Quản trị rủi ro trong thanh toán điện tử trong bối cảnh chuyển đổi số

Chia sẻ: Tô Nhiễm | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Quản trị rủi ro trong thanh toán điện tử để đảm bảo an ninh, an toàn trong bối cảnh chuyển chuyển đổi số là vấn đề hết sức cấp thiết hiện nay. Bài viết "Quản trị rủi ro trong thanh toán điện tử trong bối cảnh chuyển đổi số" đánh giá thực trạng, tìm ra nguyên nhân, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển quản trị rủi ro trong thanh toán điện tử tại Việt Nam. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quản trị rủi ro trong thanh toán điện tử trong bối cảnh chuyển đổi số

QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG THANH TOÁN ĐIỆN TỬ TRONG BỐI CẢNH CHUYỂN ĐỔI SỐ Nguyễn Quỳnh Như1, Đào Minh Anh2 Tóm tắt: Trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh chóng, chuyển đổi số bùng nổ và cách mạng công nghiệp 4.0, nhu cầu giao dịch điện tử đã phát triển mạnh mẽ ở tất cả các lĩnh vực, phương thức giao dịch cũng có nhiều thay đổi. Vì vậy, chuyển đổi số, phát triển kinh tế số đã trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các ngành, lĩnh vực trong nền kinh tế. Trong đó, chuyển đổi số trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng luôn tiên phong dẫn dắt và thúc đẩy chuyển đổi số trong nhiều các lĩnh vực khác. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển bùng nổ của thanh toán điện tử, rủi ro gian lận trong thanh toán điện tử cũng tăng mạnh. Vì vậy, quản trị rủi ro trong thanh toán điện tử để đảm bảo an ninh, an toàn trong bối cảnh chuyển chuyển đổi số là vấn đề hết sức cấp thiết hiện nay. Bài viết đánh giá thực trạng, tìm ra nguyên nhân, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển quản trị rủi ro trong thanh toán điện tử tại Việt Nam Từ khóa: quản trị rủi ro, thanh toán điện tử, thanh toán không dùng tiền mặt 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN Thanh toán điện tử là gì? Thanh toán điện tử hay còn có được gọi là thanh toán trực tuyến, là mô hình giao dịch không dùng tiền mặt đang trở thành xu hướng trong những năm gần đây. Có thể hiểu, thanh toán điện tử là hình thức thanh toán được tiến hành trên mạng Internet, người dùng lựa chọn thao tác chuyển, nạp hay rút tiền tùy ý; thay vì sử dụng tiền mặt. Giờ đây, dòng tiền có thể lưu chuyển cực nhanh chóng thông qua các tài khoản trực tuyến. Các hình thức thanh toán điện tử phổ biến hiện nay: thanh toán điện tử bằng thẻ, thanh toán qua ví điện tử, thanh toán bằng điện thoại thông minh (mobile banking, QR code), sử dụng cổng thanh toán điện tử,… Các lợi ích mà thanh toán điện tử đem lại có thể kể đến như nhanh chóng, tiện dụng, phù hợp với dòng chảy thị trường; dễ dàng theo dõi và kiểm soát; hạn chế rủi ro khi dùng tiền mặt… Rủi ro trong thanh toán điện tử là những nguy cơ có thể xảy ra trong quá trình thực hiện việc chuyển tiền hoặc thanh toán trực tuyến. Điều này bao gồm các rủi ro liên quan đến việc lộ thông tin cá nhân, mất cắp thông tin thẻ tín dụng, lừa đảo, tấn công mạng và việc cài đặt phần mềm độc hại trên thiết bị thanh toán. Quản trị rủi ro thanh toán điện tử là quá trình xác định rủi ro và tìm cách quản lý, nhằm giảm thiểu các rủi ro liên quan đến giao dịch thanh toán trực tuyến. Một cách tổng quát, đó là quá trình xem xét lại toàn bộ hoạt động của tổ chức, xác định các nguy cơ tiềm ẩn và khả năng xảy ra các nguy cơ đó. Từ đó có sự chuẩn bị thích hợp để đưa ra các biện pháp phòng tránh. Quản trị rủi ro thanh toán điện tử bao gồm các hoạt động như: xác thực người dùng, mã hóa dữ liệu, giám sát giao dịch và quản lý lỗ hỏng bảo mật. Ngoài ra, việc xây dựng các chính sách và quy trình để phòng ngừa và ứng phó với các tình huống rủi ro cũng là một phần quan trọng của 1 Học viện Tài chính 2 Học viện Tài chính
