Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Cải tiến dạy bài mặt cầu theo phương pháp tích hợp

Chia sẻ: Chubongungoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:54

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là nâng cao ý thức tự học, tinh thần trách nhiệm trong công việc, hình thành thái độ yêu thích khoa hoc, yêu thích sự khám phá, tìm hiểu tự nhiên. Có thái độ học tập nghiêm túc, chủ động lĩnh hội kiến thức, tích cực xây dựng bài. Qua tiết học học sinh rút ra được những kiến thức thực tế và những bài học hữu ích cho bản thân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Cải tiến dạy bài mặt cầu theo phương pháp tích hợp

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc – Lập – Tự do – Hạnh phúc ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN Kính gửi : Hội đồng sáng kiến trường THPT Trần Hưng Đạo Họ và tên Ngày tháng Nơi công tác Chức vụ Trình độ năm sinh chuyên môn NGÔ THỊ PHÚC 29/04/1985 TRƯỜNG THPT TRẦN GIÁO VIÊN ĐẠI HỌC HƯNG ĐẠO I, Tên sáng kiến: CẢI TIẾN DẠY BÀI MẶT CẦU THEO PHƯƠNG PHÁP TÍCH HỢP Lĩnh vực áp dụng: Trong chương trình dạy học phổ thông và trong đời sống II, Nội dung : 1, Giải pháp cũ thường làm: Trong chương trình học hiện nay học sinh học môn toán học chưa nhận thấy rằng toán học có liên quan nhiều đến các môn học và đặc biệt là ứng dụng nhiều trong thực tế khả năng tư duy lôgic của các em còn rất hạn chế. Do giáo viên chỉ dạy kiến thức cho học sinh ở các môn học riêng lẻ và truyền đạt dưới dạng thuyết trình vấn đáp nên hiện nay là nói chung học sinh chưa biết cách tự học, chưa học tập một cách tích cực. Nhiều khi các em chỉ giả được một bài toán trong các môn học riêng lẻ mà chưa giải quyết được các vấn đề có liên quan trong đời sống và đặc biết là chưa áp dụng được các kiến thức mình học được vào cuộc sống nên chưa mang lại được hiệu quả kinh tế xã hội. -Giai pháp cũ có những ưu điểm và nhược điểm sau: *Ưu điểm - Phần lớn học sinh biết làm được bài toán về mặt cầu . Kết quả của bài toán đúng. - Học sinh ham học, có hứng thú học tập môn Toán nói chung - Học sinh bước đầu biết vận dụng mặt cầu vào thực tế. *Nhược điểm: +Học sinh: - Chưa có cách trình bày -Chưa có khả năng tự học tự nghiên cứu , tự trình bày -Học sinh chưa biết áp dụng công nghệ thông tin -Chưa áp dụng được vào các môn học khác và đặc biệt vào trong thực tế + Về đồ dùng dạy học : 1
Trong những năm qua, các trường thpt đã được cung cấp khá nhiều trang thiết bị và đồ dùng dạy học cho từng khối lớp nhưng thống kê theo danh mục thì số lượng vẫn chưa đáp ứng được đầy đủ yêu cầu dạy bài “MẶT CẦU » + Về giáo viên Vẫn còn một số giáo viên chuyển đổi phương pháp giảng dạy còn lúng túng, chưa phát huy được tính tích cực chủ động của học sinh, phương pháp dạy học truyền thống đã ăn sâu vào tư duy vào lề lối dạy học hàng ngày. Một số giáo viên dạy theo cách thông báo kiến thức sẵn có, dạy theo phương pháp thuyết trình có kết hợp với đàm thoại, thực chất vẫn là “thầy truyền thụ, trò tiếp nhận ghi nhớ ». Một số giáo viên còn ngại đầu tư chưa giải quyết được các vấn đề có liên quan *Những tồn tại cần khắc phục Về mặt nhận thức giáo viên còn coi việc dạy cho học sinh “MẶT CẦU” là đơn giản, dễ dàng nên chưa tìm tòi nghiên cứu để có phương pháp giảng dạy có hiệu quả. Kiến thức, kinh nghiệm thực tế của học sinh còn rất hạn chế nên khi giảng dạy cho học sinh giáo viên đã không đưa các kiến thức thực tế các hình ảnh thực tế có liên quan đến mặt cầu nên học sinh khó hiểu và không thể tiếp thu được kiến thức và không đạt kết quả tốt trong việc dạy bài mặt cầu. Khả năng phối hợp, kết hợp với nhiều phương pháp để dạy còn thiếu linh hoạt. Giáo viên còn lúng túng khi tạo các tình huống sư phạm để nêu vấn đề. Chưa khuyến khích động viên và giúp đỡ một cách hợp lý các nhóm cũng như các đối tượng học sinh trong quá trình học. 2/ Giải pháp