Những ấn tượng sâu sắc của em khi đọc bài kí “Cha tôi” trích trong tác phẩm “Đặng Dịch Trai ngôn hành lục” của Đặng Huy Trứ

Đề  bài: Những  ấn tượng sâu sắc của em khi đọc bài kí “Cha tôi” trích trong tác  <br /> phẩm “Đặng Dịch Trai ngôn hành lục” của Đặng Huy Trứ<br /> Bài làm<br /> Hình ảnh người cha trong bài kí “Cha tôi” rút trong tác phẩm “Đặng Dịch Trai ngôn hành  <br /> lục” của Đặng Huy Trứ thật vô cùng cao đẹp. Bao niềm vui, nỗi buồn lo của người cha <br /> về chí tiến thủ và cuộc đời thăng / trầm của người con đã được tác giả nhắc lại một cách  <br /> sâu sắc và cảm động.<br /> Sự kiện thứ nhất: năm 1843, Đặng Huy Trứ 18 tuổi cùng đi thi Hương với cha tại trường  <br /> thi Phú Xuân, cha bị hỏng, con đỗ cử nhân. Người cha khóc, không phải vì mình thi trượt  <br /> mà chỉ sợ con “kiêu căng, tự mãn, ếch ngồi đáy giếng coi trời bằng vung, phúc đâu chẳng <br /> thấy, hoạ  dã sẵn chờ”. “Cổ  nhân đã nối: ‘Thiếu niên đăng khoa bất hạnh dã”. Thuyền  <br /> nhỏ kham sao nổi trọng tải lớn! Tôi lo lắng là vì thế.<br /> Sự kiện thứ hai xảy ra năm Đinh Mùi (1847). Đặng Huy Trứ thi Hội, đỗ tiến sĩ được xếp  <br /> thứ bảy. Tin vui báo về, người cha “lại rơi nước mắt” và nói: “Bậc đỗ  đại khoa ắt phải  <br /> là người phúc phận lớn. Con tôi đức độ  ra sao mà được như vậy, chỉ làm cho tôi thêm lo <br /> lắng”. Quả nhiên, vào thi Đình, Đặng Huy Trứ vì phạm huý mà bị tước mất cả học vị cử <br /> nhân, tiến sĩ. Cũng trong dịp đó, người bác ruột làm quan ngự  y qua đời. Cả  nhà ai cũng  <br /> buồn, riêng thân phụ  Đặng Huy Trứ  lại nói: ‘Tôi chỉ  thương anh tôi thôi! Công việc của <br /> Trứ  không đáng kể…” Sau việc tang, người cha lấy gương hai  ông Phạm Văn Huy  ở <br /> Thiên Lộc, ông Mai Anh Tuấn ở Thanh Hoá… để khuyên con, và nói: “Người ta ai chẳng  <br /> có lúc mắc sai lầm, quý là ở chỗ biết sửa chữa”.<br /> Câu “Thiếu niên đăng khoa nhất bất hạnh dã” có nghĩa là tuổi trẻ  mà đỗ  đạt cao là điều <br /> bất hạnh thứ nhất. Tuổi trẻ mà đỗ đạt cao là nhờ học giỏi, có tài năng lớn. Tuổi trẻ chưa  <br /> từng trải, dễ sinh ra tự kiêu, tự phụ khi có ít nhiều danh vọng, dễ coi thường mọi người <br /> bằng nửa con mắt. Đúng như người cha của Đặng Huy Trứ nói: “Chỉ sợ rồi lại kiêu căng, <br /> tự mãn, ếch ngồi đáy giếng coi trời bằng vung, phúc đâu chẳng thấy hoạ đã sẵn chờ”.<br /> Câu “Thiếu niên đăng khoa nhất bất hạnh dã” là một lời khuyên, lời cảnh báo có giá trị <br /> nhắc nhở những tài năng trẻ biết tu dưỡng đạo đức, khiêm tốn, nỗ lực không ngừng phấn  <br /> đấu: đã giỏi lại ngày một thêm giỏi, không được kiêu căng, tự mãn, tự phụ. Phải luôn ghi  <br /> nhớ:<br /> “Có tài mà cậy chi tài,<br /> Chữ tài liền với chữ tai một vần”.