Nghiên cứu nông nghiệp của các thành phố trực thuộc Trung ương và những bài học rút ra để phát triển ngành này ở thành phố Hà Nội

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE<br /> Social Sci., 2016, Vol. 61, No. 10, pp. 119-126<br /> This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn<br /> <br /> DOI: 10.18173/2354-1067.2016-0093<br /> <br /> NGHIÊN CỨU NÔNG NGHIỆP CỦA CÁC THÀNH PHỐ<br /> TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG VÀ NHỮNG BÀI HỌC RÚT RA<br /> ĐỂ PHÁT TRIỂN NGÀNH NÀY Ở THÀNH PHỐ HÀ NỘI<br /> Lê Mỹ Dung<br /> <br /> Khoa Địa lí, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội<br /> Tóm tắt. Hà Nội là thủ đô, trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa hàng đầu của cả nước. Để<br /> phát triển nông nghiệp ở Thủ đô, cần phải tham khảo tình hình sản xuất của ngành này tại<br /> các thành phố trực thuộc Trung ương - đơn vị hành chính cấp tỉnh có nhiều nét tương đồng<br /> với Hà Nội. Thông qua việc nghiên cứu tình hình phát triển nông nghiệp của TP Hồ Chí<br /> Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng và Cần Thơ, bài báo rút ra được những bài học cụ thể về hướng<br /> phát triển; về lựa chọn các loại cây trồng, vật nuôi cũng như về tổ chức không gian nông<br /> nghiệp để vận dụng vào địa bàn TP Hà Nội.<br /> Từ khóa: Nông nghiệp, thành phố trực thuộc trung ương, Hà Nội.<br /> <br /> 1.<br /> <br /> Mở đầu<br /> <br /> Từ sau ngày 01 tháng 08 năm 2008, nước ta có 63 đơn vị hành chính cấp tỉnh, trong đó có<br /> 58 tỉnh và 5 thành phố (TP) trực thuộc Trung ương. Nông nghiệp được hiểu theo nghĩa rộng, bao<br /> gồm các ngành nông - lâm - thủy sản (N - L - TS) là một bộ phận hữu cơ trong nền kinh tế của<br /> Thủ đô. Mặc dù chỉ chiếm tỉ trọng nhỏ trong cơ cấu GDP của Hà Nội (4,7% năm 2014) [4], nhưng<br /> ngành này lại có vai trò đặc biệt quan trọng đối với TP - Thủ đô, trung tâm kinh tế hàng đầu của<br /> nước ta với hơn 7 triệu dân. Sự phát triển nông nghiệp của Hà Nội chắc chắn không thể giống như<br /> ở các tỉnh trên phạm vi cả nước. Có chăng so với các TP trực thuộc Trung ương, Hà Nội có nhiều<br /> nét tương đồng mặc dù sự khác biệt cũng không phải là nhỏ. Vì thế thông qua việc nghiên cứu tình<br /> hình phát triển nông nghiệp theo nghĩa rộng của các TP trực thuộc Trung ương, có thể rút ra được<br /> những bài học hữu ích cho TP Hà Nội.<br /> <br /> 2.<br /> 2.1.<br /> <br /> Nội dung nghiên cứu<br /> Hiện trạng phát triển nông nghiệp theo nghĩa rộng của các thành phố trực<br /> thuộc Trung ương<br /> <br /> 2.1.1. Thành phố Hồ Chí Minh<br /> TP Hồ Chí Minh có diện tích 2.095,5 km2 với số dân 7.981,9 nghìn người (2014), chiếm<br /> 0,63% diện tích và 8,8% dân số của cả nước. Đây là thành phố có nền kinh tế phát triển nhất nước<br /> Ngày nhận bài: 15/5/2016. Ngày nhận đăng: 20/7/2016<br /> Liên hệ: Lê Mỹ Dung, e-mail: dungle128@yahoo.com.vn<br /> <br /> 119<br /> <br /> Lê Mỹ Dung<br /> <br /> ta với GDP đạt 852.524 tỉ đồng (năm 2014), chiếm 21,0% GDP của Việt Nam [8]. Cơ cấu kinh tế<br /> năm 2014 thiên về dịch vụ (58,5%), rồi đến công nghiệp - xây dựng (40,5%) và N - L - TS (1,0%).