mới cải tiến : 2.1,Bản chất của giải pháp mới Trong các môn khoa học và kỹ thuật, toán học giữ một vị trí nổi bật. Nó có tác dụng lớn đối với,cuộc sống, kỹ thuật, với sản xuất và chiến đấu. Nó là một môn thể thao của trí tuệ, giúp chúng ta nhiều trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp su y luận, phương pháp học tập, phương pháp giải quyết các vấn đề, giúp chúng ta rèn luyện trí thông minh sáng tạo. Nó còn giúp chúng ta rèn luyện nhiều đức tính quý báu khác như: Cần cù và nhẫn nại, tự lực cánh sinh, ý chí vượt khó, yêu thích chính xác, ham chuộng chân lý Mục tiêu của giải pháp mới như sau: a. Kiến thức: - Giúp học sinh hiểu được: + Định nghĩa mặt cầu, hình cầu và các khái niệm liên quan . + Các vị trí tương đối của mặt phẳng và mặt cầu và cách xét vị trí tương đối của mặt phẳng và mặt cầu. 2
+ Các vị trí tương đối của đường thẳng và mặt cầu và cách xét vị trí tương đối giữa đường thẳng và mặt cầu. + Công thức tính diện tích mặt cầu, thể tích khối cầu. +Hiểu biết về tính chất cấu tạo hạt nhân. +Hiểu biết về kích thước và khối lượng nguyên tử. +Hiểu biết về tế bào nhân sơ , hồng cầu, tiểu cầu, cấu tạo của mắt + Hiểu biết về hình dạng và kích thước các quả bóng trong TDTT. + Hiểu biết về gương cầu lồi , gương cầu lõm các vật dụng kiến trúc có dạng hình cầu, ứng dụng của gương cầu lồi , gương cầu lõm trong thực tế. + Biết cách chế tạo các vật dụng chạy bằng năng lượng mặt trời. +Hiểu biết thêm về các hành tinh trong hệ mặt trời: Trái đất mặt trời mặt trăng. Đường kinh tuyến vĩ tuyến , sự quay của trái đất, diện tích trái đất. +Năm được cách tính diện tích thể tích của các vật dụng có cấu tạo hình cầu trong đời sống. +Nắm được cách đặt các vệ tinh thu, phát sóng như: Truyền hình An viên, FPT… +Nắm dược cơ chế hoạt động của khinh khí cầu, cách chế tạo khinh khí cầu. +Hiểu biết về an toàn giao thông +Giúp giáo dục lối sống , ý thức bảo vệ môi trường , biết yêu và trân trọng cái đẹp. b. Kỹ năng - Giúp học sinh: + Rèn kỹ năng xét vị trí tương đối của đường thẳng, mặt phẳng với mặt cầu, hình cầu. + Rèn kỹ năng vẽ hình không gian, vẽ mặt cầu, hình cầu. + Rèn kỹ năng tính diện tích mặt cầu, thể tích khối cầu. + Phát triển khả năng vận dụng lý thuyết vào thực tiễn cuộc sống. + Phát triển khả năng tích hợp nhiều kiến thức thuộc các môn học khác nhau trong một bài học. + Phát triển khả năng vận dụng kiến thức lien môn vào giải quyết các vấn đề thực tiễn. + Giúp học sinh vận dụng kiến bài học kết hợp với kiến thức vật lý lớp 10 giải bài toán về lực hấp dẫn. 3
+ Giúp học sinh vận dụng kiến thức bài học kết hợp với kiến thức vật lý 12 để Giải quyết bài toán về hạt nhân nguyên tử. + Giúp học sinh vận dụng kiến thức hóa học lớp 10 kết hợp với kiến thức mặt cầu, khối cầu giải quyết bài toán về kích thước và khối lượng nguyên tử + Học sinh tính được diện tích bề mặt của trái đất , thể tích trái đất. + Áp dụng giải một số bài toán thực tế. + Thu thập thông tin và sử lý thông tin. + Làm việc theo nhóm. + Trình bày báo cáo trước đám đông. + Ứng dụng thông tin trong sử dụng phần mềm Microsoft office và powerpoit. + Tìm kiếm thông tin trên internet. + Biết cách tạo ra các vận dụng bằng cách sử dụng năng lượng mặt trời. + Biết tính toán tạo ra các chi tiết , vật dụng máy móc. c. Thái độ - phẩm chất. + Nâng cao ý thức tự học , tinh thần trách nhiệm và hợp tác trong công việc, hình thành thái độ yêu thích khoa hoc, yêu thích sự tìm tòi, khám phá tự nhiên. + Thấy được Toán học bắt nguồn từ thực tiễn và toán học giải quyết được các bài toán thực tiễn. + Có thái độ học tập nghiêm túc, có tư duy tổng hợp. +Sống yêu thương , trách nhiệm, sống tự chủ d. Định hướng năng lực hình thành: +Năng lực hợp tác. +Năng lực tự học tự nghiên cứu. +Năng lực giải quyết vấn đề. +Năng lực sử dụng công nghệ thông tin. +Năng lực thuyết trình báo cáo. +Năng lực phỏng vấn làm phóng sự. +Năng lực tính toán. * Năng lực giả quyết các vấn đề thực tiễn. *Năng lực sử dụng kiến thức liên môn. Để giải quyết các vấn đề đặt ra trong dự án học tập , học sinh cần học tập và vận dụng kiến thức liên môn. Môn học Bài liên quan đến chủ Năng lực ứng dụng 4
