Nồng độ lipid máu trên bệnh nhân vẩy nến tại Bệnh viện Da Liễu Thành phố Hồ Chí Minh

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> NỒNG ĐỘ LIPID MÁU TRÊN BỆNH NHÂN VẨY NẾN<br /> TẠI BỆNH VIỆN DA LIỄU THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH<br /> Lê Minh Phúc*, Nguyễn Tất Thắng*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Vẩy nến là một bệnh da viêm mạn tính ảnh hưởng đến hơn 2% dân số, có thể liên quan đến sự gia<br /> tăng bệnh suất và tử suất của các biến cố tim mạch, hội chứng chuyển hóa, rối loạn lipid máu… Nghiên cứu này<br /> giúp đánh giá nồng độ lipid máu trên bệnh nhân vẩy nến tại Việt Nam, từ đó giúp ích trong việc tầm soát và điều<br /> trị sớm rối loạn lipid máu nhằm phòng ngừa xơ mỡ động mạch trên bệnh nhân vẩy nến.<br /> Mục tiêu: So sánh nồng độ lipid của bệnh nhân vảy nến với người bình thường, tìm mối liên quan giữa<br /> nồng độ lipid máu với các yếu tố nguy cơ, thời gian bệnh và độ nặng của bệnh.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang phân tích trên 50 bệnh nhân vẩy nến và 50 người bình thường.<br /> Kết quả: Nồng độ triglyceride ở bệnh nhân vẩy nến cao hơn người bình thường (p =0,02). Nồng độ HDL ở<br /> bệnh nhân vẩy nến thấp hơn người bình thường (p =0,001). Không có sự khác biệt về nồng độ cholesterol TP,<br /> LDL. Không có mối tương quan giữa nồng độ lipid máu của bệnh nhân vẩy nến và các yếu tố nguy cơ, thời gian<br /> bệnh. Nồng độ LDL có liên quan đến độ nặng của bệnh vẩy nến (p =0,02).<br /> Kết luận: Cần tầm soát rối loạn lipid máu trên bệnh nhân vẩy nến nhằm phòng ngừa xơ mỡ động mạch và<br /> các biến chứng của nó.<br /> Từ khóa: nồng độ lipid máu, vẩy nến<br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE LIPID PROFILE IN PATIENTS WITH PSORIASIS AT HOSPITAL<br /> OF DERMATO-VENEROLOGY IN HO CHI MINH CITY<br /> Le Minh Phuc, Nguyen Tat Thang<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 260 - 67<br /> Background: Psoriasis is a chronic inflammatory dermatosis which affects more than 2% of the population.<br /> This disease may be associated with an increased morbidity and mortality from cardiovascular events, metabolic<br /> syndrome, serum lipid abnormalities, etc. This study aims to evaluate the lipid profiles in patients with psoriasis<br /> in Vietnam, which helps to diagnosis and treat hyperlipidaemia early in patients with psoriasis to prevent<br /> psoriatic patients from the atherosclerosis.<br /> Objective: To compare the lipid profiles in psoriatic patients with non-affected individuals, to find<br /> correlation with risk factors, induration and severity.<br /> Method: Performing a analyzed cross-sectional study in 50 psoriatic patients and 50 healthy people.<br /> Results: The triglyceride serum was significantly higher (p =0.02), and serum HDL was significantly lower<br /> in patients with psoriasis (p = 0.001), respectively. The serum cholesterol and LDL of psoriatic patients were not<br /> significantly different from those of healthy people. There was no significant correlation between the lipid profiles<br /> and risk factors, and induration in psoriatic patients. The correlation between LDL and PASI was significant (p =<br /> * Bộ môn Da Liễu – ĐHYD TP. HCM<br /> Tác giả liên lạc: PGS.TS Nguyễn Tất Thắng<br /> thangngtat@yahoo.com<br /> <br /> 260<br /> <br /> ĐT: 0903350104<br /> <br /> Email:<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa II<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 0.02).