Nghiên cứu thực trạng và đề xuất một số giải pháp kỹ thuật nhằm nâng cao mức độ cơ giới hóa khâu thu hoạch lúa trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế

TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 67, 2011<br /> NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP KỸ THUẬT<br /> NHẰM NÂNG CAO MỨC ĐỘ CƠ GIỚI HÓA KHÂU THU HOẠCH LÚA<br /> TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ<br /> Nguyễn Thị Ngọc, Phan Hòa<br /> Trường Đại học Nông Lâm, Đại học Huế<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Kết quả điều tra thực trạng cơ giới hóa khâu thu hoạch lúa trên địa bàn tỉnh Thừa<br /> Thiên Huế cho thấy: Trong những năm qua, cùng với sự tăng trưởng của sản xuất nông nghiệp,<br /> việc ứng dụng cơ giới hóa trong sản xuất lúa trên địa bàn tỉnh đã có những chuyển biến tích<br /> cực, góp phần nâng cao năng suất lao động và chất lượng sản phẩm. Nhưng do chưa có quy<br /> hoạch phát triển cụ thể, nên việc đầu tư máy móc thiết bị phục vụ nông nghiệp còn mang tính tự<br /> phát; nhiều người dân mua máy nhưng chưa làm chủ được kỹ thuật sử dụng nên làm giảm hiệu<br /> quả và tuổi thọ của máy, gây nhiều lãng phí. Ngoài ra, do điều kiện cơ sở hạ tầng ở nông thôn<br /> còn yếu kém, đất canh tác được phân cho các hộ còn manh mún, đường giao thông, hệ thống<br /> thủy lợi còn nhiều bất cập…, Từ đó đã làm chậm quá trình cơ giới hóa sản xuất lúa nước, trong<br /> đó có khâu thu hoạch của tỉnh Thừa Thiên Huế.<br /> Trên cơ sở đó, đề xuất một số giải pháp kỹ thuật nhằm nâng cao mức độ cơ giới hóa<br /> khâu thu hoạch lúa tại tỉnh Thừa Thiên Huế (đến năm 2015) làm cơ sở để chính quyền địa<br /> phương xây dựng các định hướng chiến lược và quy hoạch cụ thể, mang tính đồng bộ, nâng cao<br /> hiệu quả đầu tư và sử dụng các máy móc thiết bị, góp phần đẩy nhanh tiến trình công nghiệp<br /> hóa - hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn.<br /> <br /> 1. Đặt vấn đề<br /> Thừa Thiên Huế là một tỉnh miền Trung, có diện tích trồng lúa 50.200 ha với sản<br /> lượng 252.000 tấn, phân bố chủ yếu ở các huyện đồng bằng. Trong những năm qua,<br /> cùng với sự tăng trưởng của sản xuất nông nghiệp, việc ứng dụng cơ giới hóa trong sản<br /> xuất lúa trên địa bàn tỉnh đã có những chuyển biến tích cực, góp phần nâng cao năng<br /> suất lao động và chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, do chưa có quy hoạch phát triển cụ<br /> thể, sự đầu tư trang thiết bị phục vụ nông nghiệp còn mang tính tự phát, dẫn đến việc<br /> phân bố máy không đều, có vùng thừa máy, có vùng lại thiếu máy. Bên cạnh đó, việc sử<br /> dụng các máy móc trang thiết bị còn nhiều tồn tại. Đa số người dân chưa làm chủ được<br /> quy trình công nghệ và kỹ thuật sử dụng các loại máy móc, dẫn đến năng suất của máy<br /> chưa cao, quy trình sử dụng chưa hợp lý, làm giảm hiệu quả và tuổi thọ của máy.