Quan hệ phát sinh của các ngành động vật

Chia sẻ: Nguyen Phuonganh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

206
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hiện nay đã biết khoảng 40 ngành động vật, mỗi ngành được đặc trưng bằng một sơ đồ cấu trúc cơ thể riêng, ở một mức độ tổ chức nhất định. Từ kỷ Cambri đến nay động vật tiến hoá theo hướng làm phong phú thêm các đơn vị phân loại trong từng ngành động vật chứ không xuất hiện thêm ngành mới nào.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quan hệ phát sinh của các ngành động vật

Quan hệ phát sinh của các ngành động vật Hiện nay đã biết khoảng 40 ngành động vật, mỗi ngành được đặc trưng bằng một sơ đồ cấu trúc cơ thể riêng, ở một mức độ tổ chức nhất định. Từ kỷ Cambri đến nay động vật tiến hoá theo hướng làm phong phú thêm các đơn vị phân loại trong từng ngành động vật chứ không xuất hiện thêm ngành mới nào.
Với phát hiện hoá thạch ở giai đoạn phôi giống với phôi của động vật chân khớp trong trầm tích ở Nam Trung Quốc có 570 triệu năm tuổi cho thấy động vật Đa bào đã xuất hiện trước bùng nổ Cambri nhiều, nhưng vì một lý do nào đó vết tích của động vật đã không được giữ lại dưới dạng hoá thạch (ví dụ điều kiện môi trường Quả đất không thích hợp). Dẫn liệu này phù hợp với dẫn liệu của các nhà phân loại học dựa trên sinh học phân tử cho rằng động vật Đa bào ít nhất xuất hiện trước Cambri bùng nổ 100 triệu năm. Tuy nhiên có thể thấy rằng, đến bùng nổ Cambri (cách nay
530 triệu năm) đại diện của các ngành động vật đa bào đã xuất hiện. Tuy còn nhiều ý kiến tranh luận nhưng nhiều nhà sinh vật học đã chấp nhận quan điểm đơn phát sinh (monophyletic) của giới động vật, tức là tất cả các động vật có chung một nguồn gốc. Trong quá trình phân ly, tiến hoá chọn lọc đã hình thành nên các loài động vật hiện sống, ở trên các nhánh (ngành), cành (lớp)... Vì vậy người ta đã thể hiện mối quan hệ phát sinh chủng loại trên sơ đồ một cây, một gốc, trên đó toả ra nhiều nhánh, rồi các nhánh lại toả ra nhiều cành... (hình 12.1). Hình 12.1 là một trong các cây phát sinh động
vật được xây dựng trên quan điểm đơn phát sinh nhằm giới thiệu quan hệ phát sinh giữa các ngành động vật. Trên hình này có ghi chú 2 môi trường sống lớn, phản ánh quá trình chuyển từ đời sống dưới nước lên trên cạn và ghi chú các giai đoạn phát triển cá thể của động vật Đa bào, tương ứng với mức độ tổ chức của các ngành động vật. Trên hàng ngang giới thiệu các mức độ tổ chức của các ngành và của các lớp (ở các ngành động vật lớn), các số 1, 2, 3... giới thiệu nơi toả ra các hướng phân ly để hình thành các ngành mới hay các nhóm mới trong tiến hoá. Ngoài ra đặc điểm của các
nhóm lớn trong ngành cũng được giới thiệu. Sơ đồ quan hệ phát sinh của các ngành động vật (theo Thái Trần Bái)