<br /> So với cả nước và 4 TP trực thuộc Trung ương còn lại, giá trị sản xuất (GTSX) N - L - TS của TP<br /> Hồ Chí Minh đứng thứ 2 (21.077 tỉ đồng, sau TP Hà Nội) và ưu thế thuộc về nông nghiệp (73,4%<br /> GTSX N - L - TS năm 2014), tiếp theo là thủy sản (25,7%) và lâm nghiệp (0,9%) [6].<br /> Một trong những điểm đặc biệt của TP là trong cơ cấu GTSX nông nghiệp, tỉ trọng ngành<br /> chăn nuôi tăng nhanh (đạt 53,3%), trong khi đó tỉ trọng của ngành trồng trọt giảm xuống (chỉ có<br /> 38,0%), còn tỉ trọng của dịch vụ nông nghiệp tương đối cao so với các tỉnh, TP khác (8,7%) [6].<br /> Trước hết là nghiên cứu về ngành chăn nuôi. Ngành này có tốc độ tăng trưởng cao và ngày<br /> càng khẳng định vai trò quan trọng trong sản xuất nông nghiệp của TP. Trong số 5 TP trực thuộc<br /> Trung ương thì TP Hồ Chí Minh có tỉ trọng ngành chăn nuôi cao nhất, gấp 4,7 lần tỉ trọng ngành<br /> chăn nuôi của TP Cần Thơ.<br /> Chăn nuôi bò được ưu tiên phát triển, đặc biệt là bò sữa nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng<br /> tăng của nhân dân. Năm 2014 tổng đàn bò của TP đạt 121,6 nghìn con, chỉ xếp sau Hà Nội. Riêng<br /> đàn bò sữa có 92,4 nghìn con, chiếm 76,0% tổng đàn bò của TP và 38,6% đàn bò sữa của cả nước,<br /> đứng đầu 63 tỉnh, TP. Sản lượng sữa năm 2014 đạt 201,6 nghìn lít, chiếm 36,7% sản lượng sữa<br /> toàn quốc với bình quân theo đầu người ở mức 25,2 lít, gấp 4,1 lần mức trung bình cả nước và 5,7<br /> lần TP Hà Nội [1]. Đàn bò sữa phân bố chủ yếu ở các huyện ngoại thành như Củ Chi, Hóc Môn,<br /> Bình Chánh...<br /> Ngược lại với chăn nuôi bò sữa, chăn nuôi lợn nhìn chung chậm phát triển hơn nhiều. Tổng<br /> đàn lợn không thật sự ổn định (291,1 nghìn con năm 2014) với sản lượng thịt lợn hơi xuất chuồng<br /> bình quân đầu người chỉ đạt 5,4 kg, thua xa mức trung bình của cả nước (36,9 kg) và của Hà Nội<br /> (41,9 kg) [6]. Đàn lợn tập trung ở các huyện ngoại thành phía Tây Bắc TP, nơi có nguồn thức ăn từ<br /> ngành trồng trọt với phương thức chăn nuôi trong các hộ gia đình hoặc trang trại.<br /> Ngành trồng trọt của TP có xu hướng giảm mạnh về tỉ trọng. Diện tích cây hàng năm giảm<br /> liên tục do chuyển đổi mục đích sử dụng đất trong quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa. So với<br /> năm 2005, diện tích cây hàng năm năm 2014 giảm gần 1/4 (từ 57,3 nghìn ha xuống 43,8 nghìn<br /> ha), chủ yếu là lúa và cây công nghiệp hàng năm; trong khi đó diện tích trồng cây thức ăn cho gia<br /> súc tăng lên; còn diện tích cây thực phẩm (rau, đậu) ít biến động (khoảng trên dưới 10 nghìn ha).