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYỂN ĐỔI SỐ NỀN KINH TẾ VIỆT NAM 333 quản trị rủi ro thanh toán điện tử. Mục tiêu chính của quản trị rủi ro thanh toán điện tử là đảm bảo tính bảo mật và an toàn cho thông tin và giao dịch của khách hàng, đồng thời tăng cường niềm tin của khách hàng vào hệ thống thanh toán điện tử. 2. THỰC TRẠNG RỦI RO TRONG THANH TOÁN ĐIỆN TỬ Với xu thế bùng nổ của công nghệ số nói chung và cuộc cách mạng công nghiệp (CMCN) 4.0 nói riêng, giao dịch, thanh toán điện tử trong ngành Tài chính- Ngân hàng đã có những bước phát triển mạnh mẽ. (Nguồn: Vụ Thanh toán-NHNNVN) Biểu 1.1: Số lượng giao dịch thanh toán thông qua Internet và Mobile Banking giai đoạn 2020-2023 Tại Việt Nam hiện nay, thống kê đến tháng 4/2022 cho thấy, đang có 80 tổ chức tín dụng cung ứng dịch vụ internet banking, 44 tổ chức tín dụng cung ứng dịch vụ mobile payment, 48 tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán. Giao dịch qua internet cũng tăng trưởng 55.9% về số lượng và tăng 1436% về giá trị so với cùng kì 2021. Giao dịch qua kênh mobile tăng trưởng 142.6% về số lượng và 134% về giá trị. Thanh toán qua kênh QR tăng 86% về số lượng và 126% về giá trị. Doanh thu từ thị trường thanh toán điện tử đang ở mức khoảng 15 tỷ USD, đây là một con số mơ ước của các tổ chức tín dụng (TCTD) trước năm 2016 - theo Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam.
334 KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYỂN ĐỔI SỐ NỀN KINH TẾ VIỆT NAM Cũng theo thống kê của Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, tính đến tháng 4/2023 cho thấy, cả nước có trên 21.000 ATM, 83 ngân hàng triển khai Internet Banking, 50 ngân hàng triển khai Mobile Banking, trên 100.000 điểm thanh toán QR code, trên 462.000 điểm POS, 50 tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán…giao dịch qua Internet tăng 88.11% về số lượng và 7.43%% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022; giao dịch qua mobile tăng 65.5% về số lượng và 13.3% về giá trị. Đáng chú ý, giao dịch qua kênh QR code tăng 152% về số lượng và 301% về giá trị. Doanh thu từ thị trường thanh toán điện tử đạt 20,5 tỷ USD. Từ những số liệu này, cho thấy người dân dịch chuyển sang thanh toán điện tử, thanh toán không dùng tiền mặt đang tăng nhanh ở Việt Nam. Có thể thấy, Đại dịch Covid-19 đã đẩy nhanh quá trình số hóa hoạt động thanh toán, người tiêu dùng đã chuyển từ thanh toán tiền mặt sang các phương tiện thanh toán kỹ thuật số và thanh toán không tiếp xúc với tốc độ nhanh chưa từng có. COVID-19 thực sự đã trở thành đòn bẩy quan trọng trong việc thúc đẩy nhanh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, tiến tới một xã hội không tiền mặt theo định hướng của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước. Nguồn: Vụ Thanh toán-NHNN Biểu 1.2: Giá trị giao dịch thanh toán thông qua Internet và Mobile Banking giai đoạn 2020-2023 Về giá trị giao dịch thanh toán, năm 2022 giao dịch qua internet cũng tăng trưởng 1436% về giá trị so với cùng kì 2021, một con số đáng kinh ngạc trong bối cảnh bùng nổ công nghệ số. Giao dịch qua kênh mobile tăng 134% về giá trị. Thanh toán qua kênh QR 126% về giá trị. Cũng theo thống kê của Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, tính đến tháng 4/2023 cho thấy, giao dịch qua Internet 7.43%% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022; giao dịch qua mobile tăng 13.3% về giá trị. Đáng chú ý, giao dịch qua kênh QR code tăng 152% về số lượng và 301% về giá trị. Có thể thấy, xuất phát từ hoàn cảnh dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, việc
