Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giáo dục phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua môn Đạo Đức

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:22

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm "Một số biện pháp giáo dục phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua môn Đạo Đức" nhằm giúp giáo viên nắm được tình hình đạo đức của lớp mình, trường mình, nhìn nhận được thái độ, ý thức của học sinh, hiểu được yếu tố và nguyên nhân nào đã tác động đến đạo đức của các em. Từ đó tìm cho mình phương pháp giảng dạy thông qua các môn học và các hoạt động tập thể có hiệu quả cao nhất trong việc giáo dục đạo đức cho các em học sinh nhằm nâng cao phẩm chất đạo đức cho các em học sinh, cũng từ đó rút ra cho bản thân những bài học quý báu trong việc hình thành nhân cách học sinh Tiểu học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giáo dục phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua môn Đạo Đức

ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN THANH TRÌ TRƯỜNG TIỂU HỌC VĨNH QUỲNH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC PHẨM CHẤT CHO HỌC SINH LỚP 1 THÔNG QUA MÔN ĐẠO ĐỨC Lĩnh vực : Đạo đức Cấp học : Tiểu học Tên tác giả : Nguyễn Thị Thúy Hằng Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh Chức vụ : Giáo viên Năm học : 2022 - 2023 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài: Môn đạo đức ở lớp 1 bao gồm 14 chuẩn mực và hành vi đạo đức cần thiết và phù hợp với lứa tuổi của các em với bản thân, gia đình, nhà trường, cộng đồng và môi trường tự nhiên. Nếu GV chú trọng đầu tư giảng dạy tốt môn đạo đức trên lớp kết hợp với thực hành kĩ năng cho HS ở trường cũng như ở nhà sẽ góp phần rất lớn vào việc giáo dục đạo đức cho HS lớp 1 nói riêng và học sinh Tiểu học nói chung. Cùng với các môn học khác như: Toán, Tiếng việt, Tự nhiên và xã hội ...Môn Đạo đức có nhiệm vụ tạo dựng cơ sở ban đầu, giúp học sinh xây dựng ý thức đạo đức, bồi dưỡng tình cảm, hình thành những chuẩn mực hành vi phù hợp với các quan hệ: bản thân, gia đình, nhà trường, cộng đồng, xã hội và môi trường tự nhiên. Giáo dục phẩm chất nhằm giúp học sinh có được nhân cách tốt để trở thành một con người toàn diện là người có ích cho đất nước. Tuy nhiên việc giảng dạy đạo đức cho HS thông qua môn đạo đức chưa được GV chú trọng nhiều. Việc vận dụng những điều đã học vào thực tế cuộc sống chưa được quan tâm đúng mức. Để hoàn thành tốt việc giáo dục phẩm chất cho HS, đòi hỏi người GV cần phải: hiểu tâm lí lứa tuổi học sinh, rèn luyện các hành vi, thói quen đạo đức, vận dụng tốt các phương pháp giáo dục HS nhất là học sinh cá biệt, chưa ngoan, xây dựng tốt các nề nếp lớp, làm tốt công tác phối hợp với các lực lượng trong và ngoài nhà trường để giáo dục HS. Trong đó, việc rèn các phẩm chất, hành vi, thói quen đạo đức thông qua môn học, kết hợp thực hành những điều đã học vào thực tế và công tác phối hợp với cha mẹ học sinh để giáo dục phẩm chất cho HS là một trong những yếu tố quan trọng góp phần mang đến thành công trong việc giáo dục phẩm chất cho HS lớp 1. Sau nhiều năm áp dụng các biện pháp giáo dục phẩm chất cho HS lớp tôi chủ nhiệm, HS luôn chăm ngoan, biết vâng lời cha mẹ, thầy cô và rất ít HS vi phạm các nội quy, quy định của trường. Có được kết quả đó cũng nhờ một phần vào việc tôi đã làm tốt công tác giáo dục phẩm chất cho HS. Vì vậy tôi chọn viết sáng kiến kinh nghiệm đề tài: “Một số biện pháp giáo dục phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua môn Đạo Đức”. 2. Mục đích nghiên cứu Việc giáo dục đạo đức là vấn đề cấp thiết không chỉ ở một quốc gia nào. “Trong tương lai, tri thức là quyền lực, giáo dục đạo đức là chìa khóa cuối cùng mở cánh cửa vào tương lai”. Đảng và nhà nước ta cũng xác định được rằng giáo dục đạo đức cho học sinh Tiểu học là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Để giáodục đạo đức cho các em, nhiệm vụ đó trước hết của các thầy cô giáo. Việc tìm hiểu và đánh giá chất lượng đạo đức học sinh nhằm giúp giáo viên nắm được tình hình đạo đức của lớp mình, trường mình, nhìn nhận được thái độ, ý thức của học sinh, hiểu được yếu tố và nguyên nhân nào đã tác động đến đạo đức của các em. Từ đó tìm cho mình phương pháp giảng dạy thông qua các môn học và các hoạt động tập thể có hiệu quả
cao nhất trong việc giáo dục đạo đức cho các em học sinh nhằm nâng cao phẩm chất đạo đức cho các em học sinh, cũng từ đó rút ra cho bản thân những bài học quý báu trong việc hình thành nhân cách học sinh Tiểu học. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu - Đối tượng: học sinh khối lớp 1 năm học 2022 -2023 ở trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh. -Phạm vi nghiên cứu: Một số biện pháp hình thành thói quen phẩm chất tốt cho HS lớp 1, tại trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Ghi lại những biện pháp mình đã làm để giáo dục phẩm chất cho HS lớp 1 trong thời gian qua. - Chia sẻ với đồng nghiệp những việc đã làm và đã thành công trong việc giáo dục phẩm chất cho HS. - Rèn luyện, trau dồi năng lực chuyên môn, thực hiện tốt công tác giáo dục phẩm chất giúp HS ngoan ngoãn, chăm chỉ trong học tập, sinh hoạt ở trường và cộng đồng nhằm góp phần nhỏ bé của mình trong sự nghiệp trồng người. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Tôi sử dụng phương pháp nghiên cứu lý thuyết trên cơ sở tập hợp phân loại và phân tích tài liệu; tổng hợp và tiếp thu các tài liệu nghiên cứu. Phương pháp này chủ yếu được sử dụng trong việc phân tích những cơ sở lý luận và thực tiễn của việc hình thành, củng cố và phát triển phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua giờ học Đạo đức. 5.