Phân tích giá trị hiện thực và nhân đạo của Vơ chồng A Phủ - Tô Hoài

Đề bài: Phân tích giá trị hiện thực và nhân đạo của Vơ chồng A Phủ ­ Tô Hoài<br /> <br /> Bài làm<br /> <br /> Truyện Vợ  chồng A Phủ được rút từ  tập Truyện Tây Bắc của nhà văn Tô Hoài sáng tác <br /> năm 1953. Tập truyện này đã từng được giải nhất giải thưởng văn nghệ 1954 ­ 1955. Vợ <br /> chồng A Phủ là một thành công xuất sắc của Tô Hoài sau cách mạng, là thành tựu của văn  <br /> học kháng chiến chống Pháp đồng thời là tác phẩm tiêu biểu về đề  tài miền núi. Truyện <br /> có kết cấu chặt chẽ, dẫn dắt tự  nhiên hấp dẫn. Có được điều đó là nhờ  cái nhìn hiện <br /> thực sắc sảo và chủ nghĩa nhân đạo của nhà văn.<br /> <br /> Truyện Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài đã phản ánh được một cách khá chân thực và sinh  <br /> động bức tranh đời sống xã hội của dân tộc miền núi Tây Bắc trước ngày giải phóng <br /> Điện Biên. Đó là một thành công có ý nghĩa khai phá của nhà văn Tô Hoài về đề tài miền  <br /> núi trong văn học Việt Nam hiện đại.<br /> <br /> Dưới ngòi bút của nhà văn người đọc thấy được trong vùng giặc Pháp chiếm đóng thời  <br /> bấy giờ vẫn tồn tại chế độ  lang đạo Thổ Ty, một kiểu phong kiến  ở miền núi còn khắc  <br /> nghiệt tàn ác hơn nhiều so với chế độ  phong kiến thực dân ở  miền xuôi mà đã được các <br /> nhà văn hiện thực khác như  Ngô Tất Tố, Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng Phụng mô tả <br /> chân thực trong các tác phẩm trước Cách mạng tháng Tám. Hiện thân của chế  độ  lang  <br /> đạo Thổ  Ty dã man  ấy là cha con nhà thống lý Pá Tra. Bọn chúng đã lợi dụng và dùng <br /> cường quyền cùng hủ tục phong kiến miền núi để  biến những người lao động thành nô  <br /> lệ không công, lao động khổ sai như trâu ngựa để làm giàu cho chúng. Nhà thống lý Pá Tra <br /> đã bắt Mị về làm con dâu trừ nợ! Đã bao lần Mị định trốn về với bố nhưng vì đã bị trình  <br /> con ma nhà thống lý nhận mặt nên đành phải cam chịu chờ đến ngày mà rũ xương ở  đây  <br /> thôi. Sau này A Phủ cũng bị buộc vay nợ nộp phạt và phải  ở nợ  đời đời, không mong gì <br /> thoát ra được. Để  củng cố cho chính sách cai trị  ấy, chúng dùng tư  tưởng mê tín dị  đoan  <br /> tạo thành một thế lực vô hình trói buộc và hù dọa người dân lao động miền núi, làm cho  <br /> họ sợ hãi, cam chịu trong vòng kìm kẹp. Cướp vợ về trình ma đã đành, cho vay cúng trình <br /> ma. Cảnh Pá Tra đốt hương khấn vái lầm rầm kêu con ma về nhận mặt người vay nợ tạo <br /> nên một cảnh tượng ma quái hãi hùng như địa ngục trần gian, nơi giam hãm những người  <br /> dân vô tội.<br /> <br /> Ngòi bút giàu tính hiện thực của Tô Hoài cũng đã cung cấp cho độc giả những trang mô tả <br /> về cảnh trói người, đánh người tàn nhẫn hơn cả thời trung cổ. Chồng MỊ không xem cô là <br /> người, chẳng năm nào cho Mị  đi chơi ngày Tết. Khi thấy Mị  muốn đi chơi, A Sử  liền <br /> bước lại xách cả thúng đay trói đứng Mị lại rồi quấn tóc vợ lên cột nhà làm cho vợ không  <br /> cúi, không nghiêng đầu được nữa. Sau đó hắn trói vợ cũng như thắt cái dây lưng, tắt đèn, <br /> khép cửa, dửng dưng lạnh lùng không suy nghĩ, không xúc động. Sau này, khi Mị  bóp  <br /> thuốc cho A Sử, mệt quá thiếp đi, A Sử liền đạp chân vào mặt Mị một cách tàn nhẫn, phũ  <br /> phàng. Mà Pá Tra đã có lần trói đứng một cô con dâu cho đến chết. Đến lượt A Phủ, bị <br /> đánh khi anh dám đánh lại con quan thống lý: A Phủ  quỳ  giữa nhà chịu đòn, im như  cái  <br /> tượng đá. Mặt A Phủ sưng lên, môi và đuôi mắt dập chảy máu. Người thì đánh, người thì  <br /> quỳ  kể  lể  chửi bới. Cứ  như  thể  suốt chiều, suốt đêm, càng hút, càng tỉnh, càng đánh.  <br /> Chưa ở đâu mạng sống và phẩm giá con người bị coi nhẹ như thế!<br /> <br /> Qua Vợ  chồng A Phủ, Tô Hoài cũng đã tố  cáo một cách xử  kiện vô lý quái gở  của bọn  <br /> thống lí và hình thức bóc lột phổ biến của chúng là cho vay nặng lãi để cột chặt người lao <br /> động vào số phận nô lệ, phụ thuộc vào bọn chủ. Chứng kiến cuộc xử kiện, chúng ta thấy  <br /> người phát đơn kiện và đồng thời cũng là quan tòa. Và khi kết thúc phiên tòa, thì quan tòa <br /> xì một trăm đồng bạc hoa xoè tiền phí tổn trên mặt tráp bắt người thua kiện sờ  tay lên <br /> đồng tiền nhận mặt thay cho chữ ký vào bản án chung thân.<br /> <br /> Vợ  chồng A Phủ không chỉ  vạch trần tội ác của bọn phong kiến miền núi mà còn phơi  <br /> bày tội ác của bọn thực dân Pháp lâu nay đang chiếm đóng Tây Bắc. Bọn chúng đã tìm  <br /> đến những bản làng xa xôi đốt phá nhà cửa, cướp nhà, cướp cửa và bắt nhân dân phải đi  <br /> phục dịch cho chúng.<br /> <br /> Vợ chồng A Phủ còn là bức tranh chân thực về cuộc sống đau thương bi thảm của người  <br /> lao động miền núi. Dưới hai tầng áp bức của phong kiến và đế quốc thực dân, người lao <br /> động phải chịu đựng biết bao nỗi khổ đau. Cuộc đời của Mị và A Phủ trước khi bỏ trốn <br /> khỏi Hồng Ngài về  Phiêng Sa trong lòng bàn tay cha con Pá Tra là tượng trưng cho nỗi  <br /> khổ đó. Mị vốn là một cô gái đẹp mang trong mình biết bao nhiêu phẩm chất tốt đẹp. Thế <br /> mà kể  từ  khi bước chân về  làm con dâu trừ  nợ, thực chất là nô lệ  không công cho nhà  <br /> thống lý, dưới mắt tầng áp bức cường quyền, thần quyền và hủ tục phong kiến miền núi, <br /> Mị  phải sống một chuỗi ngày đau thương tăm tối tủi nhục. Mị  không chỉ  bị  hành hạ  về <br /> thể xác mà còn bị đày đọa về tinh thần...<br /> <br /> Sự đau khổ tủi cực đã cướp mất tuổi thanh xuân của Mị, biến cô thành một kẻ cam chịu.  <br /> Cô gái Mèo trẻ  đẹp, tài hoa, giàu lòng yêu đời thủa nào giờ  gần như  đã chết, chí còn là  <br /> người đàn bà thân xác héo khô, tâm hồn lạnh lẽo trống vắng, Mị ngày càng không nói.<br /> <br /> Mị mất hết cảm giác thời gian, không dĩ vãng, không hiện tại, không tương lai. Cuộc đời <br /> Mị chỉ còn thu nhỏ lại qua cái ô cửa sổ bằng bàn tay mờ mờ trăng trắng không biết sương  <br /> hay nắng. Mị gần như tê liệt hết sức sống lùi lũi như  con rùa trong xó cửa. Băng những  <br /> chi tiết  ấy, Tô Hoài đã làm cho bức tranh hiện thực càng thêm sinh động, vừa có chiều <br /> rộng, vừa có chiều sâu.