Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp giúp trẻ học tốt hoạt động khám phá khoa học cho trẻ 4-5 tuổi trong trường mầm non

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Một số biện pháp giúp trẻ học tốt hoạt động khám phá khoa học cho trẻ 4-5 tuổi trong trường mầm non" được hoàn thành với mục tiêu nhằm giúp trẻ 4 - 5 tuổi hứng thú tham gia hoạt động. Để trẻ vừa nắm được kiến thức, vừa hình thành và rèn luyện những kỹ năng cần thiết của hoạt động khám phá và phát huy được tính độc lập sáng tạo của trẻ. Trẻ sẽ được trải nghiệm nhiều hơn, phát triển khả năng tư duy, dự đoán có lôgic, phát triển sự khéo léo cho trẻ khi được thực hành và sẽ ghi nhớ kiến thức lâu hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp giúp trẻ học tốt hoạt động khám phá khoa học cho trẻ 4-5 tuổi trong trường mầm non

UBND HUYỆN BA VÌ TRƯỜNG MẦM NON MINH QUANG B ------------------------------ MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ HỌC TỐT HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC CHO TRẺ 4 -5 TUỔI TRONG TRƯỜNG MẦM NON Lĩnh vực : Giáo dục mẫu giáo Cấp học : Mầm non Tên tác giả : Đinh Thị Cúc Đơn vị công tác: Trường mầm non Minh Quang B Chức vụ : Giáo viên NĂM HỌC: 2022 – 2023
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN Kính gửi: Ban giám khảo chấm SKKN Nơi công Trình độ Ngày tháng Chức Họ và tên tác chuyên Tên sáng kiến năm sinh danh môn Trường “Một số biện pháp giúp trẻ MN Giáo học tốt hoạt động khám phá Đinh Thị Cúc 15/5/1990 Đại học Minh viên khoa học cho trẻ 4 -5 tuổi Quang B trong trường mầm non”. - Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục mẫu giáo - Lĩnh vực tôi nghiên cứu thuộc lĩnh vực: Giáo dục mẫu giáo - Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử. Ngày dùng thử: 10/2/2023 - Mô tả bản chất của sáng kiến (Đề tài SKKN: “Một số biện pháp giúp trẻ học tốt hoạt động khám phá khoa học cho trẻ 4-5 trong trường mầm non”. Trình bày đúng quy định văn bản. Kết cấu gồm 03 phần chính ( đặt vấn đề, giải quyết vấn đề, kết luận và khuyến nghị) Việc áp dụng phương pháp, được tiến hành theo các biện pháp sau: Biện pháp 1: Xây dựng môi trường lớp học. Biện pháp 2: Thiết kế và sưu tầm một số trò chơi học tập, thí nghiệm trong hoạt động khám phá nhằm tạo hứng thú cho trẻ. Biện pháp 3: Sử dụng đồ dùng trực quan. Biện pháp 4: Ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động khám phá. Biện pháp 5: Phối kết hợp với phụ huynh. - Những thông tin cần được bảo mật (nếu có): Không có - Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: Thời gian - Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả (So sánh lợi ích kinh tế, xã hội thu được khi áp dụng giải pháp so với trường hợp không áp dụng giải pháp đó, hoặc so với những giải pháp tương tự đã biết ở cơ sở) Lợi ích có được từ sáng kiến đó là:
* Đối với giáo viên: - Nâng cao công tác, phương pháp tổ chức các hoạt động giáo dục trẻ. - Có kỹ năng tốt hơn trong quá trình thực hiện các hoạt động. - Có thêm kinh nghiệm trong tổ chức hoạt động khám phá cho trẻ. - Sưu tầm được rất nhiều các thí nghiệm. Thường xuyên sưu tầm, sáng tạo những trò chơi thực nghiệm khám phá khoa học mới phù hợp với chủ đề học của trẻ. - Nâng cao hiệu quả trong việc tổ chức hoạt động khám phá cho trẻ. Giáo viên phải luôn nâng cao chuyên môn, cùng tìm tòi, sáng tạo, khám phá, học hỏi kinh nghiệm để có chuyên môn tốt nhất để truyền đạt cho trẻ. * Đối với phụ huynh: - Phụ huynh nhận thức sâu sắc hơn về chương trình giáo dục mầm non. - Phụ huynh hiểu được tầm quan trọng của hoạt động khám phá đối với sự phát triển của trẻ. - Phụ huynh biết phối hợp, hợp tác, chia sẻ cùng giáo viên trong việc chăm sóc giáo dục trẻ. * Đối với trẻ: - Trẻ rất thích và hứng thú tham gia vào các hoạt động khám phá, cùng khám phá, sưu tầm các thí nghiệm để thực nghiệm. - Trẻ mạnh dạn và tự tin tham gia hoạt động cùng cô và các bạn. - Biết đoàn kết, chia sẻ và cùng nhau học tập, tham gia các thí nghiệm - Trẻ thêm hiểu biết về những điều lí thú xung quanh chúng ta, mở mang thêm kiến thức mới. Trẻ nhanh nhẹn, năng động, tự tin và hồn nhiên trong giao tiếp với mọi người xung quanh. * Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân đã tham gia áp dụng sáng kiến lần đầu hoặc áp dụng thử nếu có: Danh sách những người đã tham gia áp dụng thử hoặc áp dụng sáng kiến lần đầu (nếu có): Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. Minh Quang, ngày 6 tháng 4 năm 2023 Người nộp đơn Đinh Thị Cúc
