Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Một số giải pháp xây dựng và phát huy nếp sống văn hóa ở trường THCS Mê Linh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:22

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài "Một số giải pháp xây dựng và phát huy nếp sống văn hóa ở trường THCS Mê Linh" được nghiên cứu nhằm tạo ra nếp văn hóa mang dấu ấn của một nhà trường, đồng thời để nâng cao nhận thức về vai trò và tầm quan trọng của văn hóa nhà trường trong thời đại ngày nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Một số giải pháp xây dựng và phát huy nếp sống văn hóa ở trường THCS Mê Linh

PHẦN THỨ NHẤT MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Văn hóa phản ánh bản sắc, cội nguồn của một dân tộc, phản ánh dòng chảy lịch sử. Văn hóa tham gia vào việc tạo nên con người, duy trì sự bền vững và trật tự xã hội. Hơn nữa trong đời sống xã hội, con người chịu ảnh hưởng bởi môi trường văn hóa mà trong đó họ sinh sống và hoạt động. Mỗi dân tộc có một nền văn hóa riêng bởi nó là nhân tố quan trọng tạo nên sức mạnh và bản sắc của dân tộc đó. Muốn có nền văn hóa đặc sắc, bền vững thì phải xây dựng những chuẩn mực văn hóa để từ đó con người có ý thức răn mình theo những chuẩn mực đó. Nhà trường có vai trò rất quan trọng trong việc xây dựng và định hướng học sinh đi theo những chuẩn mực văn hóa. Trong giáo dục, mỗi nhà trường cũng có một truyền thống mang đậm dấu ấn văn hóa mà người ta thường gọi là văn hóa nhà trường. Theo tinh thần của Nghị quyết Hội nghị lần thứ VIII, Ban chấp hành Trung ương Khóa XI với nội dung “đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.” Một trong những nhiệm vụ cấp bách đang đặt ra là xây dựng một xã hội không chỉ có nền kinh tế và khoa học công nghệ phát triển cao và cùng với nó phải là môi trường văn hóa trong sạch, lành mạnh, thực sự là nguồn năng lượng tinh thần, là cái “nôi”, là “ngôi nhà lớn” nuôi dưỡng tâm hồn, phát triển trí tuệ và hình thành nhân cách con người. Bên cạnh những thành tựu đáng tự hào mà Việt Nam đã đạt được trong công cuộc đổi mới vừa qua, cũng phải nghiêm túc nhìn nhận về thực trạng văn hóa nhà trường của nước ta vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Một thực trạng mà chúng ta thấy là sự gia tăng các tệ nạn xã hội, sự băng hoại đạo đức, lối sống của một lớp người trong xã hội, đặc biệt là lớp trẻ; sự tấn công, phá hoại nhiều mặt của các thế lực thù địch trong và ngoài nước đang làm xói mòn đạo đức lối sống, phá vỡ thuần phong mỹ tục. Thực trạng xã hội như vậy đang là vấn đề thách thức đối với toàn xã hội, nhất là đối với ngành giáo dục. Mê Linh, một huyện ngoại thành Hà Nội, giữa bao khó khăn bộn bề của vùng ven đô, với trình độ dân trí còn chưa cao, nhiều nhà trường chưa thực sự coi trọng vấn đề xây dựng văn hóa nhà trường lành mạnh để đào tạo những con người phát triển toàn diện. Nhiều trường học mới chỉ quan tâm tới việc truyền thụ kiến thức học sinh, chưa chú trọng đúng mức đến việc giáo dục phẩm chất đạo đức, phát triển nhân cách con người. Những
2 hiện tượng tiêu cực nảy sinh không được kịp thời uốn nắn dẫn đến những hậu quả đáng tiếc trong thế giới học đường như: bỏ học, trộm cắp, ma tuý, thuốc lá điện tử, bạo lực học đường… Trật tự trường học chưa đảm bảo, mối quan hệ nhà trường – gia đình – xã hội lỏng lẻo, tạo điều kiện cho những tệ nạn, những cái xấu thâm nhập vào trường học. Đây là những bức xúc, đòi hỏi sự quan tâm vào cuộc của các lực lượng giáo dục. Xuất phát từ thực tế đó đồng thời nhằm thực hiện có hiệu quả phong trào thi đua xây dựng “Nhà trường văn hóa, nhà giáo mẫu mực, học sinh thanh lịch” mà ngành Giáo dục – Đào tạo Thủ đô đang thực hiện hiện nay, tôi lựa chọn đề tài “Một số giải pháp xây dựng và phát huy nếp sống văn hóa ở trường THCS Mê Linh” nhằm trao đổi những giải pháp, chia sẻ những việc đã và đang làm trong công tác quản lý, chỉ đạo tại nhà trường, giúp cho việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ các năm học và tạo nên một môi trường văn hóa của một nhà trường có bề dày lịch sử hình thành và phát triển. 2. Mục đích nghiên cứu: Đề tài được nghiên cứu nhằm tạo ra nếp văn hóa mang dấu ấn của một nhà trường, đồng thời để nâng cao nhận thức về vai trò và tầm quan trọng của văn hóa nhà trường trong thời đại ngày nay. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu: 3.1 Đối tượng nghiên cứu: Một số giải pháp xây dựng và phát huy nếp sống văn hóa trong nhà trường. 3.2 Phạm vi nghiên cứu: Do điều kiện thời gian và khuôn khổ của một sáng kiến kinh nghiệm, việc nghiên cứu của tôi được tiến hành ở trường THCS Mê Linh, huyện Mê Linh, thành phố Hà Nội. 4. Phương pháp nghiên cứu: Để thực hiện đề tài tôi áp dụng các phương pháp: - Phương pháp thống kê - Phương pháp giải thích - Phương pháp phân tích - Phương pháp so sánh
3 PHẦN THỨ HAI NỘI DUNG I. Cơ sở lý luận của việc xây dựng và phát huy nếp sống văn hóa nhà trường: 1. Một số khái niệm cơ bản về văn hóa: Văn hóa là những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra. Tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội đều có những giá trị văn hóa của nó như: văn hóa công sở, văn hóa giao thông, văn hóa ẩm thực, văn hóa giao tiếp ứng xử, văn hóa chợ… và văn hóa học đường. Văn hóa bao giờ cũng gắn với giáo dục và giáo dục luôn đi liền với văn hóa. Xã hội loài người muốn tồn tại và phát triển thì phải duy trì, bảo tồn và phát triển giáo dục và văn hóa. Người ta hay nói đến ba loại hành vi của mỗi con người trong cách ứng xử với người khác, với cộng đồng xã hội và với môi trường xung quanh. Đó là hành vi đạo đức, hành vi pháp luật và hành vi văn hóa. Hành vi văn hóa không phải là một hành vi riêng mà nó có thể là hành vi đạo đức hay hành vi pháp luật nhưng được chủ thể thực hiện với một mức độ thẩm mĩ nhất định. Đây là cơ sở để chúng ta hiểu về hành vi văn hóa nói chung và văn hóa trong nhà trường nói riêng. Vậy muốn hiểu văn hóa nhà trường là gì, trước hết chúng ta cùng đi tìm hiểu một số khái niệm về văn hóa. 1.1 Khái niệm văn hóa: Theo thuật ngữ khoa học: Văn hóa được bắt nguồn từ chữ Latinh “Cultus” mà nghĩa gốc là “gieo trồng”, được dùng theo nghĩa Cultus Agri là “gieo trồng ruộng đất” và Cultus Animi là “gieo trồng tinh thần” tức là “sự giáo dục bồi dưỡng tâm hồn con người”. Theo quan niệm Phương Đông thì văn hóa là cái đẹp. Hình thức đẹp đẽ biểu hiện trước hết trong lễ, nhạc, cách lãnh đạo, quản lý… đặc biệt trong ngôn ngữ, cách ứng xử lịch sự. Nó biểu hiện thành một hệ thống các chuẩn mực, giá trị ứng xử được mọi người chấp nhận và xem là đẹp đẽ. Năm 2002, UNESCO đã đưa ra định nghĩa về văn hóa như sau: Văn hóa nên được đề cập đến như là một tập hợp của những đặc trưng về tâm hồn, vật chất, tri thức và xúc cảm của một xã hội hay một nhóm người trong xã hội mà nó chứa đựng, ngoài văn học nghệ thuật, cả cách sống, phương thức chung sống, hệ thống giá trị, truyền thống và đức tin.
