Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Những giải pháp tối ưu của giáo viên chủ nhiệm nhằm giáo dục và rèn luyện cho học sinh THPT biết tôn trọng sự khác biệt của người khác

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:72

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến nhằm đáp ứng được những yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới, hình thành các phẩm chất tốt đẹp cho học sinh, trong đó tập trung vào phẩm chất nhân ái, nghĩa là biết yêu thương, đùm bọc mọi người, yêu cái đẹp, cái thiện, tôn trọng sự khác biệt, cảm thông, độ lượng, không phân biệt đối xử, sẵn sàng tha thứ, tôn trọng văn hóa, tôn trọng cộng đồng và đặc biệt là quyền tự do cá nhân của nhau.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Những giải pháp tối ưu của giáo viên chủ nhiệm nhằm giáo dục và rèn luyện cho học sinh THPT biết tôn trọng sự khác biệt của người khác

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NHỮNG GIẢI PHÁP TỐI ƢU CỦA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM NHẰM GIÁO DỤC VÀ RÈN LUYỆN KỸ NĂNG BIẾT TÔN TRỌNG SỰ KHÁC BIỆT CỦA NGƢỜI KHÁC CHO HỌC SINH THPT Lĩnh vực: Chủ nhiệm Năm học: 2022 - 2023
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƢỜNG THPT NGUYỄN DUY TRINH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NHỮNG GIẢI PHÁP TỐI ƢU CỦA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM NHẰM GIÁO DỤC VÀ RÈN LUYỆN KỸ NĂNG BIẾT TÔN TRỌNG SỰ KHÁC BIỆT CỦA NGƢỜI KHÁC CHO HỌC SINH THPT Lĩnh vực: Chủ nhiệm Nhóm tác giả: 1. Hoàng Thị Hạnh - Tổ KHXH ĐT: 0978139746 2. Vũ Thị Tuệ - Tổ KHTN ĐT: 0978139746 Năm học: 2022 - 2023
MỤC LỤC PHẦN I: MỞ ĐẦU Trang 1. Lí do chọn đề tài 1 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 2 3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu 3 4. Giả thuyết khoa học 3 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu 4 6. Phương pháp nghiên cứu 4 7. Những luận điểm cần được bảo vệ 4 8. Đóng góp mới của đề tài 5 PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU I. CƠ SỞ LÍ LUẬN 5 1.1. Khái niệm sự khác biệt 5 1.2. Nguyên nhân vì sao phải biết tôn trọng sự khác biệt của người 6 khác 1.3. Vai trò của sự khác biệt trong cuộc sống 6 1.4. Biểu hiện và ý nghĩa của việc tôn trọng sự khác biệt của người 7 khác II. CƠ SỞ THỰC TIỄN 8 2.1. Thực trạng của việc tôn trọng sự khác biệt của người khác hiện 8 nay 2.1.1. Khảo sát cách hiểu và các hành vi ứng xử của học sinh đối với 9 sự khác biệt của người khác 2.1.2. Khảo sát nhu cầu được tôn trọng sự khác biệt của bản thân, nhu cầu được giáo dục và rèn kỹ năng tôn trọng sự khác biệt của người khác 10 của học sinh 2. 2. Tính cần thiết của tôn trọng sự khác biệt trong nhà trường hiện 11 nay III. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 13 3.1. Những giải pháp tối ưu của giáo viên chủ nhiệm nhằm gáo dục và rèn luyện kỹ năng tôn trọng sự khác biệt của người khác cho học sinh 13 3.1.1. Giải pháp giáo dục và rèn luyện kỹ năng tôn trọng sự khác biệt của người khác về hoàn cảnh gia đình 13 3.1.1.1. Mục tiêu 13 3.1.1.2. Giải pháp thực hiện 14
3.1.2. Giải pháp giáo dục và rèn luyện kĩ năng tôn trọng sự khác biệt 16 của người khác về ngoại hình, tính cách 3.1.2.1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu khái niệm ngoại hình, tích cách 16 3.1.2.2. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu nguyên nhân phải tôn trọng sự 17 khác biệt của người khác về ngoại hình, tính cách 3.1.2.3. Cho học sinh xem video, tổ chức cho học sinh chơi trò “Ánh 17 mắt yêu thương”, xem ảnh một số nhân vật 3.1.3. Giải pháp giáo dục và rèn luyện kĩ năng tôn trọng sự khác biệt 20 của người khác biệt về giới tính 3.1.3.1. Hướng dẫn cho học sinh tìm hiểu khái niệm giới tính, “giới tính 20 thứ 3” và, diễn đàn, Come out 3.1.3.2.Tổ chức diễn đàn “Come out” 22 3.1.4. Giải pháp giáo dục và rèn luyện kỹ năng tôn trọng sự khác biệt 26 của người khác về quan điểm 3.1.4.1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu khái niệm quan điểm, ý nghĩa của 26 việc tôn trọng quan điểm của người khác 3.2.4.2. Tổ chức cho học sinh tranh luận về chủ đề “Nên hay không 27 nên yêu ở tuổi học trò”. 3.1.5. Giải pháp giáo dục và rèn luyện kĩ năng tôn trọng sự khác biệt 29 của người khác về sở thích, sở trường, sở đoản 3.1.5.1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu khái niệm sở thích, sở trường, sở 29 đoản, ý nghĩa sự tôn trọng sự khác biệt của người khác về sở thích, sở trường, sở đoản 3.1.5.2. Cho học sinh xem tiểu phẩm ngắn với chủ đề tô màu cho ngôi 30 nhà 3.1.5.3. Tổ chức cho học sinh tham gia trò chơi “Tìm kiếm tài năng” 30 3.2.5.4.Tổ chức cho học sinh tiến hành đóng vai theo chủ đề tự đánh giá 31 bản thân 3.1.6. Giáo dục và rèn luyện kĩ năng tôn trọng sự khác biệt của người 33 khác về tín ngưỡng, tôn giáo 3.1.6.1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu các khái niệm tín ngưỡng, tôn 33 giáo, một số tín ngưỡng, tôn giáo ở nước ta 3.1.6.2. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu ý nghĩa của sự tôn trọng sự khác 34 biệt về tín ngưỡng, tôn giáo của người khác 3.1.6.3. Cho học sinh xem video về ngày giỗ tổ Hùng Vương, tổ chức 34 diễn đàn với tên gọi “Chỗ dựa bình an”cho học sinh chia sẻ, trao đổi
