖm vô quan trong cña nhiªn, chóng ta ®Òu biÕt Tßa ¸n lµ mét<br /> BLTTHS lµ gãp phÇn b¶o vÖ chÕ ®é x· héi trong ba c¬ quan tiÕn hµnh tè tông mµ<br /> chñ nghÜa, b¶o vÖ lîi Ých cña Nhµ n­íc, BLTTHS quy ®Þnh lµ chñ thÓ cã nghÜa vô<br /> quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n, tæ chøng minh trong vô ¸n h×nh sù, lµ chñ<br /> chøc, b¶o vÖ trËt tù ph¸p luËt x· héi chñ thÓ ®¸nh gi¸ chøng cø, còng lµ chñ thÓ<br /> nghÜa. §ång thêi gi¸o dôc mäi ng­êi ý ®­a ra ph¸n quyÕt cuèi cïng vÒ viÖc mét<br /> thøc tu©n theo ph¸p luËt, ®Êu tranh ng­êi cã ph¹m téi hay kh«ng ph¹m téi, chØ<br /> phßng ngõa, chèng téi ph¹m. V× vËy, ®Ó cã Tßa ¸n nãi cã quyÒn ¸p dông tr¸ch<br /> gãp phÇn ph¸t hiÖn chÝnh x¸c, nhanh nhiÖm h×nh sù, ¸p dông h×nh ph¹t hay c¸c<br /> chãng vµ xö lý c«ng minh, kÞp thêi mäi biÖn ph¸p t­ ph¸p kh¸c ®èi víi ng­êi<br /> hµnh vi ph¹m téi th× BLTTHS cÇn hoµn ph¹m téi, v× vËy, nªn quy ®Þnh quyÒn<br /> thiÖn h¬n n÷a. §Æc biÖt lµ c¸c quy ®Þnh tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh cña ng­êi tiÕn hµnh<br /> liªn quan ®Õn ho¹t ®éng gi¸m ®Þnh. Qua<br /> nh÷ng ph©n tÝch trªn chóng t«i xin ®­a ra (7)<br /> Bé luËt tè tông h×nh sù Ph¸p.<br /> mét sè ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a (8)<br /> Bé luËt tè tông h×nh sù Mü.<br /> <br /> <br /> 26 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 4-2013<br />  nguyÔn thÞ loan<br /> <br /> tè tông trong ®ã cã thÈm quyÒn cña ThÈm quan, ®óng ng­êi, ®óng téi th× BLTTHS<br /> ph¸n Tßa ¸n ®­îc ph©n c«ng chñ täa nªn quy ®Þnh mét c¸ch cô thÓ vÒ thêi h¹n<br /> phiªn tßa trong tè tông h×nh sù. tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh lµ bao l©u, tr­êng hîp<br /> Thø hai, vÒ c¸c tr­êng hîp b¾t buéc ®Æc biÖt th× gia h¹n h¹n bao nhiªu lÇn vµ<br /> ph¶i tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh khi cÇn x¸c ®Þnh mçi lÇn ®­îc gia h¹n thªm bao nhiªu ngµy.<br /> vÒ tÝnh chÊt th­¬ng tÝch mµ ng­êi ph¹m Thø t­, viÖc sö dông kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh<br /> téi ®· g©y ra cho n¹n nh©n trong xö lý c¸c nµo trong tr­êng hîp cã nhiÒu kÕt qu¶<br /> vô ¸n cè ý g©y th­¬ng tÝch cã nh÷ng khã gi¸m ®Þnh vÒ cïng mét sù viÖc ®­îc gi¸m<br /> kh¨n, v­íng m¾c khi ng­êi bÞ h¹i tõ chèi ®Þnh còng ph¶i quy ®Þnh râ trong<br /> gi¸m ®Þnh. Do vËy, cÇn ph¶i cã c¬ chÕ buéc BLTTHS. VÝ dô, tr­êng hîp gi¸m ®Þnh l¹i<br /> ng­êi bÞ h¹i ph¶i gi¸m ®Þnh th­¬ng tÝch, ®èi víi tr­êng hîp g©y thiÖt h¹i vÒ søc<br /> trong tr­êng hîp bÞ h¹i cè ý tõ chèi gi¸m kháe. Thùc tiÔn xÐt xö trong thêi gian qua<br /> ®Þnh. Trong nhiÒu tr­êng hîp, tØ lÖ th­¬ng cã tr­êng hîp do nghi ngê kÕt qu¶ gi¸m<br /> tËt chÝnh lµ c¨n cø, c¬ së ®Ó c¬ quan tiÕn ®Þnh lÇn ®Çu vÒ tû lÖ th­¬ng tÝch cña<br /> hµnh tè tông khëi tè vô ¸n, khëi tè bÞ can. ng­êi bÞ h¹i, nªn c¬ quan tiÕn hµnh tè<br /> V× vËy, cÇn bæ sung vµo §iÒu 51 cña tông ®· ra quyÕt ®Þnh tr­ng cÇu gi¸m<br /> BLTTHS n¨m 2003 vÒ nghÜa vô cña ng­êi ®Þnh l¹i. Do viÖc gi¸m ®Þnh l¹i ®­îc tiÕn<br /> bÞ h¹i còng nh­ hËu qu¶ cña viÖc ng­êi bÞ hµnh sau mét thêi gian kh¸ dµi, ng­êi bÞ<br /> h¹i cè