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Trẻ em là nguồn hạnh phúc của gia đình, là tương lai của đất nước. Lúc sinh thời Chủ Tịch Hồ Chí Minh luôn dành cho các cháu thiếu niên nhi đồng tình yêu thương và sự quan tâm đặc biệt. Với bác, trẻ em là những mầm non, những chủ nhân tương lai của đất nước Bác nói: “Cái mầm có xanh thì cây mới vững, cái búp có xanh thì quả mới tốt, trẻ con có được nuôi dưỡng giáo dục hẳn hoi thì dân tộc mới tự cường tự lập”. Và mục tiêu của giáo dục mầm non là hình thành những cơ sở ban đầu, nền tảng cho sự phát triển nhân cách và tư duy cho mỗi con người đặc biệt là lứa tuổi mầm non. Qua đó giúp hình thành bước đầu của phẩm chất đạo đức, khuyến khích việc khám phá khoa học và làm chủ những kiến thức khoa học công nghệ trong thời đại mới. Và Khám phá khoa học dành cho trẻ em không phải là kiến thức khoa học mà qua đó trẻ học cách tìm hiểu về khoa học, biết suy đoán, phân tích và nêu kết quả theo suy nghĩ thì chúng ta sẽ nhận thấy khoa học không phải là cái gì đó quá khó và xa vời với trẻ. Khám phá khoa học là một trong những hoạt động có trong chương trình giáo dục mầm non. Khám phá khoa học nhằm hình thành biểu tượng đúng đắn về các sự vật hiện tượng xung quanh, cung cấp cho trẻ những chi thức đơn giản về thế giới xung quanh và giáo dục thái độ ứng xử đúng đắn với thiên nhiên, với xã hội. Mà mỗi đứa trẻ lớn lên muốn phát triển toàn diện thì phải có những yếu tố quan trọng trong sự phát triển nhân cách của trẻ. Và khám phá khoa học luôn đưa đến cho trẻ những thứ mới lạ, trẻ luôn thích được tự mình khám phá thế giới xung quanh. Vì vậy mà hoạt động khám phá phù hợp với tâm sinh lí của trẻ, thông qua các hoạt động khám phá trẻ được làm quen, và tiếp xúc với thế giới xung quanh. Hoạt động này nhằm thể hiện sự thích thú và đam mê khám phá sẽ nuôi dưỡng tình yêu thiên nhiên trong trẻ chứ không phải là những kiến thức khoa học mà trẻ thu lượm được. Đồng thời thông qua các hoạt động khám phá khoa học sẽ giúp cho trẻ dần hình thành và phát triển các kỹ năng quan sát, kỹ năng tư duy, phân tích, tổng hợp, khái quát và những đam mê được tìm hiểu khoa học. Vừa mang lại niềm vui và sự quan tâm về khoa học một cách tự nhiên, vừa chuẩn bị một nền tảng suy nghĩ khoa học đang trở thành một mục tiêu lớn trong ngành giáo dục khoa học mầm non. Hơn nữa, điều đó cũng giúp ích cho trẻ hình thành thái độ sống khoa học và tự mình tìm được phương pháp giải quyết vấn đề một cách sáng tạo và kích thích sự tò mò, ham thích tìm hiểu thế giới xung quanh trẻ. Trong những năm gần đây việc cho trẻ khám phá khoa học đã có nhiều đổi mới. Nhiều trường mầm non đã mạnh dạn lựa chọn những đề tài, nội dung khám phá rất mới so với những đề tài quen thuộc trước đây. Đã có sự chú trọng nhất định trong việc tổ chức hoạt động trải nghiệm cho trẻ. Tuy nhiên, trong quá trình
khám phá khoa học vẫn còn có những hạn chế, thể hiện rõ nhất là việc ôm đồm quá nhiều nội dung khám phá trong một hình thức tổ chức, cô hoạt động nhiều hơn trẻ, trẻ hạn chế trải nghiệm để tự rút ra kết luận hay dự đoán về hiện tượng sẽ sảy ra. Điều này làm cho các hoạt động khám phá trở nên nặng nề, quá tải, trẻ không được tham gia những trải nghiệm phù hợp với khả năng, vì vậy không có cơ hội phát triển ở trẻ các kỹ năng nhận thức, khám phá. Quy trình khám phá mỗi nội dung thường chỉ bắt đầu bằng câu hỏi của cô và câu trả lời của trẻ, hoặc chính cô lại là người nói, trẻ chỉ nghe một cách thụ động. Để khắc phục những hạn chế nêu trên, mỗi nội dung của khám phá khoa học được tiến hành khám phá như thế nào? Từ những lý do trên, tôi đã quyết định tìm tòi, nghiên cứu và lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ học tốt hoạt động khám phá khoa học cho trẻ 4-5 trong trường mầm non”. 2. Mục đích chọn đề tài. Lựa chọn một số biện pháp tổ chức tốt hoạt động khám phá khoa học giúp trẻ 4 - 5 tuổi hứng thú tham gia hoạt động. Để trẻ vừa nắm được kiến thức, vừa hình thành và rèn luyện những kỹ năng cần thiết của hoạt động khám phá và phát huy được tính độc lập sáng tạo của trẻ. Trẻ sẽ được trải nghiệm nhiều hơn, phát triển khả năng tư duy, dự đoán có lôgic, phát triển sự khéo léo cho trẻ khi được thực hành và sẽ ghi nhớ kiến thức lâu hơn. 3. Đối tượng nghiên cứu. Một số biện pháp giúp trẻ học tốt hoạt động khám phá khoa học cho trẻ 4 -5 tuổi trong trường mầm non. 4. Phương pháp nghiên cứu. - Xác định thực trạng của đối tượng nghiên cứu. - Nghiên cứu sách báo, tài liệu về các hoạt động phát triển nhận thức cho trẻ. - Dự giờ trao đổi kinh nghiệm. - Phương pháp quan sát. - Phương pháp dùng lời, đàm thoại. - Phương pháp thực, hành thực nghiệm. - Phương pháp phân tích, tổng hợp. - Phương pháp động viên khen thưởng. 5. Phạm vi nghiên cứu. Lớp mẫu giáo 4 -5 tuổi B2 với 31 cháu. 6. Thời gian thực hiện đề tài. - Từ tháng 9 / 2022 – 5 / 2023.
PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lý luận “Vạn vật quanh ta, có bao điều kì lạ Bạn hỏi vì sao? Tôi trả lời bạn nhé Thế giới quanh ta, có bao điều kì lạ Bạn có muốn biết, vì sao vì sao?” Đó là một đoạn của bài hát rất quen thuộc với mọi người đặc biệt là lứa tuổi mầm non nói chung và trẻ 4 -5 tuổi nói riêng. Câu hát nói lên thế giới xung quanh ta rất bao la rộng lớn. Nó bao gồm tất cả sự vật, hiện tượng cỏ cây, con vật, các vấn đề về tự nhiên và xã hội. Chúng ta không thể đi đến tất cả mọi nơi, không thể tận mắt nhìn thấy các sự vật, hiện tượng nhưng con người luôn có khát vọng được khám phá, tìm hiểu về thế giới xung quanh. Đó chính là môi trường sống của con người. Nó lại là một kho tàng kiến thức vô tận ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của con người, cho nên con người luôn có nhu cầu khám phá thế giới xung quanh. Căn cứ vào thông tư số: 51/2020/TT-BGDĐT ngày 31/12/2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo sửa đổi, bổ sung một số nội dung của chương trình giáo dục mầm non ban hành kèm theo thông tư số 17/2009/TT-BGDĐT ngày 25/7/2009 của Bộ giáo dục à đào tạo và đã được sửa đổi bổ sung bởi thông tư số 28/2016/TT-BGDĐT ngày 30/12/2016 của Bộ giáo dục và đào tạo; Căn cứ vào kế hoạch số: 1115/KH-GD&ĐT-MN ngày 08/9/2022 của Phòng giáo dục và đào tạo Ba Vì về việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ năm học 2022- 2023 cấp học mầm non huyện Ba Vì; Căn của hướng dẫn số:1116/PGDĐT ngày 09/9/2022 của Phòng giáo dục và đào tào về việc Hướng dẫn thực hiện quy chế chuyên môn giáo dục mầm non năm học 2022- 2023; Thực hiện kế hoạch số: 20/KH-MNMQB ngày 12/9/2022 kế hoạch tổ chức thực hiện nhiệm vụ năm học 2022- 2023 trường MN Minh Quang B. II. Thực trạng vấn đề nghiên cứu. 1. Tình trạng thực tế khi chưa thực hiện đề tài a. Thuận lợi - Được sự quan tâm của Phòng giáo dục hàng năm đã tổ chức chuyên đề bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên và thường xuyên được tham dự các buổi tập huấn chuyên đề tại các trường bạn để trao đổi kinh nghiệm - Nhà trường luôn bổ sung về cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học đảm bảo phục vụ công tác chuyên môn góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy của nhà trường đạt hiệu quả cao. Trường học được xây dựng rộng rãi, thoáng mát, lớp tôi được đầu tư trang thiết bị hiện đại như: Máy tính, máy chiếu, đàn, tivi… nhiều giá góc đồ chơi đẹp
- Ban giám hiệu và tổ chuyên môn luôn sát sao chỉ đạo về chuyên môn, thường xuyên thăm lớp dự giờ để đóng góp, rút kinh nghiệm cho các hoạt động. - Nhà trường có kết nối mạng wifi internet để giáo viên có điều kiện học hỏi, tìm tòi sưu tầm tranh ảnh, bài hát... để các hoạt động thêm sinh động và hấp dẫn. - Bản thân luôn yêu nghề mến trẻ, ham học hỏi nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ. b. Khó khăn. - Đa số trẻ là dân tộc thiểu số nên nhận thức, lối sống văn hóa, lễ giáo còn nhiều khó khăn - Nhận thức của trẻ chưa đồng đều nên việc truyền thụ kiến thức đến trẻ còn gặp nhiều khó khăn, một số trẻ còn chưa mạnh dạn và tự tin tham gia các hoạt động của lớp. - Đối với phụ huynh đại đa số làm nông nghiệp, ít thời gian quan tâm đến con cái, coi nhẹ công tác chăm sóc giáo dục trẻ mầm non. - Bên cạnh đó có một số trẻ cá biệt nên trong việc cho trẻ quan sát, tìm hiểu các đối tượng trẻ chưa tập chung chú ý. - Kinh phí mua vật thật cho trẻ hoạt động chưa có. 2. Số liệu đều tra trước khi thực hiện đề tài. - Căn cứ vào tình hình thực tế của lớp khi trẻ mới đến trường trong những ngày đầu là 31 trẻ tôi đã bám sát vào mục tiêu giáo dục và tiến hành khảo sát như sau: Bắt đầu từ tháng 9, tôi đã lên bảng khảo sát trước khi thực nghiệm qua việc theo dõi các hoạt động trong ngày của trẻ, cùng với việc tổ chức cho trẻ tham gia một số hoạt động trải nghiệm khám phá khoa học để đánh giá trẻ bao gồm các tiêu chí: Khả năng quan sát, khả năng so sánh, khả năng phân loại, khả năng giao tiếp, thao tác thực nghiệm, khả năng phán đoán, khả năng suy luận. Cụ thể, kết quả khảo sát đầu năm trẻ đạt được các mức độ sau: Bảng 1: Bảng khảo sát thực trạng đầu năm: Số trẻ Số trẻ chưa STT CÁC TIÊU CHÍ Tỉ lệ % Tỉ lệ % đạt đạt 1 Khả năng quan sát 17 54,8% 14 45,2% 2 Khả năng so sánh 16 51,6% 15 48,4% 3 Khả năng phân loại 16 51,6% 15 48,4% 4 Thao tác thực nghiệm 17 54,8% 14 45,2%