<br /> (“Truyện Kiều”­ Nguyễn Du)<br /> Câu nói “Thiếu niên đăng khoa nhất bất hạnh dã”, thời xưa cũng như  thời nay, sự  đúng, <br /> sai tùy thuộc đối với những con người cụ thể. Đối với bản thân Đặng Huy Trứ  là đúng. <br /> Nhưng đối với Nguyễn Hiền, thời nhà Trần mới 13 tuổi đã thi đỗ trạng nguyên, trở thành  <br /> một vị  quan to trong triều, thì lại không đúng. Lê Quý Đôn nổi tiếng thần đồng: lên 10 <br /> tuổi đã đọc hết Tứ  thư, Ngũ kinh, Bách gia chư tử. Năm 17 tuổi đỗ  đầu thi Hương, năm  <br /> 26 tuổi đỗ  đầu thi Hội, vào thi Đình đỗ  Bảng nhãn, làm quan to, từng giữ  nhiều chức  <br /> trọng yếu của triều đình thời nhà Lê; năm 1778 quyến Tể  tướng. Sách của ông viết ra <br /> gần 40 bộ gồm hàng trăm quyển sách đủ các lĩnh vực văn, sử, địa, triết học… Ông được  <br /> ngợi ca là nhà bác học của Đại Việt trong thế kỉ XVIII. Với Lê Quý Đôn, thì câu nói trên <br /> lại không đúng nữa.<br /> Ngày nay cũng thế  thôi. Tuy môi trường giáo dục tiến bộ  hơn, hiện đại hơn, nhưng bài <br /> học khiêm tốn, tránh kiêu căng, tự phụ, tự mãn vẫn là bài học vô cùng sâu sắc đối với bất  <br /> cứ ai, nhất là đối với những thần đồng, những tài năng trẻ sớm đổ đạt. Câu nói vẫn đúng <br /> hoặc có thể sai với từng con người cụ thể. Câu nói trôn là một Lời khuyên vàng , để  lại <br /> tiếng thơm cho đời.<br /> Trước việc con trai bị tước cả học vị cử nhân lên tiến sĩ, lời nói của Đặng Dịch Trai tiên  <br /> sinh hàm chứa tính triết lý sâu sắc:<br /> Khi người ta dây đủ lắm thì Trời gọt bớt đi cho bằng.<br /> Sau cơn sấm sét, mưa móc lại có thể tưới nhuần.<br /> Nếu cố gắng học, vẫn còn nhiều hy vọng.<br /> Buổi sáng mất, buổi chiều lại thu vê.<br /> Người ta ai chẳng có lúc mắc sai lầm, quỷ là ở chỗ biết sửa chữa.<br /> Việc đỗ, hỏng trong thi cử  là chuyện tất nhiên. Đi thi, ai cũng hy vọng đỗ  đạt cao. Đệ <br /> nhất buồn là chuyên hỏng thi… Thi không ăn ớt thế mà cay!”. Có nhà thơ đã nói như thế!<br /> Đặng Dịch Trai đã khuyên con “nỗ  lực tu tỉnh, cho nên đã sẩy chân ngã mà lợi dùng lén  <br /> được… Người ỉa ai chẳng có ỉm mắc sai lầm, quý là ở chỗ biết sửa chữa”. Lời khuyên ấy <br /> mang tính triết lý thâm trầm. Bài học về  sự  nỗ  lực phấn đấu, kiên trì bền bỉ, biết sửa <br /> chữa sai lầm để  vươn lên là bài học quý báu đối với tuổi trẻ  trong học hành thi cử  và  <br /> trong cuộc sống mai sau.<br /> Đoạn kết: “ông Phạm Văn Huy ở Thiên Lộc… quỷ tà ở chỗ biết sửa chữa’ mang ý nghĩa <br /> bài học nhân sinh đặc sắc: Thua keo này ta bày keo khác; Thất bại là mẹ thành công dũng  <br /> cảm đứng thẳng dậy sau khi ngã, có chí thì nên.<br />  <br />