3.1.7. Giải pháp giáo dục và rèn luyện kỹ năng tôn trọng sự khác 37 biệt của ngƣời khác về phong tục, tập quán của các dân tộc 3.1.7.1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu khái niệm phong tục, tập quán, 37 dân tộc, ý nghĩa của tôn trọng sự khác biệt về phong tục, tập quán của các dân tộc 3.1.7.2. Tạo tình huống có vấn đề cho học sinh thảo luận, tổ chức cho 38 học sinh mở cuộc triển lãm, tranh ảnh theo chủ đề “ Sắc màu Việt Nam” 3.1.8. Giải pháp giáo dục và rèn luyện kỹ năng tôn trọng sự khác 40 biệt của ngƣời khác về ƣớc mơ và lý tƣởng sống 3.1.8.1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu khái niệm ước mơ, lý tưởng 40 sống, ý nghĩa của sự tôn trọng ước mơ, lý tưởng sống của người khác 3.1.8.2. Tổ chức một diễn đàn, giao lưu với chủ đề “Cánh én mùa 41 xuân” 3.2. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất 44 3.2.1. Mục đích khảo sát. 44 3.2.2. Nội dung và phương pháp khảo sát 44 3.2.2.1. Nội dung khảo sát 44 3.2.2.2. Phương pháp khảo sát và thang đánh giá 45 3.2.3.3. Đối tượng khảo sát 45 3.2.3. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp 45 đã đề xuất 3.2.3.1. Sự cấp thiết của các giải pháp đã đề xuất được xác định từ các 45 giáo viên không làm công tác chủ nhiệm 3.2.3.2. Sự cấp thiết của các giải pháp đã đề xuất được xác định từ các 46 giáo viên làm công tác chủ nhiệm 3.2.3.3. Sự cấp thiết của các giải pháp đã đề xuất được xác định từ 46 học sinh 3.2.5 Sự cần thiết của các giải pháp đề xuất 46 3.2.5 Tính khả thi của các giải pháp đề xuất 47 PHẦN III. KẾT LUẬN 1. Kết luận 48 2. Kiến nghị 49 Tài liệu tham khảo Phụ lục
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài Chúng ta đều biết rằng, ngay cả khi tạo ra con người, tạo hóa cũng đã làm ra con người có nam có nữ. Đó là sự khác biệt đầu tiên khởi đầu cho muôn vàn sự khác biệt khác của loài người. Xã hội càng phát triển và văn minh thì sự khác biệt đó càng đa dạng và rõ nét. Bản chất của cuộc sống, của thế giới là sự phong phú, nhiều màu sắc. Mỗi người là một cá thể riêng biệt, độc đáo không lẫn lộn, không lặp lại. Kể cả những cặp anh chị em song sinh, có cùng cha mẹ, cùng hưởng thụ một cách nuôi dưỡng, một nền giáo dục gia đình, cũng không hoàn toàn giống nhau, thậm chí còn sự khác biệt rất nhiều. Ở những người trưởng thành, bằng vốn sống và kinh nghiệm của bản thân, họ có thể chấp nhận và tôn trọng sự khác biệt của người khác. Nhưng đối với những người trẻ tuổi, nhất là các em học sinh THPT, lứa tuổi vừa trẻ con vừa người lớn nên nhận thức, hành động cũng không giống nhau về một vấn đề. Có em chấp nhận được cái khác biệt của người khác nên sống hòa nhập, thân thiện, vui vẻ, cũng có em không chấp nhận được nên tỏ ra kỳ thị, xa lánh, thậm chí còn thấy khó chịu, gây gỗ đánh nhau vì cảm thấy thấy “ngứa mắt” bởi sự khác biệt đó. Đơn giản như khi ta quan sát đám trẻ con đang chơi, thường những đứa trẻ xấu xí, yếu ớt hơn hoặc có chút khác biệt gì đó trong cơ thể hay cách ăn mặc, hành xử, rất hay bị xa lánh, trêu chọc thậm chí còn bị lôi ra làm trò đùa cho cả nhóm. Trong lịch sử loài người, những kì thị về sự khác biệt cũng đã diễn ra mạnh mẽ, điển hình là chế độ phân biệt chủng tộc (Apácthai), hay còn gọi là kỳ thị chủng tộc, đó là niềm tin rằng các nhóm người sở hữu những đặc điểm hành vi khác nhau tương ứng với ngoại hình và có thể được phân chia dựa trên sự vượt trội của chủng tộc này so với chủng tộc khác. Sự tàn bạo của chế độ phân biệt chủng tộc trở thành một trong những nguyên nhân đến các cuộc chiến tranh tàn khốc nổ ra trên thế giới, tiêu biểu nhất là ở Nam Phi, nơi những người da đen bị coi là những con người hạ đẳng, thậm chí không được coi là con người. Cho tới năm 1993 cuộc đấu tranh giành độc lập ở Nam Phi giành thắng lợi thì chế độ phân biệt chủng tộc mới chính thức được xoá bỏ. Vấn nạn bạo lực học đường đã vọng lên hồi chuông cảnh tỉnh đối với toàn xã hội, trong đó có vai trò của những người làm giáo dục. Ở trường học, sự khác biệt luôn là nguyên nhân của những thái độ, những đối xử khác biệt, thậm chí có phần tiêu cực gây ảnh hưởng cho người khác, không thể chấp nhận và chung sống với sự khác biệt của người khác là nguyên nhân cơ bản dẫn nhất đến hiện tượng bạo lực học đường, Trường học là nơi hội tụ đông đảo học sinh từ các vùng miền khác nhau, ở đó mỗi cá nhân các em đều có nhiều sự khác biệt, bên cạnh những học sinh ưu tú, có ngoại hình đẹp, gia đình có nhiều thế mạnh, nhiều sở trường, năng khiếu, học hành giỏi giang, .… còn có rất nhiều học sinh không may mắn khác như bị khuyết tật, những khiểm khuyết trên khuôn mặt, ngoại hình, trí tuệ, điều kiện gia đình khó khăn… làm sao để xây dựng môi trường học tập vui vẻ, thân thiện, biết 1
yêu thương, cảm thông, chia sẻ và giúp đỡ nhau, tránh hiện tượng vì không chấp nhận sự khác biệt của người khác nên tìm cách gây sự dẫn đến bạo lực nơi trường học quả thực là một việc rất khó khăn đối với người làm công chủ nhiệm. Vì vậy, giáo dục và rèn luyện kỹ năng biết tôn trọng sự khác biệt của người khác là việc làm cần thiết ở mỗi lớp học, cấp học, nhất là với học sinh THPT. Khi học sinh biết chấp nhận sự khác biệt sẽ hướng đến một cách sống bao dung, độ lượng, vị tha, giúp các em sống chan hòa với mọi người, biết cách tạo ra môi trường sống hòa bình, cho mình nhiều cơ hội để học tập và phát triển. Biết chấp nhận và tôn trọng sự khác biệt của người khác chính là quá trình tu dưỡng và rèn luyện đạo đức làm cho bản thân học sinh ngày càng chín chắn, trưởng thành hơn trong suy nghĩ và hành động. Là người thường xuyên tiếp xúc và