4 Như vậy văn hóa là tổng thể những hệ thống biểu trưng chi phối cách giao tiếp, ứng xử của cộng đồng khiến cộng đồng ấy có đặc thù riêng. Từ những khái niệm khác nhau về văn hóa thì có một đặc điểm chung là văn hóa chính là các chuẩn mực của hành vi giao tiếp, ứng xử. Chính vì vậy,có những quan niệm về văn hóa tập thể mới xuất hiện như: Văn hóa tổ chức, văn hóa công sở… 1.2. Văn hóa tổ chức: “Văn hóa tổ chức” là thuật ngữ xuất hiện lần đầu tiên trên báo chí Mĩ vào khoảng thập niên 1960 của thế kỷ XX: là một tập hợp các chuẩn mực, các giá trị niềm tin và hành vi ứng xử của một tổ chức tạo nên sự khác biệt của các thành viên này với các thành viên của tổ chức khác. 1.3. Văn hóa công sở: “Văn hóa công sở” là những hành vi và quy ước mà con người dựa vào đó để điều khiển các mối quan hệ tương tác của mình với những người khác. Văn hóa công sở còn là một hệ thống được hình thành trong quá trình hoạt động của công sở, tạo nên niềm tin giá trị về thái độ của cán bộ làm việc trong công sở, ảnh hưởng đến cách làm việc trong công sở và hiệu quả hoạt động của nó. Hiệu quả tích cực từ văn hóa công sở là tạo ra tiếng nói mạnh, có giá trị cao trong việc lãnh, chỉ đạo hoạt động của công sở, đồng thời tạo ra được hình ảnh đẹp, toàn diện của một tổ chức và ngược lại. 1.4. Văn hóa nhà trường: “Văn hóa nhà trường” là một khái niệm mới xuất hiện trong vài năm gần đây. Trong thời kỳ đổi mới, văn hóa nhà trường đã được các nhà nghiên cứu giáo dục coi là một yếu tố rất cơ bản của cơ chế phát triển đối với từng nhà trường cũng như của toàn hệ thống các trường học nói chung. Nó làm nền tảng và định hướng cho sự phát triển tiến bộ của nhà trường và là một động lực quan trọng để thực hiện đổi mới quản lý giáo dục ở từng nhà trường. Có thể hiểu văn hóa nhà trường là một hệ thống phức tạp các giá trị, các chuẩn mực xung quanh chức năng đào tạo con người của nhà trường, được chấp nhận tự nguyện, được cam kết tôn trọng để theo đó mà các thành viên của nhà trường cùng nhau thực thi các hoạt động dạy và học, nhằm hoàn thành ngày càng tốt sứ mệnh cao cả của mình. Hay nói một cách ngắn gọn, văn hóa nhà trường là tổng hợp các giá trị, các chuẩn mực, niềm tin và hành vi ứng xử của các thành viên trong nhà trường tạo nên sự khác biệt giữa trường này với trường khác. Các yếu tố cấu thành văn hóa nhà trường:
5 Chuẩn mực Giá trị Niềm tin Các thái Chính độ sách VĂN HÓA NHÀ Các mối Biểu TRƯỜNG quan hệ tượng Cảm xúc, Truyền ước muốn thống cá nhân Đồng phục v…v… Nghi thức, hành vi 2. Vai trò của văn hóa nhà trường trong phát triển giáo dục: Khổng Tử từng có câu nói nổi tiếng: “Tiên học lễ, hậu học văn”. Từ xa xưa nền chính học của nước ta đã xác định trọng tâm của giáo dục là dạy lễ nghĩa đạo đức, dạy làm người, sau đó mới học kiến thức văn hóa. Trải qua bao thời kỳ thăng trầm của đất nước, nền giáo dục của Việt Nam vẫn đi theo quan điểm đó. Nhưng thực tế xã hội ngày nay, bất cứ ai quan tâm đến giáo dục cũng có thể chỉ ra ngay những vấn đề nổi cộm trong giáo dục như: học sinh học quá tải mà ít được thực hành, ít được trải nghiệm, ít được rèn kĩ năng sống… và cả văn hóa trong nhà trường. Điều đó được biểu hiện là đạo đức xuống cấp cùng với sự biến động của xã hội, những giá trị chuẩn mực, nếp sống văn hóa học đường của học sinh có những thay đổi trong nhận thức, thái độ, hành vi và thói quen ứng xử hàng ngày. Thực trạng học sinh vô lễ, trộm cắp, bỏ học, bạo lực, sa vào các tệ nạn xã hội ngày càng trở thành vấn nạn. Mối quan tâm của dư luận đến văn hóa nhà trường không phải là chuyện ngẫu nhiên. Vì thời gian gần đây, trong các nhà trường xảy ra nhiều vấn đề có tính thời sự nóng bỏng.... tất cả ảnh hưởng và làm mất đi thuần phong mỹ tục, tính nhân văn của dân tộc. Phong trào thi đua xây dựng “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” được Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động từ năm 2008 nhằm “thiết lập lại kỷ cương, môi trường sư phạm với sáu đặc trưng là: trật tự kỷ cương, trung thực, khách quan, công bằng, tình thương và khuyến khích sáng tạo, hiệu quả”. Đây