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYỂN ĐỔI SỐ NỀN KINH TẾ VIỆT NAM 335 người dân chuyển dần sang thanh toán điện tử để hạn chế tối đa nguy cơ tiếp xúc với dịch bệnh đã làm gia tăng cả số lượng và giá trị giao dịch thông qua thanh toán điện tử, góp phần thúc đẩy nền kinh tế số, xã hội số, phù hợp với chủ trương của Nhà nước đã đề ra. Trước sự phát triển mạnh mẽ của thanh toán và giao dịch điện tử, để đảm bảo an toàn cho hoạt động thanh toán, nhiều chủ trương, chính sách đã được triển khai. Cụ thể: Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 52-NQ/TW về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc CMCN 4.0; Nghị quyết 50/NQ-CP ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 52-NQ/TW; Quyết định 1813/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển Thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2021-2025; Quyết định 749/QĐ-CP; ban hành Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng 2030; Quyết định 06/QĐ-TTg ban hành Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử. Về phía Ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã ban hành Quyết định 810/QĐ- NHNN ngày 115/5/2021 về “Kế hoạch chuyển đổi số ngành Ngân hàng”; Quyết định 1977/ QĐ-NHNN về thành lập Ban chỉ đạo Chuyển đổi số ngành Ngân hàng;Chỉ thị 02/CT-NHNN về đẩy mạnh chuyển đổi số và bảo đảm an ninh, an toàn thông tin trong hoạt động NH; Ban hành QĐ 171 - Kế hoạch ngành Ngân hàng ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử. Ngoài ra, NHNN thường xuyên có các văn bản yêu cầu tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán (TGTT) hoạt động tuân thủ quy định pháp luật; tăng cường thực hiện công tác phòng, chống rửa tiền, ngăn ngừa việc lợi dụng, sử dụng dịch vụ thanh toán, dịch vụ TGTT cho các hoạt động bất hợp pháp. NHNN cũng thường xuyên rà soát, sửa đổi, bổ sung cũng như phối hợp với các bộ, ngành liên quan để ban hành các văn bản liên quan đến tăng cường công tác bảo mật, đặc biệt là bảo vệ thông tin khách hàng. Trong suốt thời gian qua, NHNN đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an và cơ quan nhà nước có thẩm quyền để kịp thời rà soát, phát hiện nắm bắt các hình thức lừa đảo, gian lận thanh toán, trao đổi với cơ quan công an (A05) để nắm bắt danh sách khách hàng, tài khoản liên quan đến hành vi gian lận, lừa đảo để kịp thời cung cấp cho các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán. Ngoài ra, để quản trị rủi ro trong hoạt động thanh toán, NHNN đã đầu tư cho an toàn thông tin (ATTT) chiếm 15% đầu tư cho CNTT; ứng dụng công nghệ mới (AI, BigData,...) hoặc thuê ngoài để giám sát ATTT; thành lập mạng lưới ứng cứu sự cố ATTT ngành Ngân hàng và tổ chức các hoạt động ứng cứu sự cố; thường xuyên kiểm tra công tác đảm bảo ATTT tại các tổ chức tín dụng; thường xuyên giám sát hoạt động của các hệ thống thông tin; thường xuyên chỉ đạo các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán đảm bảo an ninh, an toàn cho hoạt động mở và cung ứng dịch vụ thanh toán cho khách hàng, đặc biệt là mở tài khoản thanh toán, thẻ bằng EKYC… Thời gian qua, NHNN đã phối hợp với nhiều cơ quan báo chí, các cơ quan truyền thông đại chúng để có thể triển khai, quảng bá, giới thiệu các kỹ năng sử dụng các sản phẩm ứng dụng công nghệ số của các TCTD. Nhờ đó mà các sản phẩm, dịch vụ đã được truyền thông rộng rãi, nâng cao kỹ năng sử dụng ứng dụng mà các TCTD cung cấp cho khách hàng, qua đó giúp phần nào hạn chế các gian lận, lừa đảo đang diễn biến ngày càng phức tạp hiện nay. Cùng với hoạt động chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, công tác quản trị rủi ro thanh toán tại Việt Nam cũng được chú trọng và nâng cao. Tình hình an toàn thanh toán tại Việt Nam hiện