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn Điều tra khảo sát thực tiễn dạy và học Đạo đức theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở lớp 1. Khảo sát việc xử lí, ứng xử, cách giải quyết tình huống giao tiếp trong cuộc sống của học sinh từ đó kiểm tra việc hình thành và phát triển phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua môn Đạo đức. 5.3. Phương pháp thống kê, so sánh Thống kê lại tất cả những gì quan sát, đã tìm hiểu khi thực hiện đề tài rồi sắp xếp một cách có hệ thống. So sánh kết quả sau khi đã thống kê trước đây với kết quả đã áo dụng sáng kiến kinh nghiệm. 6. Thời gian nghiên cứu - Từ tháng 9/2022 đến tháng 4/2023. PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận: Đạo đức là một trong những hình thái sớm của ý thức xã hội, bao gồmnhững chuẩn mực xã hội điều chỉnh hành vi của con người trong quan hệ vớingười khác và với cộng đồng (quan hệ gia đình, bạn bè, hàng xóm, giai cấp, dântộc).Căn cứ vàonhững chuẩn mực đó, người ta đánh giá hành vi của mỗingười và của chính mình. Tuy chuẩn mực đạo đức không được ghi thành vănbản pháp quy có tính chất bắt buộc mỗi người phải thực hiện, nhưng vẫn đượcmọi người thực hiện do sự thôi thúc của lương tâm cá nhân và dư luận xãhội. Đạo đức ra đời và phát triển là do nhu cầu xã hội phải điều tiết mối quan hệgiữa các cá nhân, phải điều tiết hoạtđộng chung của con người trong mọi lĩnh vựccủa đời sống xã hội. - Việc giáo dục phẩm chất cho học sinh nhằm giúp học sinh có những hiểu biết ban đầu về một số chuẩn mực, hành vi đạo đức và pháp luật phù hợp với lứa tuổi trong các mối quan hệ giữa các em với gia đình, nhà trường, cộng đồng, môi trường tự nhiên và xã hội. - Việc đưa những chuẩn mực đạo đức đó vào trong nhận thức, lối sống, hành động của các em là một việc làm vô cùng ý nghĩa. Giúp các em từng bước hình thành kĩ năng tự nhận xét, đánh giá hành vi của bản thân và những người xung quanh theo chuẩn mực đạo đức đúng đắn, kĩ năng lựa chọn và thực hiện các hành vi ứng xử phù hợp trong các quan hệ tình huống đơn giản, cụ thể trong cuộc sống, biết nhắc nhở bạn bè cùng thực hiện. - Dần dần hình thành trong các em thái độ tự trọng, tự tin, yêu thương, tôn trọng con người, yêu con người, yêu cái thiện, cái đúng, cái tốt, không đồng tình với cái ác, cái sai, cái xấu. - Các hành vi đạo đức của HS không chỉ bộc lộ trong giờ học mà còn bộc lộ ở giờ chơi, trong các hoạt động tập thể, phong trào và nhất là khi ở nhà. Vì vậy, giáo viên ngoài việc tổ chức, hướng dẫn các hoạt động học tập của học sinh trong các buổi học còn phải thường xuyên theo dõi các hành vi đạo đức của học sinh, kết hợp cùng phụ huynh để giáo dục học sinh ở nhà để kịp thời uốn nắn cho các em. - Trong giai đoạn hiện nay, mạng Internet cũng là nơi HS mở rộng kiến thức, tiếp thu được nhiều điều mới lạ về cuộc sống xung quanh, về tự nhiên và xã hội. Nhưng Internet cũng là nơi có nhiều chương trình chưa phù hợp với lứa tuổi, chưa phù hợp với các chuẩn mực đạo đức. Vì vậy, nếu HS tiếp thu không chọn lọc sẽ có những suy nghĩ, hành động lệch lạc, ảnh hưởng đến đạo đức và nhân cách của HS sau này. - Việc giáo dục phẩm chất cho học sinh Tiểu học nói chung và học sinh lớp 1 nói riêng là một vấn đề cấp thiết, đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm phải luôn coi trọng. Từ xưa ông bà ta đã có câu: “Tiên học lễ, hậu học văn” để nhắc nhở chúng ta phải coi trọng việc giáo dục đạo đức cho HS cần được đặt lên hàng đầu như lời Bác Hồ đã dạy vì: “Có đức mà không có tài làm việc gì cũng khó. Có tài mà không có
đức là người vô dụng”. Việc giáo dục phẩm chất cho HS phải là một quá trình xuyên suốt lâu dài. 2. Cơ sở thực tiễn: 2.1. Thực trạng vấn đề Qua thực tế giảng dạy, điều tra việc dạy và học của giáo viên và học sinh tôi nhận thấy một số thực trạng sau: 2.1.1. Thuận lợi: - Ban giám hiệu luôn hỗ trợ, tạo điều kiện về cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học hiện đại, tạo mọi điều kiện tốt nhất cho việc giảng dạy, học tập của giáo viên và học sinh. - Quan tâm, chỉ đạo sát sao đến việc đến việc bồi dưỡng chuyên môn đặc biệt là đổi mới phương pháp, hình thức dạy học nhằm giáo dục phẩm chất cho HS bằng việc tổ chức các hội thảo, chuyên đề cấp trường, cấp huyện. Chú trọng đến nội dung các buổi Sinh hoạt chuyên môn của tổ, khối. - Đội ngũ giáo viên của trường đều có trình độ chuyên môn vững vàng, thường xuyên được cử đi học tập, bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. - Thực hiện thành thạo ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy bằng việc xây dựng bài giảng điện tử; trò chơi tương tác; học liệu điện tử,… có khả năng đáp ứng yêu cầu cơ bản khi sử dụng các phương tiện dạy học hiện đại. - Đa số phụ huynh quan tâm tới việc học tập của con như chuẩn bị đầy đủ sách vở, đồ dùng cần thiết; chuẩn bị đồ dùng, vật liệu,… giúp con với từng bài học cụ thể. - Phối hợp với nhà trường để tạo điều kiện cho HS có môi trường học tối ưu nhất. 2.1.2.Khó khăn: - Ở tiết đạo đức có sử dụng nhiều hoạt động nên một số giáo viên chưa nhiệt tình và thường ngại tổ chức các hoạt động như sắm vai, trò chơi, thảo luận, ... vì sợ mất thời gian. Do vậy dẫn đến học sinh thụ động, hoặc áp đặt khi lĩnh hội kiến thức, dẫn đến hiệu quả của tiết đạo đức chưa cao. - Một số giáo viên không coi trọng thiết bị dạy học, ngại sử dụng đồ dùng dạy học. Giáo viên thao tác đồ dùng còn lúng túng hoặc chưa nắm chắc ý đồ của sách giáo khoa để sử dụng đồ dùng dẫn đến học sinh chưa hứng thú với tiết học. - Do đặc điểm tâm sinh lý của học sinh lớp 1 còn quen với nhữngtác phong từ thời mẫu giáo, nên ham chơi hơn ham học, còn tự do hoạt động trong giờ học, chưa tập trung nghe giảng... chưa hiểu rõ và thực hiện theo nội quy của trường, của lớp. - Do nằm trên địa bàn dân cư đông đúc, phức tạp có nhiều dân ngụ cư nên không tránh khỏi vẫn còn một số học sinh nghịch ngợm, chưa chăm ngoan.