5 Khả năng phán đoán 15 48,3% 16 51,7% 6 Khả nắng suy luận 15 48,3% 16 51,7% III. Các biện pháp thực hiện: Biện pháp 1: Xây dựng môi trường lớp học. Biện pháp 2: Thiết kế và sưu tầm một số trò chơi học tập, thí nghiệm trong hoạt động khám phá nhằm tạo hứng thú cho trẻ. Biện pháp 3: Sử dụng đồ dùng trực quan. Biện pháp 4: Ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động khám phá. Biện pháp 5: Phối kết hợp với phụ huynh. IV. Các biện pháp cụ thể. 1. Biện pháp 1: Xây dựng môi trường lớp học. Môi trường lớp học là gì? Làm sao để tạo được môi trường tốt cho trẻ hoạt động? Như chúng ta đã biết muốn trẻ học tốt một vấn đề nào đó thì trước hết cần phải có môi trường cho trẻ hoạt động, khám phá, tìm tòi và trải nghiệm. Môi trường cho trẻ hoạt động là nơi có các nguồn thông tin phong phú, khuyến khích tính độc lập và hoạt động tích cực cho trẻ. Chính vì vậy, ở trường mầm non khi vào đầu năm học mới tôi đã rất chú ý đến việc xây dựng môi trường lớp học, sắp xếp các kệ đồ chơi gọn gàng, an toàn, hợp lí như các góc chơi tĩnh đi với nhau, các góc chơi động đi với nhau. Đảm bảo đủ khoảng cách cho trẻ hoạt động. Đặt tên các góc đơn giản, dễ nhớ như góc bán hàng đặt tên là “siêu thị của bé”, hay như góc học tập lấy tên là “bé vui học toán”. Bên cạnh đó ở các góc chơi tôi sắp xếp đồ dùng chơi vừa tầm với của trẻ cho trẻ dễ thấy, dễ lấy và dễ lựa chọn. Tôi đã vận dụng những nguyên vật liệu dẻ tiền, có sẵn, gần gũi với trẻ, hay các đồ phế thải để làm đồ chơi cho trẻ như: Cắt giấy màu, xốp làm rau, hoa quả, cây xanh, hộp sữa cắt ra làm thuyền, ô tô, vải vụn làm thảm cỏ, thùng catong làm ngôi nhà, hàng rào, … và để trẻ được trải nghiệm với những đồ chơi đó giúp trẻ thỏa mãn được nhu cầu thích khám phá, tìm tòi. Đồng thời tôi trang trí các góc mở một cách linh hoạt, hấp dẫn và có thể sử dụng nhiều lần với nhiều bài học khác nhau. Minh họa: Hình ảnh 1 Bên cạnh đó trường đã xây dựng khu vui chơi trải nghiệm của bé. Giúp trẻ được trải nghiệm nhiều điều lí thú, cùng khám phá về các dòng chảy của cát, dòng chảy của nước, bé khám phá về các màu nước… Trẻ cùng được hoạt động “Học mà chơi chơi mà học”. Qua hoạt động trẻ được sờ, nắm và chơi với cát,
nước, màu…Sẽ mang lại nhiều trai nghiệm và tìm ra được các dòng chảy từ cao suống thấp và hiểu được điều lí thú trong tự nhiên. Trẻ phát huy được tư duy sáng tạo và càng hứng thú khám phá thiên nhiên xung quanh ta. Bảng pha màu giúp trẻ hiểu biết về cách pha trộn màu sắc từ hai màu hay ba màu có thể tạo ra màu mà trẻ yêu thích. Hay những hình ảnh mang tính chất giáo dục giúp trẻ có những thái độ đúng đắn với thiên nhiên và sự vật xung quanh. Minh họa: Hình ảnh 2 Kết quả, môi trường lớp học được xây dựng sáng tạo và hấp dẫn trẻ học sinh lớp tôi đã rất tích cực tham gia vào các hoạt động khám phá, qua đó vốn hiểu biết cho trẻ về thế giới xung quanh, phát huy khả năng tư duy sáng tạo. Trẻ lớp tôi luôn tò mò, tự đặt câu hỏi về những sự vật, hiện tượng xung quanh với bạn, với cô và người lớn. Các cháu còn biết tự tìm hiểu những điều trẻ chưa biết. 2. Biện pháp 2: Thiết kế và sưu tầm một số trò chơi học tập, thí nghiệm trong hoạt động khám nhằm tạo hứng thú cho trẻ. Trong họat động khám phá khoa học việc sử dụng trò chơi, Thí nghiệm đơn giản luôn tạo cho trẻ sự hứng thú, kích thích trẻ tích cực hoạt động, phát triển ở trẻ tính tò mò, ham hiểu biết, thích khám phá, tìm tòi, phát triển óc quan sát, phán đoán và các năng lực hoạt động trí tuệ.... Chính vì vậy mà phương pháp sử dụng các trò chơi thực nghiệm luôn đạt kết quả cao trong hoạt động khám phá