đề tích hợp Vật lý lớp 7 Bài 7: Gương cầu lồi Ứng dụng trong an toàn giao thông, ứng dụng trong máy rút tiền tự động, dung trong an ninh Bài 8: Gương cầu lõm Ứng dụng trong các lò mặt trời để tập trung năng lượng, nung nóng vật, chạy ô tô , làm đèn pin, đun bếp, dung trong y tế, làm gương trang điểm cho diễn viên, kính thiên văn, Vật lý lớp 10 Bài 11: Lực hấp dẫn. Ứng dụng giải thích sự hút nhau giữa các vật định luật vạn vật hấp trong đời sống, giữa các hành tinh, vận dụng dẫn giải thích tại sao giọt nước trong vũ trụ , trái đất có dạng hình cầu, giải thích tại sao trái đất có dạng hình cầu, giải thích định luật vạn vật hấp dẫn của NEWTON Vật lý lớp12 Bài 35: Tính chất cấu Giải thích hiện tượng tại sao các hạt nhân có tạo hạt nhân dạng hình cầu, tính bán kính hạt nhân, giải thích tại sao khinh khi cầu có thể bay được Vật lý lớp 8 Bài 12: Sự nổi Giải thích sự nổi của một vật trong long chất lỏng, giải thích tại sao phao téc nước thường có hình cầu Hóa học 8 Bài 31: Tính chất và Vận dụng giải thích tại sao bơm hiđrô trong ứng dụng của Hidro khinh khí cầu Hóa học 10 Bài 1: Thành phần Ừng dụng tính bán kính của các nguyên tử nguyên tử Sinh học lớp Bài 7: Tế bào nhân Hiểu về cấu tạo của tế bào nhân sơ. 10 sơ Cấu tạo của mắt Địa lý lớp6 Bài 4: Phương hướng Vận dụng liên hệ xác định đường kinh tuyến trên bản đồ. Kinh độ, vĩ tuyến, đường xích đạo. vĩ độ và tọa độ địa phương Địa lý lớp 10 Bài 5: Vũ trụ. Hệ Vận dụng giải thích sự quay của trái đất mặt trời và trái đất. Hệ quả chuyển động sự quay quanh trục 5
của trái đất Địa lý lớp 6 Bài 6: Hình dạng và Biết hình dạng và kích thước của trái đất và kích thước trái đất mặt trời Bài đọc thêm Hiểu biết thêm về các hành tinh trong hệ mặt trời Môn thể dục Bài đọc thêm Giúp học sinh hiểu về hình dạng và kích thước các loại bóng trong thể dục thể thao Môn giáo Bài đọc thêm Giúp học sinh ý thức chấp hành luật giao dục công dân thông, giáo dục ý thức bảo vệ môi trường sống, biết yêu và trân trọng cái đẹp Ngoài ra giải pháp góp phần đổi mới hình thức dạy học, đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập, tăng cường ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin trong dạy học . Giúp học sinh học tập tích cực chủ động sáng tạo và năng động hơn trong cuộc sống giáo viên và học sinh có cơ hội giao lưu học tập lẫn nhau. Để thực hiện được mục tiêu này. Giải pháp được thực hiện trong 3 bước: Bước 1:Lập kế hoạch dạy học ( thực hiện trên lớp 1 tiết) Nội dung Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Tìm hiểu tên của -Đưa ra hình ảnh : -Xác định tên của dự án chủ đề bài học + Các vật dụng và kiến trúc -Thảo luận nhóm và đưa ra câu trả lời trong thực tế có dạng mặt cầu -Nhận biết mục tiêu của dự án và hình cầu Xác định các tiểu Tổ chức cho học sinh tìm -Học sinh thảo luận nhóm tìm hiểu ra chủ đề hiểu các tiểu chủ đề thông tên của 3 tiểu chủ đề nhỏ: qua các hình ảnh và vi deo: 1. Mặt cầu và các khái niệm liên quan + Hình ảnh về quả bóng và đến mặt cầu hòn bi, trái đất . 2.Giao của mặt cầu và mặt phẳng. +Hình ảnh về vị trí giữa 3.Giao của mặt cầu với đường thẳng. đường thẳng và mặt cầu Tiếp tuyến của mặt cầu. + Vi deo vui nhộn về chơi 4.Diện ích và thể tích khối cầu bóng nước +Hình ảnh về kích thước trái 6