6 cũng là nội dung cơ bản của văn hóa học đường. Tác dụng tích cực của văn hóa học đường là xây dựng nhân cách cho học sinh, chống lại lối sống tiêu cực. Giáo dục văn hóa học đường là tạo ra nét đẹp trong hành vi của học sinh đối với các mối quan hệ thầy trò, bạn bè và môi trường xung quanh. Vì thế mỗi nhà trường phải xác định được vai trò của văn hóa và thấy được sự cần thiết phải xây dựng và phát huy nếp sống văn hóa nhà trường nhằm tạo niềm tin cho xã hội trong việc thực hiện các chức năng giáo dục của mình, rèn luyện nhân cách và giáo dục thế hệ trẻ trở thành những con người sống có hoài bão, có lý tưởng cao đẹp, góp phần quan trọng chấn hưng, cải cách nền giáo dục nước nhà, phục vụ đắc lực cho công cuộc đổi mới kinh tế xã hội của đất nước. Từ những cơ sở lý luận trên, chúng ta có thể thấy xây dựng và phát huy nếp sống văn hóa nhà trường có vai trò, ý nghĩa như thế nào trong mỗi một nhà trường, nhất là trong bối cảnh xã hội phát triển như hiện nay. Văn hóa nhà trường có ảnh hưởng vô cùng to lớn tới chất lượng cuộc sống và hiệu quả hoạt động của nhà trường. Môi trường văn hóa lành mạnh sẽ có ảnh hưởng lớn tới sự phát triển nhân cách, tâm hồn của học sinh đồng thời nó chi phối trực tiếp đến sự phát triển tiến bộ của nhà trường. Hoạt động của nhà trường luôn giữ được đúng quỹ đạo và bản sắc nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, luôn bám sát và không xa rời mục đích phục vụ “vì con người”, “vì lợi ích của đất nước”, không bị ô nhiễm bởi xu thế thương mại hóa giáo dục; thúc đẩy được lao động sáng tạo trong hoạt động dạy và học, thúc đẩy hợp tác và cam kết trách nhiệm, thúc đẩy nâng cao năng suất lao động dạy và học để nâng cao chất lượng giáo dục, tạo dựng được tình yêu thương và sự quan tâm lẫn nhau giữa các thành viên. Vì vậy việc xây dựng và phát huy nếp sống văn hóa nhà trường phải được coi là có tính sống còn đối với từng nhà trường, vì nếu học đường mà thiếu văn hóa thì không thể thực hiện được chức năng truyền tải những giá trị kiến thức và nhân văn cho thế hệ trẻ. II.Thực trạng xây dựng và phát huy nếp sống văn hóa nhà trường ở trường THCS Mê Linh: 1. Đặc điểm tình hình của nhà trường: 1.1. Thuận lợi: Trường THCS Mê Linh được thành lập tháng 8 năm 1965 thuộc địa bàn xã Mê Linh – vùng đất địa linh nhân kiệt – quê hương của Hai Bà Trưng anh hùng, huyện Mê Linh, thành phố Hà Nội. Chức năng, nhiệm vụ chủ yếu của nhà trường là tổ chức các hoạt động giáo dục toàn diện học sinh ở cấp THCS theo
7 chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Trên nền chất lượng giáo dục đại trà, hàng năm nhà trường phát hiện, bồi dưỡng đội ngũ học sinh giỏi cấp THCS góp phần nâng cao chất lượng học sinh giỏi của huyện Mê Linh. - Năm học 2022 – 2023 toàn trường có 18 lớp với 775 học sinh. - Tổng số giáo viên hiện nay: 35 đồng chí được biên chế ở 02 tổ chuyên môn. - Tổng hợp về trình độ giáo viên toàn trường: 100 % giáo viên có trình độ đạt chuẩn trở lên. Đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý của nhà trường đã cơ bản đảm bảo về số lượng, chất lượng và tương đối đồng bộ về cơ cấu. Giáo viên toàn trường hầu hết có đủ trình độ, kiến thức để dạy tốt và có hiệu quả các môn học nếu được phân công đúng ban, đúng môn đào tạo. Sau nhiều năm giảng dạy, nhiều đồng chí giáo viên đã khẳng định được uy tín của mình, được học sinh và cha mẹ học sinh tin tưởng. - Cơ sở vật chất nhà trường khá đầy đủ, khang trang. Nhà trường được công nhận đạt chuẩn quốc gia vào tháng 2/2022. 1.2. Khó khăn: - Một bộ phận học sinh ý thức phấn đấu vươn lên trong học tập chưa thường xuyên, liên tục. - Nhiều cha mẹ học sinh làm ăn xa nhà thường để con ở cùng ông bà hoặc tự chăm sóc nhau nên việc quản lý con em chưa thật chặt chẽ. Một số gia đình phó mặc việc học của con cho nhà trường và không hợp tác với nhà trường trong việc giáo dục con em. 2. Thực trạng xây dựng và phát huy nếp sống văn hóa nhà trường ở trường THCS Mê Linh: Trước xu thế giáo dục ngày càng đổi mới phù hợp với nhu cầu của thời đại như hiện nay, mỗi nhà trường cần nhận thức rõ vai trò và tầm quan trọng của việc xây dựng môi trường văn hóa trong sạch, lành mạnh trong nhà trường, thực hiện nghiêm túc chương trình và kế hoạch hoạt động theo sự chỉ đạo của Phòng Giáo dục đào tạo, Sở giáo dục và đào tạo Hà Nội, thực sự là những ngôi trường xã hội chủ nghĩa của thế kỷ XXI. Vì lẽ đó trong năm qua, trường THCS Mê Linh đã tiến hành thực hiện nghiêm túc nhiệm vụ xây dựng “Nhà trường văn hóa, nhà giáo mẫu mực, học sinh thanh lịch”, đẩy mạnh phong trào thi đua “Dạy tốt – Học tốt”, đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao hiệu quả giáo dục toàn