<br /> Trong cơ cấu diện tích gieo trồng của TP, cây lương thực có tỉ trọng cao nhất (56,7%), tiếp đến là<br /> cây thực phẩm (24,1%), cây thức ăn cho gia súc (9,9%) và các loại cây khác (9,3%) [6].<br /> Rau là một trong những loại cây trồng đặc thù của TP với diện tích hơn 10 nghìn ha, phân bố<br /> ở các huyện Củ Chi (36,0% diện tích trồng rau của TP), Bình Chánh (27,9%), Hóc Môn (10,0%)<br /> và quận 12 (12,7%) [6]. Trên địa bàn TP Hồ Chí Minh đã hình thành vành đai thực phẩm (rau,<br /> chăn nuôi); lương thực (lúa) ở các huyện ngoại thành xa trung tâm TP (Củ Chi, Bình Chánh, Hóc<br /> Môn, Cần Giờ); vành đai rau - hoa ở các quận mới thành lập (quận 12, quận 9, Thủ Đức).<br /> Thủy sản ở TP Hồ Chí Minh có nhiều thế mạnh để phát triển với vai trò ngày càng được<br /> khẳng định (25,7% GTSX N- L - TS), bao gồm cả đánh bắt và nuôi trồng. Trong cơ cấu GTSX<br /> cũng như sản lượng thủy sản, nuôi trồng có xu hướng tăng lên (trên 60%) [6]. Vùng thủy sản tập<br /> trung ở phía Đông Nam TP trên địa bàn các huyện Cần Giờ, Nhà Bè.<br /> <br /> 2.1.2. Thành phố Hải Phòng<br /> Hải Phòng có diện tích 1.522,1 km2 và số dân 1.946,0 nghìn người, chiếm 0,46% diện tích<br /> và 2,1% dân số cả nước (năm 2014) [8]. TP có nhiều thế mạnh về tự nhiên để phát triển N - L - TS<br /> nhờ địa hình đồng bằng, đất phù sa màu mỡ và tiếp giáp 3 ngư trường thuộc vịnh Bắc Bộ...<br /> 120<br /> <br /> Nghiên cứu nông nghiệp của các thành phố trực thuộc trung ương và những bài học rút ra...<br /> <br /> Trong cơ cấu GDP của TP, tỉ trọng N - L - TS tuy có giảm (từ 13,0% năm 2005 xuống 8,0%<br /> năm 2014), nhưng vẫn cao nhất trong số các TP trực thuộc Trung ương. Còn trong cơ cấu GTSX N<br /> - L - TS, có thể dễ dàng nhận thấy xu thế chuyển dịch theo hướng giảm tỉ trọng nông nghiệp, tăng<br /> tỉ trọng thủy sản, trong khi lâm nghiệp có tỉ trọng không đáng kể (tương ứng là 66,2% - 33,7% 0,1% năm 2014) [5].<br /> Trong nông nghiệp, trồng trọt vẫn giữ vai trò chủ đạo (48,9% GTSX nông nghiệp, năm<br /> 2014). Về cơ cấu cây trồng, lúa là cây lương thực quan trọng nhất, nhưng diện tích lúa cả năm<br /> giảm mạnh (từ 88,3 nghìn ha năm 2005 xuống 78,4 nghìn ha năm 2014) [5] và hiện nay tập trung<br /> chủ yếu ở các huyện Vĩnh Bảo, Tiên Lãng, Thủy Nguyên. . .<br /> Rau, đậu được xác định là nông sản mũi nhọn của Hải Phòng. Trong giai đoạn 2005 - 2014,<br /> cả diện tích lẫn sản lượng rau đều tăng (tương ứng là từ 12.358 ha và 243,4 nghìn tấn lên 13.858<br /> ha và 293,9 nghìn tấn) [5]. Sản lượng rau bình quân theo đầu người năm 2014 đạt 150,9 kg, dẫn<br /> đầu các TP trực thuộc Trung ương. Hải Phòng đặc biệt chú ý đến việc phát triển rau sạch, tập trung<br /> vào các loại rau đặc sản dạng củ, quả, tuy năng suất thấp hơn rau lấy lá, nhưng giá trị hàng hóa lại<br /> cao hơn. Rau được trồng thành các vành đai ven TP thuộc các huyện Kiến Thụy, An Dương, Thuỷ<br /> Nguyên hay các vùng rau nguyên liệu và xuất khẩu ở Tiên Lãng, Vĩnh Bảo...