đất. +Hình ảnh FPT phát sóng Xây dựng các tiểu Chia lớp thành 4 nhóm tổ -Học sinh thảo luận nhóm, chia sẻ ý chủ đề, ý tưởng chức cho học sinh nghiên cứu tưởng. SGK cho biết mục tiêu kiến -Học sinh liệt kê các tiểu chủ đề có thức cần đạt ở mỗi tiểu chủ trong dự án đề 1: Mặt cầu và các khái niệm liên quan: 1.mặt cầu và các khái niệm +Mặt cầu: liên quan . Định nghĩa .Dây cung +Điểm nằm trong và điểm nằm ngoài mặt cầu +Khối cầu +Biểu diễn mặt cầu Từ đó tìm hiểu các vấn đề liên quan tới ứng dụng của mặt cầu, khối cầu trong các môn học và trong thực tiễn 2. Giao của mặt cầu và mặt phẳng -Mặt phẳng không có điểm chung với 2: 2. Giao của mặt cầu và mặt mặt cầu phẳng -Mặt phẳng tiếp xúc với mặt cầu -Mặt phẳng cắt mặt cầu 3. Giao của mặt cầu với mặt đường thẳng. Tiếp tuyến của mặt cầu 3. Giao của mặt cầu với mặt -Đường thẳng không có điểm chung đường thẳng. Tiếp tuyến của với mặt cầu mặt cầu -Đường thẳng tiếp xúc với mặt cầu -Đường thẳng cắt mặt cầu Từ đó nêu được khái niệm tiếp tuyến của mặt cầu. và ứng dụng của tiếp tuyến trong thực tiễn 4.Công thức tính diện tích mặt cầu và thể tích khối cầu -Công thức -Ứng dụng của công thức 7
4.Công thức tính diện tích Trong các môn học và tính toán các mặt cầu và thể tích khối cầu kiến trúc vật dụng trong đời sống Lập kế hoạch Yêu cầu học sinh nêu các -Căn cứ vào chủ đề học tập và gợi ý nhiệm vụ cần thực hiện của của giáo viên để nêu các nhiệm vụ. từng tiểu chủ đề đã nêu -Thảo luận và lên kế hoạch thực hiện -GV: Gợi ý các nguồn tư liệu nhiệm vụ ( nhiệm vụ, người thực hiện, trên mạng tại địa phương mà phương hướng, phương tiện, sản học sinh có thể tham phẩm…) khảo,cách phân công để thực hiện các tiểu chủ đề. GV:Đua ra khung đề cương báo cáo chung cho các tiểu chủ đề Bước 2 : Thực hiện dự án và xây dựng dự án( thực hiện ngoài giờ lên lớp 1 tuần) Thời Nhiệm vụ Phương pháp, Sản phẩm lượng phương tiện tiến hành 2 Buổi *Nhóm 1: -Đọc SGK -Nội dung -Sưu tầm các hình ảnh kiến trúc vât dụng có -Truy cập kiến thức, dạng mặt cầu , hình cầu trong thực tế. internet/máy hình ảnh vi -Tìm hiểu về mặt cầu trong các môn học tính deo có liên -Ứng dụng thực tế của mặt cầu. -Đi thực địa quan đến -Tìm hiểu về phao téc nước -Máy ảnh, máy các tiểu chủ -Tìm hiểu về máy phát điện chạy bằng năng quay phim đề lượng mặt trời của hai học sinh Đậu Văn Thuận và Nguyễn Ngọc Chính lớp 10 đạt giải 3 trong cuộc thi KHKT cấp quốc gia *Nhóm 2: -Tìm hiểu các khái niệm đã biết về đường tròn, những kiến thức đã biết về hình cầu. -Tìm hiểu ứng dụng của hình cầu trong các môn học và trong thực tiễn . -Tìm hiểu về nguồn năng lượng mặt trời 8
*Nhóm 3: -Thăm quan trò chơi bóng nước trong công viên -Làm vi deo quay hình ảnh phép chiếu mặt cầu lên mặt phẳng. -Làm thí nghiệm vị trí của quả bóng so với mặt nước. -Làm mô hình vị trí tương đối của đương thẳng và mặt cầu. *Nhóm 4: -Sưu tầm kích cỡ các loại bóng trong TDTT. - Tìm hiểu kích thước trái đất. - Ứng dụng của công thức tính diện tích mặt cầu và thể tích khối cầu trong các môn học 1 buổi Thống nhất nội dung báo cáo Hoạt động nhóm Đề cương sơ bộ về nội dung của các tiểu chủ đề 3 buổi -Xây dựng nội dung báo cáo Máy tính -Bản báo -Hoàn tất sản phẩm bằng powerpoint cáo chính thức bằng word -Bản trình chiếu bằng powerpoint BƯỚC 3: Báo cáo trải nghiệm và sáng tạo (tiến trình giờ dạy) (phụ lục): 2.2, Tính mới và tính sáng tạo của giải pháp: -Học sinh tự nghiên cứu , tự trình bày, biết cách ứng dụng công nghệ thông tin, học sinh được trải nghiệm và sáng tạo, từ đó học sinh có thể thiết kế ra các vật dụng máy móc chạy bằng năng lượng mặt trời, chế tạo các dụng cụ an toàn giao thông , các vật dụng trong đời sống bằng cách sử dụng ứng dụng của mặt cầu. 9
