Phân tích hình ảnh sĩ tử và quan trường qua hai câu thơ: “Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ, Ậm oẹ quan trường miệng thét loa". (Trần Tế Xương, Vịnh khoa thi Hương)

Đề bài: Phân tích hình ảnh sĩ tử và quan trường qua hai câu thơ: “Lôi thôi sĩ tử  vai  <br /> đeo   lọ,   Ậm   oẹ   quan   trường   miệng   thét   loa".   (Trần   Tế   Xương,   Vịnh   khoa   thi  <br /> Hương)<br /> Bài làm<br /> Kẻ sĩ xưa vốn không “Đề huề lưng túi gió trăng”, “vào trong phong nhã ra ngoài hào hoa”  <br /> như  chàng Kim của Nguyễn Du thì cũng "đầu đội trời chân đạp đất" “Chí nam nhi nam  <br /> bắc tây đông” như  Nguyễn Công Trứ. Bởi vậy nên ta thấy lạ  lắm, kì lắm cho những  <br /> chàng sĩ tử trong bộ dạng thế này:<br /> “Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ”<br /> Những học trò của cửa Khổng sân Trình nhưng chẳng khác nào phường buôn thùng bán  <br /> mẹt, đầu đường xó chợ. Tú Xương đã dùng phép đảo ngữ  để  đưa hai từ  “Lôi thôi” lên  <br /> trước, “lôi thôi” là luộm thuộm không gọn gàng. Hai từ ấy tạo ấn tượng về đám sĩ tử bệ <br /> rạc, ăn mặc lếch thếch, thật phường giá áo túi cơm hèn mọn, gắng lắm chỉ gánh nổi đôi  <br /> hạt vừng nói chi đến đội trời đạp đất? Ăn mặc đã vậy, tác phong cũng thật lạ kì: “vai đeo  <br /> lọ”. Lọ gì? Lọ mực chăng? (Nói đến sĩ tử có lẽ nào lại là lọ nước?!) Từ “đeo” khiến dáng  <br /> vẻ kẻ sĩ thêm nặng nề, kì cục, “đeo” là đeo vật gì nặng nề ra điều khó nhọc, nay đeo lọ <br /> mực thì cái dáng vẻ ấy vừa buồn cười lại vừa thêm bội phần luộm thuộm. Lọ mực nhỏ <br /> vậy mà đã "đeo" còn bút giấy không hiểu mang vác, khuân ôm thế nào? Ở đây có thể hiêu <br /> thêm một  ẩn ý sâu xa của nhà thơ: việc học hành, ôn luyện chữ  thánh hiền là một việc <br /> quá sức với những kẻ  ngu ngốc, kệch cỡm như  vậy. Nhưng mang mực đi đâu mà phải  <br /> “đeo” như vậy?<br /> “Ậm oẹ quan trường miệng thét loa”<br /> Nhắc đến quan trường là nhắc đến trường thi. Ra là những sĩ tử  kia đi thi. Ta biết rằng  <br /> việc thi cử  trong xã hội xưa là một việc vô cùng quan trọng, cho cả  kẻ  sĩ, cho cả  triều  <br /> đình, đất nước bởi thi là để  chọn ra người hiền tài giúp nước. Bởi vậy, trường thi luôn <br /> toát lên vẻ trang trọng, uy nghiêm. Nhưng trường thi này thì khác, đám sĩ tử thì lôi thôi, bệ <br /> rạc. Còn đám quan trường coi thi cũng chẳng hơn, “ậm oẹ”, “thét loa”. Tiếp tục dùng <br /> phép đảo ngữ, đưa từ “ậm oẹ” lên trước nhà thơ muôn tạo ấn tượng về những bậc quan  <br /> chưa thấy người mà đã thấy tiếng. Không phải tiếng tăm, danh vọng chi mà là tiếng quan <br /> trường “thét loa” (gọi sĩ tử, thông báo, nhắc nhở,... điều gì đó) bằng thứ  tiếng thét “ậm <br /> oẹ” ­ tiếng bị cản từ trong cổ họng nghe không rõ. Chỉ riêng từ “ậm oẹ” đã đủ bán đứng  <br /> tư cách và phẩm giá vị quan trường. Đó là những kẻ "ăn không nên đọi nói chẳng nên lời"  <br /> vậy sao có thể  cai quản việc nước? Âm thanh “ậm oẹ” còn gợi liên tưởng đến tiếng  <br /> người câm đang cố gào lên điều gì đó. Chỉ khác là ở đây quan trường không gào mà “thét”,  <br /> “thét loa”. “Thét” để  át đi những âm thanh  ồn ã, lộn xộn nhộn nhạo hay “thét” để  góp  <br /> thêm vào sự  hỗn loạn vốn có. Cái dáng vẻ   ấy nhốn nháo thế  nào, nó không có được sự <br /> nghiêm túc, chỉn chu, trang nghiêm cần có ở một vị quan.<br /> Hình ảnh đám sĩ tử lôi thôi, bệ rạc và lũ quan trường lộn xộn, ồn ã đã gợi đến hình ảnh  <br /> một buổi thi Hương lúc cuối mùa của Nho học, khi ngày tàn của chế  độ  phong kiến và  <br /> thời điểm úa tàn của nền độc lập dân tộc trước sự xâm lăng của chủ nghĩa thực dân. Hình  <br /> ảnh ấy mang giá trị tố cáo sâu sắc, đồng thời nó ẩn chứa một nỗi đau, một tiếng thở  dài  <br /> của Tú Xương.<br />