336 KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYỂN ĐỔI SỐ NỀN KINH TẾ VIỆT NAM nay đã có sự cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, thời gian vừa qua, tình hình tội phạm sử dụng công nghệ cao liên quan đến lĩnh vực ngân hàng tiếp tục gia tăng, diễn biến phức tạp, có xu hướng thay đổi về phương thức, thủ đoạn, tập trung vào một số tội phạm: vi phạm pháp luật trong hoạt động thanh toán thẻ; tấn công, khai thác lỗ hổng bảo mật; sử dụng không gian mạng lừa đảo chiếm đoạt tài sản; cho vay nặng lãi qua các ứng dụng; sử dụng thiết bị giả trạm BTS… Theo báo cáo tình trạng lừa đảo trực tuyến trên toàn cầu của Liên minh chống lừa đảo toàn cầu – GASA, năm 2021, Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ lừa đảo qua mạng cao, với hơn 87.000 vụ lừa đảo được ghi nhận. Trong 8 tháng đầu năm 2022, Bộ Công an và các lực lượng chức năng đã phát hiện gần 2.000 vụ việc có liên quan đến thủ đoạn lừa đảo tài khoản ngân hàng. Tiếp theo đó, hãng bảo mật Kaspersky mới đây vừa công bố một nghiên cứu về mối quan hệ giữa sự bùng nổ của các hình thức thanh toán điện tử , thanh toán kỹ thuật số với các rủi ro, nguy cơ bị tấn công mạng ở khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Theo nghiên cứu này, có gần 72% người dùng đã ít nhất một lần bị tấn công khi thực hiện thanh toán online. Cũng theo nghiên cứu này, việc tiếp xúc nhiều với các mối đe dọa mạng có thể liên quan trực tiếp đến mức độ nhận thức cao hơn. Lừa đảo phi kỹ thuật, trang web giả mạo, các khuyến mãi giả mạo là một trong những mối đe dọa thường gặp nhất, với tỉ lệ nhận biết cao lần lượt là 72%, 75% và 64%. Theo Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), 6 tháng đầu năm 2022, Bộ Công an đã phát hiện và xử lý 840 chuyên án, vụ việc lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng, tăng 42% so với 6 tháng cuối năm 2021. Ngoài ra, Cục An ninh mạng Viettel cho biết, trong năm 2021, các vụ tấn công giả mạo (phishing) vào Việt Nam tăng gấp ba lần so với năm 2020. Về phía ngân hàng, trong quá trình hoạt động thường gặp phải những hình thức gian lận phổ biến như đánh cắp thông tin bảo mật để chiếm quyền sử dụng thẻ tài khoản ngân hàng điện tử, lừa đảo khách hàng tự thực hiện giao dịch gian lận, kẻ gian lừa khách hàng tự thực hiện giao dịch chuyển tiền, trộm cắp danh tính và sử dụng trái phép thông tin cá nhân của khách hàng để đăng ký mở tài khoản đăng ký dịch vụ ngân hàng điện tử và chiếm quyền sử dụng, đăng ký vay trực tuyến hoặc sử dụng vào các mục đích gian lận. Khi xảy ra gian lận thanh toán, các NHTM phải gánh chịu những tổn thất không nhỏ, không chỉ về vật chất, nguồn nhân lực mà còn có thể khiến cho uy tín bị ảnh hưởng. Theo ông Tom Hutchins, Giám đốc Phát triển Kinh doanh Việt Nam, LexisNexis, sau đại dịch COVID-19, công cuộc số hoá ở Việt Nam diễn ra rất ấn tượng, có đến 85% khách hàng Việt Nam đã sử dụng các cái dịch vụ ngân hàng số. Thế nhưng, đây thì cũng là cơ hội để những cái kẻ tội phạm lợi dụng công nghệ chiếm đoạt tiền hay đánh cắp thông tin cá nhân. Các chiêu thức lừa đảo, gian lận vẫn tiếp tục tăng cùng với sự phát triển của công nghệ. Đây là mối lo lớn đối với các doanh nghiệp cũng như với các cá nhân. 3. NGUYÊN NHÂN Đứng trước các vấn đề về rủi ro trong việc thanh toán điện tử ở thời điểm hiện tại thì việc tìm hiểu nguyên nhân để đưa ra những giải pháp phù hợp là vô cùng cần thiết. Cụ thể như: Thứ nhất, hành lang pháp lý chưa theo kịp sự tiến bộ của khoa học công nghệ. Nhiều sản phẩm dịch vụ áp dụng hình thức công nghệ tiên tiến hiện đại nhưng chưa có đủ văn bản quy