- Do ảnh hưởng của các kênh thông tin, lại tập trung phần nhiều học sinh tự kỉ, tăng động, hiếu động, đua đòi theo phim ảnh và một số trò chơi trên Internet. 2.2. Nguyên nhân - Nhận thức về sự cần thiết phải đổi mới phương pháp dạy học nhằm giáo dục phẩm chất cho học sinh lớp 1, kiểm tra đánh giá và ý thức thực hiện đổi mới của một số giáo viên chưa cao. - Năng lực của một số giáo viên về vận dụng các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học tích cực còn hạn chế. - Do đặc điểm tâm sinh lý của học sinh lớp 1 còn quen với nhữngtác phong từ thời mẫu giáo, nên ham chơi hơn ham học, còn tự do hoạt động trong giờ học, chưa tập trung nghe giảng... chưa hiểu rõ và thực hiện theo nội quy của trường, của lớp. - Do nằm trên địa bàn dân cư đông đúc, phức tạp có nhiều dân ngụ cư nên không tránh khỏi vẫn còn một số học sinh nghịch ngợm, chưa chăm ngoan. - Kết quả khảo sát phẩm chất của học sinh giữa học kì I: Yêu nước Nhân ái Chăm chỉ Trung thực Trách nhiệm Mức đạt được SL TL SL TL S TL SL TL SL TL (%) (%) L (%) (%) (%) Tốt 23 50 22 47.8 19 41.3 24 52.1 25 54.3 Đạt 23 50 24 42.2 27 48.7 22 47.9 21 45.7 Cần cố 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 gắng Qua điều tra nắm tình hình phẩm chất của HS, tôi nhận thấy:Còn nhiều HS chưa ngoan, chưa lễ phép với thầy cô, cha mẹ và người lớn, vi phạm nội quy nhà trường, hay nghịch phá, gây sự với bạn. Từ những ưu điểm và bất cập nắm bắt được tồn tại như trên, sau một quá trình dàinghiên cứu, vừa áp dụng vừa chỉnh sửa, tôi mạnh dạn đề xuất một số biện pháp nhằm giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 1 trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh như sau: 3.Các biện pháp nhằm giáo dục phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua môn Đạo đức. Hình thành cho HSthói quen phẩm chất tốt là một quá trình lâu dài, gắn kết nhiều yếu tố, đòi hỏi người giáo viên cần phải kiên trì, theo sát quá trình học tập, sinh hoạt, vui chơi của Hs khi ở trường và phối hợp cùng phụ huynh để giáo dục, rèn luyện HS khi ở nhà. Bên cạnh đó phải phối hợp với nhiều đoàn thể, tổ chức xã hội khác để cùng tiếp tay hỗ trợ, giáo dục các em. Quá trình thực hiện tôi đã áp dụng một số biện pháp cụ thể như sau:
3.1. Biện pháp 1. Đi sâu tìm hiểu nhận thức, tâm lý học sinh thông qua giao tiếp. Tìm hiểu chung về nhận thức, tâm lý của HS để định hướng các biện pháp giáo dục phẩm chất là yêu cầu cần thiết đối với mọi giáo viên. Chúng ta vẫn hay chú tâm vào giảng dạy hơn là tìm hiểu xem các em nghĩ gì về điều mà chúng ta sắp giảng. Điều này sẽ giúp các thầy cô giáo hiểu rõ HS: Các em nghĩ gì? Yêu gì? Ghét gì? Các em nghĩ đúng hay sai? Qua đó mà tìm ra cách định hướng khi truyền đạt nội dung giáo dục, thông tin giảng dạy sẽ đến với mỗi em một cách dễ dàng, phù hợp, đi sâu vào nhận thức của HS. Việc giao tiếp, ứng xử hằng ngày của HS đối với bè bạn, GV trong trường với người lớn và người thân của các em ở nhà có ngoan, lễ phép hay đúng mực không là nhờ vào một phần giáo dục của GV tại lớp và phối hợp giáo dục của cha mẹ các em ở gia đình. GV luôn là tấm gương để HS noi theo. Vì vậy, tôi luôn chú ý cách giao tiếp giữa tôi với các em, giữa tôi với những bạn bè đồng nghiệp hay phụ huynh vào liên hệ công việc. Học sinh Tiểu học luôn xem GVCN là thần tượng của mình. Những gì GV dạy bảo các em sẽ vâng theo và xem đó như là một chân lí. Đôi khi cha mẹ dạy các em không nghe mà thầy cô khuyên bảo các em vâng theo răm rắp. Vì vậy, việc giáo dục phẩm chất thông qua tấm gương, hành vi, cách ứng xử hằng ngày của GV sẽ mang lại hiệu quả rất cao. Trong lớp, các em phải gọi “bạn”, xưng “tôi” hay gọi tên. Em nào còn nói “mày, tao” hoặc chửi thề, nói tục thì tôi nhắc nhở ngay. - Khi gặp thầy, cô, người lớn phải cúi đầu chào. Nhận hoặc đưa vật gì cho người lớn phải bằng hai tay. Biết đoàn kết, giúp đỡ bạn bè trong học tập. Không gây sự, đánh nhau với bạn. Biết nói lời cảm ơn, xin lỗi phù hợp. Các bạn trong lớp nhắc nhở nhau cùng thực hiện. - Thông qua các môn học như: Tiếng Việt, Đạo đức,... và các hoạt động giao tiếp hằng ngày tôi uốn nắn HS biết dùng lời nói lịch sự, ngoan ngoãn, lễ phép. Bạn bè trong lớp, trong trường phải đoàn kết, thương yêu, giúp đỡ lẫn nhau. Không gây sự đánh nhau hay đùa giỡn quá mức. - Đối với những em vi phạm nhiều lần tôi nhắc nhở, báo về gia