Nhà quản lý, ông là ai?
Quỳnh Hân, Minh Bùi
Doanh Nhân 360
Khái niệm “Nhà quản lý“được dùng dưới
nhiều tên gọi khác nhau. Trước đây, hay
sử dụng các tên: thầy cai, thầy đội, đốc
công... Ngày nay, là sếp, thủ trưởng, lãnh
đạo…
Người đảm nhiệm và người đánh giá Nhà
quản lý cũng chưa hiểu rõ khái niệm nhà
quản lý, chưa hiểu rõ vai trò của nhà quản
lý đối với doanh nghiệp và không nắm rõ
nghĩa vụ, quyền lợi và công việc quản lý.
Trong khi đó, vai trò của nhà quản lý hết sức then chốt đối với việc thành bại của doanh
nghiệp.
Sự nhập nhằng, không chính xác trong việc vận dụng khái niệm nhà quản lý có ảnh
hưởng đến hiệu quả trong hoạt động tại không ít doanh nghiệp. Bởi vậy, hiểu rõ khái
niệm Nhà quản lý là rất quan trọng. Nhà quản lý là ai và bản chất công việc của họ là gì?
Bài viết làm rõ các đặc điểm của nghề quản lý, đối tượng, phạm vi, mục đích của quản lý
cùng các phẩm chất, kỹ năng, kiến thức của nhà quản lý.
Định nghĩa nhà quản lý
Nhà quản lý (manager) là người đảm nhận trách nhiệm dẫn dắt, lãnh đạo, hướng dẫn hoạt
động quản lý cho một tổ chức hay một nhóm đối tượng quản lý nhất định thông qua việc
sử dụng các nguồn tài nguyên khác nhau về nhân lực, tài chính, vật tư, tri thức và giá trị
vô hình làm cho tổ chức ấy hoàn thành được những mục tiêu nhất định. Một tổ chức, hay
một nhóm đối tượng quản lý có thể thuộc bên sản xuất hay dịch vụ, kinh doanh hay phi
lợi nhuận, thuộc khu vực tư hay khu vực công, hành chính hay sự nghiệp…
Nhà quản lý có thể là một người đội trưởng đội bảo vệ cơ quan, một chị tổ trưởng tổ vệ
sinh đường phố, một công chức, viên chức bình thường trong bộ máy quản lý nhà nước,
một giám đốc của một doanh nghiệp, nhà nước hay tư nhân, một vị bộ trưởng hay một
ông thủ tướng…
Ở mỗi lĩnh vực khác nhau đòi hỏi mỗi nhà quản lý phải có những kiến thức, kỹ năng,
kinh nghiệm và công cụ hỗ trợ quản lý khác nhau. Các loại quản lý có thể có như: quản lý
các quá trình phát triển, quản lý dự án, quản lý công nghệ, quản lý môi trường, quản lý
chất lượng, quản lý tài chính, quản lý công, quản lý xã.
Định nghĩa nhà quản lý một doanh nghiệp
Nhà quản lý doanh nghiệp được xác định dựa trên những
yếu tố: vị trí, nhiệm vụ và hoạt động của nhà quản lý doanh
nghiệp. Thông thường, nhà quản lý một doanh nghiệp có
danh thiếp giao dịch ghi là: Tổng giám đốc, giám đốc điều
hành (CEO - Chief Executive Officer), giám đốc dự án,
giám đốc sản phẩm, giám đốc chương trình, phó giám đốc,
trưởng phòng, "quản trị viên"...
Vị trí của nhà quản lý doanh nghiệp:
Giám đốc điều hành (CEO) là vị trí quan trọng nhất, mang tính “chìa khóa”, để tạo nên
sự chuyên nghiệp ấy cho tất cả mọi công đoạn trong tổ chức và hoạt động doanh nghiệp,
kể cả khâu sản xuất, kinh doanh hay xây dựng thương hiệu.
Cấp trên của CEO là Hội đồng quản trị hay hội đồng cổ đông (nếu là công ty CP) hoặc
hội đồng thành viên (Công ty TNHH). Vai trò chủ yếu của một nhà quản lý là thực hiện
tốt nhiệm vụ mà cấp trên tin tưởng giao phó.
Cấp dưới của CEO là các Giám đốc chức năng và toàn bộ máy nhân sự của công ty.
Nhiệm vụ của nhà quản lý doanh nghiệp (CEO):
Nhiệm vụ của các CEO là đẩy mạnh tăng trưởng, tăng hiệu quả hoạt động và tăng lợi
nhuận, đồng thời thu hút và đào tạo những tài năng mới để tiếp tục duy trì sự ổn định và
phát triển của công ty. Hai nhiệm vụ quyết định mà một CEO phải làm được là xây dựng
và duy trì một mô hình kinh doanh thành công và xây dựng một tổ chức thật sự hiểu
mình.