gần gũi với học sinh, hiểu được suy nghĩ, hành động của các em nên giáo viên chủ nhiệm có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giáo dục, định hướng và hướng dẫn hành vi đạo đức cho học sinh. Giáo dục học sinh biết tôn trọng sự khác biệt của người khác, rèn luyện kỹ năng tôn trọng sực khác biệt cũng là đang hình thành một nhân cách tốt cho các em, góp phần xây dựng môi trường học tập vui vẻ, lành mạnh, để tất cả mỗi học sinh đều có cơ hội được khẳng định giá trị của bản thân, đảm bảo mỗi ngày đến trường đều là một ngày vui và hạnh phúc, quan trọng nhất là hình thành cho học sinh nhận thức được sự khác biệt của mình với người khác, sự khác biệt của người khác so với mình, biết chấp nhận, tôn trọng và học cách chung sống hoà bình với những sự khác biệt đó để hạn chế tới mức thấp nhất vấn nạn bạo lực học đường, tạo niềm vui, động lực và sự hứng thú cho học sinh khi đến trường. Từ những lí do trên, chúng tôi chọn đề tài “Những giải pháp tối ưu của giáo viên chủ nhiệm nhằm giáo dục và rèn luyện cho học sinh THPT biết tôn trọng sự khác biệt của người khác” để nghiên cứu và thực hiện, với mong muốn đưa ra những giải pháp hiệu quả có thể áp dụng rộng rãi, góp phần rèn luyện kỹ năng chung sống hoà bình cho học sinh THPT, hạn chế hiện tượng bạo lực học đường đang xảy ra khá nghiêm trọng ở trường học. 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu - Nhằm đáp ứng được những yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới, hình thành các phẩm chất tốt đẹp cho học sinh, trong đó tập trung vào phẩm chất nhân ái, nghĩa là biết yêu thương, đùm bọc mọi người, yêu cái đẹp, cái thiện, tôn trọng sự khác biệt, cảm thông, độ lượng, không phân biệt đối xử, sẵn sàng tha thứ, tôn trọng văn hóa, tôn trọng cộng đồng và đặc biệt là quyền tự do cá nhân của nhau. Từ đó xây dựng lớp học thân thiện, đoàn kết và yêu thương, rèn luyện các kỹ năng sống cần thiết để các em dễ dàng hội nhập. - Hạn chế hiện tượng bạo lực học đường trong trường học, chứng tự kỉ của học sinh, từ việc giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua các hoạt động cụ thể, giúp học sinh nhận ra sự khác biệt, vai trò, ý nghĩa, biểu hiện của sự khác biệt, 2
hình thành các kỹ năng cần thiết để học sinh biết chấp nhận, tôn trọng sự khác biệt và chung sống hoà bình. - Xác định yêu cầu và đề xuất các giải pháp giáo dục và rèn luyện học sinh biết tôn trọng sự khác biệt của người khác một cách rõ ràng và tiến hành thực hiện ở thực tế. 3. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu - Khách thể và đối tượng nghiên cứu của đề tài là những giải pháp tối ưu của giáo viên chủ nhiệm nhằm giáo dục và rèn luyện kỹ năng biết tôn trọng sự khác biệt người khác cho học sinh THPT. - Đề tài được áp dụng thực hiện ở học sinh lớp 10, 11, 12 trường THPT Nguyễn Duy Trinh. - Đề tài được chúng tôi nghiên cứu và thực hiện từ tháng 9 năm học 2021 - 2022 đến tháng 3 năm học 2022 - 2023, thực nghiệm ở nhiều lớp thuộc khối THPT. 4. Giả thuyết khoa học Nếu chúng tôi không đề xuất và thực hiện được các giải pháp để giáo dục và rèn luyện cho học sinh kỹ năng biết tôn trọng sự khác biệt về hoàn cảnh gia đình của người khác thì bản thân học sinh sẽ không biết cách để chấp nhận, cảm thông, chia sẻ hoàn với của người khác, dẫn đến việc khinh thường, chia bè phái, cô lập và tẩy chay những bạn có hoàn cảnh gia đình khó khăn, gây mất đoàn kết trong lớp học. Nếu không đề xuất và thực hiện được các giải pháp giáo dục và rèn luyện cho học sinh kỹ năng biết tôn trọng sự khác biệt về ngoại hình, tính cách, giới tính, sở thích, sở trường, sở đoản của người khác thì học sinh sẽ khó nhận ra được vì sao cần phải tôn trọng sự khác biệt đó, ý nghĩa và vai trò của việc tôn trọng sự khác biệt đó. Từ việc không nhận ra được tầm quan trọng của vấn đề, học sinh sẽ có nhiều hành động không phù hợp như chê bai, miệt thị, xúc phạm tinh thần và thể chất của người khác. Chỉ khi được giáo dục và rèn luyện kỹ năng này, học sinh sẽ biết cách chấp nhận, tôn trọng và chung sống hoà bình, hợp tác với nhau trong nhiều vấn đề, lớp học trở nên vui vẻ, đoàn kết. Nếu không đề xuất ra và thực hiện được các biện pháp để giáo dục và rèn luyện cho học sinh kỹ năng biết tôn trọng sự khác biệt tín ngưỡng, tôn giáo, phong tục, tập quán, ước mơ, lý tưởng sống thì sẽ xảy ra nhiều hiện tượng xúc phạm về mặt tín ngưỡng, tôn giáo, phong tục, tập quán của nhau, gây chia rẽ khối đoàn kết trong lớp học và trong cộng đồng. Nếu không đề xuất ra và thực hiện được các biện pháp để giáo dục và rèn luyện cho học sinh kỹ năng biết tôn trọng sự khác biệt ước mơ, lý tưởng sống của người khác thì học sinh sẽ không biết chia sẻ, giúp đỡ nhau thực hiện ước mơ, thậm chí xem thường và gây tổn thương cho bạn bè. 3