đình để nhờ phụ huynh phối hợp giáo dục các em. - Hằng tuần vào tiết sinh hoạt lớp, tôi tuyên dương những em ngoan, nhắc nhở các bạn chưa ngoan và tiếp tục theo dõi uốn nắn kĩ năng giao tiếp và hành vi đạo đức của các em. Dần dần, các em ngoan ngoãn, lễ phép hơn. Trẻ em vẫn thường hay nói thật, nói những gì mà các em nghĩ, đây là một ưu điểm của HS chúng ta mà nếu chúng ta biết cách khai thác sẽ đem lại hiệu quả giáo dục tích cực. Nhiệm vụ của giáo viên là đặt những câu hỏi mang tính khơi gợi, tạo sự hứng thú cho các em hăng hái nói nhiều hơn, thật thà hơn, giúp các em chủ động hơn trong mỗi tiết học. Thầy cô giáo chỉ là người hướng dẫn các em
mỗi câu trả lời nhằm khuyến khích những suy nghĩ đúng đắn và sớm giải thích, bác bỏ những tư tưởng lệch lạc nơi các em. Cách làm này giúp cho bài học đạo đức thực sự khắc sâu trong các em hơn, mỗi câu trả lời hồn nhiên trong các tiết học sẽ góp phần nhận thức bài học cuộc sống cho riêng mình. Trong các tiết học, giáo viên tạo không khí gần gũi với học sinh, làm cho các em cảm thấy thoải mái biểu lộ những suy nghĩ trong sáng, thật thà của mình. Có những điều học sinh không dám nói với cha mẹ nhưng lại tâm sự, bộc lộ với thầy cô. Ví dụ: Trong bài học đạo đức “Lời nói thật” Tôi sẽ hỏi các em rằng: Trong cuộc sống, khi các em mắc lỗi, có khi nào em chưa nói thật lỗi của mình với người lớn hoặc bạn bè chưa? Nếu chỉ hỏi thế thôi thì chắc chắn các em sẽ chưa thấy tin cậy mà trả lời thật thà. Nên tôi thường nói: hãy trả lời cô thật thà nhé! Ai mà chẳng có lần mắc lỗi, cô cũng có đôi lần mắc lỗi vậy thôi… Song bạn nào có đủ can đảm để để mau tiến bộ và được mọi người yêu quý. Như thế mới là người dũng cảm, trung thực. Có thể khi nghe tôi dỗ dành như vậy thì một số ít em dám trả lời thật thà về những lỗi lầm của bản thân. Lúc ấy, tôi sẽ tiếp tục khích lệ tinh thần mạnh dạn, dám nói ra sự thật của các em: Cô cảm ơn và khen ngợi sự dũng cảm của các em. Các em dám nhận lỗi trước người khác, các em sẽ sửa được lỗi. Cô hi vọng là các em đều làm được và tin rằng các em sẽ tiến bộ, sẽ được mọi người yêu mến. Đối với công việc này, đòi hỏi giáo viên phải nhẫn nại, vì thông thường các em rất ít nói ra những cảm nhận sâu kín của mình, bởi lẽ chưa tìm được sự tin cậy, chia sẻ ân cần của thầy cô. Cho nên để thuyết phục được các em, tạo nên sự tin cậy là cả một quá trình. Thầy cô không nên vội trách phạt mà phải luôn lắng nghe và thấu hiểu những tâm tư, tình cảm, mơ ước của các em để hướng các em đến với những điều tích cực, tốt đẹp, phù hợp với các chuẩn mực đạo đức của xã hội. Giúp HS tránh những đòi hỏi tiêu cực, những suy nghĩ tiêu cực phiếm diện về bạn bè , cha mẹ, thầy cô, cuộc sống. Ví dụ: Trường hợp một HS của lớp tôi, trong tiết Hoạt động trải nghiệm tôi cho các em làm thiệp chúc mừng để gửi tặng người phụ nữ mà em yêu quý nhất như: bà, mẹ, cô giáo hay chị,… Em liền trả lời tôi:“ Con không tặng cho mẹ đâu. Mẹ con hay mắng con lắm.” Nghe được câu nói ấy, có một số bạn trong lớp cũng đồng tình: “ Mẹ con cũng vậy.” Thế là, tôi phải dừng lại việc hướng dẫn làm thiệp mà dành khoảng 5 phút để nói chuyện với các em. Tôi phân tích nỗi vất vả, lo lắng của mẹ khi nuôi dạy các con, những lỗi mà các con hay mắc phải làm mẹ phiền lòng. Mẹ đôi khi la rầy để giúp các con tiến bộ hơn, nếu mẹ mà luôn nuông chiều các con thì các con sẽ hư, luôn vòi vĩnh, ương bướng,… Sau vài phút giải thích để các em hiểu thì hoạt động làm thiệp lại tiếp tục. Cuối tiết kết quả là đa số các em vẫn dành những cái thiệp xinh xắn do chính tay mình làm để tặng mẹ. Hơn thế nữa, khi chúng ta nhận được những lời tâm sự thật lòng của các em chúng ta phải đáp lại sự tin cậy ấy bằng cách gỡ bỏ những thắc mắc của các em. Thuyết phục các em đến với cái tốt một cách tự nhiên, trong sáng. Dần dần, các em sẽ xem cô giáo như là người mẹ thứ hai, người mà các em có thể tin cậy,