-Giáo viên không nêu sẵn cho học sinh như phương pháp cũ, mà chỉ hướng dẫn học sinh thực hiện,nghiên cứu, cung cấp tài liệu, giúp đỡ kịp thời những khó khăn của học sinh 3,Hiệu quả kinh tế xã hội: III: HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN 1. Hiệu quả kinh tế Qua nhận xét, đánh giá của các đồng nghiệp trong trường đã sử dụng sáng kiến này thì việc áp dụng sáng kiến này đơn giản và dễ áp dụng, nên giảm bớt được thời gian và chi phí cho việc học của học sinh. Mặt khác giáo viên, phải tìm tòi, nghiên cứu tài liệu để dạy học mới đáp ứng được yêu cầu của các kì thi cũng như nhu cầu học tập của học sinh khá, giỏi, đồng thời học sinh có thể phát triển được năng lực tư duy, tự tìm tòi nghiên cứu, được trải nghiệm và sáng tạo, có khả năng sử dụng công nghệ thông tin truyền thông có khả năng áp dụng được toán học vào thực tiễn, có thể tự chế tạo các máy móc sử dụng được năng lượng mặt trời, đó là nguồn năng lượng vô hạn và sạch, đem lại rất nhiều lợi ích kinh tế, có thể chế tạo các vật dụng hàng ngày có dạng mặt cầu như phao téc nước, các loại máy móc, đặc biệt là có thể chế tạo các phương tiện dùng trong giao thông đảm bảo an toàn giao thông – một trong những vấn đề cấp bách nhất hiện nay vì thế lợi ích mang lại của sáng kiến là chất lượng giảng dạy phân môn hình học được nâng lên, trình độ của giáo viên không ngừng được củng cố và nâng cao. Đây chính là nguồn lợi kinh tế về trí thức vô giá, khó có thể được tính toán cụ thể được. Đặc biệt là học sinh vượt qua được ‘‘ngưỡng’’ điểm khá để vươn lên mức điểm cao hơn, đồng thời có những kiến thức một cách toàn diện giúp học sinh có nhiều cơ hội trong việc chọn trường Đại học tốp trên trong kì thi THPT Quốc gia, điều này giúp các em có bệ phóng tốt hơn tạo tiền đề cho nghề nghiệp của các em trong tương lai thì giá trị về kinh tế ở đây là vô cùng lớn. Cụ thể : - Dùng máy nước nóng sử dụng nguồn năng lượng mặt trời, mỗi khi giá điện rục rịch leo thang hoặc có người dùng máy nước nóng chạy bằng điện bị điện giật , không bị mất tiền điện , giá mỗi cái máy nước nóng chạy bằng năng lượng mặt trời khoảng 5 triệu thì chỉ cần dùng điện khoảng 2 năm là đủ tiền mua máy. Tính trung bình mỗi một năm mỗi gia đình tiết kiệm được khoảng 2500000 nghìn đồng, mà tuổi thọ trung bình của mỗi người ở việt nam khoảng 76,5 tuổi suy ra nếu dùng máy nước nóng chạy bằng năng lượng mặt trời thì sẽ tiết kiệm được 76,5.2500000=191250000 đồng đối với mỗi gia đình. Hơn nữa nó không gây ô ra tai nạn do điện giật tiết kiệm được kinh phí trong y tế hàng tỉ đồng, không gây ô nhiễm môi trường moi năm việt nam mắt hàng tỉ đồng để xử lý ô nhiễm môi trường do khai thác khoáng sản dầu khí để sử dụng các máy móc chạy bằng dầu khí … 10
-Trong an toàn giao thông mỗi học sinh tự nhận thức được sử dụng mặt cầu thiết kế các thiết bị an toàn giao thông từ đó giảm thiểu tai nạn giao thông cũng tiết kiệm cho nhà nước mỗi năm hàng tỉ đồng Như vậy việc giáo dục cho học sinh học tập bài mặt cầu thông qua phương pháp dạy học tich hợp đem lại lợi ích kinh tế rất lớn 2. Hiệu quả xã hội Dạy học bài mặt cầu bằng phương pháp tích hợp làm cho chất lượng môn Toán được nâng lên một cách rõ rệt. Một số kết quả cụ thể: 2,1, Đối với chất lượng các lớp thực nghiệm dạy( phụ lục) 2.2. Hiệu quả trong việc nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và tình cảm nghề nghiệp cho đội ngũ giáo viên; nâng cao uy tín của giáo viên và nhà trường Áp dụng “Cải tiến cách tiếp cận bài toán liên quan đến mặt cầu bằng phương pháp dạy học tích hợp” chính là cải tiến cách dạy, cách học. Nó đòi hỏi người giáo viên phải không ngừng tự bồi dưỡng về kiến thức và phương pháp dạy học. Những kiến thức của người giáo viên không chỉ “đóng khung” trong những phần cơ bản mà là tất cả những gì có liên quan, là sự linh hoạt trong các tình huống cụ thể, trong các chủ đề kiến thức, trong sự vận dụng kiến thức liên môn và tình huống thực tiễn liên quan. 2.3. Hiệu quả trong việc rèn luyện kĩ năng học tập và nâng cao tình cảm của học sinh đối với môn Toán. Việc áp dụng học hình bằng phương pháp tích hợp góp phần tạo ra các tiết học hấp dẫn, sinh động, kích thích được hứng thú học tập cho học sinh. Chúng tôi nhận thấy: những tiết học, bài học có vận dụng phương pháp tích hợp liên môn đã giúp học sinh thêm yêu thích môn học, thêm say mê khám phá hơn. Qua khảo sát với 150 học sinh của trường có kết quả như sau: Những kết quả trên đã phần nào khẳng định tính đúng đắn của các giải pháp “dạy học tích hợp chủ đề mặt cầu”. IV: Điều kiện và khả năng áp dụng: -Điều kiện áp dụng: Các trường thpt có trang bị các dụng cụ học tập cần thiết -Khả năng áp dụng: Các trường thpt XÁC NHẬN CỦA LÃNH ĐẠO ĐƠN Ninh bình, ngày 20 tháng 4 năm 2017 VỊ CƠ SỞ Người nộp đơn (Kí và ghi rõ họ tên) Ngô Thị Phúc 11