Theo ông Đỗ Thành Tâm, Chủ tịch kiêm GĐ Cty tư vấn và hỗ trợ chiến lược Win-Win
“CEO thành công không phải là tối đa hóa lợi nhuận mà là tối đa giá trị dài hạn cho cổ
đông, nghĩa là tạo ra và thâu tóm giá trị khách hàng một cách hiệu quả, và không bao
giờ bằng lòng với giá trị mình tạo ra”.
Hoạt động quản lý của CEO:
Một nhà quản lý cao cấp sẽ đảm đương các công việc từ:
1) Lập chiến lược hoạt động cho công ty (hoạch định, chỉ đạo thực hiện và đánh giá chiến
lược): Nhà quản lý theo sát các diễn biến, dự tính các tình huống, lực chọn các mục tiêu,
xây dựng các kết hoạch, thiết lập các cơ chế, tổ chức các quá trình, huy động các nguồn
lực, điều phối các hoạt động, kiểm tra các công việc.
2) Thiết lập bộ máy quản lý, xây dựng văn hóa công ty: Nhà quản lý phải chịu trách
nhiệm cho việc tiếp tục duy trì các mối quan hệ với nhân viên, khách hàng chính, các cổ
đông, các nhà phân tích chứng khoán, các quan chức chính quyền, chính phủ, các nhà
làm luật, cơ quan báo chí ngôn luận, thậm chí những nhiệm vụ này còn lôi kéo họ ra khỏi
công việc điều hành công ty.
3) Thực hiện các hoạt động tài chính (huy động, sử dụng, kiểm soát vốn):
4) Sử dụng nhân lực bằng cách xây dựng và vận hành bộ máy nhân sự hiệu quả: nhà quản
lý tạo nên và giữ gìn sự gắn kết đội ngũ nhân lực, sức sống, sự thành đạt của mỗi tổ chức.
Cơ hội và thách thức với nghề Quản lý
Ngày nay, nghề quản lý thực sự là một nghề lao động trong xã hội, có những đặc thù
riêng với rất nhiều thách thức, khó khăn song cũng là một nghề có nhiều cơ hội phát
triển, thăng tiến. Nó đòi hỏi người làm
việc trong nghề phải luôn có cái nhìn xa
trông rộng, và phải luôn không ngừng
trau dồi tri thức.
Những cơ hội của nghề quản lý:
Các nhà quản lý chuyên nghiệp có thể
được các chủ sở hữu doanh nghiệp
tuyển dụng, mời về đảm nhận vị trí cao
như CEO trong doanh nghiệp mình.
Đây là một nghề lương rất cao, “đức
cao vọng trọng” trong xã hội, nghề lãnh đạo và quản lý các nghề khác (trong cùng một
công ty). Nhà quản lý thường được ưu đãi về cổ phần của doanh nghiệp và có mức lương
cao ứng với trách nhiệm của
họ.
CEO có vai trò rất lớn đối với doanh nghiệp. Với các tổ chức đầu tư tài chính chuyên
nghiệp, khi quyết định đầu tư vào đâu thì họ phải xét tới năng lực ban lãnh đạo ở đó,
trước hết là năng lực của các CEO. Trên sàn giao dịch chứng khoán, thì CEO cũng có ảnh
hưởng nhất định tới cổ phiếu. CEO có thể ảnh hưởng tới mọi hoạt động kinh doanh, quản
lý và các mối quan hệ của doanh nghiệp. Vì vậy, với các CEO có năng lực thì cơ hội
thăng tiến rất lớn và được đánh giá rất cao. Giữa các doanh nghiệp luôn tồn tại một cuộc
chiến “giành giật” những CEO tài năng có khả năng lãnh đạo công ty. Và đây chính là
một trong những cơ hội để các CEO thử sức và thể hiện khả năng của mình.
Xét ở tầm quốc gia, thực tiễn phát triền ở khắp các nước đã cho thấy nỗ lực của cộng
đồng các nhà quản lý ở tất cả các cấp là nhân tố quyết định sự bền vững, sức mạnh cạnh
tranh, sự phát triển và niềm kiêu hãnh của mỗi quốc gia. Với vai trò quan trọng đó, nên
các nhà quản lý có nhiều cơ hội phát triển cá nhân và cơ hội đóng góp vào sự phát triển
của nền kinh tế quốc gia nói chung.
Những thách thức của nghề quản lý:
Quản lý là một nghề vừa mang tính khoa học, lại vừa mang tính nghệ thuật. Là một nghề
khoa học nên đòi hỏi nhà quản lý phải được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp. Là một nghề
nghệ thuật đòi hỏi nhà quản lý phải có năng khiếu, và phải luôn luôn tự rèn luyện bản
thân mình. Những đòi hỏi đó thực sự là một thách thức đối với những người hoạt động
trong nghề, bởi việc kết hợp giữa tính chất khoa học và nghệ thuật là việc không dễ dàng.