8 diện; thực hiện các cuộc vận động “Dân chủ - Kỷ cương – Tình thương – Trách nhiệm”, triển khai các cuộc vận động của ngành, đặc biệt chú trọng đến việc xây dựng từng bước những chuẩn mực văn hóa từ những điều tưởng như nhỏ nhất như: Văn hoá chào hỏi, văn hoá sử dụng ngôn ngữ, văn hóa ứng xử với khách đến trường, với cha mẹ học sinh, văn hóa tập trung trong các giờ chào cờ đầu tuần, các buổi lễ - sinh hoạt tập thể, văn hóa tặng quà, cảnh quan sư phạm..v..v. Nhờ sự cố gắng nỗ lực của cả tập thể hội đồng sư phạm, đồng thời có sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Ban giám hiệu nhà trường, sự phối kết hợp với cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội khác, trong năm qua hoạt động xây dựng và phát huy nếp sống văn hóa nhà trường đã có sự chuyển biến rõ rệt cả về chất lượng và nội dung, trong công tác giáo dục toàn diện cho học sinh đức – trí – thể - mỹ. Vì vậy uy tín của nhà trường ngày càng tăng. Tạo được sự tôn trọng và tin tưởng của cha mẹ học sinh. Thực trạng của công tác xây dựng và phát huy nếp sống văn hóa ở nhà trường THCS Mê Linh đã và đang làm là: 2.1. Đối với học sinh: Nhà trường xây dựng nội quy học sinh và cho các em học tập ngay từ khi bước chân vào lớp đầu cấp THCS. Giáo viên chủ nhiệm cho học sinh học tập nội quy trong các tiết sinh hoạt, việc thực hiện nội quy thường xuyên được kiểm tra, giám sát hàng ngày để tạo cho các em dần thành nếp. Nhà trường phối hợp với công tác Đoàn – Đội phát động và triển khai các phong trào, hội thi “Chúng em nói về thầy cô” nhân ngày 20 -11 để các em được bày tỏ tình cảm, suy nghĩ của mình về các thầy cô giáo. Từ đó khuyến khích học sinh phát biểu, nói lên chính kiến của mình; tổ chức các hoạt động tập thể để tạo cho học sinh môi trường học mà chơi, chơi mà học nhằm tạo cho học sinh một môi trường học tập thoải mái, kích thích sự ham học hỏi, học sinh được thừa nhận lẫn nhau và cảm thấy mình có giá trị, được hòa nhập vào tập thể, được khám phá, trải nghiệm và tích cực tương tác với giáo viên. Từ đó thúc đẩy các em nỗ lực học tập đạt thành tích cao. Nhà trường còn khuyến khích học sinh tham gia các hoạt động trải nghiệm, các sân chơi mang tính chất trí tuệ để các em có sân chơi giao lưu, học hỏi với học sinh trên khắp mọi miền đất nước. Nhà trường luôn đôn đốc, nhắc nhở các em học sinh ý thức giữ gìn và bảo vệ tài sản của nhà trường như không vẽ, viết bậy lên bàn ghế, ra khỏi phòng học tắt các hệ thống đèn điện, quạt, đóng các cửa kính; ý thức giữ gìn vệ sinh môi
9 trường, không ăn quà vặt trên lớp học, để rác đúng nơi quy định. Phân công cho các lớp các khu vực lao động hàng tuần, lớp trực tuần có trách nhiệm làm sạch các thùng đựng rác sau mỗi buổi học, đội sao đỏ đi kiểm tra đột xuất việc giữ vệ sinh ở các lớp trong giờ học như ngăn bàn, lớp học…tạo cho học sinh tình yêu lao động, biết trân trọng những tài sản của trường, biết giữ vệ sinh nơi công cộng. Tổ chức cho học sinh thi vẽ tranh tuyên truyền về chủ đề thầy cô và mái trường, bảo vệ rừng, bảo vệ nguồn nước sạch, xây dựng nông thôn mới, Bảo vệ động vật… nhằm khuyến khích và phát hiện những học sinh có năng khiếu hội họa, các em được bày tỏ trí tưởng tượng, được thể hiện ý tưởng trên diễn đàn; tổ chức các hoạt động ngoại khóa thể dục thể thao, dân vũ vũ nhằm giảm bớt những căng thẳng sau mỗi giờ học, nâng cao thể chất. Các trò chơi: kéo co, cướp cờ, bịt mắt đập bóng cùng các môn thể thao cờ vua, cầu lông, nhảy sào, nhảy xa được tổ chức vào các dịp 8/3, 26/3, 19/5 để học sinh thể hiện khả năng hợp tác, đoàn kết và chung sức đồng thời khơi dậy những tiềm năng, cảm thấy mình có giá trị. Nhà trường còn chú trọng giáo dục, uốn nắn các em về hành vi ứng xử văn hóa, cách giao tiếp với các thầy cô giáo, với khách, với bạn bè và những người xung quanh. Chú trọng và hướng dẫn cho các em cả cách hỏi han, cách xử lý công việc khi cần một yêu cầu nào đó từ phía thầy cô, hoặc người khác chứ không thể đòi hỏi theo kiểu thầy cô phải có trách nhiệm như thế. VD: Em muốn lấy bằng tốt nghiệp thì thế nào ạ? Không phải “muốn” mà là “nhận” nên trình bày sao cho người đối diện hiểu rõ yêu cầu, mục đích. Nhà trường còn tổ chức các hoạt động ngoại khóa nhằm tuyên truyền cho học sinh những kiến thức về phòng chống tai nạn thương tích, đuối nước, tham gia giao thông an toàn, có văn hóa, kỹ năng phòng cháy chữa cháy, phải biết tự chịu trách nhiệm trước mọi việc làm sai trái để các em có trách nhiệm với bản thân mình, tự răn mình rèn luyện đạo đức và nhân cách. Để xây dựng nếp sống văn hóa nhà trường, trường THCS Mê Linh còn chú trọng tới công tác y tế học đường, việc chăm sóc sức khỏe cho học sinh. Các em được dùng nước sạch, uống nước tinh khiết, hệ thống đèn chiếu sáng đảm bảo, phối hợp với trạm y tế xã kiểm tra định kỳ bệnh cận thị học đường, khám bệnh định kì cho học sinh 1 lần/ năm; phòng y tế học đường bố trí tủ thuốc, các vật dụng y tế cần thiết, giường cho các em nằm nghỉ khi mệt, có cân đo sức khỏe, tranh tuyên truyền sức khỏe, có hoạt động ngoại khóa về việc phòng chống các dịch bệnh, thực hiện tốt công tác bảo vệ sức khỏe cho học sinh.