<br /> 79<br /> <br /> Ngoài ra, các cơ quan lãnh đạo của địa phương chưa quản lý tốt quá trình trang<br /> bị và sử dụng máy móc công cụ của các hộ dân trên địa bàn. Cá biệt có xã, cán bộ lãnh<br /> đạo chưa nắm được số lượng máy đầu tư trên địa phương mình quản lí. Mặt khác, do<br /> điều kiện cơ sở hạ tầng ở nông thôn còn yếu kém, đất canh tác được phân cho các hộ<br /> còn manh mún, đường giao thông, hệ thống thủy lợi còn nhiều bất cập… Tất cả các yếu<br /> tố đó đã làm chậm quá trình cơ giới hóa sản xuất lúa nước, trong đó có khâu thu hoạch<br /> của tỉnh Thừa Thiên Huế.<br /> Để đáp ứng tính thời vụ trong sản xuất lúa, nâng cao giá trị nông sản, sử dụng<br /> hợp lý và hiệu quả các máy móc thiết bị hiện có và từng bước trang bị thêm, cần phải có<br /> những nghiên cứu tổng quan trên cơ sở đánh giá thực trạng để đưa ra một số giải pháp<br /> hợp lý về khoa học - kỹ thuật, về chính sách quản lý và đào tạo nguồn nhân lực, ... nhằm<br /> nâng cao hơn nữa mức độ cơ giới hóa khâu thu hoạch lúa là một vấn đề vừa có ý nghĩa<br /> khoa học, vừa có ý nghĩa thực tiễn và hết sức cần thiết.<br /> Xuất phát từ tình hình đó, chúng tôi thực hiện đề tài “Nghiên cứu thực trạng và<br /> đề xuất một số giải pháp kỹ thuật nhằm nâng cao mức độ cơ giới hóa khâu thu hoạch<br /> lúa trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế”.<br /> 2. Phương pháp nghiên cứu<br /> - Phương pháp điều tra, thu thập số liệu.<br /> - Phương pháp xử lý số liệu bằng toán thống kê.<br /> 3. Nội dung và kết quả nghiên cứu<br /> 3.1. Tình hình trang bị, sử dụng máy thu hoạch lúa ở tỉnh Thừa Thiên Huế<br /> Hiện nay ở Thừa Thiên Huế, vấn đề cơ giới hóa nông nghiệp trong đó có khâu thu<br /> hoạch lúa đã được lãnh đạo tỉnh và bà con nông dân quan tâm, chú trọng hơn trước. Nhiều<br /> loại máy gặt rải hàng, máy đập lúa, ô tô vận tải và cả máy thu hoạch liên hợp cũng đã được<br /> nhiều nông dân đầu tư, bước đầu nâng cao năng suất lao động, rút ngắn thời gian, giảm tổn<br /> thất khi thu hoạch, mở ra triển vọng về lĩnh vực cơ giới hóa khâu thu hoạch lúa. Tuy nhiên,<br /> do điều kiện ở Thừa Thiên Huế, ruộng lúa có diện tích nhỏ hẹp, giao thông, thủy lợi nội<br /> đồng và nhiều yếu tố khác chưa đảm bảo nên máy móc chưa phát huy hiệu quả.<br /> Khâu gặt:<br /> Hiện nay, các huyện trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế, khâu gặt lúa được tiến<br /> hành bằng nhiều phương pháp khác nhau.<br /> - Ở những huyện có diện tích đất canh tác manh mún, nhiều lô thửa nhỏ, địa<br /> hình phức tạp, khó khăn, ruộng đất hay ngập úng, … thì người dân gặt lúa chủ yếu bằng<br /> thủ công, sử dụng các công cụ như: liềm, hái, vằng…<br /> 80<br /> <br /> Máy/100ha<br /> 1,77<br /> <br /> 1,80<br /> 1,60<br /> 1,40<br /> 1,20<br /> <br /> 1,44<br /> <br /> 1,38<br /> <br /> Máy GRH<br /> <br /> 1,26<br /> <br /> Máy GĐLH<br /> <br /> 1,00<br /> 0,80<br /> 0,60<br /> 0,40<br /> <br /> 0,34<br /> <br /> 0,23<br /> <br /> 0,20<br /> 0,00<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> Phong<br /> Điền<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> Quảng<br /> Điền<br /> <br /> 0,07<br /> <br /> Hương<br /> Trà<br /> <br /> 0,15<br /> 