người biết lắng nghe và giúp các em giải quyết khó khăn, thắc mắc trong cuộc sống. Tình cảm cô trò ngày các thân thiện, gần gũi, yêu thương hơn. Kết quả:Khi áp dụng biện pháp này, tôi đã hiểu được tâm lý của HS hơn, được lắng nghe những lời tâm sự thật lòng của các em. Từ đó sẽ dễ dàng giải giúp các em giải quyết được những khó khăn, thắc mặc trong cuộc sống. Tình cảm của cô và trò ngày càng thân thiện, yêu thương hơn. 3.2. Biện pháp 2:Giáo dục phẩm chất đạo đức cho học sinh không chỉ trong tiết học Đạo đức mà lồng ghép trong tất cả các môn học. Bản thân quá trình dạy học, các nhiệm vụ dạy học và mục tiêu sâu xa của tất cả các môn học đều nhằm góp phần giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh. Tính chất giáo dục của việc dạy học đòi hỏi nhà giáo phải khai thác đúng đắn, sâu sắc nội dung các môn học, thông qua việc dạy học mà thực hiện các yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục nhằm phát triển các phẩm chất đạo đức, hoàn thiện nhân cách học sinh.Làm được điều này, chúng ta có thể dành tối đa thời gian trên lớp để giáo dục đạo đức cho học sinh. Và hơn hết, học sinh sẽ được giáo dục một cách sâu rộng, toàn diện. * Giáo dục phẩm chất đạo đức cho học sinh trong tiết học Đạo đức: Trong chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, khi dạy Đạo đức cho học sinh tiểuhọc, nhằm giúp HS được hình thành và phát triển năm phẩm chất chủ yếu đó là yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực và trách nhiệm. Bên cạnh đó các em còn được phát triểnba năng lực đặc thù: năng lực điều chỉnh hành vi, năng lực phát triển bản thân,năng lực tìm hiểu và tham gia hoạt động kinh tế - xã hội. Nếu giảng dạy tốt các nhiệm vụ trên chúng ta đã và sẽ đặt được những viên gạch hồng đầu tiên trong quá trình giáo dục, bồi dưỡng các em trở thành một người con ngoan, trò giỏi, người công dân tốt là những người chủ tương lai của đất nước, của dân tộc. Để nâng cao hiệu quả giờ dạy Đạo đức lớp 1, đòi hỏi người thầy phải nắm được yêu cầu cần đạt của môn học, bài học, biết lựa chọn sử dụng các phương pháp trong một tiết dạy nói chung và một tiết dạy Đạo đức nói riêng, lồng ghép rèn kỹ năng sống; giáo dục bảo vệ môi trường. Sự kết hợp hài hòa các phương pháp dạy học, lấy phương pháp này bổ trợ cho phương pháp kia trong giảng dạyđược coi như một nghệ thuật mà người thầy cần đạt tới. Ví dụ khi dạy bài 7 “Yêu thương gia đình”, giáo viên có thể tổ chức cho học sinh thực hành sử dụng những lời nói cử chỉ, yêu thương với người thân của mình. * Lồng ghép giáo dục phẩm chất đạo đức cho học sinh trong tất cả các môn học: Ngoài môn Đạo đức, tất cả các môn học khác ở Tiểu học, đặc biệt là môn Tiếng Việt, Tự nhiên và Xã hội,môn Hoạt động trải nghiệm, môn Toán đều có khả năng tiềm tàng, nếu được khai thác tốt, đúng hướng, nhằm vào việc giáo dụcđạo đức. Chẳng hạn ở môn Tiếng Việt qua các câu chuyện kể, các bài tập đọc có nộidung phong phú, sinh động ca ngợi vẻ đẹp của đất nước, ca ngợi văn hóa, các tập quán truyền thống tốt đẹp của đất nước, của dân tộc nếu được khai thác, tiến hành đúng đắn sẽ mở rộng được kiến thức về đạo đức, về truyền thống văn hóa, về kinh nghiệm, lối sống mang tính dân gian, phản ánh bản sắc đạo đức của dân tộc. Tất cả
sẽ giáo dục, bồi dưỡng cho học sinh tình yêu quê hương đất nước, lòng tự hào dân tộc và kể cả các chuẩn mực sơ giản trong giao tiếp, ứng xử về đạo đức … Ví dụ: Bài kể chuyện “Cô bé quàng khăn đỏ” dạy các em phải biết nghe lời người lớn, đi đến nơi về đến chốn, không được la cà dọc đường, dễ bị kẻ xấu lợi dụng.Bài kề chuyện “Hai tiếng kì lạ” dạy các em biết nói lời lễ phép, lịch sự. Các em hiểu được lời nói lễ phép, lịch sự có sức mạnh kì diệu. Nó làm cho mọi người yêu mến và chứng tỏ được rằng em là một đứa trẻ ngoan. Khi học sinh làm Toán hoặc giải quyết các nhiệm vụ học tập khó khăn khác, giáo viên hướng dẫn học sinh đi từ mức độ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp và nâng cao dần,… sẽ tập luyện cho học sinh thói quen vượt khó khăn hoàn thành nhiệm vụ học tập, bước đầu hoàn thành các phẩm chất, các nét tính cách, lòng yêu chân lý, yêu văn hóa khoa học. Cũng nhờ vậy mà tầm mắt của các em ngày càng mở rộng, càng phong phú thêm, góp phần làm cho kiến thức đạo đức, thái độ đạo đức về cuộc sống, vốn sống, kinh nghiệm sống của cácem phát triển dần. Kết quả:Khi áp dụng biện pháp này, tôi thấy không chỉ môn Đạo đức mà trong tất cả các môn học các em đều được giáo dục phẩm chất đạo đức. Qua đó, các em được hình thành và phát triển phẩm chất chủ yếu đó là yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực và trách nhiệm. 