10 Việc tạo cho học sinh thói quen mặc đồng phục khi đến lớp vừa có sự bình đẳng, không phân biệt hoàn cảnh gia đình đồng thời tạo nên môi trường học tập lành mạnh, mọi học sinh đều như nhau. Đồng phục thể dục thể thao nhằm tạo sự thoải mái cho học sinh khi vận động, hoạt động ở ngoài trời. Bên cạnh những công tác mà nhà trường chú trọng thì vẫn còn những hạn chế. Do là địa bàn nông thôn nên học sinh vẫn ảnh hưởng lối sống tự do. Nhiều học sinh còn thiếu kĩ năng sống. Nhiều gia đình điều kiện kinh tế còn khó khăn nên chưa trang bị cho con đầy đủ đồ dùng học tập. Do đặc thù của địa phương nên một bộ phận cha mẹ học sinh chỉ mải kiếm tiền, chưa dành thời gian quan tâm con cái đúng mức, vẫn nuông chiều con, chưa sát sao trong việc rèn cho con nếp nhà, nếp trường nên vẫn còn hiện tượng học sinh mặc đồng phục không đúng quy định, sử dụng điện thoại di động khi chưa được sự đồng ý, hay ăn quà vặt, xả rác không đúng nơi quy định, nói tục …chưa đúng với phong cách của học sinh Thủ đô văn minh, thanh lịch. 2.2. Đối với cán bộ, giáo viên, nhân viên: Để xây dựng môi trường văn hóa ở trường THCS Mê Linh, Ban giám hiệu chú trọng giáo dục đạo đức, chính trị, học tập tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh cho cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh kết hợp với phong trào xây dựng “Nhà trường văn hóa – Nhà giáo mẫu mực – Học sinh thanh lịch”. Ban giám hiệu xây dựng các kế hoạch hoạt động, quy chế dân chủ, quy chế chi tiêu nội bộ… lấy ý kiến đóng góp của cán bộ, giáo viên, nhân viên. Từ đó tạo được tính dân chủ và tập trung được sức mạnh tập thể, mọi người đều thấu hiểu công việc mình đang làm từ đó có sự chia sẻ đối với ban giám hiệu nhà trường. Ban chấp hành công đoàn luôn có ý thức xây dựng tập thể sư phạm đoàn kết nội bộ, đồng lòng nhất trí vì mục tiêu thực hiện thắng lợi nhiệm vụ năm học. Chăm lo đến đời sống tinh thần cho đội ngũ công đoàn viên. Xây dựng văn hóa ra vào lớp, hội họp đúng giờ, trong các buổi họp phải ghi chép đầy đủ, chú ý lắng nghe để đóng góp ý kiến và đưa ra các giải pháp. Tham gia đầy đủ các chương trình tập huấn, bồi dưỡng thường xuyên của Sở, Phòng để nâng cao trình độ chuyên môn, đây là cơ hội để giáo viên được cọ sát thực tế mở mang tầm nhìn, học hỏi giao lưu với các quận huyện khác về các mô hình xây dựng môi trường văn hóa, học tập. Trường THCS Mê Linh đang từng bước để tạo nên bản sắc riêng của một ngôi trường trên địa bàn quê hương Hai Bà Trưng với di tích đền thờ Hai Bà Trưng đã được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt và là điểm du lịch quốc
11 gia. Cán bộ, giáo viên và học sinh dần ý thức được các hành vi ứng xử, những việc làm thường ngày từ cách thưa gửi chào hỏi đến cách đi đứng nói năng, từ thái độ học tập đến cách tự hoàn thiện nhân cách. Cán bộ, giáo viên, nhân viên trong trường ý thức được nhiệm vụ, vai trò của mình. Giáo viên đạt chuẩn và trên chuẩn 100%, có năng lực chuyên môn nên có ý thức trong việc xây dựng một môi trường văn hóa lành mạnh, giàu tính nhân văn. Tổ chức cho cán bộ giáo viên, nhân viên học tập nghiêm túc các văn bản, chỉ thị của ngành giáo dục, thực hiện tốt các cuộc vận động, các phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, “Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục”, “Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương tự học và sáng tạo”, “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, “Thầy cô cùng chung tay phát triển”…có đánh giá, nhận xét về những điều đã làm được và chưa làm được.. Đề ra chuẩn đánh giá thi đua để làm tiêu chí đánh giá cán bộ giáo viên, nhân viên mỗi khi kết thúc năm học. Tạo môi trường thân thiện, trao đổi, giúp đỡ nhau về chuyên môn theo hình thức người đi trước truyền lại cho người sau. Giáo viên rất quan tâm đến công việc, hoàn cảnh của nhau, sẵn sàng giúp đỡ nhau khi có công việc riêng, khi tham gia các kỳ thi, cả tổ chuyên môn, nhóm chuyên môn cùng vào cuộc tạo tâm lý thoải mái cho người dự thi. Nhà trường luôn tạo ra bầu không khí cởi mở, thân tình, tin cậy và tôn trọng lẫn nhau, tạo điều kiện và động lực để giáo viên quan tâm cải tiến nâng cao chất lượng dạy và học. Thường xuyên hợp tác, giúp đỡ trong các công việc như thi giáo viên dạy giỏi, dự giờ thăm lớp, dạy thay cho nhau khi gia đình có việc riêng, giáo viên ốm đau thì thăm hỏi kịp thời, tạo mối quan hệ đồng nghiệp gắn bó như trong một gia đình. Nhà trường còn có quy tắc trong cách ăn mặc, trang phục khi đến lớp và tạo bầu không khí thân thiện, gần gũi với học sinh để học sinh luôn tin tưởng thầy cô mà bày tỏ những vấn đề khúc mắc của tuổi học trò. Đó là không mặc áo không cổ, cổ áo khoét quá rộng, không mặc quần bò đến lớp; không mặc váy ngắn, mỏng. Nghĩa là cách ăn mặc phải chuẩn mực, từ đó có ảnh hưởng đến nhân cách của trò. Thầy cô phải ăn nói đúng mực, khuôn thước với trò, dạy bảo, chỉ lỗi cho học sinh tận tình tránh để các em lạc lõng và không dám bày tỏ những vấn đề của tuổi mới lớn. Chính nhân cách và kiến thức chuyên môn vững vàng của người thầy có sức ngấm và lan tỏa tới học sinh rõ nhất. Song bên cạnh
12 những việc nhà trường đã làm được và đang làm vẫn còn có những tồn tại, hạn chế sau: Một số giáo viên chưa thật sự nghiêm túc trong việc thực hiện quy chế ngày giờ công như đi muộn họp, không tích cực tham gia các phong trào tập thể, chưa mẫu mực trong giao tiếp ứng xử với đồng nghiệp, với học trò, với cha mẹ học sinh, tác phong, lời nói chưa chuẩn mực. Trong nghề nghiệp, năng lực sư phạm, phương pháp dạy học chưa thực sự đáp ứng được với yêu cầu đổi mới dạy học ở một trường chất lượng cao, chưa thực sự làm cho phụ huynh khâm phục, tin tưởng về khả năng chuyên môn, khả năng truyền đạt thu hút học sinh. Việc tự học, nâng cao trình độ nghiệp vụ còn chưa thường xuyên, tích cực, chưa chịu khó trau dồi kiến thức thực tế để có những bài giảng hay, có tác dụng tới học sinh. Giáo viên chủ nhiệm có người chưa thực sự nắm bắt được tâm sinh lý lứa tuổi học sinh, còn hay nóng nảy trong việc xử lý các tình huống. Vẫn mang cái khuôn nếp cũ trong việc giáo dục học sinh, chưa học lối tư duy của thế giới học trò hôm nay để đi sâu đi sát học trò, kịp thời có những uốn nắn phù hợp, điều chỉnh những cách hiểu lệch lạc, thiếu suy nghĩ của trò. Đôi khi còn có cách giải quyết vấn đề theo lối tư duy chủ quan, áp đặt khiến cho học trò chưa thực sự khâm phục. 2.3. Đối với cha mẹ học sinh: Đa số cha mẹ học sinh quan tâm đến việc học tập của con em mình, nhất trí ủng hộ với những chủ trương của nhà trường. Đồng hành cùng nhà trường trong việc giáo dục học sinh. Có sự phối kết hợp nhịp nhàng giữa gia đình – nhà trường. Nhưng một bộ phận cha mẹ học sinh còn nuông chiều con, cho rằng con mình là “vàng” nên không muốn con phải chịu gò bó. Tâm lý thương con của không ít bậc phụ huynh đã làm cho con họ ỷ nại trước nội quy của nhà trường. Không có sự quan tâm sát sao tới việc học hành của con, còn mải làm ăn, phó mặc con cái cho nhà trường, những quan niệm đó phần nào làm ảnh hưởng tới việc giáo dục học sinh. III. Một số giải pháp xây dựng và phát huy nếp sống văn hóa nhà trường ở trường THCS Mê Linh: 1. Đổi mới công tác chỉ đạo xây dựng và phát triển văn hóa nhà trường.