V: Phụ lục 1. Tiến trình giờ dạy( trải nghiệm và sáng tạo) TIẾT 1: Hoạt động 1: Tìm hiểu các hình ảnh kiến trúc hình cầu, các vật dụng có dạng hình cầu Hoạt động 2: Tìm hiểu định nghĩa mặt cầu Hoạt động 3: Tìm hiểu khái niệm khối cầu Hoạt động 4: Tìm hiểu cách biểu diễn mặt cầu Hoạt động 5: Tìm hiểu vị trí tương đối của mặt cầu và mặt phẳng Hoạt động 6: Tìm hiểu vị trí tương đối của mặt cầu và đường thẳng. I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức: - Giúp học sinh hiểu được: + Định nghĩa mặt cầu, hình cầu và các khái niệm liên quan . + Các vị trí tương đối của mặt phẳng và mặt cầu và cách xét vị trí tương đối của mặt phẳng và mặt cầu. + Các vị trí tương đối của đường thẳng và mặt cầu và cách xét vị trí tương đối giữa đường thẳng và mặt cầu. + Bổ sung kiến thức địa lý, vật lí, hóa học, kiến thức thực tế. 2. Về kỹ năng: - Giúp học sinh: + Rèn kỹ năng xét vị trí tương đối của đường thẳng, mặt phẳng với mặt cầu, hình cầu. + Rèn kỹ năng vẽ hình không gian, vẽ mặt cầu, hình cầu. + Có năng lực vận dụng kiến thức liên môn vào giải quyết vấn đề của bài học. + Vận dụng kiến thức được học trong bài để tính toán chế tạo các vận dụng trong đời sống và trong kĩ thuật khoa học. 3. Về thái độ- phẩm chất. - Nâng cao ý thức tự học, tinh thần trách nhiệm trong công việc, hình thành thái độ yêu thích khoa hoc, yêu thích sự khám phá, tìm hiểu tự nhiên. - Có thái độ học tập nghiêm túc, chủ động lĩnh hội kiến thức, tích cực xây dựng bài. -Qua tiết học học sinh rút ra được những kiến thức thực tế và những bài học hữu ích cho bản thân. 12
II. PHƯƠNG PHÁP 1. Phương pháp - Trải nghiệm sáng tạo - Giải quyết vấn đề 2. Kỹ thuật dạy học - Trực quan, vấn đáp, thảo luận nhóm, thuyết trình - Học sinh được trải nghiệm và sáng tạo - Sử dụng kỹ thuật dạy học KWL giúp học sinh có cái nhìn tổng quan về kiến thức hình cầu, mặt cầu đã biết , kiến thức cần biết và kiến thức biết được sau khi học dự án III. CHUẨN BỊ : Để chuẩn bị cho tiết dạy, giáo viên yêu cầu: - Học sinh tìm hiểu những kiến thức, kỹ năng đã biết về mặt cầu, hình cầu - Ôn tập lại kiến thức Vật lý lớp 7: Bài 7: Gương cầu lồi Bài 8: Gương cầu lõm - Ôn tập lại kiến thức Địa Lý lớp 6: Bài 1: Vị trí, hình dạng và kích thước của trái đất. -Ôn tập lại vật lý 12: Bài 11 lực hấp dẫn và định luật vạn vật hấp dẫn. - Ôn tập lại vật lý lớp 8: Bài 12 : Sự nổi. - Địa lý lớp 10: Vũ trụ , hệ mặt trời, sự quay của trái đất . - Hóa học lớp 8: Tính chất và ứng dụng của hiđrô - Tìm hiểu về vấn đề an toàn giao thông của nước ta và ý thức tham gia giao thông của học sinh, sinh viên hiện nay. - Tìm hiểu về vấn đề sử dụng nguồn năng lượng hiện nay. - Tìm hiểu về các vật dụng kiến trúc ứng dụng của mặt cầu trong các môn học và trong thực tế - Ngoài ra: để chuẩn bị cho tiết 1, giáo viên chia lớp làm 4 nhóm và giao nhiệm vụ cho từng nhóm chuẩn bị các nội dung như trong bước 1( thực hiện trong tiết trước) I V. TI ẾN TRÌ NH DẠY HỌC 1. Ổn định tổ chức lớp: Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số. Lớp Sĩ số 13