ý tõ chèi gi¸m ®Þnh g©y khã kh¨n h¹i ®· ®­îc ch÷a trÞ vµ ®­îc ch¨m sãc chu<br /> cho c¬ quan tiÕn hµnh tè tông trong qu¸ ®¸o nªn søc kháe ®· cã chuyÓn biÕn tÝch<br /> tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n. cùc. V× vËy, KÕt luËn gi¸m ®Þnh l¹i x¸c<br /> Thø ba, thêi h¹n tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh lµ ®Þnh tû lÖ th­¬ng tËt thÊp h¬n kÕt qu¶<br /> thêi h¹n hÕt søc quan träng nh­ng hiÖn t¹i gi¸m ®Þnh lÇn ®Çu. VËy khi truy tè, xÐt xö<br /> BLTTHS vÉn ch­a cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ th× sö dông kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh nµo ®Ó gi¶i<br /> vÊn ®Ò nµy. T¹i kho¶n 2 §iÒu 155 cña quyÕt vô ¸n. Cã ý kiÕn cho r»ng, cÇn c¨n<br /> BLTTHS cÇn ph¶i quy ®Þnh trong quyÕt cø vµo KÕt luËn gi¸m ®Þnh l¹i ®Ó x¸c ®Þnh<br /> ®Þnh tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh c¬ quan tr­ng tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña bÞ can, bÞ c¸o. V×<br /> cÇu cÇn nªu râ vÒ thêi h¹n tiÕn hµnh gi¸m kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh l¹i míi ph¶n ¸nh chÝnh<br /> ®Þnh, nh­ vËy sÏ võa ®ång bé víi quy ®Þnh x¸c th­¬ng tËt vÜnh viÔn cña ng­êi bÞ h¹i.<br /> t¹i kho¶n 2 §iÒu 156 cña BLTTHS vµ còng ý kiÕn kh¸c l¹i cho r»ng, ph¶i c¨n cø vµo<br /> phï hîp víi quy ®Þnh cña LuËt gi¸m ®Þnh kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh lÇn ®Çu ®Ó gi¶i quyÕt<br /> t­ ph¸p. Bëi trong mét sè vô ¸n nÕu kh«ng vô ¸n v× kÕt qu¶ nµy ph¶n ¸nh chÝnh x¸c<br /> cã kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh kÞp thêi th× c¬ quan thiÖt h¹i vÒ søc kháe cña bÞ h¹i do téi<br /> tiÕn hµnh tè tông sÏ kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ph¹m g©y ra. Bëi lÏ, th­¬ng tÝch hoÆc tæn<br /> ®­îc vô ¸n hoÆc lµm cho qu¸ tr×nh tè tông h¹i søc kháe cña ng­êi bÞ h¹i cã thÓ<br /> bÞ kÐo dµi do ph¶i chê ®îi kÕt qu¶ gi¸m chuyÓn biÕn theo h­íng phôc håi tÝch cùc<br /> ®Þnh, hoÆc nhiÒu tr­êng hîp ph¶i tr­ng hoÆc trÇm träng h¬n tïy thuéc vµo tõng<br /> cÇu nhiÒu lÇn vµ kÕt qu¶ th× mçi lÇn mét lo¹i th­¬ng tÝch vµ ®iÒu kiÖn ®iÒu trÞ,<br /> kh¸c. Nh­ vËy, ®Ó ®¶m b¶o tiÕn ®é gi¶i ch¨m sãc t¹i c¸c c¬ së chuyªn khoa. Do ®ã,<br /> quyÕt vô ¸n ®­îc nhanh chãng, kh¸ch kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh l¹i sau thêi gian dµi kÓ<br /> <br /> Sè 4-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 27<br /> mét sè ý kiÕn vÒ viÖc hoµn thiÖn quy ®Þnh...<br /> <br /> tõ ngµy ng­êi bÞ h¹i bÞ x©m ph¹m kh«ng kh«ng phï hîp dÉn tíi viÖc Héi ®ång xÐt<br /> ph¶n ¸nh ®óng thiÖt h¹i mµ téi ph¹m g©y xö kh«ng thÓ ®­a ra quyÕt ®Þnh sö dông<br /> ra. Theo chóng t«i, trong tr­êng hîp nµy, b¶n KÕt luËn gi¸m ®Þnh nµo th× Héi ®ång<br /> khi cã nghi ngê tÝnh kh¸ch quan, x¸c thùc xÐt xö sÏ tr¶ hå s¬ cho ViÖn kiÓm s¸t ®Ó<br /> cña kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh lÇn ®Çu hoÆc cã yªu cÇu ®iÒu tra bæ sung hoÆc tù m×nh<br /> m©u thuÉn trong c¸c kÕt luËn gi¸m ®Þnh tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh.<br /> vÒ cïng mét vÊn ®Ò cÇn gi¸m ®Þnh th× c¬ Tãm l¹i, gi¸m ®Þnh t­ ph¸p h×nh sù lµ<br /> quan tiÕn hµnh tè tông ra quyÕt ®Þnh mét lo¹i ho¹t ®éng bæ trî t­ ph¸p, lµ c«ng<br /> tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh l¹i. Nh­ng kÕt qu¶ cô quan träng, phôc vô ®¾c lùc cho ho¹t<br /> gi¸m ®Þnh l¹i chØ ®­îc chÊp nhËn khi viÖc ®éng ®iÒu tra, truy tè vµ xÐt xö. Ho¹t<br /> gi¸m ®Þnh l¹i ®­îc tiÕn hµnh trªn c¬ së ®éng gi¸m ®Þnh t­ ph¸p h×nh sù ®· gãp<br /> c¸c tµi liÖu liªn quan ®Õn ®èi t­îng gi¸m phÇn quan träng trong c«ng t¸c ®Êu tranh<br /> ®Þnh ®· ®­îc thu thËp vµ l­u gi÷ trong hå phßng, chèng téi ph¹m. KÕt luËn gi¸m<br /> s¬ vô ¸n nh­: bÖnh ¸n, phÇn m« t¶ t×nh ®Þnh ®óng ®¾n, kh¸ch quan gióp cho viÖc<br /> tr¹ng th­¬ng tÝch, thÓ tr¹ng cña n¹n nh©n ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö c¸c vô ¸n ®­îc<br /> trong KÕt luËn gi¸m ®Þnh lÇn ®Çu. ViÖc nghiªm minh, ®óng ph¸p luËt, tr¸nh oan,<br /> xem xÐt th­¬ng tËt trªn ng­êi bÞ h¹i sau sai trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n. Gi¸m<br /> thêi gian dµi ®iÒu trÞ chØ lµ tham kh¶o. Cã ®Þnh t­ ph¸p cßn lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó<br /> nh­ vËy kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh l¹i míi ph¶n b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cho bÞ<br /> ¸nh chÝnh x¸c thiÖt h¹i do téi ph¹m g©y ra c¸o, ng­êi bÞ h¹i, c¸c bªn ®­¬ng sù trong<br /> vµ ®ã míi lµ chøng cø phôc vô cho viÖc c¸c vô ¸n h×nh sù, gãp phÇn quan träng<br /> gi¶i quyÕt vô ¸n. b¶o ®¶m trËt tù an toµn x· héi, æn ®Þnh vµ<br /> Thø n¨m, BLTTHS nªn bæ sung thªm ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc. V×<br /> phÇn thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña Tßa ¸n vËy, viÖc nghiªn cøu mét c¸ch toµn diÖn<br /> khi cã xung ®ét KÕt luËn gi¸m ®Þnh. XÐt c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt liªn quan ®Õn<br /> vÒ mÆt lý luËn, Tßa ¸n lµ c¬ quan cã thÈm c¸c quy ®Þnh vÒ gi¸m ®Þnh t­ ph¸p ®Ó cã<br /> quyÒn ®¸nh gi¸ chøng cø t¹i phiªn tßa. nh÷ng söa ®æi, bæ sung kÞp thêi trong<br /> §iÒu nµy cã nghÜa lµ Tßa ¸n ph¶i ®¸nh gi¸ BLTTHS lµ rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt.<br /> toµn bé lêi khai, tµi liÖu, còng nh­ toµn bé<br /> nh÷ng yÕu tè liªn quan ®Õn vô ¸n vµ TµI LIÖU THAM KH¶O<br /> quyÕt ®Þnh viÖc xem xÐt chøng cø cã thÓ 1. Bé luËt tè tông h×nh sù (söa ®æi, bæ<br /> sö dông trong vô ¸n. Trong tr­êng hîp vô sung n¨m 2003).<br /> ¸n cã hai hay nhiÒu b¶n gi¸m ®Þnh cã néi 2. NghÞ quyÕt 49 - NQ-TW ngµy 2/6/2005.<br /> dung m©u thuÉn hoÆc kh«ng thèng nhÊt 3. Bé luËt tè tông h×nh sù, §øc.<br /> trong cïng mét vô ¸n, Tßa ¸n cã quyÒn 4. Bé luËt tè tông h×nh sù, Nga.<br /> quyÕt ®Þnh sö dông KÕt luËn cña b¶n 5. Bé luËt tè tông h×nh sù, Trung Quèc.<br /> gi¸m ®Þnh nµo cã ®é tin cËy cao h¬n, phï 6. LuËt ®iÒu tra vµ tè tông h×nh sù,<br /> hîp vµ logic víi c¸c tµi liÖu kh¸c, chøng cø V­¬ng quèc Anh.<br /> kh¸c cã trong hå s¬ vô ¸n. Cßn nÕu c¶ hai 7. Bé luËt tè tông h×nh sù, Ph¸p.<br /> b¶n gi¸m ®Þnh ®Òu kh«ng cã c¬ së, ®Òu 8. Bé luËt tè tông h×nh sù, Mü.<br /> <br /> 28 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 4-2013<br />