13 Giải pháp này nhằm đạt được mục tiêu đổi mới trong nhận thức, tư tưởng của cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh, cha mẹ học sinh để việc chỉ đạo được thông suốt, thấu tình đạt lí, được mọi người nhất trí ủng hộ và làm theo. Theo phương châm giáo dục của thầy Nguyễn Văn Siêu: “Vẫn biết tròn là khôn nhưng nguyện lấy vuông làm mẫu”, trong năm qua, kim chỉ nam trong giáo dục của nhà trường là “Coi trọng giáo dục đạo đức” với mục tiêu “Vì hạnh phúc gia đình, vì tiến bộ xã hội, thầy mẫu mực, trò chăm ngoan học giỏi”. Vì thế vai trò lãnh đạo của Ban giám hiệu có tính quyết định tới việc nâng cao chất lượng và hiệu quả xây dựng môi trường văn hóa ở trường THCS Mê Linh trong thời kỳ hiện nay. Xây dựng nhà trường văn hóa nhằm đáp ứng những nhu cầu văn hóa, giáo dục học sinh, góp phần hình thành và hoàn thiện nhân cách của học sinh. Cách trường THCS Mê Linh đang làm là: Chi bộ và ban giám hiệu đã tổ chức quán triệt sâu sắc các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng về công tác văn hóa. Từ đó, nhận thức đầy đủ về vai trò của văn hóa nhà trường trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Khắc phục cái nhìn phiến diện về văn hóa, coi văn hóa chỉ là các hoạt động bề nổi, nhà trường chỉ là trang bị cho học sinh hành trang tri thức mà không quan tâm tới chiều sâu. Kinh nghiệm cho thấy, ở trường nào có sự lãnh đạo chặt chẽ, có sự đi sâu đi sát trong việc chỉ đạo và thực hiện, có kiểm tra đánh giá các phong trào hoạt động thì ở đó hoạt động xây dựng văn hóa có sự chuyển biến. Hưởng ứng phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” nhà trường đã xây dựng 5 văn hóa: văn hóa chào hỏi, văn hóa tiết kiệm điện nước, văn hóa bảo vệ môi trường, văn hóa tham gia giao thông, văn hóa giao tiếp ứng xử (đặc biệt là trên không gian mạng xã hội) để góp phần đổi mới hình thức giáo dục đạo đức. Hai năm học gần đây, trước thực trạng văn hóa mạng tràn lan, việc sử dụng mạng xã hội mà không lường được hậu quả, nhà trường đã chủ trương giáo dục học sinh văn hóa sử dụng điện thoại và mạng xã hội. Triển khai có hiệu quả bộ tài liệu “Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội”. Ban giám hiệu đã chỉ đạo thực hiện sâu và rõ giáo dục 5 văn hóa nói trên. Tích hợp lồng ghép trong các tiết học, các buổi sinh hoạt đầu tuần, các buổi ngoại khóa về các nội dung giáo dục giá trị sống, các kĩ năng xã hội, sức khỏe sinh sản vị thành niên, phòng chống HIV-AIDS, phòng chống tai nạn thương tích, đuối nước, cách giao tiếp ứng xử. Với việc sử dụng mạng xã hội,
14 điện thoại di động nhà trường có quy định học sinh không được sử dụng điện thoại khi chưa được giáo viên cho phép. Còn với việc sử dụng mạng xã hội cần đưa những hình ảnh đẹp, có văn hóa để nhân rộng những hình ảnh đẹp, có ý nghĩa nhân văn về nhà trường, nghiêm cấm đưa những hình ảnh phản cảm, bạo lực lên mạng xã hội, dạy cho học sinh cách tìm kiếm và chắt lọc thông tin hữu ích phục vụ cho mục đích học tập và tất nhiên có sự kiểm soát của người phụ trách (nhà trường giao nhiệm vụ này cho giáo viên tin học). Đây là những cách tốt nhất để xây dựng văn hóa lành mạnh cho cả xã hội. 2. Nâng cao nhận thức cho cán bộ giáo viên, nhân viên và học sinh nhằm xây dựng môi trường văn hóa trong sạch lành mạnh thúc đẩy sự phát triển của nhà trường. Thực hiện giải pháp này nhằm nâng cao nhận thức của tập thể hội đồng sư phạm để thực hiện có hiệu quả công tác xây dựng và phát huy nếp sống văn hóa ở trường THCS Mê Linh. Xây dựng văn hóa nhà trường phải huy động được sức mạnh của tập thể, trong đó biện pháp nâng cao nhận thức cho giáo viên, nhân viên và học sinh là cực kỳ quan trọng, nó mang tính chất bao quát các hoạt động nhằm tạo ra sự chuẩn xác trong nhìn nhận đánh giá đối với văn hóa, hiểu biết toàn diện hơn về vai trò của văn hóa trong phát triển giáo dục và vai trò của xây dựng môi trường văn hóa ở trường phổ thông của Thủ đô. Từ đó biến hoạt động xây dựng môi trường văn hóa thành hoạt động mang tính tự giác, thường xuyên của mỗi giáo viên, nhân viên và học sinh. Cách làm như sau: - Vai trò của người thầy không chỉ dừng lại ở truyền thụ kiến thức, kỹ năng mà quan trọng hơn cả là chức năng “trồng người”. Đặc biệt vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc xây dựng môi trường văn hóa lớp học, trường học luôn được quan tâm và chú trọng. Bởi lẽ người giáo viên chủ nhiệm thường xuyên theo sát lớp, phát hiện và uốn nắn kịp thời những hành vi ứng xử chưa đẹp đồng thời động viên khen thưởng kịp thời những hành vi ứng xử có văn hóa để nhân rộng những điển hình, tạo nên phong trào văn hóa đẹp ở trong lớp. Ví như cách xưng hô như thế nào giữa giáo viên với học sinh để tạo sự thân thiện gần gũi. - Giáo dục đạo đức học sinh thông qua những câu chuyện ngụ ngôn đời thường cũng là cách xây dựng và phát triển văn hóa nhà trường. Qua các câu chuyện các em nhận thức ra vấn đề sâu sắc hơn, tránh việc quát mắng gây cho các em tâm lí xấu hổ.