3.3. Biện pháp 3. Xây dựng ý thức giữ vệ sinh, lao động tự phục vụ. - Tôi nhắc nhở các em đi vệ sinh đúng nơi quy định và giội nước thật sạch. Ăn quà bánh phải bỏ rác đúng nơi quy định, không khạc nhổ bừa bãi. Trong các buổi lao động làm vệ sinh trường lớp, tôi cũng phân công vị trí và phần việc cụ thể cho mỗi tổ. Tôi kiểm tra, nhận xét kết quả công việc của mỗi tổ, của các thành viên trong tổ. Tuyên dương các tổ làm tốt và nhắc nhở, chỉ ra những hạn chế của những tổ thực hiện chưa tốt, động viên các em cố gắng thực hiện tốt hơn trong những tuần tiếp theo. - Giáo dục các em ý thức giữ vệ sinh cá nhân, lao động tự phục vụ cho bản thân như: Tự soạn sách vở, đồ dùng học tập theo thời khóa biểu, chỉnh lại trang phục, đầu tóc, quần áo gọn gàng, móng tay, móng chân cắt ngắn và rửa sạch. Phải thay tất và quần áo mỗi ngày....Sau khoảng hai tuần thực hiện thì lớp rất sạch đẹp. HS gọn gàng, tươm tất khi đến lớp. Kết quả:Khi áp dụng biện pháp này, tôi thấy HS đến lớp đâu tóc, quần áo gọn gàng, chỉnh chu; lớp học sạch sẽ, ngăn nắp. 3.4. Biện pháp 4. Tham gia các hoạt động ngoại khoá xoay quanh nội dung của bài học đạo đức: Phương pháp giáo dục đạo đức xưa nay dựa trên hình thức vừa học vừa chơi. Giáo dục đạo đức mà chỉ dựa trên lí thuyết thì thường khô khan và nhàm chán. Hơn nữa trong các tiết dạy văn hoá, thời gian luôn vừa đủ để chuyển tải chương trình nên việc đưa những vấn đề đạo đức đến với các em vẫn còn hạn chế. Tổ chức những buổi sinh hoạt ngoại khoá hướng về những nội dung đạo đức là một việc làm cần thiết, việc giáo dục đạo đức sẽ trở nên phong phú, có hiệu quả và cuốn hút học sinh hơn. Nhà trường tạo điều kiện cho các em có sân chơi
thú vị xoay quanh những trò chơi, xây dựng tiểu phẩm, thi kể chuyện…Qua đó sẽ phát huy được sự hiếu động, hứng thú, giúp ích cho việc tiếp nhận những bài học đạo đức một cách tốt hơn. Tôi luôn động viên các HS tham gia các cuộc thi do Nhà trường tổ chức nhằm tạo cho HS biết cách bày tỏ tình cảm, sự quan tâm đến mọi người xung quanh thông qua việc vẽ tranh, hát tặng thầy cô, viết các câu khẩu hiệu để phòng chống dịch bệnh,... Qua đó cũng giúp các em biết quan tâm bạn bè, tương thân tương ái, tích cực hơn khi tham gia hoạt động chung của lớp, trường. * Nói lời hay ý đẹp: Đây là hoạt động không những giáo dục các em về phẩm chất mà qua đó giáo viên có thể giúp các em nói và viết tốt ngôn ngữ Tiếng Việt, sử dụng ngôn ngữ Tiếng Việt một cách trong sáng khi giao tiếp. Ngoài ra còn giúp HS mở rộng vốn từ, khả năng dùng từ để hoàn chỉnh câu góp phần cho việc học tốt Từ và câu… Được học tập và rèn luyện trong môi trường văn hoá sư phạm, nề nếp nên hầu hết các em đều nói năng rõ ràng, lễ phép. Nhưng đồng thời, do quá trình tiếp xúc với môi trường xã hội (ngoài nhà trường), tuổi các em là tuổi hiếu động do chưa phân biệt rõ đâu là lời hay ý đẹp, đâu là lời lẽ thô tục nên đôi khi những ngôn ngữ không trong sáng đã xâm nhập vào tâm hồn các em. Hoạt động này giúp chúng ta giáo dục cách ăn nói trong sáng, có “Lời hay ý đẹp”. Giúp các em nhận thức và có sự sàng lọc khi tiếp nhận ngôn ngữ từ xã hội. Phát động những phong trào: Không nói tục không chửi thề; Gọi bạn xưng tên; Kính trên nhường dưới; Lễ phép với thầy cô - người lớn tuổi. Những lời ăn tiếng nói tưởng chừng đơn giản trong cuộc sống, nhưng để nói hay, nói sao cho diễn đạt tình cảm một cách xúc động, đối với các em là cả một vấn đề lớn. Nói trong sáng, lễ độ, đúng mực cũng là thước đo đánh giá đạo đức con người, qua những trò chơi như vậy sẽ tạo môi trường cho các em rèn luyện đạo đức một cách tích cực và có hiệu quả. Kết quả: Khi áp dụng biện pháp này, tôi thấy hầu hết các em đều nói năng rõ ràng, lễ phép. Tích cực tham gia các hoạt động ngoại khóa của trường,của lớp tạo môi trường cho các em rèn luyện đạo đức một cách tích cực và có hiệu quả. 3.5. Biện pháp 5. Tạo sự gắn kết giữa gia đình và nhà trường. Giáo dục phẩm chất là một quá trình liên tục, mở rộng trong cuộc sống chứ không chỉ gói gọn trong phạm vi nhà trường. Thời gian các em học tập trong nhà trường chỉ chiếm 7 giờ trong một ngày, bên cạnh đó có một khoảng thời gian dài các em tiếp xúc với cuộc sống gia đình, xã hội. Những gì tác động vào các em ở khoảng thời gian đó có ảnh hưởng rất lớn đến sự hình thành nhân cách và phẩm chất của HS. Nếu ở trường học chúng ta dạy các em nói “lời hay ý đẹp” nhưng khi ở nhà các em lại chứng kiến những cô bác hàng xóm “lời qua tiếng lại” bằng ngôn ngữ chợ búa, bài học đạo đức kia liệu có tác dụng chăng? cho nên việc tạo sự gắn kết giữa nhà trường và xã hội là việc làm hết sức cần thiết. Hơn nữa cha mẹ luôn là người hiểu các em hơn ai hết, nên họ có thể dành lấy trách nhiệm và chức năng