khoa học. Cụ thể tôi đã sáng tạo và tổ chức một số trò chơi học tập và các thí nghiệm giúp trẻ khám phá khoa học theo chủ đề như sau: * Một số trò chơi như: Truyền tin; đây là con gì; tạo nhóm; tìm lá cho cây; Phân loại quả, ai nhanh hơn; hoa nở thế nào? Sắp xếp theo thứ tự… Và cụ thể một số trò chơi tôi tổ chức thực hiện như sau: - Ví dụ 1: Trò chơi: Phân loại quả. + Mục đích: Trẻ nhận biết và phân biệt được các loại quả có dạng quả tròn và quả dài + Chuẩn bị: Các loại quả, rổ đựng quả, vạch chuẩn + Cách chơi: Cô chia làm 2 đội, yêu cầu đội 1 sẽ lên chọn loại quả tròn, đội 2 sẽ lên và chọn loại quả dài về cho đội mình. Trẻ chơi chọn đúng theo yêu cầu. Minh họa: Hình ảnh 3 - Ví dụ 2: trò chơi truyền tin + Mục đích: - Trẻ biết được tác dụng của các giác quan thông qua trò chơi - Trẻ biết phối hợp ăn ý với bạn trong nhóm. + Chuẩn bị: 2 quả bóng bay. Một số tranh về các giác quan + Cách tiến hành:
- Cho trẻ đầu hàng lên nhìn bức tranh về các giác quan và về hàng truyền tin bằng cách áp sát quả bóng bay vào tai bạn đứng thứ hai và cứ như vậy cho tới trẻ cuối cùng - Trẻ cuối cùng sẽ đoán tên giác quan trong bức tranh mà cô yêu cầu. Trẻ truyền tin cho bạn + Giải thích và kết luận: - Quả bóng bay khi thổi to lên sẽ có khí ở bên trong. Vì vậy khi áp tai vào quả bóng bay sẽ nghe được tiếng vang của người nói ở bên vọng sang *. Một số thí nghiệm như: Vật chìm-vật nổi; Sự nảy mầm của hạt; Sự hòa tan của nước, nam châm hút gì? Sự biến đổi của màu sắc; sự chuyển động của âm thanh; nước đá biến đi đâu?…. Và một số thí nghiệm tôi tổ chức cho trẻ thực nghiệm như sau: - Ví dụ 1: Thí nghiệm: Vật chìm vật nổi + Mục đích: Trẻ biết vì sao trứng lại chìm và trứng nổi + Chuẩn bị: Ca đựng nước, cốc trong suốt, quả trứng, muối trắng, nước, thìa… + Tiến hành: - Cô cho trẻ về nhóm, chuẩn bị các dụng cụ đồ dùng đủ cho trẻ - Hỏi trẻ: trên bàn cô có những gì? - Cô cho trẻ làm thí nghiệm, Cho trẻ chắt nước vào 2 cốc, 1 cốc để nguyên nước và thả quả trứng vào thấy hiện tượng trứng chìm suống đáy cốc. Và cốc kia cô cho 4-5 thìa muối trắng vào nước khuấy tan muối rồi cho trứng vào thấy hiện tượng trứng nổi lên. - Trẻ quan sát và giải thích + Giải thích và kết luận - Ta thấy khi nước nhẹ hơn thì trứng chìm, khi cho muối vào nước, tỷ trọng nước muối nặng hơn nên trứng nổi. Minh họa: Hình ảnh 4 -Ví dụ 2: Thí nghiệm: Sự nảy mầm của hạt. + Mục đích: Trẻ biết được cây cũng cần thức ăn, ánh sáng và nước mới sinh trưởng được. + Chuẩn bị: một vài hạt đậu tương, đậu đen… 2 khay nhỏ, một ít đất, bình tưới nước. + Cách tiến hành: Ngâm hạt vào trong nước ấm từ 1-2 tiếng sau đó lấy ra đặt hạt vào khay có sẵn đất. Đặt một khay ở nơi có ánh sáng mặt trời và cho trẻ
tưới nước hàng ngày. Khay còn lại đặt trong tối và không được tưới nước. Quan sát sau 3-4 ngày, cây trong khay được tưới nước hàng ngày sẽ nảy mầm và lớn dần còn khay để trong tối và không tưới nước sẽ không nảy mầm. Lúc này cô cho trẻ giải thích hiện tượng nảy mầm và không nảy mầm trên. + Giải thích và kết luận: Cây nảy mầm được nhờ gieo xuống đất, có ánh sáng và tưới nước đầy đủ thì hạt sẽ có thức ăn để nuôi dưỡng và nảy mầm và ngược lại, nếu không được chăm sóc và không có ánh sáng thì hạt sẽ không nảy mầm được. Minh họa: Hình ảnh 5 -Ví dụ 3: Thí nghiệm: Tan và không tan + Mục đích: Trẻ biết được muối, (đường) tan được ở trong nước và dầu ăn không tan được trong nước. + Chuẩn bị: Ca nước, cốc thủy tinh, dầu ăn, muối trắng, thìa … + Cách tiến hành: + Cốc 1: Cô cho nước vào cốc sau đó cho 2-3 thìa muối và lấy thìa khuấy đều. Hỏi trẻ thấy hiện tượng gì? Muối đã đi đâu? Qua thí nghiệm ta thấy cho muối vào cốc nước khuấy thì thấy muối đã tan trong nước. + Cốc 2: Chắt nước vào cốc và cô cho 3-4 thìa dầu ăn vào trong cốc nước. Ta thấy hiện tượng dầu không tan trong nước mà dầu nổi lên trên mặt nước. Qua thí nghiệm ta thấy dầu ăn không tan trong nước. + Giải thích và kết luận: Qua thí nghiệm trẻ rất hứng thú khi được tham gia làm thí