Điều quan trọng nhất khi chúng tôi nghiên cứu và thực hiện đề tài này là giáo dục và rèn luyện kỹ năng học cho sinh biết tôn trọng sự khác biệt của người khác là muốn hình thành nhân cách tốt đẹp cho học sinh, hạn chế bạo lực học đường, hạn chế việc học sinh bị kỳ thị, cô lập, tẩy chay sẽ dẫn đến nguy cơ bị trầm cảm cùng những hậu quả đáng tiếc khác. 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu - Tìm hiểu những vấn đề về lí luận và thực tiễn của việc giáo dục và rèn luyện cho học sinh những kỹ năng tôn trọng sự khác biệt của người khác. - Xác định các yêu cầu của việc đề ra các giải pháp thực hiện nhằm giáo dục và rèn luyện cho học sinh THPT biết tôn trọng sự khác biệt của người khác. - Đề xuất các giải pháp giáo dục và rèn luyện các kỹ năng tôn trọng sự khác biệt của người khác cho học sinh THPT. - Tiến hành khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp giáo dục và rèn luyện các kỹ năng tôn trọng sự khác biệt mà sáng kiến đề xuất, nhằm kiểm tra và khẳng định tính khả thi và hiệu quả của đề tài. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu - Khảo sát, nghiên cứu lý luận và thực tiễn việc tôn trọng sự khác biệt của người khác của học sinh THPT thông qua điều tra, phóng vấn. - Nghiên cứu các tài liệu, các mẫu chuyện về tôn trọng sự khác biệt của người khác. - Nghiên cứu các nguyên nhân dẫn đến những vấn đề nổi cộm hiện đang xảy ra rất nhiều trong trường học như bạo lực học đường. - Tiến hành khảo sát tính khả thi và cấp thiết của những giải pháp đã đề xuất trong đề tài, xử lí số liệu thống kê từ đó rút ra kết luận về tính khả thi và phù hợp của đề tài. 7. Những luận điểm cần đƣợc bảo vệ Xuất phát từ những cơ sở về khái niệm sự khác biệt, nguyên nhân, vai trò, biểu hiện và ý nghĩa của sự khác biệt, tính thực tiễn của việc tôn trọng sự khác biệt hiện nay, chúng tôi đã đưa ra được các giải pháp cụ thể, tối ưu giúp học sinh biết cách tôn trọng sự khác biệt về hoàn cảnh gia đình, ngoại hình, tính cách, quan điểm, sở thích, sở trường, sở đoản, tín ngưỡng, tôn giáo, phong tục, tập quán của người khác. Và nhận thấy những giải pháp ấy thực sự cần thiết và rất cấp thiết, cần phải thực hiện ngay ở trường THPT để không dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến tinh thần, thể chất của học sinh, ngăn chặn hiện tượng bạo lực học đường và chứng trầm cảm đang khá phố biến hiện nay ở trường học và trong cuộc sống. 8. Đóng góp mới của đề tài - Khẳng định tính mới của đề tài từ trước đến nay chưa có giáo viên nào tiến hành nghiên cứu và thực hiện đó là xác định yêu cầu và đề xuất một số biện pháp 4
nhằm giáo dục và rèn luyện cho học sinh THPT biết tôn trọng sự khác biệt của người khác. - Khẳng định vai trò, ý nghĩa của công tác chủ nhiệm trong việc giáo dục đạo đức và hình thành nhân cách cho học sinh THPT. - Thông qua đề tài, góp phần hình thành nhiều kỹ năng và năng lực cho học sinh bằng những vấn đề thực tiễn trong đời sống hàng ngày. - Góp phần giúp giáo viên chủ nhiệm nhận thức được tầm quan trọng của việc giáo dục học sinh biết tôn trọng sự khác biệt của người khác và rèn luyện các kỹ năng biết chấp nhận sự khác biệt của người khác để chung sống hòa đồng. - Giúp học sinh biết chấp nhận sự khác biệt, tức là đang hướng đến một cách sống bao dung, độ lượng, vị tha. Một khi nhận ra sự khác biệt và chấp nhận, tôn trọng sự khác biệt đó, các em đều có thể sống hòa bình được ở bất kì môi trường nào, đây cũng là điều kiện cần để giúp các em thành công hơn trong công việc, khẳng định được giá trị sống của bản thân. Góp phần ngăn chặn hiện tượng bạo lực học đường đang xảy ra trong trường học, xây dựng môi trường học tập thân thiện, đoàn kết, hạnh phúc, tạo cơ sở hình thành một xã hội văn minh, bình đẳng, tạo dựng được môi trường sống hòa bình, tốt đẹp và nhân ái. 5
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU I. CƠ SỞ LÍ LUẬN 1.1. Khái niệm sự khác biệt Cho tới nay, các nhà xã hội học và giới nghiên cứu tâm lí học có nhiều quan điểm khác nhau về sự khác biệt. Chúng ta có thể hiểu đơn giản khái niệm sự khác biệt như sau: Sự khác biệt không chỉ dùng để chỉ sự khác biệt trong ngôn ngữ, màu da, tôn giáo mà còn dùng để chỉ sự khác nhau trong tính cách, nhận thức, ước mơ, cá tính ở mỗi con người. Sự khác biệt chính là những nét riêng, sự độc đáo được khẳng định, được đề cao gắn với đời sống của cá thể trong xã hội. Sự khác biệt có thể được thể hiện ở suy nghĩ, quan điểm, lối sống, hành động, cách ứng xử của bản thân với người khác. Sự khác biệt có hai loại, khác biệt có nghĩa và khác biệt vô nghĩa. Sự khác biệt có nghĩa là không ảnh hưởng đến người khác, còn đem lại những lợi ích cho đất nước và nhân loại, chúng ta nên tôn trọng. Sự khác biệt vô nghĩa chính là sự kì dị, quái gở, phá vỡ những nét đẹp văn hóa truyền thống, ngược với thuần phong mỹ tục của dân tộc. Sự khác biệt vô nghĩa ấy chỉ có một mục đích là làm cho mình thật nổi bật giữa đám đông. Ví dụ cố tình tạo ra sự khác biệt một cách kịch cỡm trong trang phục của một số bạn trẻ hiện nay. Hay lối sống khác biệt theo kiểu ta đây của một vài người trong xã hội, cố tạo ra sự khác biệt tức thời chỉ để khoe mẽ bản thân, tiếp thị hình ảnh hay thậm tệ hơn là chỉ để thoả mãn sở thích lập dị của mình. Do đó, đề cao sự khác biệt không có nghĩa là cổ vũ cho lối sống hẹp hòi, ích kỉ, chối bỏ trách nhiệm với cộng đồng. Tóm lại, sự khác biệt là yếu tố cần thiết với mỗi cá nhân để tạo dấu ấn riêng trong cộng đồng. Nhưng sự khác biệt phải phù hợp với quy chuẩn đạo đức và thuần phong mĩ tục của xã hội. 1.2. Nguyên nhân vì sao phải biết tôn trọng sự khác biệt của ngƣời khác - Thứ nhất, nếu một người biết biết tôn trọng sự khác biệt của người khác thì bản thân cũng nhận lại được sự tôn trọng của họ cho những khác biệt của mình. - Thứ hai, tôn trọng sự khác biệt của người khác thể hiện chúng ta là người có văn hóa, có lòng tự trọng và giàu lòng trắc ẩn và biết cách cư xử. - Thứ ba, sống trong một tập thể, nếu biết tôn trọng những người xung quanh sẽ làm cho mối quan hệ xã hội trở nên tốt đẹp hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho công việc và cuộc sống, tránh được những mâu thẫn và xung đột không đáng có. - Thứ tư, người biết tôn trọng sự khác biệt của người khác luôn được mọi người tin tưởng và yêu quý. 1.3. Vai trò của sự khác biệt trong cuộc sống Như chúng ta đã thấy, bức tranh của cuộc sống là muôn màu muôn vẻ, trong đó mỗi con người là một mảnh ghép riêng biệt, độc đáo mà không ai có thể 6