15 - Giáo viên chủ nhiệm còn phải là người dày công tìm hiểu tính tình, hoàn cảnh gia đình của từng học sinh trong lớp để từ đó đưa ra những phương pháp, biện pháp phù hợp trong việc giáo dục đạo đức học sinh. Ngày nay, các gia đình đều ít con nên sự nuông chiều và tâm lý thương con đã khiến cho nhiều cha mẹ học sinh có sự đòi hỏi cao ở nhà trường khiến nhiều ứng xử văn hóa giao tiếp trong học đường mất đi tôn chỉ “tôn sư trọng đạo”. - Mỗi cán bộ, giáo viên, nhân viên luôn phải tự rèn mình, ứng xử các tình huống khéo léo có tình có lý để qua răn dạy các em bài học về văn hóa. Ví như: khi học sinh chào hỏi nên đáp lại học trò bằng nụ cười, bằng những cử chỉ đáp lại thân thiện; có học trò vừa chào thầy cô vừa nhai hoặc đút tay trong túi áo túi quần thì nên uốn nắn cho trò ngay. - Tuyên truyền cho các em ý thức tiết kiệm điện nước sinh hoạt bằng hình thức mỗi lớp cử bàn trực nhật ở lại tắt các thiết bị điện, đóng cửa sổ; khi khóa vòi nước phải khóa đúng và đứng lại xem kết quả như thế nào. Khi lấy nước uống uống bao nhiêu lấy bấy nhiêu tránh lãng phí. Ở mỗi lớp đều có khẩu hiệu “Tắt các thiết bị điện khi ra khỏi phòng”. - Giáo dục cho học sinh ý thức bảo vệ môi trường, cảnh quan sư phạm như để rác đúng nơi quy định, không coi ngăn bàn là nơi chứa rác. Lớp nào để vương rác lớp đó bị trừ điểm thi đua, em nào xả rác bừa bãi em đó bị nêu tên ở lớp, trường. Việc lớp trực tuần thu gom rác, tập kết rác ra xe rác đã trở thành thói quen tốt, việc làm hàng ngày. Các khẩu hiệu “Mắt thấy rác, tay nhặt ngay” được dán ở những nơi dễ thấy. Những việc làm tốt có khen thưởng, lớp nào thực hiện chưa tốt đội sao đỏ nhắc nhở. - Quan tâm đến vấn đề ăn mặc, đầu tóc, giày dép của học sinh, tác phong đi đứng, ứng xử, giao tiếp của giáo viên và học sinh…Chính sự phát huy sức mạnh tổng hợp của giáo viên – học sinh đã làm chuyển biến mạnh mẽ cuộc vận động xây dựng văn hóa nhà trường. Tất cả những việc làm đó góp phần nâng cao uy tín của nhà trường. 3. Tăng cường thiết lập mối quan hệ giữa gia đình và nhà trường, xã hội hóa hoạt động xây dựng môi trường văn hóa ở trường THCS Mê Linh. Tăng cường thiết lập mối quan hệ giữa gia đình và nhà trường, xã hội hóa các hoạt động nhằm tạo mối quan hệ tốt đẹp, cùng chung vai sát cánh với mọi chủ trương của nhà trường để đạt được mục tiêu giáo dục. Trường THCS Mê Linh đã được công nhận trường chuẩn Quốc gia năm 2022 với cơ sở vật chất khang trang. Chính yếu tố vật chất cũng góp phần tạo
16 nên ý thức con người. Không gian đẹp, hiện đại, thoáng mát tạo cảm hứng cho công tác và thực hiện nhiệm vụ. Trang thiết bị làm việc hiện đại cũng tạo nên tâm lý phải làm thế nào để xứng tầm. Bên cạnh đó trường còn huy động hai nguồn vốn: Ngân sách nhà nước và nguồn huy động vốn từ các nhà hảo tâm để sửa sang, nâng cấp phục vụ cho nhu cầu dạy và học của giáo viên và học sinh. Cách làm như sau: - Mỗi năm học nhà trường trích một nguồn kinh phí phù hợp để mua sắm trang thiết bị dạy học, tài liệu tham khảo cho công tác giảng dạy. Nhà trường phối hợp tốt với phụ huynh học sinh làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục. - Nhà trường, học sinh và Hội cha mẹ học sinh kí cam kết các quy định về phòng chống tai nạn thương tích, tham gia đúng luật an toàn giao thông (học sinh đi xe đạp điện, xe máy phải đội mũ bảo hiểm), phòng chống việc tàng trữ, mua bán sử dụng các chất gây cháy nổ, Phòng chống ma túy, HIV/AIDS, phòng chống các dịch bệnh… Vì thế sức khỏe và sự an toàn của các em luôn được đảm bảo, phụ huynh yên tâm khi gửi con em mình vào trường. Con người tiến bộ mọi mặt theo thời gian là nhờ rèn luyện nhân cách trong gia đình, ở nhà trường, tại gia đình và môi trường tốt đẹp của xã hội. Quá trình được giáo dục và trưởng thành trong nhà trường chiếm thời gian dài và có tính quyết định. Với tôn chỉ “Tri – Hành – Đạt - Nhân”, Ban Giám hiệu trường THCS Mê Linh mong muốn thực hiện văn hóa học đường lành mạnh, tiến bộ để học sinh của nhà trường vừa có tri thức, vừa được giáo dục về nhân cách theo truyền thống văn hóa tốt đẹp của người Việt Nam, vừa có sự bản lĩnh biết làm chủ bản thân và lĩnh hội những văn hóa tiên tiến của thế giới để trở thành những công dân toàn cầu trong tương lai. 4. Xây dựng môi trường văn hóa tích cực, trong sáng, lành mạnh đồng thời giáo dục truyền thống cách mạng, truyền thống nhà trường trong giáo viên và học sinh, phát huy các giá trị văn hóa cổ truyền làm động lực thúc đẩy hoạt động xây dựng và phát triển văn hóa nhà trường. Xây dựng văn hóa nhà trường trong xã hội hôm nay không quên được cội nguồn là mục tiêu cần hướng tới để học sinh thấy được văn hóa truyền thống với văn hóa hiện đại mà không quên bản sắc dân tộc. Văn hóa biểu hiện qua các quy tắc xử sự cao đẹp, được xã hội chấp nhận và mọi người tuân thủ một cách thường xuyên và trở thành chuẩn mực, niềm tin của cộng đồng. Xây dựng môi trường đạo đức trong nhà trường là tạo lập trong giáo viên và học sinh nếp nghĩ, hành vi ứng xử cùng mối quan hệ tốt đẹp giữa