của những người thầy ngoài nhà trường dạy cho các em những bài học đạo đức. Bài học cuộc sống của con người. Cần tạo sự liên hệ chặt chẽ giữa GV với phụ huynh. Để có thể biết rõ về môi trường mà các em sinh sống, những nhân tố tích cực hay tiêu chuẩn tồn tại ở phía ngoài nhà trường, ở gia đình …. Tác động đến việc học tập và ý thức đạo đức ở các em. Qua đó mà cùng gia đình tìm cách khắc phục, xây dựng môi trường ngoài nhà trường lành mạnh để các em rèn luyện đạo đức. Vì vậy việc phối hợp tốt với cha mẹ học sinh trong việc giảng dạy và giáo dục đạo đức các em là một công việc hết sức quan trọng mà mỗi GVCN cần làm. *Thông qua họp cha mẹ học sinh đầu năm: Phiên họp cha mẹ HS đầu năm luôn là phiên họp phụ huynh quan trọng nhất trong năm học nên tôi luôn dành nhiều thời gian chuẩn bị nội dung phiên họp thật chu đáo. Để phụ huynh có mặt đầy đủ, tôi in giấy mời ghi đầy đủ nội dung, thời gian ... gửi cho học sinh mang về cho cha mẹ trước phiên họp vài ngày để phụ huynh có thời gian sắp xếp công việc đến dự họp. Vì học sinh lớp 1 còn nhỏ nên ý thức tự giác chấp hành nội quy của trường như: giờ giấc, đồng phục, chuẩn bị bài, sách vở... của các em chưa cao. Nên tôi cần cho PHHS nắm rõ “Một số quy định chung của trường, lớp”. Trong đó , tôi ghi cụ thể quy định về : + Sách, vở, đồ dùng học tập, dán nhãn... + Giờ học + Đồng phục + Đưa đón con em + Một số nội quy của trường.... + Cách chuẩn bị sách vở và dụng cụ học tập mang theo mỗi ngày đúng theo thời khoá biểu. + Các bài cần luyện viết ở nhà... Tôi ghi chú thêm số điện thoại của mình và đề nghị phụ huynh điện thoại để liên hệ với tôi nếu có thắc mắc về bài vở hay tình hình học sinh ở lớp hay ở nhà. Tôi luôn sẵn sàng tiếp nhận và trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập, năng lực, phẩm chất của HS ở trường qua điện thoại. Vì có nhiều phụ huynh do bận công việc nên không có thời gian thường xuyên đến trường gặp và trao đổi trực tiếp với tôi được. Tôi vận động PH tham gia sổ liên lạc điện tử, tạo nhóm lớp trên Zalo. Qua đó, phụ huynh dễ dàng giúp GVCN kiểm tra, đôn đốc các em học tập ở nhà nhằm góp phần cho các em thực hiện tốt nội quy trường, lớp. *Phối hợp cùng PH giáo dục đạo đức cho HS ở nhà: Những hành vi đạo đức tốt các em đã được học và thực hành ở lớp phải được củng cố và thực hành ở nhà để tạo thành thói quen đạo đức, nâng dần thành tính cách và nhân cách tốt của các em sau này. Bằng những việc làm đơn giản như chào thầy cô khi đến lớp, thưa cha mẹ, ông bà khi về nhà. Nói lời cảm ơn,
xin lỗi, lời nhờ, yêu cầu, đề nghị lịch sự đối với người thân trong gia đình,... sẽ giúp các em ngoan ngoãn hơn khi ở nhà. Thông qua phiếu liên lạc, tôi nhận xét về học lực và hạnh kiểm của các em một cách cụ thể nhất để phụ huynh dễ dàng rèn luyện thêm cho các em. Khi gặp PHHS tôi cũng hỏi thăm tính cách, hành vi đạo đức của các em ở nhà. Nếu ở lớp các em có những hành vi đạo đức chưa đúng mực tôi nhắc nhở và báo về gia đình để phụ huynh biết. Đôi khi các em không nghe lời dạy bảo của cha mẹ mà lại vâng theo lời chỉ dạy của thầy cô vì vậy đối với những trường hợp này tôi sẽ dành nhiều thời gian trò chuyện, dạy dỗ các em cùng phụ huynh. Mối quan hệ hỗ trợ qua lại giữa GVCN và PHHS sẽ góp phần giáo dục đạo đức cho các em. Giúp phụ huynh và GVCN thân thiện, gần gũi và cảm thông hơn. Từ đó công việc giáo dục đạo đức HS cũng đạt hiệu quả cao. Hiện nay công nghệ thông tin đã hỗ trợ rất nhiều cho GV và HS trong việc dạy và học. Tuy nhiên HS cũng dễ dàng bắt chước những thói hư tật xấu, lời lẽ không hay và nghiện game, bỏ bê việc học. Vì vậy việc phối hợp cùng PH nhắc nhở hướng dẫn HS tham gia sử dụng Internet, tham gia các phong trào của trường, tạo nhóm lớp trên Zalo để PH, HS dễ trao đổi với GV, nắm bắt thông tin của trường, lớp sẽ góp phần hạn chế việc các em chơi game, xem các chương trình không tốt trên mạng. Trong năm học, Ban Giám hiệu, Đoàn thanh niên hay Đội thiếu niên thường phát động các cuộc vận động hỗ trợ cho HS nghèo, giao lưu tặng quà cho bộ đội, tặng quà cho các trường vùng khó khăn, cứu trợ lũ lụt, thiên tai, bệnh tật, hoạn nạn khác. Muốn phụ huynh hỗ trợ tốt các cuộc vận động