thay thế. Sự phong phú trong lối sống, sự khác biệt trong cá tính, sở thích, ước mơ… của mỗi người làm nên những màu sắc đa dạng của bức tranh ấy. Mỗi con người là một cá thể riêng biệt, có cá tính, nhân cách và màu sắc riêng. Sự khác biệt có thể làm cho cuộc sống trở nên phong phú, ý nghĩa hơn. Giúp con người hòa nhập với cuộc sống xã hội, gắn kết những mối quan hệ tốt đẹp. Chính sự khác biệt khiến con người thể hiện được bản sắc riêng, không bị hòa tan trong đám đông, trong cộng đồng. Trong nhiều trường hợp sự khác biệt còn góp phần tạo nên những thành quả đáng tự hào, đóng góp to lớn cho sự phát triển của đất nước, nhân loại. Edison sẽ không chế tạo được đèn điện nếu ông mãi làm theo những chỉ dẫn hiện có. Sự thật, ông đã dám phá vỡ các nguyên tắc, thử một lần khác biệt và ông đã thành công. Nguyễn Tất Thành cũng không thể tìm ra con đường cứu nước, nếu không có những sự khác biệt trong nhận thức về bạn và thù dựa trên lập trường giai cấp chứ không phải dựa trên màu da. Chính sự khác biệt về nhận thức và tư chất hơn người của mình mà Nguyễn Tất Thành đã không đi theo vết xe đổ của các vị tiền bối đi trước khi quyết định sang phương Tây để tìm đường cứu nước, tiếp cận với ánh sáng của cách mạng tháng Mười Nga, tìm ra con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc, con đường cách mạng vô sản. Và chính lựa chọn ấy đã mang đến độc lập, tự do cho dân tộc Việt Nam. Có thể nói, cuộc sống của chúng ta được tạo nên bởi những cá thể, tính cách hoàn toàn riêng biệt, nó làm nên sự phong phú. Vì vậy, nếu biết cách chấp nhận sự khác biệt thì chúng ta sẽ có được một cuộc sống hạnh phúc và những mối quan hệ tốt đẹp. Sống khác biệt giúp chúng ta có những suy nghĩ độc lập, táo bạo, thể hiện được cá tính của bản thân. Mỗi cá nhân là một thực thể với những màu sắc đa dạng. Sống khác biệt để tránh rập khuôn, một màu một cách sáo rỗng. Những suy nghĩ khác, góc nhìn về thế giới và mọi vật xung quanh sẽ tạo điều kiện con người tìm kiếm cơ hội vươn lên. Chính nhờ sự khác biệt mà chúng ta biết cách đối xử với thế giới xung quanh khiến người khác quan tâm, tôn trọng mình nhiều hơn. Chúng ta sẽ tìm thấy ở nhau những giá trị tích cực, mới mẻ, cần quan sát và học hỏi. Sự khác biệt ở người khác luôn tạo cho ta động lực không ngừng vươn lên trong cuộc sống. 1.4. Biểu hiện và ý nghĩa của việc tôn trọng sự khác biệt của ngƣời khác Khi trao đổi về vấn đề “Tôn trọng sự khác biệt” tiến sĩ tâm lí học Đinh Đoàn nhấn mạnh: “Tôn trọng sự khác biệt là biểu hiện của khoa học văn hóa, lòng nhân ái và tính nhân đạo với mục đích cuối cùng là phát triển đi lên hướng tới Chân - Thiện - Mĩ. Chúng ta phải nỗ lực thúc đẩy một nền văn hóa tôn trọng, một nền văn hóa đề cao sự đa dạng, tôn trọng quyền lợi và sự khác biệt giữa các cá nhân để tạo ra một cuộc sống hạnh phúc cho chính mình và những người xung quanh”. Tôn trọng sự khác biệt của người khác thường được biểu hiện như sau: - Trong thái độ, lời nói: luôn tỏ ra tôn trọng mọi người xung quanh, không phân biệt độ tuổi, trình độ hay giàu nghèo, không phân biệt địa vị giàu sang hay màu da dân tộc, mỗi người trong xã hội đều đáng được tôn trọng. Lời nói luôn giữ 7
đúng chuẩn mực, lễ phép chào hỏi những người lớn tuổi, nói chuyện nhẹ nhàng lịch sự ở trường học, nơi công cộng. - Trong cử chỉ, hành động: cư xử đúng phép tắc, theo quy định chung như chấp hành nội quy của nhà trường, lễ phép với thầy cô, giúp đỡ bạn bè trong học tập, không coi thường hoàn cảnh gia đình bạn, ra ngoài xã hội xếp hàng khi thanh toán hay mua đồ, nhường ghế trên xe buýt cho người già, trẻ em và phụ nữ có thai, vứt rác đúng nơi quy định, chân thành tiếp thu ý kiến đóng góp của mọi người, tích cực tham gia các hoạt động chung… - Tôn trọng người khác là sự hành xử đúng mực, coi trọng danh dự, nhân phẩm và quyền lợi của mỗi người. Đồng thời phải biết sống hòa hợp, yêu thương mọi người. Tôn trọng sự khác biệt của người khác có ý nghĩa rất quan trọng trong cuộc sống của mỗi cá nhân. Sống biết tôn trọng sự khác biệt của người khác là một lối sống tốt đẹp, cao quý. Sống biết tôn trọng người khác làm cho cuộc sống chúng ta hiền hòa, đầy ắp yêu thương hạnh phúc. Người biết tôn trọng người khác luôn được người khác yêu quý, tin tưởng và giúp đỡ. Học sinh rất cần phải hình thành và bồi dưỡng ý thức tôn trọng sự khác biệt của người khác ở mọi nơi, mọi lúc vì học sinh là lớp người nhỏ tuổi trong xã hội. Người nhỏ tuổi phải biết sống khiêm nhường để học hỏi, biết tôn trọng để kính yêu người khác. Trước khi muốn người khác tôn trọng sự khác biệt của mình, bản thân mình cũng cần nhận thức được sự khác biệt đó là tích cực hay tiêu cực để đấu tranh bảo vệ hay loại trừ nó. Cần phải có bản lĩnh, tự tin, dám chấp nhận sự đánh giá của người khác đối với những khác biệt của mình với số đông, phải bảo vệ và tôn trọng những khác biệt tích cực của bản thân thì mới mong nhận lại sự tôn trọng của người khác. Và biết tôn trọng sự khác biệt của người