nghiệm. Biết được muối tan được trong nước và dầu ăn không tan. Minh họa: Hình ảnh 6 3. Biện pháp 3: Sử dụng đồ dùng trực quan. Ngoài môi trường lớp học tốt, muốn trẻ hứng thú tham gia hoạt động cùng khám phá trải nghiệm thì đồ dùng trực quan vô cùng quan trọng trong tiết dạy. Ở tuổi mầm non trẻ luôn tò mò, thích được sờ, nắm, ngửi, nếm…Trẻ luôn muốn tìm sự mới lạ, và khám phá thế giới xung quanh. Đồ dùng trực quan trong dạy học chiếm một vị trí rất quan trọng trong việc giúp trẻ tiếp thu những kiến thức. Bởi lẽ trực quan trong dạy học huy động được tất cả các giác quan tham gia vào quá trình nhận thức của trẻ. Khi lập kế hoạch cho mỗi tiết học tôi đã rất chú ý tới cách thức truyền tải kiến thức với trẻ đặc biệt đồ dùng trực quan vừa phải mang tính thẩm mỹ, tính chính xác và sự sáng tạo từ đó kich thích được sự hứng thú, ham hiểu biết ở trẻ. Phương tiện trực quan trong các hoạt động dạy và học rất đa dạng như: Đồ dùng trực quan bằng vật thật: cốc, chén, con cá, các loại rau-quả…Các loại mô hình: Mô hình máy bay, Tàu hỏa...Các loại tranh ảnh, lô tô. Tôi luôn lưu ý tới việc sử dụng đồ đùng trực quan phải phù hợp với nội dung từng hoạt động dạy học ngay từ khi lập kế hoạch cho mỗi hoạt động khám phá khoa học tôi luôn suy nghĩ và lựa chọn những đồ dùng trực quan sao cho trẻ
dễ hiểu và thích thú. Đối với những tiết chủ đề về môi trường xã hội thì tôi lựa chọn tranh, hình ảnh để dạy trẻ. Đối với những tiết có chủ đề về môi trường tự nhiên thì tôi lựa chọn những đồ dùng trực quan là đồ chơi. Để đưa vào trong các hoạt động dạy như: Đồ chơi của bé, phương tiện giao thông, con vật…Qua những đồ chơi được làm khéo léo giống với thực tế sẽ giúp trẻ chú ý quan sát đồ chơi, chơi với đồ chơi để khám phá những kiến thức về đối tượng. Ngoài ra tôi còn sử dụng những đồ vật thật như hoa, quả, rau… để đưa vào hoạt động dạy học. Vì trẻ mẫu giáo nói chung và trẻ 4-5 tuổi nói riêng có sự tưởng tượng chưa phong phú, kinh nghiệm sống của trẻ còn ít. Khi cho trẻ được tiếp xúc với vật thật thì tôi nhận thấy trẻ hứng thú và nắm bắt kiến thức một cách rõ ràng nhất. Ví dụ: Khi tìm hiểu về quả cam tôi dùng quả cam thật cho trẻ quan sát và trải nghiệm. - Đây là quả gì? Nhìn xem quả cam có dạng hình gì? Màu gì? - Muốn trẻ hiểu rõ hơn tôi cho trẻ sờ xem vỏ của chúng có đặc điểm gì? Muốn biết cam có mùi gì hãy đưa lên mũi ngửi xem nào… Cuối cùng tôi bổ cam cho trẻ quan sát múi cam và trẻ nếm thử vị của cam sau đó hỏi trẻ nói về vị của cam (có trẻ nói chua, trẻ nói ngọt) từ đó tôi giải thích “Qủa cam chưa chín có vị chua, còn quả cam chín có vị ngọt” khi được trải nghiệm thực tế thì trẻ đã nắm vững những kiến thức tôi muốn truyền đạt. Qua bài về quả cam tôi không những đã cho trẻ tìm hiểu một cách tổng quát về quả cam mà còn dạy trẻ kĩ năng bổ cam và vứt rác đúng nơi quy định. Minh họa: Hình ảnh 7 Chính vì vậy, sử dụng đồ dùng trực quan phải được sử dụng một cách linh hoạt và sáng tạo. Trong hoạt động dạy học tôi không sử dụng một loại đồ dùng từ đầu đến cuối cũng không sử dụng quá nhiều loại ôm đồm để trẻ khó hiểu mà tôi phối hợp các loại đồ dùng trực quan sao cho phù hợp, linh hoạt từng phần sao cho trẻ không nhàm chán. Và tôi thấy việc kết hợp sử dụng linh hoạt các loại đồ dùng trực quan trong hoạt động học tôi thấy trẻ hứng thú hơn mỗi khi học khám phá khoa học, kiến thức tôi truyền đạt vì thế mà dễ dàng và trẻ ghi nhớ hơn. 4. Biện pháp 4: Ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động khám phá. Trong thời đại công nghệ thông tin hiện nay, sự phát triển của hệ thống mạng cùng với những tiện ích, ứng dụng phong phú đã tạo nên một cuộc cách mạng trong mọi người, mọi ngành và đặc biệt là ngành giáo dục. Chính vì vậy ngay từ cấp học mầm non trẻ đã được làm quen với công nghệ thông tin như một phần của hoạt động giáo dục. Không chỉ với người lớn mà đối với trẻ em mầm non thì công nghệ thông tin luôn mang lại nhiều điều kì thú và hữu ích trong việc tiếp thu kinh nghiệm sống.
Hơn nữa trong việc giáo dục, truyền đạt kiết thức cho trẻ không phải sự vật hiện tượng nào cũng có sẵn để trẻ được trực tiếp tri giác, nhất là với hoạt động khám phá khoa học như tìm hiểu động vật sống dưới biển, quan sát máy bay, các hiện tượng tự nhiên… , hay chúng ta không thể có thời gian để chứng kiến những hiện tượng trong tự nhiên xảy ra như tìm hiểu về cách sinh sản của một số loại vật nuôi, quá trình phát triển của cây…chính vì vậy để trẻ được tìm hiểu thế giới xung quanh một cách bao quát nhất thì ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động học là một việc cần thiết. Được ưu thế là một giáo viên trẻ và có khả năng sử dụng công nghệ thông tin khá thành thạo tôi rất quan tâm và thường xuyên sử dụng công nghệ thông tin như các bài powerpoint, Elearning vào các hoạt động học. Tôi nhận thấy khi sử dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động khám phá khoa học trẻ tỏ ra rất hào hứng, thích thú và cũng giúp trẻ nhận biết sự vật- hiện tượng một cách rõ ràng hơn. Ví dụ 1: Tìm hiểu về “Sự phát triển của cây” Tôi sử dụng bài powerpoint trình chiếu các quá trình từ lúc là hạt, sau thành mầm- tạo thành cây (ánh nắng chiếu xuống và mưa cây sẽ lớn lên. Sau khi tìm hiểu xong về quá trình tạo thành cây tôi cho trẻ xem video quá trình phát triển của cây. Thông qua việc trình chiếu và xem video trẻ vừa như được giải trí và cũng là khi lượng kiến thức cần cung cấp cho trẻ. Minh họa: Hình ảnh 8 Qua đó tôi thường xuyên tìm hiểu những trò chơi thông minh có liên quan tới chủ đề, chủ điểm mà trẻ đang học vừa giúp trẻ thỏa mãn tính tò mò cũng như củng cố, mở rộng hiểu biết về bào học học đó cho trẻ. Qua công nghệ thông tin từ một trò chơi tôi đã giúp trẻ có thêm kĩ năng sử dụng máy tính, đồng thời giúp trẻ củng cố, ghi nhớ bài học hơn. 5. Biện pháp 5: Phối kết hợp với phụ huynh để cùng giúp các con khám phá khoa học đạt kết quả cao. Để giúp trẻ phát triển toàn diện thì việc phối kết hợp giữa nhà trường và gia đình là vô cùng quan trọng. Chính vì vậy giáo viên cần phải trao đổi thường xuyên việc học tập và vui chơi của trẻ tới các bậc phụ huynh, để việc học của trẻ được tốt nhất khi đến trường cũng như khi về nhà. Ngay từ đầu năm học tôi đã xây dựng nội dung tuyên truyền tới các bậc phụ huynh giúp các con thực hành thí nghiệm khám phá đạt kết quả cao và nội dung được thể hiện như sau: * Nội dung: - Thông báo từng chủ đề các con đang học để các bậc phụ huynh nắm được - Lên kế hoạch trước về nội dung khám phá trong chủ đề
- Vận động phụ huynh đóng góp các nguyên liệu: vỏ hộp, chai lọ… để các thí nghiệm của trẻ được phong phú. - Phụ huynh cần quan tâm, giải thích và cùng làm tại nhà với trẻ khi trẻ có yêu cầu với những thí nghiệm khó. * Hình thức: - Thông báo qua góc tuyên truyền của lớp. - Gửi những nội dung về kế hoạch khám phá khoa học qua tin nhắn nhóm zalo lớp tới các phụ huynh để các bậc phụ huynh nắm bắt. - Trao đổi trực tiếp với các bậc phụ huynh trong các giờ đón, trả trẻ để phụ huynh hiểu được các nội dung và yêu cầu thực hiện trong chủ đề. Sau khi thực hiện biện pháp giữa nhà trường với phụ huynh đó đạt được kết quả như sau: + 100% phụ huynh quan tâm và ủng hộ các kế hoạch của giáo viên lớp + Rất nhiều phụ huynh phấn khởi khi thấy trẻ được tham gia thử nghiệm khám phá khoa học + Nhiều phụ huynh đã cùng trẻ thực hiện được các thí nghiệm tại nhà: truyền tin, bằng hình các con vật, hoa nở như thế nào, khám phá vật chìm, nổi... + Phụ huynh đã ủng hộ nhiệt tình các nguyên vật liệu để phục vụ cho các giờ hoạt động khám phá khoa học của trẻ trên lớp. - Nhờ có sự kết hợp chặt chẽ giữa giáo viên và phụ huynh mà những giờ hoạt động khám phá của trẻ trở nên phong phú và hấp dẫn hơn, từ đó mà hoạt động học của trẻ đạt được kết quả cao trẻ rất hứng thú và sôi nổi trong giờ học. Minh họa: Hình ảnh 9 V. Kết quả đạt được. Thông qua một số hoạt động khám phá khoa học trên, tôi đã tạo cho trẻ: - Sự hứng thú, tò mò, thích khám phá các sự vật hiện tượng xung quanh. - Hình thành cho trẻ một số kỹ năng, thao tác thử nghiệm khám phá khoa học. - Trẻ ngày càng có kỹ năng quan sát tốt, biết suy đoán, phán đoán nhằm tìm ra một kết quả chính xác. - Không chỉ khám phá trong góc khoa học hoặc trong các hoạt động khoa học mà trẻ còn được khám phá, áp dụng và phát hiện được rất nhiều điều qua các môn học khác. Sau khi thực hiện đề tài kết quả đạt được như sau:
Bảng so sánh kết quả khảo sát đầu năm và cuối năm của trẻ 4-5 tuổi lớp 4 tuổi B2 năm học 2022 – 2023: Đầu Cuối năm năm CÁC TIÊU Số Số Số Số CHÍ Tỉ lệ trẻ Tỉ lệ Tỉ lệ trẻ Tỉ lệ trẻ trẻ % chưa % % chưa % đạt đạt đạt đạt Khả năng quan 17 54,8% 14 45,2% 29 93,5% 2 6,5% sát 48,4 Khả năng so sánh 16 51,6% 15 29 93,5% 2 6,5% % Khả năng phân 16 51,6% 15 48,4% 29 93,5% 2 6,5% loại Thao tác thực 17 54,8% 14 45,2% 29 93,5% 2 6,5% nghiệm Khả năng phán 51,7 15 48,3% 16 28 90,3% 3 9,7% đoán % Khả nắng suy 15 48,3% 16 51,7% 28 90,3% 3 9,7% luận Sau quá trình thực hiện đề tài kết quả cho thấy các tiêu chí từ trước khi thực hiện đến sau khi thực hiện đề tài đều được tăng lên rõ rệt và đạt kết quả cao. - Trẻ có khẳ năng quan sát đầu năm đạt tỉ lệ 54,8% cuối năm tăng 93,5% - Trẻ có khả năng so sánh đầu năm đạt tỉ lệ 51,6% cuối năm đạt 93,5% - Trẻ có khả năng phân loại đầu năm đạt tỉ lệ 51,6% cuối năm đạt 93,5% - Trẻ thao tác thực nghiệm đầu năm tỉ lệ đạt 54,8% cuối năm đạt 93,5% - Trẻ có khả năng phán đoán đầu năm tỉ lệ đạt 48,3% cuối năm đạt 90.3% - Trẻ có khả năng suy luận đầu năm tỉ lệ đạt 48,3% cuối năm đạt 90.3% PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận Từ những kết quả nghiên cứu trên cơ sở tôi rút ra kết luận như sau: Việc ứng dụng các hoạt động khám phá gây hứng thú cho trẻ là rất cần thiết. Nhằm lôi kéo, hấp dẫn, cuốn hút, kích thích khả năng ham muốn được khám phá, tìm tòi của trẻ, giúp trẻ tích lũy được kiến thức, kỹ năng về tự nhiên và xã hội, giúp trẻ được phát triển về các mặt: Đức-Trí-Thể-Mỹ-Lao động. Thông qua việc tổ chức cho trẻ được hoạt động khám phá, trẻ sẽ được phát triển toàn diện về các mặt, nhân cách được hình thành và phát triển. Khám phá khoa học có ý nghĩa lớn đối với các nhà nghiên cứu mà đối với các trường mầm non phải đặc biệt là các giáo viên mầm non phải nắm vững những nội dung chương trình và thường xuyên mở rộng nội dung chương trình. Tích cực làm đồ dùng đồ chơi sáng tạo hấp dẫn với trẻ. Luôn tạo môi trường thân thiện với trẻ để trẻ thấy được mình như đang được ‘Học mà chơi, chơi mà học’. Cô giáo phải luôn tìm hiểu tâm lý của trẻ, lấy trẻ làm trung tâm để trẻ tích cực tham gia các hoạt động. Luôn àm tốt công tác tuyên truyền với phụ huynh để thống nhất phương pháp giáo dục tốt nhất cho trẻ. Là một giáo viên yêu nghề mến trẻ không ngừng tham khảo đọc tài liệu tìm kiếm thiết kế những bài dạy hay, tham khảo những trò chơi, những hình thức áp dụng bài dạy thêm phong phú, nội dung chương trình dạy trẻ sáng tạo, linh hoạt giúp trẻ phát triển mọi mặt. * Bài học kinh nghiệm Qua việc nghiên cứu đề tài trên, tôi đã rút ra được bài học kinh nghiệm như sau: - Giáo viên phải luôn nâng cao chuyên môn, cùng tìm tòi, sáng tạo, khám phá, học hỏi kinh nghiệm để có chuyên môn tốt nhất để truyền đạt cho trẻ. - Giáo viên phụ trách phải có trình độ chuyên môn vững vàng, nắm bắt chương trình giáo dục mầm non mới, nhiệt tình và sáng tạo. - Các trò chơi cần được nghiên cứu trước để dễ thực hiện, việc chuẩn bị dụng cụ đơn giản, ít tốn kém, đảm bảo vệ sinh, an toàn cho trẻ. - Các trò chơi thực nghiệm cần có tính gợi mở, hấp dẫn, phù hợp với lứa tuổi để kích thích được sự tìm tòi khám phá của trẻ, giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, các thao tác tư duy như: so sánh, phân tích - tổng hợp, óc phán đoán và khả năng suy luận của trẻ cũng được phát triển. Qua các hoạt động này trẻ được trải nghiệm và tự phát hiện ra các đặc điểm, mối quan hệ giữa các sự vật hiện tượng xung quanh, tiếp thu các kiến thức khoa học dễ dàng hơn.
- Thường xuyên sưu tầm, sáng tạo những trò chơi thực nghiệm khám phá khoa học mới phù hợp với chủ đề học của trẻ. - Khi tổ chức các trò chơi thực nghiệm khám phá khoa học trẻ phải được chơi 1- 2 lần trong 1 chủ đề, tránh sự trùng lặp nhiều gây nhàm chán đối với trẻ. Giáo viên có thể tổ chức các trò chơi thực nghiệm khám phá khoa học cho trẻ ở trong tiết học và ngoài tiết học. - Các trò chơi thực nghiệm còn có thể dùng trong các hoạt động: Hoạt động góc, hoạt động ngoài trời, hoạt động làm quen với toán… - Phối kết hợp, trao đổi tình hình học tập của trẻ thường xuyên với các bậc phụ huynh để trẻ được phát triển một cách tốt nhất khi ở lớp cũng như ở nhà. 2. Khuyến nghị Qua việc nghiên cứu đề tài trên, tôi có một số ý kiến đề xuất như sau: *. Đối với phòng giáo dục: - Cần tạo điều kiện cho giáo viên trong trường tham gia kiến tập, tham quan, dự giờ các lớp tập huấn để giáo viên có cơ hội học hỏi thêm kinh nghiệm tổ chức các hoạt hộng học tập và vui chơi cho trẻ. *. Đối với nhà trường: - Tăng cường đầu tư kinh phí, thời gian, đồng thời hướng dẫn, động viên, khuyến khích giáo viên tích cực nghiên cứu, sáng tạo ra các hoạt động mới, hấp dẫn trẻ và có hiệu quả để phục vụ cho nội dung giảng dạy, để bài giảng thêm sinh động. Cung cấp thêm tài liệu tham khảo. Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm của tôi, tôi rất mong được tổ chuyên môn, các cấp lãnh đạo đóng góp thêm nhiều ý kiến, ý tưởng để bản sáng kiến kinh nghiệm này đạt hiệu quả cao hơn. Xin chân thành cảm ơn!
MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA
Hình ảnh 1: Môt số đồ dùng tự tạo từ phế thải