phát hiện và điều trị bệnh xơ vữa động mạch vành: phần 2

•■í,Ị.ífc<br /> ■.<br /> <br /> ,t'^<br /> <br /> Chương hơi<br /> <br /> nHơnGĐiỀuncnunKHônGnên<br /> TROGG SIGH HOẠT un ĨROHG RR UỐRG<br /> <br /> I. TRONG SINH HOẠT<br /> 1.<br /> <br /> pệnh nhân xơ vữa độn 0 mạch vành nên chú ý đến<br /> <br /> nhịp 0 inh học<br /> <br /> Một sô" nghiên cứu tiến hành tại Viện Tim mạch<br /> Việt Nam đã cho thấy, ở một sô" thòi điểm theo tháng,<br /> theo ngày, theo giờ, tỷ lệ bệnh lý nhồi máu cơ tim xuất<br /> hiện cao hơn hẳn ở một sô" thời điểm khác. Sự xuất hiện<br /> lặp đi lặp lại có tính chất chu kỳ này đã đưa các nhà<br /> nghiên cứu tìm đến mô"i liên quan giữa nhịp điệu sinh<br /> học và bệnh lý động mạch vành. Mô"i liên quan này có<br /> nhiều cơ sở khoa học.<br /> Nhịp sinh học<br /> Thực ra, mọi hoạt động của sinh vật, mọi hiện tượng<br /> diễn ra trên trái đất đều có tính chất tuần hoàn theo<br /> chu kỳ nhất định. Sự di cư của những đàn chim, sự di<br /> chuyển theo mùa sinh sản của cá hồi, những loài hoa<br /> chỉ nỏ vào những giờ nhất định... đều diễn ra theo nhịp<br /> sinh học. Con người chúng ta cũng có những nhịp điệu<br /> đó. Chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ, giấc ngủ về đêm, sự<br /> thay đổi thân nhiệt của chúng ta trong ngày... cũng diễn<br /> ra theo chu kỳ đều đặn. Người phương Tây sỢ nhất thứ<br /> 6 ngày 13. Người Việt chúng ta sỢ nhất giò quan đi<br /> tuần. Sự lo sỢ này cũng có cơ sở khoa học của nó. Vậy,<br /> chúng ta lo sỢ những thời điểm nào trong bệnh lý động<br /> mạch vành?<br /> Môĩ liên quan giữa nhịp mùa và bệnh lý động mạch vành<br /> Các nghiên cứu tiến hành ở Anh và Mỹ đều cho<br /> thấy, vào mùa đông tỷ lệ người mắc bệnh động mạch<br /> <br /> vành có xu hướng tăng cao. Tại Anh, sự tăng cao bệnh<br /> xơ vữa động mạch vành vào mùa đông đã làm tăng<br /> thêm 20.000 ca tử vong mỗi năm so vói các mùa khác<br /> trong năm. Tại Mỹ, tỷ lệ phát sinh bệnh xơ vữa động<br /> mạch vành vào tháng 12 và tháng 1 cao hơn 53% so với<br /> những tháng hè. Sự khác biệt này đã được phân tích<br /> dựa trên nhiều yếu tô":<br /> - Nhiệt độ môi trường: Nhiệt độ môi trường thấp có<br /> thể tác động trực tiếp lên tim và tác động gián tiếp qua<br /> sự tác động lên huyết áp. Nhiệt độ thấp là nguyên nhân<br /> dẫn tối co mạch ngoại biên, tăng lượng máu về tim, tăng<br /> huyết áp, tăng lượng noradrenalin trong máu. Nó làm<br /> tăng nhu cầu sử dụng oxy cơ tim, ở những bệnh nhân có<br /> tổn thương sẵn có của động mạch vành sẽ dễ dàng dẫn<br /> tới nhồi máu cơ tim.<br /> - Tia cực tím: Tia cực tím hay ánh nắng mặt trời chỉ<br /> có nhiều vào mùa hè và rất ít vào mùa đông. Tia cực tím<br /> giúp chúng ta tổng hỢp vitamin D. Một sô" nghiên cứu<br /> đã cho thấy ở bệnh nhân nhồi máu cơ tim có hàm lượng<br /> vitamin D trong máu thấp. Do đó, tia cực tím có nhiều<br /> vào mùa hè sẽ làm giảm tỷ lệ nhồi máu cơ tim.<br /> - Hoạt động thể lực: Vào mùa đông, xu hướng hoạt<br /> động của chúng ta có vẻ ít hơn so với các mùa khác<br /> trong năm. Chúng ta cũng thấy sô" lượnẹ người tập thể<br /> dục buổi sáng ở các công viên giảm hẳn so với mùa hè.