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYỂN ĐỔI SỐ NỀN KINH TẾ VIỆT NAM 337 phạm pháp luật hay hành lang pháp lý chưa theo kịp, dẫn đến việc vận dụng cũng như ứng xử gặp nhiều khó khăn. Thứ hai, tội phạm gia tăng ở mức độ cao so với nhiều năm. Trong thời gian qua, dù ngành Ngân Hàng và các bộ, ngành liên quan đã triển khai rất quyết liệt các biện pháp ngăn chặn, song vẫn chưa đáp ứng được tình hình thực tế, có nhiều vụ thường là xảy ra rồi mới bắt đầu xử lý. Thứ ba, hệ thống, giải pháp hậu kiểm, kiểm soát giao dịch theo các dấu hiệu bất thường của các ngân hàng không kịp thời phát hiện. Trường hợp phát hiện các giao dịch/tài khoản có dấu hiệu bất thường, ngân hàng cần thời gian nhất định trong công tác rà soát, hậu kiểm, định danh lại khách hàng. Ngoài ra, công tác phát hiện, áp dụng biện pháp ngăn ngừa tài khoản có dấu hiệu gian lận giả mạo có lúc chưa được các ngân hàng triển khai quyết liệt trên toàn hệ thống, giải pháp công nghệ nhận dạng của một số ngân hàng đang triển khai có thể bị tội phạm vượt qua; tội phạm am hiểu nghiệp vụ nên ứng biến tinh vi để lẩn tránh sự phát hiện dấu hiệu nghi ngờ của ngân hàng. Thứ tư, nhiều người không nhận thức đầy đủ về các rủi ro liên quan đến thanh toán điện tử và do đó không đủ sẵn lòng đầu tư thời gian và tiền bạc để bảo vệ bản thân khỏi những mối đe dọa tiềm tàng. 4. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP 4.1. Đối với cơ quan quản lý Nhà nước Nhà nước tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý về chuyển đổi số và quản trị rủi ro thanh toán điện tử, qua đó giúp xây dựng hành lang pháp lý theo kịp sự phát triển, tiến bộ của khoa học công nghệ. Rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định về đảm bảo an toàn, bảo mật trong hoạt động thanh toán điện tử phù hợp với xu thế phát triển kinh tế số và ngân hàng số… Triển khai quyết liệt các biện pháp ngăn chặn, các phương án phòng ngừa rủi ro cũng như tăng cường kiểm tra liên quan đến mở và sử dụng tài khoản, sử dụng ví điện tử ở các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán để kịp thời chấn chỉnh cũng như đôn đốc, nhắc nhở để tăng cường bảo mật thông tin. Thường xuyên ban hành các văn bản hướng dẫn, đôn đốc, nhắc nhở các TCTD, tổ chức trung gian thanh toán phải tăng cường công tác bảo mật, liên tục chấn chỉnh các hiện tượng lừa đảo, gian lận thông qua sử dụng các dịch vụ thanh toán; tổ chức kiểm tra, đánh giá an toàn trong quản trị rủi ro, bảo mật các hệ thống thông tin quan trọng trong toàn ngành ngân hàng nói chung và thanh toán điện tử nói riêng. Theo đó, Nhà nước thúc đẩy hợp tác với cộng đồng quốc tế để xây dựng các hệ thống thanh toán điện tử an toàn và bảo mật hơn. Việc tham gia vào các hiệp hội và tổ chức khác nhau như Hiệp hội thanh toán quốc tế (International Payments Association) có thể giúp chia sẻ kinh nghiệm và tiếp cận các tiêu chuẩn quốc tế trong việc quản trị rủi ro thanh toán không dùng tiền mặt. Qua việc thúc đẩy công nghệ an toàn, quy định pháp lý và giáo dục người dùng, Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc quản trị rủi ro thanh toán điện tử, giúp tạo ra một môi trường an toàn và tin cậy cho các giao dịch điện tử.