khác thì sẽ được nhận lại sự tôn trọng, yêu quý của mọi người xung quanh dành cho mình. Tôn trọng sự khác biệt chính là tôn trọng tự do cá nhân của mỗi người. Đó là yếu tố căn bản và cần thiết để làm nên cuộc sống đa dạng, phong phú, chúng ta phải biết dung hòa, chấp nhận khác biệt. Biết chấp nhận sự khác biệt, tức là đang hướng đến một cách sống bao dung, độ lượng, vị tha, đón nhận cuộc sống như nó vốn có. . Một xã hội văn minh, tốt đẹp là con người biết tôn trọng lẫn nhau, tôn trọng sự khác biệt và đề cao giá trị của nhau. II. CƠ SỞ THỰC TIỄN 2.1. Thực trạng của việc tôn trọng sự khác biệt của ngƣời khác hiện nay Vấn nạn bạo lực học đường đã, đang xảy ra và ngày một nghiêm trọng, sự tự do vượt ngưỡng của nhiều bạn trẻ đã dẫn đến những hành động tha hoá, chà đạp về mặt thể xác lẫn tinh thần của người khác như đánh đập, doạ nạt, lăng mạ, xúc phạm, tẩy chay, cô lập… những bạn không cùng gu với mình. Xã hội ngày càng phát triển, con người càng muốn bộc lộ cá tính, nét riêng biệt và giá trị của chính mình trong khi những khác biệt ngày một rõ nét không phải ai cũng chấp nhận nó 8
một cách vui vẻ, đặc biệt là lứa tuổi học sinh THPT. Thực tế cho thấy, trong những năm gần đây, bạo lực học đường ngày càng nhiều, một trong những nguyên nhân chính gây nên vấn nạn đó là do sự suy thoái về mặt đạo đức, có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự suy thoái về mặt đạo đức, trong đó không tôn trọng sự khác biệt của nhau là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến vấn nạn đó. Nhiều học sinh khi chứng kiến người khác học giỏi, xinh đẹp, được thầy cô và bạn bè trong trong lớp quý mến liền tỏ ra khó chịu. Trước những điểm khác biệt của bạn bè về ngoại hình, kết quả học tập, sở trường, năng khiếu, gia đình,…thường xuất hiện hai biểu cảm đó là ghen tị với những bạn hơn mình hoặc khinh thường những bạn thua kém mình, không muốn thừa nhận, tìm mọi cách để gây sự. Từ sự ghen gét, đố kị, khinh bỉ ấy sẽ dẫn đến những thái độ, hành vi không chuẩn mực, mâu thuẫn và gây gổ đánh nhau, kéo bè kéo phái trong trường học như lôi kéo một nhóm người cùng bắt nạy kẻ yếu đuối để đòi tiền bảo kê, nhìn thấy một ai đó không giống mình hoặc hơn mình liền cảm thấy ngứa mắt, rồi tạo hình cho họ “chảnh” để công kích, cô lập…gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Mặc khác, sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ với sự ra đời của các loại máy móc hiện đại đã phần nào đó hạn chế dần việc tiếp xúc trực tiếp của học sinh với nhau, xu hướng sống ảo, nghiện game dẫn đến lệ thuộc vào các thiết bị điện tử như máy tính, điện thoại di động làm cho nhiều học sinh thờ ơ với cuộc sống xung quanh, ít quan tâm, chia sẻ với người khác những quan điểm, suy nghĩ của mình, cũng không muốn dành thời gian nghĩ quan tâm tâm tư, tình cảm, hoàn cảnh, ước mơ hoài bão của người khác, vô tình tạo nên sự cách biệt cho dù khoảng cách không gian rất gần. Hơn thế nữa, trong xu thế hội nhập toàn cầu, sự du nhập tinh vi của các trào lưu tư tưởng, những lối sống phức tạp từ bên ngoài dội vào thông qua các phương tiện khác nhau, như các bộ phim truyền hình về bạo lực học đường, mới đây nhất là bộ phim The Gloly (Vinh quang trong thù hận) của Hàn Quốc, bộ phim gây sốc với những màn bạo hành ghê tợn của nhóm học sinh khi không ưa một bạn học trong lớp vì lí do bạn ấy học giỏi nhưng nhà nghèo, khiến cơ thể cô bé đầy rẫy những thương tích, tinh thần bị tổn thương. Vì nhóm học sinh gây bạo hành đó thuộc gia đình quyền lực nên nhà trường và thầy giáo chủ nhiệm không những làm lơ mà còn tìm cách buộc em học sinh bị bạo hành đó phải nghỉ học, suốt quãng đường dài sau đó, cô gái chỉ sống trong thù hận và tìm mọi cách trả thù man rợ nhất. Đã không ít học sinh chưa nhận thức đúng đắn những cái mới mẻ đó đã chạy theo phong trào, ta thường gọi là theo trend, mong muốn thể hiện được sự khác biệt, cái riêng của bản thân trước tập thể mà không nhận ra trong những cái du nhập vào đó có những phong cách, lối sống, hành vi không phù hợp với thuần phong mĩ tục của dân tộc, trái với đạo đức và pháp luật, trái với các quy định của trường học như ma tuý, cờ bạc, bạo lực học đường, thuốc lá điện tử,… Bởi vậy, thông qua đề tài này, chúng tôi mong muốn tìm ra những giải pháp thiết thực để giáo dục và rèn luyện cho học sinh các kỹ năng nhận thức đúng những sự khác biệt từ bên ngoài du nhập vào để lựa chọn 9
hành vi phù hợp, tránh những hậu quả đáng tiếc xảy ra. Để làm rõ hơn thực trạng này, trong quá trình nghiên cứu đề tài, chúng tôi đã làm khảo sát nhỏ với mục đích nắm được mức độ hiểu biết về sự khác biệt, các hành vi ứng xử, nhu cầu được tôn trọng sự khác biệt của bản thân, nhu cầu được giáo dục và rèn kỹ năng tôn trọng sự khác biệt của người khác ở 150 học sinh trong trường THPT Nguyễn Duy Trinh, qua hai bảng kháo sát dưới đây: 2.1.1. Khảo sát cách hiểu và các hành vi ứng xử của học sinh đối với sự khác biệt của người khác Tổng Có Chưa Nội dung khảo số Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ sát học lượng (%) lượng (%) sinh Đối với những bạn có giới tính thứ 3, em 150 120 80% 30 20% đã khi nào có những lời nói và hành động làm tổn thương tới bạn chưa? Em đã hiểu vì sao phải tôn trọng sự 150 10 6,66 140 93,34 khác về giới hoàn cảnh gia đình, ngoại % % hình, tính cách, giới tính, quan điểm, sở thích, sở trường, sở đoản tín ngưỡng, tôn giáo, phong tục, tập