<br /> Conclusion: It is necessary to do screening and treatment of hyperlipidaemia early in patients with psoriasis<br /> to prevent the atherosclerosis and its complications.<br /> Key words: lipid profiles, psoriasis<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Vẩy nến là một bệnh da viêm mạn tính ảnh<br /> hưởng đến hơn 2% dân số, đặc trưng bởi sự<br /> tăng sinh tế bào sừng và tẩm nhuận viêm lớp bì<br /> và thượng bì. Bệnh có thể liên quan đến sự gia<br /> tăng bệnh suất và tử suất của các biến cố tim<br /> mạch, đặc biệt là ở những trường hợp vẩy nến<br /> nặng và kéo dài(7). Tuy nhiên cơ chế bệnh sinh<br /> của những trường hợp xơ vữa huyết khối trên<br /> bệnh nhân vẩy nến vẫn còn đang được nghiên<br /> cứu làm rõ thêm. Có nhiều yếu tố như nồng độ<br /> lipid và lipoprotein bất thường, tăng stress oxy<br /> hóa, giảm khả năng chống oxy hóa(12,15) và<br /> những yếu tố nguy cơ khác như tăng huyết áp,<br /> béo phì, tiểu đường liên quan đến vẩy nến.<br /> Đã có một số nghiên cứu trên bệnh nhân vẩy<br /> nến cho thấy sự biến đổi nồng độ các lipid gây<br /> xơ vữa mạch như tăng triglyceride, tăng<br /> cholesterol toàn phần, tăng LDLc (low-density<br /> lipoprotein cholesterol), tăng VLDLc (very-lowdensity lipoprotein cholesterol), và giảm nồng<br /> độ<br /> HDLc<br /> (high-density<br /> lipoprotein<br /> (1,7,10,11,12,15)<br /> cholesterol)<br /> .<br /> Theo hiểu biết của chúng tôi, hiện chưa có<br /> nghiên cứu nào về vấn đề trên tại Việt Nam, vì<br /> vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu so sánh<br /> nồng độ lipid máu trên bệnh nhân vẩy nến so<br /> với người bình thường khỏe mạnh. Nghiên cứu<br /> này giúp đánh giá nồng độ lipid máu trên bệnh<br /> nhân vẩy nến tại Việt Nam, từ đó giúp ích trong<br /> việc tầm soát và điều trị sớm rối loạn lipid máu<br /> nhằm phòng ngừa xơ mỡ động mạch trên bệnh<br /> nhân vẩy nến, cải thiện tiên lượng sống và chất<br /> lượng cuộc sống cho bệnh nhân.<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Tổng quát<br /> Khảo sát nồng độ lipid máu trên bệnh nhân<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa II<br /> <br /> vẩy nến tại bệnh viện Da Liễu thành phố Hồ Chí<br /> Minh từ 01/12/2009 đến 31/05/2010.<br /> <br /> Chuyên biệt<br /> So sánh nồng độ lipid máu (cholesterol toàn<br /> phần, triglyceride, LDL, HDL) của bệnh nhân<br /> vẩy nến với người bình thường.<br /> Xác định mối liên quan giữa nồng độ lipid<br /> máu với các yếu tố nguy cơ, và với một số đặc<br /> điểm lâm sàng như thời gian bệnh, độ nặng của<br /> bệnh trên bệnh nhân vẩy nến.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Cắt ngang phân tích.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Dân số đích<br /> Tất cả bệnh nhân vảy nến.<br /> Dân số mục tiêu<br /> Tất cả bệnh nhân vẩy nến đến khám hay<br /> nhập viện điều trị tại bệnh viện Da Liễu thành<br /> phố Hồ Chí Minh từ 01/12/2009 đến 31/5/2010.<br /> <br /> Cỡ mẫu<br /> <br /> n = 50<br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn mẫu<br /> Tiêu chí chọn vào<br /> Không thuộc tiêu chí loại trừ.