Cuối thế kỷ, nhiều dẫn liệu mới về cấu trúc hiển vi và siêu hiển vi, về phát triển cá thể và đặc biệt là về cấu trúc phân tử của gen của một số loài động vật đã cho thấy có nhiều vấn đề mới có liên quan đến phát sinh chủng loại của các ngành động vật. Có thể nêu các vấn đề sau: Ngày càng có nhiều dẫn liệu để chứng minh sự hình thành hai nhóm động vật Có miệng nguyên sinh (Protostomia) và động vật Có miệng thứ sinh (Deuterostomia). Ngoài các đặc điểm sai khác về sự phân cắt trứng (xoắn ốc hay phóng xạ, xác định hay không xác định), về sự hình thành lá phôi thứ 3 (từ phôi bào 4d hay một phần của ruột
nguyên thuỷ), về cách hình thành thể xoang (phân tách hay lõm ruột), về số lượng của đôi túi thể xoang (nhiều hơn 3 đôi hay ít hơn 3 đôi) và về quan hệ giữa miệng phôi với miệng con trưởng thành (miệng con trưởng thành được hình thành từ miệng phôi hay hình thành mới)... vẫn được dùng để phân biệt 2 hướng tiến hoá. Ngoài ra còn được bổ sung một số đặc điểm phân biệt khác như so sánh ấu trùng vận chuyển bằng lông bơi của động vật Có miệng nguyên sinh (ĐVCMNS) và động vật Có miệng thứ sinh (ĐVCMTS) thì nhóm ĐVCMTS mỗi tế bào chỉ có một lông bơi, còn ở nhóm
ĐVCMNS thì mỗi tế bào có nhiều lông bơi. Hoạt động đưa thức ăn vào miệng ngược dòng nước hay xuôi dòng nước cũng khác nhau ở 2 nhóm. Các dẫn liệu so sánh về cấu trúc phân tử của các đoạn gen 18S rARN cũng cho thấy rõ sự sai khác nhau này. Ngày nay càng có nhiều nghi vấn khi sử dụng các loại xoang cơ thể (không có xoang, có xoang giả và có xoang chính thức) như là một tiêu chuẩn để xác định quan hệ phát sinh chủng loại. Rõ ràng động vật Có thể xoang có ưu thế chọn lọc. Ví dụ khoảng trống giữa thành cơ thể và thành ruột giúp nội quan có thể thay đổi vị trí hay độ lớn mà
không ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể, dịch thể xoang có nhiều chức phận quan trọng, hoạt động của thể xoang như là một bộ xương nước giúp cho nhiều loài động vật di chuyển... Tuy nhiên nếu xét về quá trình hình thành xoang cơ thể thì ít nhất có 3 lần hình thành xoang cơ thể độc lập trong tiến hoá của động vật. Một lần từ xoang phôi (hình thành nên xoang giả của động vật Có xoang giả), một lần từ phần lõm của ruột (để hình thành thể xoang của động vật Có miệng thứ sinh) và một lần tách ra từ khối tế bào lá phôi giữa (để hình thành thể xoang của động vật Có miệng nguyên sinh). Mặt
khác một số nhóm động vật lại hình thành và tiêu giảm thể xoang rất dễ dàng. Ví dụ như ở giun đốt thì thể xoang rất phát triển, trong khi đó lại tiêu giảm rất nhiều ở đỉa, hay một số giun tròn không có “xoang giả”. Có thể nghĩ rằng, ở mức độ thấp việc xuất hiện khoảng trống giữa thành cơ thể và thành ruột được xem như là một đặc điểm thích nghi hơn là đặc điểm tiến hoá. Nếu vậy thì giun dẹp, giun tròn có đủ tiêu chuẩn để được xếp vào nhóm động vật Có miệng nguyên sinh. Về vị trí của giun tròn và một số ngành động vật có xoang giả khác trên cây phát sinh vẫn đang có
nhiều ý kiến. Kết quả phân tích so sánh cấu trúc phân tử của mã di truyền và lớp cuticula bao bọc cơ thể của động vật thuộc giun tròn, giun cước và động vật chân khớp cho thấy giun tròn và giun cước gần chân khớp hơn là gần với giun dẹp và giun đốt. Do vậy một số tác giả đề nghị xếp giun tròn và chân khớp vào một một nhóm chung là nhóm động vật lột xác (Ecdysozoa). Thảo Dương