<br /> Chăn nuôi đứng hàng thứ hai về tỉ trọng với xu hướng liên tục gia tăng (từ 34,9% năm 2005<br /> lên 46,0% GTSX nông nghiệp của TP năm 2014). Điều đó chứng tỏ TP đã từng bước đưa chăn<br /> nuôi trở thành ngành sản xuất chính. Trong chăn nuôi, đàn lợn chiếm tỉ trọng cao nhất về GTSX<br /> (48,5% năm 2014), tiếp đến là gia cầm (45,2%) và cuối cùng là trâu, bò [5].<br /> Lợn được xác định là vật nuôi chính của Hải Phòng và phát triển theo mô hình trang trại,<br /> gia trại với hình thức nuôi công nghiệp kết hợp với việc sử dụng các giống có năng suất cao, chất<br /> lượng tốt nhằm thỏa mãn nhu cầu tiêu thụ của nhân dân. Năm 2014, đàn lợn của TP có 487,3 nghìn<br /> con (chỉ đứng sau TP Hà Nội) với sản lượng thịt lợn hơi xuất chuồng tính theo đầu người đạt 38,5<br /> kg, cao hơn mức trung bình cả nước (36,9 kg) [5]. Lợn được nuôi tập trung ở các huyện Vĩnh Bảo,<br /> Tiên Lãng, Thủy Nguyên - vùng trọng điểm lúa của TP.<br /> Hiện nay Hải Phòng đã hình thành các vành đai sinh thái nông nghiệp, vừa đem lại lợi ích<br /> kinh tế cho nông dân và phục vụ cho nhu cầu của nhân dân đô thị, vừa tạo ra giá trị lớn về lĩnh vực<br /> phi vật chất (du lịch sinh thái, bảo vệ môi trường,...). Vành đai thực phẩm cung cấp rau đậu cho đô<br /> thị tập trung chủ yếu ở An Dương, Thủy Nguyên và Kiến Thụy. Hoa và cây cảnh được bố trí thành<br /> các vành đai ở ngay trong các quận mới và huyện ven đô như An Dương và Hải An. Vành đai chăn<br /> nuôi cung cấp thịt, trứng, sữa được phân bố thành những vùng sản xuất tập trung. Ở những nơi liền<br /> kề TP như An Dương, Kiến Thụy, An Lão phát triển chăn nuôi gia cầm theo phương pháp công<br /> nghiệp. Còn ở những nơi xa hơn như Vĩnh Bảo, Tiên Lãng thì bố trí vành đai lương thực (chủ yếu<br /> là lúa chất lượng cao) kết hợp với chăn nuôi lợn (lợn thịt, lợn sữa)... Để tận dụng tối đa những điều<br /> kiện thuận lợi về tự nhiên và kinh tế - xã hội nhằm tăng thêm khối lượng nông sản phục vụ nhu<br /> cầu của nhân dân, ở các huyện ven đô như An Dương, An Lão còn xuất hiện vành đai nông nghiệp<br /> tổng hợp, gồm rau, hoa, cây ăn quả và lúa chất lượng cao ở quy mô nhỏ.<br /> Thủy sản là một trong những thế mạnh của Hải Phòng. Tỉ trọng của nó ngày càng tăng, từ<br /> 22,9% năm 2005 lên 33,7% GTSX N - L - TS năm 2014, đứng hàng thứ 2 chỉ sau TP Đà Nẵng.<br /> Đây là ngành có tốc độ tăng trưởng cao nhất, trung bình 7,0%/ năm trong giai đoạn 2005 - 2014<br /> với ưu thế nghiêng về nuôi trồng (60,8% GTSX năm 2014) [5]. TP đã tận dụng có hiệu quả các lợi<br /> thế, lựa chọn giống thuỷ sản phù hợp với điều kiện sinh thái cho năng suất và giá trị kinh tế cao,<br /> đáp ứng cả cho nhu cầu của nhân dân và cho xuất khẩu.