quán, ước mơ, lý tưởng sống chưa? Bản thân em đã từng bị các bạn làm tổn 150 110 73,34 40 26,66 thương về thể chất và tinh thần vì sự % % khác biệt của mình khi nào chưa? Em đã được GV chỉ ra những biện pháp 150 0 0 150 100% cụ thể để tôn trọng sự khác biệt của người khác về giới hoàn cảnh gia đình, ngoại hình, tính cách, giới tính, quan điểm, sở thích, sở trường, sở đoản tín ngưỡng, tôn giáo, phong tục, tập quán, ước mơ, lý tưởng sống chưa? Trước những sự khác biệt của bạn bè, 150 22 8,6% 128 91,4% người thân em đã biết chấp nhận, tôn trọng và chung sống hoà bình chưa? Bảng 1. Khảo sát về cách hiểu và các hành vi ứng xử của học sinh đối với sự khác biệt của người khác . Sau khi khảo sát 150 học sinh 4 lớp gồm 10A; 10G1, 11T và 12A2, chúng tôi thu được số liệu thể hiện ở bảng 1. Từ bảng số liệu thu được, chúng tôi nhận thấy về cơ bản phần nhiều học sinh có những lời nói và hành động làm tổn thương tới bạn có giới tính thứ ba (chiếm 80%) còn không làm tổn thương bạn ít hơn (chiếm 20%), đa số số học sinh chưa hiểu vì sao phải tôn trọng sự khác biệt về giới 10
hoàn cảnh gia đình, ngoại hình, tính cách, giới tính, quan điểm, sở thích, sở trường, sở đoản tín ngưỡng, tôn giáo, phong tục, tập quán, ước mơ, lý tưởng sống số của người khác (chiếm 93,34%) và chỉ có 6,66% học sinh hiểu được điều đó; rất nhiều học sinh từng bị các bạn làm tổn thương về thể chất và tinh thần vì sự khác biệt của mình (chiếm) 73,34%) và chỉ có số ít không bị (chiếm 26,66%), tất cả học sinh đều chưa được GV chỉ ra những biện pháp cụ thể để tôn trọng sự khác biệt của người khác về giới hoàn cảnh gia đình, ngoại hình, tính cách, giới tính, quan điểm, sở thích, sở trường, sở đoản, tín ngưỡng, tôn giáo, phong tục, tập quán, ước mơ, lý tưởng sống (chiếm 100%), phần lớn học sinh chưa biết chấp nhận, tôn trọng và chung sống hoà bình với sự khác biệt của người khác (chiếm 91,4%) và số 6% còn lại thì đã biết. Rõ ràng đây là con số rất đáng quan tâm. Cần bắt đầu phải có các biện pháp để giáo dục và rèn luyện học sinh biết tôn trọng sự khác biệt của người khác. 2.1.2. Khảo sát nhu cầu được tôn trọng sự khác biệt của bản thân, nhu cầu được giáo dục và rèn kỹ năng tôn trọng sự khác biệt của người khác của học sinh Rất cần/rất Cần/muốn Không muốn cần/không Nội dung khảo sát muốn Số Tỉ Số Tỉ Số Tỉ lệ lượng lệ lượng lệ lượng (%) (%) (%) Em có muốn các bạn cô lập, xa 0 0% 0 0% 150 100% lánh, kỳ thị và đánh đập em không? Em có muốn được mọi người chấp 145 96,7 5 3,3 0 0% nhận và tôn trọng sự khác biệt của % % mình về giới hoàn cảnh gia đình, ngoại hình, tính cách, giới tính, quan điểm, sở thích, sở trường, sở đoản tín ngưỡng, tôn giáo, phong tục, tập quán, ước mơ, lý tưởng sống Em có cần GV chỉ ra các biện pháp 120 80 19 12,7 11 7, 3% giúp mình biết nhận diện và tôn % % trọng sự khác biệt của người khác không? Em có muốn lớp học của mình luôn 135 90 15 10 0 0% đoàn kết, yêu thương và giúp đỡ % % nhau trong học tập và cuộc sống không? Bảng 2. Khảo sát nhu cầu nhu cầu được tôn trọng sự khác biệt của bản thân, nhu cầu được giáo dục và rèn kỹ năng tôn trọng sự khác biệt của người khác Sau khi khảo sát 150 học sinh 4 lớp gồm 10A; 10T1, 11T và 12A2 chúng tôi thu được số liệu thể hiện ở bảng 2. Từ bảng số liệu thu được, chúng tôi nhận thấy 11
học sinh đều không muốn các bạn cô lập, xa lánh, kỳ thị và đánh đập (chiếm 100%), trong khi đó có 0% học sinh muốn, rất muốn điều điều đó xảy ra; 96,7% rất muốn mọi người chấp nhận và tôn trọng sự khác biệt của mình còn 5% học sinh muốn và 0% không muốn; 80% rất cần, 12,7% học sinh cần và 7,3% học sinh không cần GV chỉ ra các biện pháp giúp mình biết nhận diện và tôn trọng sự khác biệt của người khác, 90% rất muốn, 10% muốn và 0% không muốn lớp học của mình luôn đoàn kết, yêu thương và giúp đỡ nhau trong học tập và cuộc sống. Điều này chứng tỏ cầu nhu cầu được tôn trọng sự khác biệt của bản thân và nhu cầu được giáo dục, rèn kỹ năng tôn trọng sự khác biệt của người khác là rất cao. Vì vậy chúng tôi đã quyết định tìm ra các giải pháp để đáp ứng như cầu này của học sinh. 2.2. Tính cần thiết của việc tôn trọng sự khác biệt của ngƣời khác hiện nay ở trƣờng học Một trong những vấn đề cần thiết của nền giáo dục hiện đại là giáo dục kỹ năng chung sống. Cần giáo dục cho học sinh biết chấp nhận và học cách chung sống vì tất cả mọi người trên thế giới nếu đặt lên bàn cân thì chỉ khoảng 5% là điểm giống nhau 95% còn lại là khác nhau. Vì thế chấp nhận sự khác biệt và sống chung với nó trở thành một trong những kỹ năng đầu tiên mà chúng ta cần rèn luyện cho học sinh. Ý thức tôn trọng người khác của học sinh hiện nay có thay đổi được hay không một phần ở giáo dục nhà trường, một phần từ giáo dục gia đình và một phần là học sinh phải tự nhận thức. Khi thực hiện đối mới chương trình giáo dục phổ thông mới 2018, chú trọng phát triển các phẩm chất, năng lực của học sinh ít nhiều còn gặp nhiều khó khăn, trở ngại đối với giáo viên nói chung và giáo viên chủ nhiệm nói riêng, mặc dù nhận thấy tầm quan trọng của việc giáo dục và rèn luyện kỹ năng tôn trọng sự khác biệt người khác cho học sinh nhưng làm sao để tổ chức mỗi giờ sinh hoạt lớp theo yêu cầu mới để giáo dục học sinh biết cách tôn trọng lẫn nhau, tôn trọng sự khác biệt của bạn bè, người thân, cộng đồng để chung sống hoà bình đòi hỏi giáo viên chủ nhiệm không phải là điều ai cũng có thể làm được, cần rất nhiều