Nghiên cứu lâm sàng, cận lâm sàng bệnh viêm não do rubella ở trẻ em

Chia sẻ: Thi Thi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

48
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết là: 1. Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng bệnh viêm não cấp do Rubella và viêm não cấp do virus khác ở trẻ em. 2. Nghiên cứu đặc điểm cận lâm sàng bệnh viêm não cấp do Rubella và viêm não cấp do virus khác ở trẻ em.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu lâm sàng, cận lâm sàng bệnh viêm não do rubella ở trẻ em

TẠP CHÍ NHI KHOA 2015, 8, 2 NGHIÊN CỨU LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG BỆNH VIÊM NÃO DO RUBELLA Ở TRẺ EM Phạm Thị Minh Khoa, Lý Xuân An 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Viêm não cấp là một quá trình bệnh lý xảy ra ở tổ chức nhu mô não. Bệnh thường khởi phát cấp tính với hội chứng não cấp và gây rối loạn chức năng hệ thần kinh trung ương với nhiều mức độ khác nhau. Viêm não cấp có thể do nhiều tác nhân khác nhau gây ra. Trong đó nguyên nhân do nhiễm trùng vẫn là quan trọng và phổ biến nhất, đặc biệt là virus. Theo y văn trên thế giới, virus đã tạo thành dịch lớn lan rộng trong cộng đồng gây ảnh hưởng trầm trọng đến vấn đề sức khỏe con người. Ở trẻ em, viêm não cấp là bệnh hay gặp, tỷ lệ tử vong cao và để lại nhiều di chứng nặng nề gây ảnh hưởng rất lớn đến chức năng sống của bệnh nhân. Rubella là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, gây dịch, do virus Rubella gây nên. Biểu hiện lâm sàng đặc trưng của bệnh là sốt, phát ban và sưng hạch. Bệnh gây ra nhiều biến chứng, trong đó biến chứng nguy hiểm và đáng sợ nhất là viêm não cấp [9], [10]. Biến chứng viêm não cấp do virus Rubella có tần suất thay đổi từ 1/3.000 đến 1/24.000 . Tử vong ở bệnh nhân viêm não cấp do Rubella tuy có sự khác nhau giữa các báo cáo, nhưng nhìn chung khoảng 20% và dao động từ 0% đến 50% [7]. Hiện nay, ở nước ta sự hiểu biết về Rubella trong cộng đồng còn rất hạn chế. Do đó, trong mỗi đợt dịch người dân thường đi chủng ngừa vì xem đây là phương pháp dự phòng hữu hiệu. Tuy nhiên, việc chủng ngừa với tính chất cá nhân, không đạt được độ bao phủ cao và không có một chương trình giám sát đầy đủ sẽ có nguy cơ chuyển lứa tuổi trung bình nhiễm Rubella sang lứa tuổi lớn hơn và do đó có thể làm tăng tỷ lệ bệnh nhân biến chứng viêm não cấp, tăng hội chứng Rubella bẩm sinh. Trên thế giới, đã có nhiều nghiên cứu về các 10 dấu hiệu lâm sàng, cận lâm sàng của bệnh Rubella cũng như các biến chứng của nó [6], [7], [11]. Tại Việt Nam, trong những năm gần đây dịch Rubella đang bùng phát rất mạnh và là vấn đề đang được quan tâm của xã hội. Đã có nhiều công trình nghiên cứu về bệnh Rubella. Tuy nhiên, còn ít công trình nghiên cứu về viêm não cấp do Rubella ở trẻ em. Chính vì những lý do nêu trên, chúng tôi thực hiện đề tài: “Nghiên cứu lâm sàng, cận lâm sàng bệnh viêm não do Rubella ở trẻ em”. Với các mục tiêu sau: 1. Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng bệnh viêm não cấp do Rubella và viêm não cấp do virus khác ở trẻ em. 2. Nghiên cứu đặc điểm cận lâm sàng bệnh viêm não cấp do Rubella và viêm não cấp do virus khác ở trẻ em. 