<br /> Sản lượng thủy sản của TP tăng nhanh và đạt 106,9 nghìn tấn (2014), trong đó nuôi trồng<br /> 51,7 nghìn tấn. Sản lượng thủy sản nuôi trồng bình quân theo đầu người là 26,6 kg, chỉ đứng sau TP<br /> 121<br /> <br /> Lê Mỹ Dung<br /> <br /> Cần Thơ) [5]. Vùng nuôi trồng thủy sản tập trung ở các huyện Tiên Lãng, Cát Hải, Thủy Nguyên,<br /> Kiến Thụy, Vĩnh Bảo và quận Hải An. Còn về đánh bắt với sản lượng 55,2 nghìn tấn tập trung chủ<br /> yếu ở quận Đồ Sơn và huyện Cát Hải, TP Hải Phòng dẫn đầu các TP trực thuộc Trung ương, vượt<br /> xa Đà Nẵng là TP đứng hàng thứ hai (33,2 nghìn tấn).<br /> <br /> 2.1.3. Thành phố Đà Nẵng<br /> TP Đà Nẵng có diện tích 1285,4 km2 và số dân 1.007,7 nghìn người (2014), chiếm 0,38%<br /> diện tích và 1,1% dân số toàn quốc [8]. Đây là một trong những hạt nhân kinh tế chủ yếu của vùng<br /> kinh tế trọng điểm miền Trung. Đà Nẵng có nhiều lợi thế về tự nhiên, trong đó nổi bật nhất là tài<br /> nguyên biển và ven biển với ngư trường rộng trên 15 nghìn km2 và nhiều diện tích mặt nước nuôi<br /> trồng thủy sản...<br /> Trong cơ cấu GDP của TP, tỉ trọng N- L - TS rất nhỏ (chỉ chiếm 3,8% năm 2014), trong khi<br /> đó nhu cầu của thị trường Đà Nẵng nói riêng và của Duyên hải miền Trung cũng như Tây Nguyên<br /> nói chung tương đối lớn. Vì thế, việc phát triển nông nghiệp sao cho phù hợp điều kiện cụ thể của<br /> một đô thị loại 1 nhằm đáp ứng được nhu cầu nêu trên có ý nghĩa quan trọng.<br /> GTSX N- L - TS của Đà Nẵng đứng hàng cuối cùng trong số các TP trực thuộc Trung ương<br /> với 2.523,1 tỉ đồng (năm 2014). Về cơ cấu, ưu thế thuộc về ngành thủy sản (58,0%, dẫn đầu các<br /> TP trực thuộc Trung ương), tiếp theo là nông nghiệp (32,5%) và lâm nghiệp (9,5%) [3].<br /> Thủy sản là ngành sản xuất truyền thống và phát triển mạnh cả đánh bắt lẫn nuôi trồng. Địa<br /> bàn phân bố của ngành tập trung ở các quận Thanh Khê, Sơn Trà rồi đến Hải Châu, Ngũ Hành<br /> Sơn. TP Đà Nẵng đã phát huy được lợi thế từ biển để đẩy mạnh hoạt động đánh bắt, đem lại nguồn<br /> thu cho ngân sách, tạo sinh kế và thu nhập cho người dân, đảm bảo nhu cầu thực phẩm không chỉ<br /> cho TP. Về sản lượng thủy sản đánh bắt, TP Đà Nẵng chỉ đứng sau TP Hải Phòng.<br /> Nông nghiệp mặc dù chỉ xếp thứ hai trong cơ cấu GTSX, song lại có vai trò to lớn trong việc<br /> cung cấp thực phẩm, một phần lương thực cho nội thành và tạo việc làm cho dân cư nông nghiệp<br /> của TP. Cơ cấu nông nghiệp đang có sự chuyển dịch theo hướng giảm dần tỉ trọng trồng trọt, tăng<br /> tỉ trọng chăn nuôi kết hợp với việc thay đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Năm 2014, tỉ trọng của các<br /> ngành là trồng trọt 55,0%, chăn nuôi 41,0% và dịch vụ nông nghiệp 4,0% [3].<br /> Nông nghiệp của TP đang phát triển theo hướng nông nghiệp đô thị, phục vụ thị trường<br /> (trong TP, xuất khẩu) với nhiều sản phẩm mang tính hàng hóa cao. Cơ cấu ngành trồng trọt khá đa<br /> dạng với hàng loạt cây trồng, gồm cây lương thực có hạt (62,1% diện tích gieo trồng toàn TP năm<br /> 2014), cây công nghiệp hàng năm (11,9%), câu thực phẩm, hoa (11,5%) và cây ăn quả (5,0%) [3].