17 người với người gắn liền với việc kế thừa giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc và tiếp thu giá trị đạo đức mới của thời đại, chống lại cái cũ, cái xấu, cái giả dối. Cách làm của nhà trường như sau: - Xây dựng bầu không khí dân chủ, lành mạnh trong nhà trường. Thực tế cho thấy mấy năm trở lại đây môi trường giáo dục đã bị xâm phạm bởi những thói hư tật xấu, những tệ nạn xã hội vì vậy nhà trường luôn có ý thức giáo dục đạo đức cho học sinh từ việc mặc đồng phục, sử dụng điện thoại di động, đến việc đi đứng, nói năng thưa gửi, trình bày vấn đề. - Nhà trường kiên quyết xử lí những trường hợp học sinh vi phạm nội quy của nhà trường. Chính cách làm nghiêm khắc ấy đã chấn chỉnh và đưa nền nếp nhà trường đi vào ổn định, có tính răn đe hiệu quả đối với học sinh, phụ huynh tin tưởng, học sinh yên tâm học tập tu dưỡng đạo đức. - Việc tăng cường công tác giáo dục truyền thống lịch sử quê hương Hai Bà Trưng, truyền thống dân tộc và truyền thống cách mạng cho cán bộ, giáo viên, đặc biệt đối với học sinh trong trường. - Tổ chức các hoạt động hướng về nguồn cội như: Thi kể chuyện những tấm gương anh hùng trong các hoạt động ngoại khóa vào dịp 22/12 hàng năm. Tổ chức các chuyên đề, ngoại khóa mời những nhân chứng sống kể chuyện lịch sử, tổ chức các hoạt động trải nghiệm, ngoại khoá tại đền thờ Hai Bà Trưng…. - Đẩy mạnh các phong trào hoạt động văn nghệ, ngoại khóa chuyên đề, thể dục thể thao vào các ngày lễ lớn như 20/11, 26/3, 19/5 nhằm thắt chặt tình cảm thầy trò, tình bạn bè, tình đoàn kết thống nhất giữa các khối lớp, giữa học sinh trong trường với nhau, giáo dục kỹ năng và lý tưởng sống cho học sinh. - Huyện Mê Linh là một huyện có tiềm năng kinh tế, có nhiều làng nghề truyền thống như làng nghề trồng hoa ở thôn Hạ Lôi, thôn Liễu Trì- xã Mê Linh, trồng rau, cây ăn quả và kinh doanh nhà hàng – khu sinh thái ở ven đê xã Tráng Việt; nghề làm kẹo lạc, chè lam và bánh đa nem, mì miến ở xã Tiến Thịnh. Vì vậy rất cần giáo dục cho các em niềm tự hào về làng nghề của các thế hệ trước đồng thời giáo dục các em tình yêu lao động, biết giữ gìn, trân trọng và phát huy truyền thống của làng nghề. Từ đó định hướng cho học sinh cách chọn nghề nghiệp cho bản thân trong tương lai. Những yếu tố trên cũng là hành trang để xây dựng và phát triển văn hóa nhà trường trên cơ sở phát huy những truyền thống văn hóa của quê hương.
18 IV. Kết quả thực hiện trong những năm gần đây: Một số kết quả đạt được trong những năm gần đây của nhà trường sẽ phần nào khẳng định được hiệu quả của công tác xây dựng văn hóa nhà trường. 1. Học sinh: 1.1. Chất lượng giáo dục đại trà: Học lực (%) Hạnh kiểm (%) Tổng số Năm học Giỏi- TB- Yếu- TB- Yếu- học sinh Khá Tốt Khá Tốt Đạt CĐ Đạt CĐ 2020-2021 751 26.9 46.5 24.6 2.0 80.8 16.5 2.7 0 2021-2022 749 31.0 39.4 27.1 2.5 80.2 17.0 2.4 0.4 2022-2023 775 0 18.6 49.5 28.1 3.8 74.2 22.1 3.7 (HKI) 1.2. Các cuộc thi học sinh: Cuộc thi 2020-2021 2021-2022 2022-2023 HSG văn hóa 12 giải cấp huyện; 05 giải cấp huyện; 09 giải cấp huyện; 04 giải TP 02 giải KK TP 01 giải Nhì TP TDTT 17 giải cấp huyện; Không tổ chức 20 giải cấp huyện 01 giải TP 01 giải Nhất cấp Văn nghệ Không tổ chức Không tổ chức huyện 01 giải KK cấp Vẽ tranh Không tổ chức Không tổ chức huyện 2. Cán bộ, giáo viên: Cuộc thi 2020-2021 2021-2022 2022-2023 Giáo viên dạy giỏi 03 giải cấp huyện Không tổ chức 04 giải cấp huyện TDTT Không tổ chức 02 giải cấp huyện 01 giải Nhất cấp
19 huyện Mê Linh trong tôi 01 giải KK cấp huyện Văn nghệ 01 giải Nhất cấp huyện Sáng kiến kinh 05 SKKN được 06 SKKN được nghiệm công nhận cấp công nhận cấp huyện huyện 3. Danh hiệu thi đua, hình thức khen thưởng nhà trường đạt được: - Năm học 2020-2021: Tập thể LĐTT, Bằng khen Thành phố. - Năm học 2021-2022: Tấp thể LĐTT, Bằng khen Bộ GD-ĐT.
20 PHẦN THỨ BA KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận Xây dựng và phát huy nếp sống văn hóa nhà trường là một trong những nhiệm vụ vừa có ý nghĩa chiến lược lâu dài, vừa có ý nghĩa thực tiễn cấp bách nhằm ổn định chính trị, phát triển kinh tế, xã hội và nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, góp phần vào việc xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, biến văn hóa trở thành nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Trường THCS Mê Linh trong những năm gần đây đã đạt nhiều thành tích, có những chuyển biến rõ rệt trong việc giáo dục toàn diện học sinh. Để đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp giáo dục những con người mới, những con người toàn diện có đầy đủ tri thức, văn hóa cần đặt ra yêu cầu nhiệm vụ mới cho trường là phải tiến hành tổng kết toàn diện việc xây dựng môi trường văn hóa của nhà trường, trên cơ sở đó xây dựng những biện pháp đồng bộ, phát huy vai trò đoàn kết, phối kết hợp các lực lượng giáo dục, phấn đấu xây dựng môi trường văn hóa phong phú, lành mạnh, tiến bộ, văn minh. Quá trình xây dựng văn hóa nhà trường ở THCS Mê Linh đã thu hút được sự quan tâm đông đảo của giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh tham gia hưởng ứng nhiệt tình, tạo nên sự đồng thuận nhất trí trong trường để bảo vệ các giá trị văn hóa truyền thống của quê hương, dân tộc, xây dựng các giá trị văn hóa mới, góp phần xây dựng và hoàn thiện nhân cách học sinh. Sự nhiệt tình tham gia của các giáo viên, học sinh đã bước đầu tạo được uy tín của nhà trường. Như vậy việc xây dựng văn hóa nhà trường là vô cùng cần thiết trong bối cảnh các nhà trường hiện nay. Và hơn bao giờ hết, chúng ta đang rất cần những nhà giáo chân chính, những con người có bản lĩnh và cái TÂM trong sáng trong cuộc chiến chống nạn “xâm lăng văn hóa”. Dân tộc Việt Nam là một đất nước ngàn năm văn hiến, nhân dân Việt Nam vốn có truyền thống hiếu học tôn trọng đạo lý, chúng ta hãy chung tay góp sức phát huy truyền thống dân tộc, giữ gìn bản sắc văn hóa của nhân cách con người Việt Nam. 2. Khuyến nghị - Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo: Cần có lộ trình trong việc xây dựng chiến lược, kế hoạch về văn hóa nhà trường, cần có tiêu chí đánh giá cụ thể về văn hóa trong nhà trường.