0,00<br /> <br /> Phú<br /> Vang<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> Hương<br /> Thủy<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> Phú<br /> Lộc<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> Nam<br /> Đông<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> Huyện<br /> <br /> A<br /> Lưới<br /> <br /> Hình 3.1. Biểu đồ biểu thị mức độ đầu tư máy GRH và máy GĐLH<br /> trên 100 ha của các huyện thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế<br /> <br /> - Ở những huyện có hệ thống giao thông, thủy lợi thuận tiện, diện tích đất canh<br /> tác lớn, người dân sử dụng phương pháp gặt bằng máy. Các hộ đã chủ động đầu tư máy<br /> gặt rải hàng GRH-1,2 của Công ty Cơ khí An Giang để gặt lúa nhà mình và và làm dịch<br /> vụ.<br /> Ngoài ra, ở hai huyện Hương Trà và Hương Thủy đã đầu tư 08 máy gặt đập liên hợp<br /> GĐLH-1,4 do Công ty Cơ khí An Giang sản xuất. Bước đầu thử nghiệm cho thấy, loại máy<br /> này làm việc tốt, chất lượng đảm bảo, cơ bản phù hợp với điều kiện ruộng lúa của địa<br /> phương.<br /> Qua quá trình điều tra và xử lý số liệu, số lượng máy gặt rải hàng và máy gặt<br /> đập liên hợp trên100ha đất trồng lúa của các huyện thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế được thể<br /> hiện ở hình 3.1.<br /> Có thể khẳng định rằng, khâu gặt lúa là một trong những khâu nặng nhọc, tốn<br /> nhiều thời gian và nhân công. Việc sử dụng máy gặt rải hàng và đặc biệt là máy gặt đập<br /> liên hợp trên địa bàn đã nâng cao năng suất lao động, rút ngắn thời gian thu hoạch, góp<br /> phần giải phóng sức lao động cho nông dân. Nhưng quá trình sử dụng các loại máy này<br /> còn tồn tại nhiều nhược điểm, đó là: Máy thường hay hư hỏng, cắt lúa không đều, tỷ lệ<br /> sót còn khá cao, hệ số sử dụng máy còn thấp.<br /> Khâu đập, tuốt lúa:<br /> Hiện nay, nhiều xí nghiệp trong và ngoài tỉnh đã đưa ra nhiều mẫu máy đập lúa<br /> có năng suất và chất lượng đập khác nhau. Nhưng phổ biến hơn cả là máy đập lúa của<br /> Cơ khí Nguyễn Hân và Cơ khí Công Thành.<br /> 81<br /> <br /> Qua quá trình điều tra và xử lý số liệu, số lượng máy đập lúa và guồng tuốt lúa<br /> trên 100ha của các huyện thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế được thể hiện ở hình 3.2.<br /> Máy/100ha<br /> <br /> 3,93<br /> <br /> 4,00<br /> 3,50<br /> 3,00<br /> 2,50<br /> 2,00<br /> 1,50<br /> 1,00<br /> <br /> 2,96<br /> <br /> 2,86<br /> <br /> Máy đập lúa<br /> <br /> 2,55<br /> <br /> Guồng tuốt lúa<br /> <br /> 1,75<br /> <br /> 1,51<br /> <br /> 1,30<br /> 0,66<br /> <br /> 0,40 0,40<br /> <br /> 0,50<br /> 0,00<br /> <br /> 0,00<br /> 0,00<br /> 0,00<br /> 0,00<br /> 0,00<br /> 0,00<br /> Phong Quảng Hương<br /> Phú<br /> Hương<br /> Phú<br /> Nam<br /> Điền<br /> Điền<br /> Trà<br /> Vang<br /> Thủy<br /> Lộc<br /> Đông<br /> <br /> Huyện<br /> A<br /> Lưới<br /> <br /> Hình 3.2. Biểu đồ biểu thị mức độ đầu tư máy đập lúa và guồng tuốt lúa<br /> trên 100 ha của các huyện thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế<br /> <br /> Khâu vận chuyển:<br /> Chiếc/100ha<br /> 1,53<br /> <br /> 1,60<br /> 1,40<br /> 1,20<br /> 1,00<br /> 0,80<br /> 0,60<br /> 0,40<br /> <br /> 0,93<br /> <br /> 0,97<br /> <br /> 0,92<br /> 0,71<br /> <br /> 0,66<br /> <br /> 0,55<br /> <br /> 0,35<br /> <br /> 0,20<br /> Huyện<br /> <br /> 0,00<br /> Phong<br /> Điền<br /> <br /> Quảng<br /> Điền<br /> <br /> Hương<br /> Trà<br /> <br /> Phú<br /> Vang<br /> <br /> Hương<br /> Thủy<br /> <br /> Phú<br /> Lộc<br /> <br /> Nam<br /> Đông<br /> <br /> A<br /> Lưới<br /> <br /> Hình 3.3. Biểu đồ biểu thị mức độ đầu tư phương tiện vận chuyển<br /> trên 100 ha của các huyện thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế<br /> <br /> Ở tỉnh Thừa Thiên Huế, mức độ cơ giới hóa khâu vận chuyển còn tương đối thấp.<br /> Phần lớn đường giao thông nội đồng là đường đất nhỏ hẹp, nên nhiều nơi bà con nông<br /> dân còn phải gánh lúa hoặc dùng các phương tiện thô sơ (xe bò, xe cải tiến) để vận<br /> chuyển lúa đến nơi tập kết rất xa và tốn nhiều công sức. Nhưng cũng đã có một số hộ<br /> 82<br /> <br /> nông dân tự trang bị các loại xe ô tô tải cỡ nhỏ hoặc máy kéo Công nông để vận chuyển<br /> lúa. Mức độ đầu tư phương tiện vận chuyển trên 100 ha ở tỉnh Thừa Thiên Huế được<br /> trình bày trên hình 3.3.<br /> Tình hình phân bố công suất động lực máy thu hoạch lúa ở Thừa Thiên<br /> Huế<br /> Quá trình điều tra và xử lý số liệu cho thấy, kết quả tổng công suất động<br /> lực/100ha ở các huyện thể hiện trên hình 3.4.<br /> CV/100ha<br /> 100<br /> <br /> 92,75<br /> 3<br /> <br /> 90<br /> <br /> 80,52<br /> <br /> 80<br /> 70<br /> 60<br /> 50<br /> 40<br /> 30<br /> 20<br /> <br /> 78,11<br /> 70,25<br /> 57,62<br /> <br /> 37,60<br /> 01<br /> 14,91<br /> <br /> 10<br /> 0<br /> <br /> 2,52<br /> Huyện<br /> Phong<br /> Điền<br /> <br /> Quảng<br /> Điền<br /> <br /> Hương<br /> Trà<br /> <br /> Phú<br /> Vang<br /> <br /> Hương<br /> Thủy<br /> <br /> Phú<br /> Lộc<br /> <br /> Nam<br /> Đông<br /> <br /> A<br /> Lưới<br /> <br /> Hình 3.4. Biểu đồ biểu thị công suất động lực trên 100ha<br /> của các huyện thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế<br /> <br /> Ảnh hưởng của việc cơ giới hóa khâu thu hoạch lúa đến sản xuất nông<br /> nghiệp trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế.<br /> Qua điều tra nghiên cứu, thấy rằng cơ giới hóa khâu thu hoạch lúa có tác động<br /> lớn đến sản xuất nông nghiệp. Các tác động chính ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp,<br /> đó là: Đảm bảo thời vụ, tăng năng suất lao động, tăng chất lượng sản phẩm, góp phần<br /> chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp, phát triển ngành nghề, phát triển kinh tế - xã hội. Điều<br /> đó nói lên rằng, người dân đã nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề cơ giới hóa<br /> trong sản xuất nông nghiệp. Nhưng do nhiều nguyên nhân, đặc biệt là hạn chế về vốn và<br /> khoa học kỹ thuật nên việc đầu tư máy móc còn hạn chế.<br /> <br /> 83<br /> <br />