<br /> Xu hướng chuyển dịch của ngành này theo hướng giảm diện tích các loại cây có giá trị kinh tế thấp<br /> (lúa, cây công nghiệp hàng năm), tăng diện tích các loại cây có giá trị kinh tế cao (các loại rau,<br /> hoa, cây cảnh), hình thành các vùng chuyên canh chất lượng cao.<br /> Mở rộng diện tích cây thực phẩm (rau, đậu. . . ) là một trong những hướng được quan tâm<br /> hàng đầu do vừa khai thác được lợi thế về tự nhiên, kinh tế - xã hội sẵn có, vừa đáp ứng cho nhu<br /> cầu của nhân dân. Diện tích cây thực phẩm của TP hiện có gần 1.000 ha [1]. Vành đai rau, đậu và<br /> cả hoa, cây cảnh phân bố ở các quận Ngũ Hành Sơn, Cẩm Lệ, Liên Chiểu và các huyện ven đô như<br /> Hòa Vang...<br /> Chăn nuôi của Đà Nẵng đang từng bước trở thành ngành sản xuất chính trong nông nghiệp<br /> và tập trung vào nuôi bò, lợn và gia cầm. Đàn bò chủ yếu là bò thịt với số lượng tương đối ổn định.<br /> Trong những năm tới, ngành chăn nuôi sẽ phát triển theo hướng đẩy mạnh sản xuất các sản phẩm<br /> không qua giết thịt ở khu vực ven TP (như trứng) và các khu vực đồi núi phía Tây (như sữa bò),<br /> phát triển chăn nuôi lợn và gia cầm ở khu vực ven đô thị nhằm phục vụ cho nhu cầu ngày càng<br /> tăng của nhân dân.<br /> 122<br /> <br /> Nghiên cứu nông nghiệp của các thành phố trực thuộc trung ương và những bài học rút ra...<br /> <br /> Ngành lâm nghiệp tuy chỉ chiếm tỉ trọng khiêm tốn trong cơ cấu GTSX N - L - TS của<br /> TP (9,5%), nhưng vẫn dẫn đầu trong các TP trực thuộc Trung ương. Do vai trò đặc biệt của rừng<br /> nên chủ trương của TP Đà Nẵng là phát triển theo hướng khoanh nuôi, chăm sóc, tái sinh rừng tự<br /> nhiên, bảo vệ tài nguyên rừng, đẩy mạnh trồng rừng nhằm bảo vệ cảnh quan, môi trường phục vụ<br /> cho du lịch sinh thái. Tỉ lệ che phủ rừng đạt 40,8%, cao nhất trong số các TP trực thuộc Trung<br /> ương (TP Hồ Chí Minh 16,4%; Hải Phòng 11,3%; Hà Nội 6,8%, và Cần Thơ 0,6%) [1].<br /> <br /> 2.1.4. Thành phố Cần Thơ<br /> Cần Thơ có diện tích 1.401,6 km2 với số dân 1.238,3 nghìn người (2014), chiếm 0,4% diện<br /> tích và 1,36% dân số cả nước [8]. Nằm ở trung tâm vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Cần Thơ có<br /> vị trí địa lí thuận lợi để trở thành trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học kĩ thuật của vùng<br /> và của vùng kinh tế trọng điểm vùng Đồng bằng sông Cửu Long.<br /> Trải dài bên bờ sông Hậu, thường xuyên được bồi đắp phù sa nên đất rất màu mỡ, thích hợp<br /> cho việc trồng lúa, cây thực phẩm, cây ăn quả. . . Trong tổng số 140,9 nghìn ha diện tích tự nhiên<br /> của TP, đất nông nghiệp chiếm 80,6%, riêng đất sản xuất nông nghiệp đạt 80,5% [2]. Mạng lưới<br /> sông ngòi, kênh rạch dày đặc có ý nghĩa to lớn về nông nghiệp, giao thông vận tải, du lịch sông<br /> nước...