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: trẻ em từ 1 tháng đến 15 tuổi, nhập viện điều trị với chẩn đoán là viêm não cấp do virus, được phân làm hai nhóm: * Nhóm I: Gồm 31 bệnh nhân được chẩn đoán viêm não cấp do virus Rubella. * Nhóm II: Gồm 65 bệnh nhân được chẩn đoán viêm não cấp do virus khác. - Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 1/2011 đến hết tháng 5/2012. - Địa điểm nghiên cứu: Khoa Nhi Bệnh viện Trung ương Huế. Tiêu chuẩn chọn bệnh Chẩn đoán viêm não cấp do virus: Theo phác đồ chẩn đoán và điều trị viêm não cấp Bộ Y tế và WHO [1], [15] PHẦN NGHIÊN CỨU Chẩn đoán viêm não cấp do Rubella: Gồm 3 tiêu chuẩn sau: - Thiết kế nghiên cứu: Thiết kế nghiên cứu mô tả cắt ngang. - Chẩn đoán viêm não cấp do virus - Xử lý số liệu : Số liệu được xử lý và phân tích bằng phần mềm Medcalc® 12.3. p < 0,05 là có ý nghĩa thống kê. - Bệnh sử của bệnh hiện tại hoặc gần đây phát ban với sốt phù hợp với Rubella hoặc có ở trong vùng đang có dịch Rubella. 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU - Huyết thanh chẩn đoán Rubella IgM dương tính và IgG dương tính [12], [13]. 3.1. Đặc điểm lâm sàng viên não cấp do rubella Tiêu chuẩn loại trừ: Bất thường thần kinh trước đó (bại não, dị tật não). Những trường hợp không đồng ý chọc dò DNT. và viêm não cấp do virus khác 3.1.1. Đặc điểm dịch tễ * Tuổi trung bình: 2.2. Phương pháp nghiên cứu Bảng 1. Tuổi trung bình của nhóm VNC do Rubella và VNC do nguyên nhân khác Viêm não cấp do Rubella Viêm não do virus khác n = 31 n = 65 Tuổi trung bình 8,58 ± 3,29 6,99 ± 4,16 > 0,05 Tuổi trung bình của nam 8,41 ± 3,24 7,33 ± 4,25 > 0,05 Tuổi trung bình của nữ 8,78 ± 3,46 6,09 ± 3,90 < 0,01 Lớn nhất 14 15 Nhỏ nhất 3 2 tháng p Nhận xét: Tuổi mắc bệnh nhỏ nhất của nhóm VNC do Rubella là 3 tuổi, tuổi mắc bệnh nhỏ nhất nhóm VNC do nguyên nhân khác là 2 tháng, tuổi trung bình của nhóm VNC do Rubella cao hơn nhóm VNC do NN khác, không có sự khác biệt giữa 2 nhóm. Tuổi trung bình của nữ nhóm VNC do Rubella cao hơn nhóm VNC khác, sự khác biệt có nghĩa thống kê với p < 0,01. *Giới của nhóm viêm não cấp do Rubella so với VNC do NN khác: Bảng 2. Giới của hai nhóm Viêm não cấp Rubella Viêm não cấp do virus khác p n % n % Nam 17 54,8 47 72,3 Nữ 14 45,2 18 27,7 Tổng 31 100 65 100 > 0,05 Nhận xét: Không có sự khác biệt giữa nam và nữ giữa 2 nhóm nghiên cứu. 3.1.2. Đặc điểm lâm sàng * Các lý do vào viện: 11 TẠP CHÍ NHI KHOA 2015, 8, 2 Bảng 3. Các lý do vào viện của hai nhóm Viêm não cấp do Rubella Lý do vào viện Viêm não cấp do virus khác p n = 31 % n = 65 % Sốt 2 6,5 7 10,8 Co giật 18 58 29 44,6 > 0,05 Đau đầu 2 6,5 7 10,8 > 0,05 Nôn 2 6,5 13 20 > 0,05 Hôn mê 7 22,5 9 13,8 > 0,05 > 0,05 Nhận xét: Lý do vào viện của nhóm VNC do Rubella chủ yếu là co giật 58% và hôn mê 22,5%. Trong khi nhóm VNC do virus khác vào viện chủ yếu với lý do co giật 44,6%, nôn 20% và hôn mê 13,8%. *Đặc điểm sốt: Bảng 4. Nhiệt độ lúc vào viện của hai nhóm Viêm não cấp do Rubella < 37,50C 0 37,5 - < 38 C Viêm não cấp do virus khác p n % n % 7 22,6 13 20 > 0,05 14 45,2 12 18,5 < 0,05 0 7 22,6 18 27,7 > 0,05 0 39 - < 41 C 3 9,7 21 32,3 < 0,05 ≥ 410C 0 0 1 1,5 > 0,05 38 - < 39 C Nhận xét: Nhóm VNC do Rubella chủ yếu là sốt nhẹ 37,5 - < 380C và nhóm VNC do virus khác sốt cao 39 - < 410C chiếm đa số, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. *Đặc điểm lâm sàng toàn thân: Bảng 5. Đặc điểm triệu chứng thần kinh của hai nhóm Viêm não cấp do Rubella Viêm não cấp do virus khác Biểu hiên thần kinh Nôn p n % n % 21 67,7 34 52,3 > 0,05 Đau đầu 9 29 23 35,4 > 0,05 Cổ cứng 17 54,8 30 46,2 > 0,05 Kernig 12 38,7 14 21,5 > 0,05 Yếu, liệt chi 1 3,2 6 9,2 > 0,05 22 71 40 61,6 > 0,05 Tăng 8 25,8 19 29,2 > 0,05 Giảm 1 3,2 6 9,2 > 0,05 Bình thường Trương lực cơ Co giật Hôn mê Có 21 67,7 34 52,3 > 0,05 Không 10 32,3 31 47,7 > 0,05 Khu trú 7 33,3 10 29,4 > 0,05 Toàn thân 14 66,7 24 70,6 > 0,05 15 48,4 22 33,9 > 0,05 Nhận xét: Không có sự khác biệt giữa hai nhóm về các dấu hiệu thần kinh. 12 PHẦN NGHIÊN CỨU Bảng 6. So sánh thời gian hôn mê trung bình của hai nhóm Viêm não cấp Rubella n = 15 Viêm não cấp do virus khác n = 22 p 2,9 ± 1,3 4,5 ± 2,2 < 0,05 Cao nhất 5 9 Thấp nhất 1 2 Trung bình Thời gian hôn mê Nhận xét: Thời gian hôn mê ở nhóm VNC do Rubella ngắn hơn TB 2,9 ± 1,3 ngày so với nhóm VNC do virus khác TB 4,5 ± 2,2 ngày. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). *Ngày điều trị của 2 nhóm nghiên cứu: Bảng 7. Số ngày điều trị của 2 nhóm nghiên cứu Ngày Viêm não cấp do Rubella Viêm não cấp do virus khác p > 0,05 Trung bình 11,1 ± 4,1 13,1 ± 11,3 Lớn nhất 23 66 Nhỏ nhất 5 2 Nhận xét: Thời gian điều trị nhóm VNC do Rubella là 11,1 ± 4,1ngày, ngắn hơn so với nhóm VNC do virus khác 13,1 ± 11,3 ngày. Sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê. *Tiến triển của 2 nhóm nghiên cứu: Bảng 8. Tiến triển của hai nhóm Viêm não cấp do Rubella n Viêm não cấp do virus khác % p n % 87,7 > 0,05 Khỏi 30 96,8 57 Di chứng 1 3,2 1 1,5 > 0,05 Tử vong 0 0 7 10,8 < 0,05 Tổng số 31 100 65 100 p < 0,0001 < 0,0001 Nhận xét: Tỷ lệ khỏi hoàn toàn ở nhóm VNC do Rubella là 96,8%, có một di chứng, không có tử vong. Trong khi tỷ lệ khỏi hoàn toàn ở nhóm VNC do VR khác thấp hơn là 87,7%, có một trường hợp di chứng, có đến 7 trường hợp tử vong. 3.2. Đặc điểm cận lâm sàng viêm não cấp do Rubella và viêm não cấp do virus khác 3.2.1. Công thức máu Bảng 9. Đặc điểm CTM của hai nhóm Công thức máu Hemoglobin (g/dL) Số lượng bạch cầu (103/mm3) Tiểu cầu (103/mm3) Trung bình Cao nhất Thấp nhất Trung bình Cao nhất Thấp nhất Trung bình Cao nhất Thấp nhất Viêm não cấp do Rubella Viêm não cấp do virus khác 12,3 ± 1,3 15,3 9,5 13,5 ± 6,1 32,1 4,5 267,3 ± 85,1 530 155 11,7 ± 1,6 16,3 8,8 12,2 ± 4,5 21,4 3,9 278,4 ± 97 537 135 p > 0,05 > 0,05 > 0,05 Nhận xét: Không có sự khác biệt về đặc điểm công thức máu giữa hai nhóm. 13 TẠP CHÍ NHI KHOA 2015, 8, 2 3.2.2. Dấu sinh hóa máu của 2 nhóm nghiên cứu Bảng 10. So sánh dấu sinh hóa máu của hai nhóm Sinh hóa máu Trung bình Natri máu (mmol/L) Đường máu (mmol/L) CRP (mg/L) Viêm não cấp do Rubella Viêm não cấp do virus khác p 132,4 ± 4,2 130,1 ± 4,7 < 0,05 Cao nhất 145 138 Thấp nhất 122 114,9 Trung bình 7,9 ± 3,4 6,2 ± 2,5 Cao nhất 18,5 17,8 Thấp nhất 3,1 2,6 Trung bình 10,2 ± 23 12,5 ± 16,5 Cao nhất 112,6 75 Thấp nhất 0,3 0,1 < 0,05 > 0,05 Nhận xét: Nồng độ natri máu và đường máu nhóm VNC do Rubella là 132,4 ± 4,2 mmol/L và 7,9 ± 3,4 mmol/L cao hơn so với nhóm VNC do virus khác 130,1 ± 4,7 mmol/L và 6,2 ± 2,5 mmol/L. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). 3.2.3. Xét nghiệm dịch não tủy của 2 nhóm nghiên cứu Xét nghiệm tế bào dịch não tủy: Bảng 11. So sánh xét nghiệm tế bào dịch não tủy của hai nhóm Viêm não cấp do Rubella Viêm não cấp do virus khác p 25,2 ± 18 36,4 ± 38,3 > 0,05 Cao nhất 90 151 Thấp nhất 7 2 Trung bình Tế bào DNT Trung bình Bạch cầu DNT Lym DNT (%) BCDNTT DNT (%) 83,7 ± 19,2 81,3 ± 21,6 Cao nhất 100 100 Thấp nhất 23,33 6,67 Trung bình 16,3 ± 19,1 18,7 ± 21,6 Cao nhất 76,67 93,33 Thấp nhất 0 0 > 0,05 > 0,05 Nhận xét: Số lượng TBBC trong DNT ở nhóm VNC do virus khác cao hơn số lượng TBBC trong DNT ở nhóm VNC do Rubella nhưng sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê. 14