<br /> Nhiều người có thói quen không tập luyện trong mùa<br /> đông và đây là một thói quen xấu. Tập thể dục đều đặn<br /> sẽ có tác dụng bảo vệ mạch vành, tuy nhiên nếu tập thể<br /> <br /> O;<br /> ừiT- -------------------------------------^-----------------dục không thường xuyên sẽ là yếu tố khởi phát bệnh xơ<br /> vữa động mạch vành.<br /> - Béo phì: Trọng lượng cơ thể của chúng ta cũng biến<br /> đổi theo mùa, chúng ta thường béo hơn vào các tháng<br /> mùa đông một phần là do chúng ta giảm cường độ hoạt<br /> động, mặt khác chế độ ăn lại được tăng cường. Cân năng<br /> tăng gây béo phì có liên quan bệnh lý động mạch vành.<br /> - Sự cáng thẳng trong công việc: Tháng 12 và tháng<br /> 1 là những tháng cuối năm và tháng đầu của nám mối.<br /> Vào những tháng này, mọi người đều cố gắng hoàn<br /> thành công việc của năm và sau đó phải xây dựng kê<br /> hoạch làm việc cho cả năm mới. Nhiều người cho biết<br /> đây là thời kỳ họ làm việc nhiều và căng thẳng nhất<br /> trong năm. Đó cũng là một yếu tô' gây khởi phát bệnh<br /> nhồi máu cơ tim vào những tháng này.<br /> - Hút thuốc lá: Hằng năm, mức độ tiêu thụ thuốc lá<br /> tăng vọt vào mùa đông. Trong khi đó, chúng ta biết có<br /> sự liên quan giữa thuốc lá và bệnh xơ vữa động mạch<br /> vành. Hút thuốc lá làm rốì loạn chức năng vận mạch,<br /> làm tăng huyết áp, tăng nhịp tim, làm tiến triển trình<br /> trạng xơ vữa động mạch.<br /> - Nhiễm khuẩn; Có nhiều nghiên cứu đã cho thấy<br /> mốì liên quan giữa bệnh xơ vữa động mạch vành và các<br /> vi khuẩn đặc hiệu. Các vi khuẩn như Helicobacter<br /> pylori và Chlamydia pneumonia được tìm thấy trên các<br /> mảng xơ vữa mà sự phát triển Helicobacter pylori đạt<br /> đỉnh cao vào mùa đông.<br /> <br /> - Lượng cholesterol máu: Theo một sô" nghiên cứu,<br /> lượng cholesterol máu cao hơn vào mùa đông và thấp<br /> hơn vào mùa hè. Khi nhiệt độ thấp sẽ làm tăng cả<br /> cholesterol toàn phần và LDL cholesterol. Nồng độ<br /> cholesterol toàn phần và LDL cholesterol máu cao là<br /> một trong những yếu tô" nguy cơ gây bệnh xơ vữa động<br /> mạch vành.<br /> - Đông máu: KLi nhiệt độ cơ thể thâ"p sẽ có sự tăng<br /> sô" lượng tiểu cầu, tăng độ nhớt máu. Mùa đông sẽ làm<br /> tăng độ tập trung ĩibrinogen. Những yếu tô" này góp<br /> phần dễ hình thành nên những huyết khôi trong lòng<br /> mạch, nhất là trong lòng động mạch vành bị tổn thương.<br /> Mối liên quan giữa nhịp ngày trong tuần và bệnh lý<br /> động m ạch vành<br /> Các nghiên cứu đã cho thấy nguy cơ xuất hiện nhồi<br /> máu cơ tim tăng cao vào những ngày đầu tuần hơn là<br /> những ngày khác trong tuần. Theo một nghiên cứu tại<br /> Scotland, người ta thấy rằng tỷ lệ bệnh nhân xuất hiện<br /> nhồi máu cơ tim tăng cao vào ngày thứ hai trong tuần ở<br /> những người đang làm việc. Vào ngày thứ hai, nguy cơ<br /> bị nhồi máu cơ tim tăng lên đến 33% so với những ngày<br /> khác trong tuần. Chính điều này đã hình thành giả<br /> thuyết “Hội chứng sáng thứ hai”. Giải thích cho hiện<br /> tượng này, một sô" tác giả cho rằng đó là do có sự thay<br /> đổi từ trạng thái nghỉ ngơi ở những ngày cuốỉ tuần sang<br /> trạng thái hoạt động làm việc ở ngày thứ hai và sự tăng<br /> gánh nặng thể lực và tinh thần vào ngày thứ hai rất có<br /> thể là yếu tô" khởi phát bệnh xơ vữa động mạch vành.<br /> <br />