338 KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYỂN ĐỔI SỐ NỀN KINH TẾ VIỆT NAM 4.2. Đối với Ngân hàng, TCTD Tăng cường công tác kiểm soát nội bộ, thường xuyên rà soát, đánh giá rủi ro để có phương án phòng bị và giải pháp ứng phó kịp thời trong toàn bộ quy trình thiết kế, vận hành và cung ứng sản phẩm, dịch vụ thanh toán điện tử. Áp dụng các giải pháp, công nghệ tiên tiến và các tiêu chuẩn quốc tế trong việc quản trị rủi ro để đảm bảo an ninh, an toàn cho việc thanh toán. Triển khai các giải pháp, giám sát, phát hiện, báo cáo, ngăn ngừa kịp thời các giao dịch thực hiện không đúng quy định của pháp luật. Dành nguồn lực đầu tư các công nghệ mới để đưa thêm dịch vụ số nói chung và thanh toán điện tử nói riêng. Tăng cường, chủ động, liên tục giáo dục và truyền thông để nâng cao nhận thức cho khách hàng, việc quản trị rủi ro thanh toán điện tử là rất quan trọng để giảm thiểu các vấn đề liên quan đến an ninh và rủi ro trong thanh toán điện tử. Chủ động áp dụng các hình thức khuyến nghị, cảnh báo kịp thời, hiệu quả tới khách hàng về các phương thức, thử đoạn gian lận, lừa đảo của tội phạm công nghệ cao. 4.3. Đối với người dân Thay đổi nhận thức về việc áp dụng thanh toán điện tử, tiếp cận nhanh với các công nghệ mới. Thường xuyên nêu cao tinh thần cảnh giác, thường xuyên theo dõi các khuyến cáo của cơ quan quản lý, hệ thống ngân hàng và các TCTD để có phương án phòng thừa. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Ngân hàng Nhà nước (2022), Chỉ thị số 02/CT-NHNN ngày 13/02/2022 về hoạt động đẩy mạnh chuyển đổi số và đảm bảo an ninh, an toàn thông tin trong hoạt động ngân hàng; 2. Minh Ngọc (2023), Giải “bài toán” rủi ro trong thanh toán điện tử, các ngân hàng đầu tư mạnh vào công nghệ, Tạp chí Tài chính – Thị trường tiền tệ; 3. Quỳnh Lê (2020), Quản trị rủi ro các giao dịch và thanh toán điện tử, Tạp chí Tài chính – Thị trường tiền tệ; 4. Hà Thị Hường (2023), Thực trạng và giải pháp phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, Tạp chí Tài chính; 5. (2022), Đẩy mạnh quản trị, kiểm soát rủi ro trong giao dịch và thanh toán điện tử, Thời báo Ngân hàng; 6. VNBA (2022), Hội thảo Quản trị rủi ro các giao dịch và thanh toán điện tử;