Ngày dạy 2. Kiểm tra bài cũ, giới thiệu nội dung bài mới : + Kiểm tra sản phẩm chuẩn bị của 4 nhóm. 3. Dạy bài mới: Hoạt động 1 Tìm hiểu các hình ảnh kiến trúc hình cầu, các vật dụng có dạng hình cầu + Qua sự chuẩn bị ở nhà giáo viên yêu cầu học sinh trình bày các vật dụng hình ảnh kiến trúc có dạng hình cầu. + HS: Đại diện nhóm 1 trình chiếu các sản phẩm sưu tầm được. + GV: Trong đời sống hằng ngày chúng ta thường thấy rất nhiều hình ảnh về mặt cầu và càng ngày trên thế giới cũng như ở Việt Nam càng có nhiều kiến trúc đặc sắc có dạng hình cầu. Toán học đã có nhiều ứng dụng trong thực tế và rất gần gũi với đời sống, trong tiết học hôm nay chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu, nghiên cứu những tính chất hình học của mặt cầu, hình cầu và liên hệ mặt cầu với thực tế và với nội dung các môn học khác. Trình chiếu slide 4 Hoạt động 2: Tìm hiểu khái niệm mặt cầu Hoạt động của Giáo viên-Học Nội dung sinh GV: Ở các lớp dưới các em đã được I. MẶT CẦU VÀ CÁC KHÁI NIỆM LIÊN học QUAN ĐẾN MẶT CẦU định nghĩa và các khái niệm liên quan đến đường tròn, qua sự chuẩn ở nhà các em Nhóm 2 trình bày định nghĩa và các khái niệm liên quan đến đường tròn? M HS: Nhóm 2 trình bày: Nhóm 2 trình chiếu sản phẩm của mình Học sinh nhóm khác nhận xét bổ xung ý kiến GV: Khái niệm mặt cầu được mở rộng từ 1.Mặt cầu khái niệm đường tròn khi điểm M nằm Tập hợp những điểm M trong không gian cách trong không gian. Vậy em có thể phát biểu điểm O cố định một khoảng không đổi bằng r định nghĩa mặt cầu và các khái niệm về (r > 0) được gọi là mặt cầu tâm O bán kính r. đường kính, dây cung của mặt cầu? Kí hiệu S(O; r). HS: Nhóm 2 trình bày. * Một mặt cầu được xác định nếu biết tâm và 14
Học sinh nhóm khác nhận xét bổ xung ý bán kính của nó kiến *Nếu C, D nằm trên mặt cầu thì CD được gọi là dây cung của mặt cầu GV: Chốt lại định nghĩa mặt cầu và các khái niệm liên quan Trình chiếu slide 5,6. Gv : Em hãy liên hệ mặt cầu với các môn học khác. Hs: Nhóm 1 trình bày sản phẩm của mình. *Dây cung AB đi qua tâm O gọi là đường kính Hs các nhóm khác nhận xét và bổ xung ý của mặt cầu kiến. GV: Chốt lại: mạt cầu có rất nhiều ứng dụng trong các môn học và trong cuộc sống: *Tích hợp môn Sinh học 10: Gv: Mắt là cơ quan thị giác một trong 5 giác quan quan trọng, thực hiện chức năng nhìn, quan sát, thu lại hình ảnh của sự vật, *Tích hợp môn Sinh học 10: màu sắc để chuyển vào trong não xử lý và Với hình dạng giống hình cầu mắt có hai bộ phận lưu trữ. Nó có hình dạng giống hình cầu quan trọng nhất là thủy tinh thể và võng mạc. em hãy nêu hai bộ phận quan trọng nhất Thủy tinh thể là một bộ phận của nhãn cầu là một của mắt. thấu kính trong suốt nằm ở hai bên trong mắt , 2 Trình chiếu slide 7 mặt lồi trong suốt , dày 4mm và rộng 9mm được Hs: Trả lời: bao bởi một màng bán thấu đối với nước và chất Với hình dạng giống hình cầu mắt có hai điện giải.Thủy tinh thể là một phần quang học mắt bộ phận quan trọng nhất là thủy tinh thể và quan trọng nhất, cho ánh sang đi qua , hội tụ tập võng mạc. chung tia sáng vào võng mạc để tạo thành hình Gv: nhận xét và chốt lại. ảnh rõ nét đặc sắc . 15
Cấu tạo của mắt Gv: Trong vật lý lớp 7 các em đã được học về gương cầu lồi và gương cầu lõm . * Tích hợp môn vật lý lớp 7: em hãy nêu những hiều biết của em về + Gương cầu: Là một chỏm cầu phản xạ ánh sáng gương cầu? tốt Hs : Các nhóm thảo luân trả lời + Gương cầu lồi: Mặt phản xạ là mặt lồi, ảnh Gv:Nhận xét và chốt lại. của gương cầu lồi nhỏ hơn vật, vùng nhìn thấy Trình chiếu slide 8 của gương cầu lồi rộng hơn vùng nhìn thấy của gương phẳng cùng kích thước + Gương cầu lõm: Mặt phản xạ là mặt lõm, ảnh tạo bởi gương cầu lõm lớn hơn vật. Gương cầu lõm biến chùm tia tới song song Gv: Em hãy nêu ứng dụng thực tế của thành chum sáng hội tụ gương cầu lồi Hs: Nhóm 1 trình bày sản phẩm của mình. Các nhóm khác nhận xét và bổ xung ý kiến Gv: chốt lại 16
Gương cầu lồi *Liên hệ thực tế: Ứng dụng thực tế của gương cầu lồi : -Sử dụng gương cầu lồi làm gương chiếu hậu cho xe ô tô xe máy. Trình chiếu slide 9. *Ứng dụng của gương cầu lồi trong thực tế - Làm gương quan sát đường bộ, thường được đặt ở chỗ góc cua, ngã ba, ngã tư, hay thường được đặt ở các giao lộ, các góc như trong bãi giữ xe để quan sát được phía góc bên kia nhằm tránh tai nạn. Trình chiếu slide 10. Gương chiếu hậu trong ô tô xe máy - Được sử dụng ở máy rút tiền tự động (ATM) giúp cho người rút tiền có thể quan sát tương đối phía sau. Trình chiếu slide 11 Gương trong các ngã ba , ngã tư - Nó cũng được dùng trong hệ thống an ninh, giúp một máy quay phim có thể thấy 17