thời gian khi mỗi lớp học đã cơ hơn 40 học sinh với 40 cá tính và rất nhiều nhiều điểm khác biệt, phải làm sao để học sinh chấp nhận ra sự khác biệt của bạn bè và tôn trọng điều đó trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm hạn chế bạo lực học đường và chứng tầm cảm đang xảy ra khá phố biến ở học sinh. Thực tế, nhiều giáo viên cũng không can đảm đứng lên đấu tranh bảo vệ công lí, bảo vệ sự khác biệt vì lo sợ. Tôi còn nhớ tại phiên tòa xử phạt những thầy cô giáo đã gian lận điểm thi trong kì thi Tốt nghiệp THPT quốc gia ở Hòa Bình ngày 21/5/2020, có một câu nói mà cô giáo dùng để bào chữa cho lí do phạm tội của mình như sau: "Ai cũng gù, mình thẳng lưng sẽ thành khuyết tật". Chính những lợi ích về vật chất và tâm lí sợ đi ngược với số đông, sợ bản thân trở nên khác biệt trong mắt người khác đã khiến những thầy cô từng rất ưu tú rơi vào cảnh tù tội. Trong con số 15 bị cáo đó, cũng có những thầy cô biết sai, biết sợ nhưng vẫn phạm tội vì lo sợ sự khác biệt của chính mình sẽ làm hại bản thân khi đi ngược với số đông. Chính nhận thực đó đã dẫn đến hành động sai trái và vướng vào vòng lao lí 12
Để thấy được mức độ cần thiết của việc giáo dục và rèn luyện kỹ năng biết tôn trọng sự khác biệt của người khác cho học sinh ở trong nhà trường, chúng tôi đã tiến hành khảo sát một số giáo viên, cụ thể như sau: PHIẾU KHẢO SÁT SỐ 2 (Dùng cho giáo viên) Khảo sát về mức độ quan tâm của giáo viên về giáo dục và rèn luyện kỹ năng tôn trọng sự khác biệt của ngƣời khác cho học sinh THPT Phần I: Thông tin cá nhân Họ và tên giáo viên....................... .......... Trường: THPT Nguyễn Duy Trinh Phần II: Nội dung Thầy (cô) hãy trả lời các câu hỏi sau bằng cách đánh dấu “x” vào ô tương ứng với phương án mình lựa chọn: Câu 1: Giáo dục và rèn luyện kỹ năng biết tôn trọng sự khác biệt của người khác cho học sinh ở trường THPT là: A. Rất cần thiết B. Cần thiết C. Không cần thiết Câu 2: Thầy ( cô) thấy việc lồng ghép các hoạt động trải nghiệm để giáo dụcvvà rèn luyện kỹ năng biết tôn trọng sự khác biệt của người khác cho học sinh ở tiết sinh hoạt lớp là: A. Rất cần thiết B. Cần thiết C.Không cần thiết Câu 3: Thầy (cô) đã thực biện pháp nào để giáo dục và rèn luyện kỹ năng biết tôn trọng sự khác biệt của người khác cho học sinh lớp mình chủ nhiệm? A. Đã thực hiện B. Chưa thực hiện Sau khi khảo sát trên 65 giáo viên đã và đang làm công tác chủ nhiệm lớp tại trường THPT Nghi Lộc Nguyễn Duy Trinh, Huyện Nghi Lộc, Tỉnh Nghệ An, chúng tôi thu được kết quả như sau: Bảng kết quả điều tra về mức độ quan tâm của giáo viên trong việc giáo dục và rèn luyện kỹ năng biết tôn trọng sự khác biệt của người khác cho học sinh: Kết quả điều tra Tổng số Câu hỏi 1 Câu hỏi 2 Câu hỏi 3 giáo viên Rất Không Không Đã Chƣa Cần Rất cần Cần điều tra cần cần cần thực thực thiết thiết thiết thiết thiết thiết hiện hiện 65 62 3 0 47 16 2 12 53 Tỉ lệ 95% 5% 0 72 % 25% 3% 18,75% 81,5% 13
Như vậy, theo số liệu điều tra chúng ta thấy phần lớn giáo viên chủ nhiệm lớp đều rất quan tâm đến việc giáo dục và rèn luyện kỹ năng biết tôn trọng sự khác biệt của người khác cho học sinh. Tuy nhiên, do còn nhiều điều lí do nên phần lớn giáo viên chủ nhiệm lớp vẫn chưa đề ra được các biện pháp để giáo dục và rèn luyện kỹ năng biết tôn trọng sự khác biệt của người khác cho học sinh. Do vậy, việc đề ra được các biện pháp để giáo dục và rèn luyện kỹ năng biết tôn trọng sự khác biệt của người khác cho học sinh là rất cần thiết. III. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 3.1. Những giải pháp tối ƣu của giáo viên chủ nhiệm nhằm giáo dục và rèn luyện kỹ năng tôn trọng sự khác biệt của ngƣời khác cho học sinh 3.1.1. Giải pháp giáo dục và rèn luyện kỹ năng tôn trọng sự khác biệt của ngƣời khác về hoàn cảnh gia đình 3.1.1.1. Mục tiêu - Giáo dục học sinh biết chấp nhận, bằng lòng với hoàn cảnh gia đình của mình, không so sánh với bạn bè, không tự ti, mặc cảm hay huênh hoang, tỏ thái độ ta đây về nguồn gốc xuất thân. - Giáo dục lòng biết ơn ông bà, cha mẹ vì đã sinh thành, nuôi dưỡng mình khôn lớn, sống có trách nhiệm, yêu thương, giúp đỡ những người thân trong gia đình. - Giáo dục tinh thần chịu khó, biết vượt qua hoàn cảnh gia đình để vươn lên trong học tập và trong cuộc sống. C\ảm thông, chia sẻ với hoàn cảnh gia đình người khác, giúp đỡ bạn bè trong học tập và rèn luyện. - Xây dựng tình đoàn kết, thương yêu, tránh hiện tượng chia bè phái, cô lập và tẩy chay những bạn có hoàn cảnh gia đình khó khăn. 3.1.1.2. Giải pháp thực hiện - Thông qua hoạt động trò chơi “Vượt qua thử thách” để lồng ghép vấn đề cần giáo dục và rèn luyện kỹ năng cho học sinh. Chuẩn bị: + Giáo viên chuẩn bị một chiếc nón lá + Học sinh: chuẩn bị 2 tờ giấy loại. * Quy trình thực hiện: Giáo viên đặt nón lá trên bục giảng, cho học sinh cả lớp ngồi nguyên vị trí, sau đó yêu cầu học sinh mỗi bàn ở nguyên vị trí, lấy một tờ giấy loại, vo tròn (được gọi là hòn giấy). Khi nghe hiệu lệnh của giáo viên, học sinh sẽ ném hòn giấy của mình vào chiếc nón. Những bạn ném hòn giấy ra ngoài chiếc nón thì không vượt qua được thử thách, còn những bạn ném được hòn giấy vào chiếc nón thì đã xuất sắc vượt qua. Khi chúng tôi thực hiện xong trò chơi này, có rất nhiều ý kiến khác nhau, nhiều học sinh cho rằng chúng tôi không công bằng, bởi vì những bạn ngồi gần bục giảng sẽ dễ dàng ném hòn giấy vào chiếc nón trong khi những bạn ở xa phải 14