<br /> Trong cơ cấu GDP của TP, tỉ trọng của N - L - TS chiếm 6,5% (năm 2014), chỉ đứng trên<br /> TP Hải Phòng (8,0%). Về cơ cấu GTSX N - L - TS, Cần Thơ xếp thứ 4/5 TP trực thuộc Trung<br /> ương (chỉ trên Đà Nẵng) và đang có sự chuyển dịch theo hướng giảm tỉ trọng nông, lâm nghiệp và<br /> tăng tỉ trọng của thủy sản. Trong giai đoạn 2005 - 2014 tương ứng là giảm từ 78,6% xuống 71,1%<br /> (nông nghiệp), từ 0,7% xuống 0,3% (lâm nghiệp) và tăng từ 20,7% lên 28,6% (thủy sản) [2].<br /> Nông nghiệp có nhiều lợi thế để phát triển nhằm tạo ra nhiều nông phẩm không chỉ đáp ứng<br /> cho nhu cầu của TP mà còn cho thị trường trong nước và xuất khẩu, đặc biệt là lúa gạo. Khác với<br /> 4 TP trực thuộc Trung ương còn lại, trong cơ cấu GTSX nông nghiệp ở Cần Thơ, trồng trọt chiếm<br /> ưu thế tuyệt đối (81,4% năm 2014), trong đó chủ yếu là cây lương thực có hạt (81,3%), rồi đến cây<br /> ăn quả (9,8%), cây rau - đậu, hoa - cây cảnh (6,1%) và các loại cây khác (2,7%) [2].<br /> Lúa là cây lương thực quan trọng nhất, chiếm 88,6% diện tích gieo trồng và 99,5% diện tích<br /> cây lương thực có hạt của TP. Nhờ áp dụng các biện pháp kĩ thuật, sử dụng giống mới chất lượng<br /> cao nên cả năng suất lẫn sản lượng đều tăng, mặc dù diện tích lúa giảm sút. Về diện tích và sản<br /> lượng lúa, Cần Thơ đứng đầu trong số các TP trực thuộc Trung ương và thứ 8/63 tỉnh, thành của<br /> cả nước [7]. Sản lượng lương thực bình quân đầu người (2014) đạt 1.107,3 kg, gấp 2 lần mức trung<br /> bình cả nước, gấp 95 lần TP Hồ Chí Minh và 6,2 lần TP Hà Nội. Lúa được trồng ở vành đai nông<br /> nghiệp ngoại thành thuộc 3 huyện phía Tây, Tây Bắc TP là Cờ Đỏ, Vĩnh Thạnh và Thới Lai. Năm<br /> 2014, Cần Thơ xuất khẩu 503 nghìn tấn lúa, chiếm 36,8% sản lượng lúa toàn TP [2].<br /> Cây ăn quả và cây thực phẩm cũng phát triển mạnh trong giai đoạn 2005 - 2014. GTSX cây<br /> ăn quả tăng 2,7 lần. Trồng phổ biến là cam, chanh, quýt, xoài, nhãn, bưởi da xanh, chôm chôm<br /> theo phương thức vừa trồng phân tán trong các hộ gia đình, vừa trồng tập trung ở các huyện ven<br /> đô như huyện Phong Điền và các quận mới như Ô Môn, Cái Răng, Bình Thủy. . . Nhiều khu vực<br /> trồng cây ăn quả tập trung không chỉ cung cấp sản phẩm có chất lượng cho thị trường, mà còn tạo<br /> nên những cảnh quan độc đáo có giá trị sinh thái, du lịch.<br /> Cây thực phẩm có vị thế nhất định trong ngành trồng trọt. Cũng trong giai đoạn kể trên,<br /> diện tích tăng hơn 1,5 lần (đạt 8,3 nghìn ha năm 2014), GTSX gấp 5,2 lần (đạt 532 tỉ đồng) và<br /> đứng hàng thứ 3 sau lúa và cây ăn quả [2]. Loại cây này được trồng ở các vành đai xanh ven đô<br /> theo hướng sản xuất rau sạch, rau an toàn, tập trung ở 3 huyện Phong Điền, Cờ Đỏ, Thới Lai và 2<br /> quận Bình Thủy, Thốt Nốt.<br /> 123<br /> <br />