nhiều hơn một góc tại một thời điểm. Trình chiếu slide 12 Gv: Em biết gì về máy phát điện sử dụng năng lượng mặt trời của hai học Dùng trong máy rút tiền ATM sinh lớp 10 Đậu Văn Thuận và Nguyễn Ngọc Chính đã đạt giải 3 trong cuộc thi KHKT cấp quốc gia năm học 2014- 2015 Hs: Nhóm 1 trình bày sản phẩm của mình. Hs các nhóm nhận xét bổ xung. Gv: Hai học sinh này đã sử dụng vật Dùng làm máy quay trong an ninh dụng gì để thu năng lượng mặt trời. Hs: Thảo luận nhóm trả lời. Gv: Chốt lại: * Ứng dụng của gương cầu lõm: Gv:-Mặt Trời là một nguồn năng lượng. Sử dụng năng lượng Mặt Trời là một việc hữu ích yêu cầu cấp thiết nhằm giảm thiểu việc sử dụng năng lượng hóa thạch (tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường). Một cách sử dụng năng lượng Mặt Trời đó là: Sử dụng gương cầu lõm có kích thước lớn để tập trung ánh sáng mặt trời vào một điểm (để đun nước, nấu chảy kim loại. Máy phát điện sử dụng năng lượng mặt trời của hai chàng trai Đậu Văn Thuận và Nguyễn Ngọc Chính bằng cách sử dụng Máy phát điện sử dụng năng lượng mặt trời gương cầu lõm( một phần của mặt cầu) của hai học sinh sinh lớp 10 Đậu Văn Thuận đạt giải 3 trong cuộc thi khoa học kĩ thuật và Nguyễn Ngọc Chính đã đạt giải 3 trong cấp quốc gia dành cho khối trung học năm cuộc thi KHKT cấp quốc gia năm học 2014- 18
học 2014-2015. 2015 Trình chiếu slide 13 Gv: Trong y tế người ta sử dụng gương cầu lõm làm gì? Hs: Các nhóm thảo luận Gv: Chốt lại Gv: Ngoài ra gương cầu lõm còn dung làm gương trang điểm cho các diễn viên. Dùng làm đèn pha cho ô tô xe máy.Dùng để tập chung năng lượng để Dùng làm gương trong y tế để soi các góc khó nung nóng vật. nhìn Trình chiếu slide 14. Gv: Em có biết trong lịch sử ai đã dùng gương cầu lõm để tập trung năng lượng đốt cháy vật không? Hs: Thảo luận nhóm trả lời. Gv: Chốt lại Dùng gương cầu lõm để tập chung năng lượng Trình chiếu slide 15. mặt trời nung nóng vật * Tích hợp trong an toàn giao thông: GV: Theo em tình hình tai nạn giao thông Chuyện xưa kể rằng Ác-si-met dùng gương ở nước ta như thế nào? cầu lõm để tập trung ánh sáng Mặt Trời HS: Trao đổi nhóm và trả lời những hiểu đốt cháy thuyền giặc biết của mình Gv: Chốt lại 19
Trình chiếu slide 16 GV: Tai nạn giao thông là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu cho con người, trung bình mỗi năm có trên dưới 10 triệu người tử vong vì tai nạn giao thông và hàng chục triệu người khác bị thương để lại những di chứng hết sức nặng nề về tâm lý cho người bị tai nạn cũng như thân nhân người bị nạn.( Có hình ảnh Vụ tai nạn ngày 7.6.2013 trên đường Nha Trang minh họa) - Đà Lạt khiến 7 người chết, 22 người bị thương GV: Theo em những nguyên nhân nào gây ra tai nạn giao thông? HS: Trao đổi nhóm và trả lời những hiểu biết của mình. GV: Có 2 nguyên nhân quan trọng: + Ý thức người tham gia giao thông rất kém, nhất là giới trẻ trong đó có học sinh, sinh viên(có hình ảnh minh họa) +Cơ sở hạ tầng phục vụ giao thông còn Hiện nay học sinh vi phạm luật giao nhiều yếu kém. thông rất phổ biến GV: Theo em hướng khắc phục để giảm thiểu tai nạn giao thông là gì? HS: Trả lời: GV: Hướng khắc phục: + Người tham gia giao thông nhất là các em học sinh, sinh viên cần chấp hành luật giao thông một cách nghiêm túc. + Các cơ sở giáo dục, các nhà tường cần chú trọng đến nội dung giáo dục an toàn giao thông cho học sinh thông qua các giờ học trên lớp, các giờ ngoại khóa, các cuộc thi do ngành phát động. +Trên mỗi con đường các thiết bị cảnh báo Sử dụng gương cầu lồi trong an toàn giao hay chỉ dẫn cần được lắp đặt đầy đủ, trong thông 20