<br /> <br /> Sự  xuất hiện của nhân vật chính A Phủ  cũng bị  bắt làm con ở  trừ  nợ  đã làm hoàn chỉnh  <br /> thêm bức tranh hiện thực và giá trị  tố  cáo của tác phẩm. A Phủ  là một chàng trai khoẻ <br /> mạnh, gan góc yêu chính nghĩa, vốn không nợ  nần gì nhà thống lý Pá Tra, lại lao động  <br /> giỏi, sống phóng khoáng tự  do như  con chim trời giữa núi rừng Tây Bắc. Vậy mà cuối  <br /> cùng cũng không thoát khỏi ách áp bức của bọn chúa đất phong kiến, phải rơi vào thân  <br /> phận kẻ nô lệ  suốt đời trong nhà thống lý Pá Tra. Chỉ  vì dám đánh lại con quan là A Sử <br /> trong việc phá đám chơi ngày Tết mà A Phủ bị bắt về làm đứa ở gạt nợ, làm con trâu, con <br /> ngựa cho nhà thống lý. Cũng như Mị, những ngày sống ở nhà Pá Tra, A Phủ chịu biết bao <br /> sự đày đọa nhục hình cả thể xác lẫn tinh thần. A Phủ gần như tê liệt hết sức phản kháng. <br /> Anh đã từng phải ngồi im như tượng đá để chịu đòn và phải bất lực để  cho những dòng  <br /> nước mắt chảy trong những đêm bị  trói đứng trong góc nhà, thần chết dường như đã vẽ <br /> những nét đen ngòm trên hai hõm má xám đen lại vì tuyệt vọng và đau khổ của A Phủ.<br /> <br /> Giá trị nhân đạo là giá trị cơ bản của tác phẩm văn học chân chính. Nó được tạo nên bởi  <br /> niềm cảm thông sâu sắc đối với nỗi đau của con người, sự nâng niu, trân trọng những nét  <br /> đẹp trong tâm hồn con người và lòng tin vào khả năng vươn dậy của họ. Chủ nghĩa nhân  <br /> đạo mới không chỉ  yêu thương, đồng cảm với những nỗi khổ  của con người mà còn <br /> hướng tới, nhằm giải phóng cho con người khỏi mọi xiềng xích áp bức khổ  đau và tạo  <br /> điều kiện cho họ  trở  thành những con người tự  do, những con người tự chủ chiến đấu  <br /> chống lại mọi thế  lực bạo tàn để  xây dựng cuộc sống hạnh phúc cho mình. Hiểu giá trị <br /> nhân đạo như vậy, ta thấy trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ tư tưởng nhân đạo biểu hiện  <br /> trước hết  ở  niềm cảm thông sâu sắc đối với số  phận bất hạnh bị  mất quyền sống của  <br /> người lao động miền núi mà tiêu biểu là Mị và A Phủ.<br /> <br /> Tác phẩm đã lên án gay gắt thế lực thực dân phong kiến mà điển hình là cha con thống lý  <br /> Pá Tra, đã lợi dụng cường quyền, thần quyền, hủ tục phong kiến miền núi để biến người <br /> lao động thành nô lệ không công và đối xử với họ lạnh lùng, tàn nhẫn như đối xử với con  <br /> vật. Ngòi bút của Tô Hoài thấm nhuần tinh thần nhân đạo thể hiện ở việc đã khám phá ra <br /> những nét phẩm chất tốt đẹp của người lao động và đặt niềm tin, sự  trân trọng đối với <br /> những khát vọng sống tốt đẹp của những con người bị đọa đày đau khổ. Đó cũng là sự kế <br /> tiếp truyền thống nhân đạo của dân tộc và phát triển ở mức cao hơn. Tác phẩm cũng chỉ <br /> ra con đường giải phóng thực sự  của người lao động từ  tự  phát đến tự  giác, tư  tăm tối  <br /> đau thương vươn lên dưới ánh sáng của tự do dưới sự lãnh đạo của Đảng. Đó cũng là sự <br /> tỏa sáng của chủ nghĩa nhân đạo mới khác hẳn với chủ nghĩa nhân đạo thời phong kiến <br /> mà một số nhà văn nhà thơ xưa kia trong tác phẩm của mình đề cao quyền sống của con <br /> người, khát vọng tự do của con người nhưng chưa tìm ra con đường đi cho họ.<br /> <br /> Vợ  chồng A Phủ  đã cho người đọc thấy được một cách chân thực, sinh động về  cuộc <br /> sống và con người ở vùng cao Tổ quốc. Tác giả đã lên án những thế lực phong kiến miền  <br /> núi, thế lực thực dân xâm lược, thông cảm sâu sắc với số phận của người nông dân miền  <br /> núi đồng thời khẳng định những phẩm chất tốt đẹp của họ. Và tác phẩm sống mãi với  <br /> thời gian là nhờ  có ngòi bút hiện thực sắc sảo và tấm lòng nhân đạo cao cả của nhà văn <br /> khi viết về đồng bào Tây Bắc giàu tình nghĩa, thuỷ chung với cách mạng.<br />