<br /> Nhóm bệnh: bệnh nhân đến khám hay nhập<br /> viện tại bệnh viện Da liễu thành phố Hồ Chí<br /> Minh, được chẩn đoán vẩy nến (dựa vào lâm<br /> sàng và giải phẫu bệnh).<br /> Nhóm người bình thường: những người<br /> muốn kiểm tra lipid máu và tình nguyện tham<br /> gia nghiên cứu, được chọn từ cán bộ, nhân<br /> viên, học viên đang làm việc hay học tập tại<br /> <br /> 261<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> bệnh viện Da Liễu thành phố Hồ Chí Minh.<br /> hay những người đến điều trị thẫm mỹ da<br /> (đốt nốt ruồi, triệt lông…) tại bệnh viện Da<br /> Liễu thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Nhóm người bình thường được chọn bắt cặp<br /> với nhóm bệnh về tuổi và giới tính.<br /> <br /> Tiêu chí loại trừ<br /> Không đồng ý tham gia nghiên cứu.<br /> Người có bệnh gây tăng lipid máu thứ phát<br /> như: nhược giáp, tiểu đường, hội chứng thận<br /> hư, suy thận mạn, bệnh mô liên kết.<br /> Trong vòng 6 tháng trở lại có sử dụng các<br /> thuốc: ức chế beta, thiazide, corticosteroid,<br /> retinoids, cyclosporine, và những thuốc hạ lipid<br /> máu.<br /> Chỉ số khối cơ thể (BMI) >30..<br /> Có thai hoặc đang cho con bú.<br /> <br /> Phương pháp chọn mẫu<br /> Liên tục, không ngẫu nhiên và không xác<br /> suất.<br /> <br /> Phân tích số liệu<br /> Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS<br /> 16.0.<br /> <br /> Cách tiến hành nghiên cứu<br /> Bệnh nhân được làm bệnh án theo mẫu<br /> chung, chú ý đến tiền sử và bệnh sử, những<br /> thuốc đã và đang sử dụng, hoạt động thể lực,<br /> uống rượu bia, hút thuốc lá.<br /> Máu tĩnh mạch được lấy buổi sáng lúc đói<br /> (bữa ăn cuối cách 12 tiếng) để đo nồng độ<br /> triglyceride, cholesterol toàn phần và HDL.<br /> Nồng độ LDL được tính theo công thức:<br /> VLDL = triglyceride/5; LDL = cholesterol TP –<br /> (VLDL + HDL).<br /> Xét nghiệm giải phẫu bệnh và nồng độ lipid<br /> máu tiến hành tại Khoa Xét nghiệm – BV Da liễu<br /> TP. HCM.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Đặc điểm dịch tễ và yếu tố nguy cơ<br /> Bảng 1: Đặc điểm dịch tễ va yếu tố nguy cơ của đối<br /> tượng nghiên cứu<br /> <br /> 262<br /> <br /> Đặc điểm<br /> Giới<br /> Nam<br /> <br /> Nhóm người<br /> Nhóm bệnh<br /> bình thường So sánh<br /> (n = 50)<br /> (n = 50)<br /> 37 (74%)<br /> <br /> Nữ<br /> Tuổi<br /> <br /> 37 (74%)<br /> <br /> 13 (26%)<br /> 13 (26%)<br /> 40,76 ± 40,20 ± 10,53<br /> 14,34 (từ 15 (từ 17 – 65)<br /> – 80)<br /> Huyết áp tâm thu (mmHg)<br /> < 140<br /> 41 (82%)<br /> 46 (92%)<br /> 140 – 159<br /> 8 (16%)<br /> 4 (8%)<br /> > 160<br /> 1 (2%)<br /> 0 (0%)<br /> Huyết áp tâm trương (mmHg)<br /> < 90<br /> 40 (80%)<br /> 45 (90%)<br /> 90 – 99<br /> 10 (20%)<br /> 5 (10%)<br /> BMI (kg/m2)<br /> 21,53 ± 2,9 22,34 ± 2,8 (từ<br /> (từ 16 – 28)<br /> 17 – 30)<br /> Hoạt động thể lực<br /> Không đều<br /> 30 (60%)<br /> 31 (62%)<br /> 1 lần/tuần<br /> 4 (8%)<br /> 7 (14%)<br /> > 1 lần/tuần<br /> 16 (32%)<br /> 12 (24%)<br /> Ht thuốc l<br /> Không bao giờ<br /> 23 (46%)<br /> 28 (56%)<br /> Hàng ngày<br /> 19 (38%)<br /> 11 (22%)<br /> Thỉnh thoảng<br /> 3 (6%)<br /> 6 (12%)<br /> Trước đây (đã bỏ)<br /> 5 (10%)<br /> 5 (10%)<br /> Uống rượu, bia<br /> Không bao giờ<br /> 22 (44%)<br /> 19 (38%)<br /> 1 lần/tháng<br /> 5 (10%)<br /> 12 (24%)<br /> 2 – 4 lần/tháng<br /> 12 (24%)<br /> 14 (28%)<br /> 2 – 3 lần/tuần<br /> 9 (18%)<br /> 3 (6%)<br /> > 3 lần/tuần<br /> 2 (4%)<br /> 2 (4%)<br /> <br /> Không<br /> khác biệt<br /> p = 0,82<br /> <br /> p = 0,14<br /> <br /> p = 0,16<br /> p = 0,16<br /> <br /> p = 0,5<br /> <br /> p = 0,31<br /> <br /> p = 0,18<br /> <br /> Nhận xét: các đặc điểm chung giữa 2 nhóm<br /> khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05)<br /> <br /> Một số đặc điểm liên quan đến bệnh vẩy<br /> nến<br /> Thời gian bệnh<br /> Thời gian bệnh trung bình là 7,48 ± 6,52 năm,<br /> trong đó bệnh nhân mắc bệnh kéo dài ít nhất là<br /> 1 năm, nhiều nhất là 27 năm.<br /> Chỉ số PASI<br /> Từ 2,7 đđến 37,3 và trung bình: 18,88 ± 10,18<br /> Phân loại: múc độ nhẹ: 15 bệnh (30%), mức<br /> độ vừa: 35 bệnh (70%).<br /> <br /> Phân loại lâm sàng<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa II<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> Vẩy nến mảng: 38 (76%), vẩy nến giọt: 2<br /> (4%), vẩy nến mủ: 4 (8%), đỏ da toàn thân do<br /> vẩy nến: 6 (12%).<br /> <br /> So sánh nồng độ lipid máu giữa bệnh nhân<br /> vẩy nến và người bình thường<br /> Bảng 2: So sánh nồng độ lipid máu giữa bệnh nhân<br /> vẩy nến và người bình thường<br /> Loại lipid<br /> <br /> Nhóm vẩy<br /> <br /> (mmol/dl)<br /> <br /> nến (n = 50)<br /> <br /> Nhóm người<br /> bình thường So sánh<br /> <br /> 1,64 ± 0,98<br /> <br /> 1,23 ± 0,73<br /> <br /> p = 0,02<br /> <br /> Cholesterol TP<br /> <br /> 4,15 ± 1,16<br /> <br /> 4,26 ± 0,95<br /> <br /> p = 0,61<br /> <br /> HDL<br /> <br /> 1,36 ± 0,65<br /> <br /> 1,84 ± 0,77 p = 0,001<br /> <br /> LDL<br /> <br /> 2,04 ± 1,20<br /> <br /> 1,86 ± 0,98<br /> <br /> Mối liên quan giữa nồng độ lipid máu và thời<br /> gian bệnh<br /> Bảng 3: Nồng độ lipid máu ở bệnh nhân vẩy nến theo<br /> thời gian bệnh<br /> (mmol/dl)<br /> <br /> Nhóm I<br /> <br /> Nhóm II<br /> <br /> Nhóm III<br /> <br /> n = 16<br /> <br /> n = 18<br /> <br /> Cholesterol 3,91 ± 0,98 4,30 ± 1,02 4,23 ± 1,49 p = 0,60<br /> <br /> 41<br /> 8<br /> 41<br /> 8<br /> 41<br /> 8<br /> 41<br /> 8<br /> <br /> Cholesterol<br /> LDL<br /> HDL<br /> <br /> HDL<br /> <br /> 1,38 ± 0,58 1,63 ± 0,85 1,05 ± 0,22 p = 0,049<br /> <br /> LDL<br /> <br /> 1,81 ± 1,04 1,77 ± 1,01 2,58 ± 1,42 p = 0,09<br /> <br /> Nhận xét: nồng độ lipid máu giữa các<br /> khoảng thời gian bệnh khác biệt không có ý<br /> nghĩa thống kê (p > 0,05).<br /> <br /> Mối liên quan giữa nồng độ lipid máu và độ<br /> nặng của bệnh<br /> Bảng 4: Nồng độ lipid máu ở bệnh nhân vẩy nến theo<br /> độ nặng của bệnh (chỉ số PASI)<br /> <br /> p = 0,98<br /> p = 0,06<br /> p = 0,12<br /> p = 0,02<br /> <br /> nồng độ<br /> (mmol/dl)<br /> 1,61 ± 0,98<br /> 1,83 ± 1,05<br /> 4,12 ± 1,18<br /> 4,19 ± 1,18<br /> 2,05 ± 1,19<br /> 1,96 ± 1,36<br /> 1,33 ± 0,66<br /> 1,39 ± 0,56<br /> <br /> so sánh<br /> p = 0,76<br /> p = 0,78<br /> p = 0,98<br /> p = 0,35<br /> <br /> Nhận xét: Nồng độ lipid máu ở bệnh nhân<br /> vẩy nến giữa các mức huyết áp tâm thu khác<br /> biệt không có ý nghĩa thống kê.<br /> Bảng 6: Lipid máu và HA tâm trương<br /> <br /> triglyceride<br /> <br /> LDL<br /> HDL<br /> <br /> TP<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa II<br /> <br />