Thực tế ở Việt Nam, các nhà quản lý vừa chưa thực sự được đào tạo một cách chuyên
nghiệp, vừa chưa được phát hiện, khai thác những năng lực, phẩm chất tiềm ẩn để trở
thành một nhà quản lý tốt.
Các nhà quản lý có nhiệm vụ và trách nhiệm rất lớn với doanh nghiệp. Vì vậy, khi lãnh
đạo doanh nghiệp thành công họ sẽ lên tới tột đỉnh vinh quang, nhưng khi thất bại thì họ
phải chịu những hậu quả vô cùng bạc bẽo. Vì vậy, "với các nhà quản trị doanh nghiệp, sự
vinh quang tột đỉnh và nỗi bất hạnh tận cùng đôi khi chỉ cách nhau một làn sương
mỏng". Để đạt tới đỉnh vinh quang, họ phải cố gắng không ngừng, và nhiều khi phải đánh
đổi nhiều thứ, mà không phải nhà quản lý nào cũng làm được.
Phẩm chất, kinh nghiệm, kiến thức… cần thiết của nhà quản lý
Nhà quản lý tốt phải hội tụ đủ tư chất, kinh nghiệm và kiến thức. Mỗi công cụ quản lý đó
là yếu tố cần thiết và cũng là nền tảng thành công của một nhà quản lý. Đặc biệt, nó quyết
định đến sự thành bại của doanh nghiệp và hình tượng của một nhà quản lý tài ba.
Phẩm chất cá nhân:
Nhà quản lý là người có tố chất sáng tạo, có tư duy phân tích chiến lược, quyết đoán và
đặc biệt là một người biết nhìn xa trông rộng và biết học hỏi những cái mới để hoàn thiện
bản thân. Bên cạnh đó, nhà quản lý luôn đưa ra được những quyết định đúng đắn, sáng
suốt trong mọi trường hợp
Theo bà Mai Hương Nội - TGĐ Cty CP Vincom thì "CEO
chỉ có thể học chứ… không dạy được. Có đầu óc bao quát,
tính toán, có tư duy lãnh đạo, biết sẻ chia, chịu trách nhiệm
thôi chưa đủ… người lãnh đạo còn cần có sự nhạy cảm và…
rất nhiều thứ khác, trong đó bao gồm cả sự sáng tạo"
Kiến thức và kỹ năng:
Nhà quản lý cần có năm kỹ năng quản lý tối thiểu sau: Xây dựng kế hoạch, Xây dựng tổ
chức, Sử dụng nhân lực, Lãnh đạo và Kiểm soát.
Không những thế, nhà quản lý cần phải phải học hỏi, cập nhật kiến thức quản trị mới, tự
đào sâu, tự tìm tòi nghiên cứu. Ngoài ra, nhà quản lý cần trang bị cho mình những kiến
thức nền tảng về khoa học quản trị (quản trị học). Đây được xem như phần móng để tạo
nền tảng tiếp thu, xây dựng “ngôi nhà kiến thức" về lĩnh vực này.
Hiện nay với những tiến bộ như vũ bão trong khoa học kỹ thuật, đặc biệt là trong công
nghệ thông tin, nhà quản lý còn phải biết sử dụng thành thạo các công cụ hỗ trợ trợ giúp
hiện đại vào công tác quản lý doanh nghiệp.
Kinh nghiệm quản lý:
Ở mỗi môi trường, một hoàn cảnh khác nhau, nhà quản lý cần phải trải nghiệm và đúc rút
cho mình những kinh nghiệm quản lý nhất định.
Phải trải nghiệm càng nhiều thứ, nhiều nghề, nhiều việc nhiều môi trường, hoàn cảnh
khác nhau, càng tốt. Vì là nghề dụng nhân, tiếp xúc, quản lý nhiều con người thuộc nhiều
lĩnh vực ngành nghề khác nhau trong bộ máy công ty mình, nên nhà điều hành không chỉ
cần kinh nghiệm về chuyên môn, mà còn cần cả vốn sống, thông hiểu về con người, về
xử thế.
Nghề quản trị là nghề có cường độ cao, lo nghĩ thay cho nhiều người, nên nhà quản trị
phải có sức khỏe dẻo dai để có thể chiến đấu bền bỉ, chịu đựng áp lực và thách thức rất
lớn trong nghề “khốc liệt” này. Như tục ngữ Việt có câu: "Một người lo, bằng một kho
người làm". Bạn không thể là một nhà quản lý tốt nếu như lúc nào bạn cũng bị áp lực
trong công việc đè nặng. Nhà quản lý cần biết cách nạp lại năng lượng và giải tỏa stress.
Phân biệt nhà quản lý với chủ sở hữu doanh nghiệp
Nhà quản lý và chủ sở hữu doanh nghiệp khác nhau về mục đích và quyền lợi đối với
doanh nghiệp. Hai khái niệm này thường bị nhiều người hiểu lầm do trên thực tế có
không ít người kiêm nhiệm luôn cả hai vai trò quản lý và chủ sở hữu trong doanh nghiệp.