thì GVCN phải biết cách khơi gợi lòng nhân ái, “ Thương người như thể thương thân”. Tinh thần “nhường cơm, sẻ áo” trong mỗi HS và phụ huynh. Nếu mỗi cuộc vận động cứu trợ mà GVCN chỉ nói sơ qua thì kết quả thu được thường rất thấp nên tôi thường nói thêm về tác hại của thiên tai, bão lũ hay hoàn cảnh khổ sở, thiếu thốn của những người sống trong vùng lũ hay đang gặp khó khăn hoạn nạn. Tôi còn cho các em xem các các đoạn phim hay hình ảnh đó qua ti vi. Khi các em biết được tác hại hay hậu quả mà bạn bè nơi khác đang phải hứng chịu các em sẽ cảm thông, chia sẻ. Chính các em sẽ là một tuyên truyền viên xuất sắc cho cuộc vận động của lớp. Bất kì sự đóng góp nào của PHHS hay của HS tôi cũng ghi nhận đầy đủ và tuyên dương tại lớp hoặc đề nghị Ban giám hiệu hay Đội tuyên dương các em đã tích cực hỗ trợ trong buổi lễ chào cờ đầu tuần. Trong bất kì các khoản thu hay vận động nào, tôi đều công khai minh bạch. Từ đó phụ huynh tin tưởng tích cực hỗ trợ Đối với những học sinh có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn cần được thầy cô quan tâm nhiều hơn trong quá trình giảng dạy. Đối với những HS cá biệt trong học tập cũng như đạo đức, chúng ta cần liên hệ thường xuyên với phụ huynh hơn. Bằng cách viết giấy mời phụ huynh những khi cần thiết cùng phụ huynh giải quyết những vấn đề khó khăn. Để nâng cao hiệu quả môn Đạo Đức, giáo viên luôn kết hợp chặt chẽ với các lực lượng giáo dục. Cùng với các nhà trường, gia đình cũng góp phần quan trọng trong hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh. Vì thế giáo viên chúng tôi đã có sự kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường, cộng đồng.Bằng các hình
thức tổ chức: Họp phụ huynh, thường xuyên thăm hỏi, tìm hiểu hoàn cảnh gia đình của từng học sinh. Từ đó có kế hoạch giúp đỡ những em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Kết hợp với phụ huynh học sinh, thông qua các hoạt động ở nhà, ở trường để kiểm tra đánh giá các hành vi đạo đức của các em. Cũng bằng hình thức này, giáo viên trao đổi cùng phụ huynh giúp đỡ những học sinh chưa tiếp cận được với hành vi đúng đắn, uốn nắn để hướng các em theo kịp cùng bạn bè và có những mối quan hệ ứng xử trong cuộc sống. Kết quả:Khi áp dụng biện pháp này, tôi thấy HS chuẩn bị đầy đủ đồ dùng học tập, soạn đầy đủ sách vở trước khi đến lớp. Gia đình thường xuyên quan tâm sát sao đến tình hình học tập và giáo dục đạo đức cho con. 3.6. Biện pháp 6. Giáo viên cần tích cực bồi dưỡng chuyên môn, thực hiện đổi mới phương pháp dạy môn đạo đức. Muốn cho HS Tiểu học nói chung, cụ thể là học sinh lớp 1A8 tôi đang chủ nhiệm nói riêng học tốt môn Đạo đức. Giáo viên không chỉ truyền đạt kiến thức bài giảng theo các tài liệu dã có sẵn trong SGK, trong sách hướng dẫn thiết kế bài giảng một cách rập khuôn, máy móc, làm cho học sinh học tập thụ động. Nếu chỉ dạy như thế thì tiết dạy sẽ không đạt yêu cầu theo phương pháp mới đề ra với phương châm “Lấy học sinh làm trung tâm”trong đó học sinh tích cực tham gia giải quyết các tình huống có vấn đề bằng mối quan hệ: Giữa thầy với trò và trò với trò qua các hình thức dạy hoc. Là giáo viên chủ nhiệm lớp 1, tôi luôn tham khảo, tìm kiếm những phương pháp dạy học tích cực, chủ động, sáng tạo phù hợp với thực tế để áp dụng vào tiết dạy của mình, tạo cho tiết dạy học môn Đạo đức một không khí thoải mái qua các hình thức như: kể chuyện, đóng vai, chơi trò chơi, thảo luận, hỏi đáp…. Với nội dung mới mẻ, hấp dẫn, linh hoạt phù hợp vơi lứa tuổi học sinh không trùng lặp, đơn điệu, áp đặt học sinh thì học sinh sẽ tiếp thu bài tốt, giờ học đạt hiệu quả cao hơn. Nếu chúng ta áp dụng các phương pháp dạy học một cách thường xuyên, khoa học chắc chắn chất lượng dạy – học môn Đạo đức sẽ ngày một nâng cao. Sau đây là một số phương pháp chủ yếu: 3.6.1. Phương pháp động não: Đây là phương pháp giúp cho HS trong một thời gian ngắn, nảy sinh được nhiều ý tưởng, nhiều giả định về một vấn đề nào đó - Giáo viên cần nêu vấn đề được tìm hiểu trước lớp hoặc trước nhóm. - Khích lệ HS cần phát biểu, đóng góp ý kiến càng nhiều càng tốt. Đồng thời trong quá trình các em đưa ra ý kiến cần tìm hiểu bằng những câu hỏi tạo cho các em được giao lưu với nhau, cùng làm sáng tỏ vấn đề chưa rõ ràng. - GV liệt kê tất cả các ý kiến mà hs phát biểu sau đó phân loại, thảo luận sâu từng ý để làm rõ những ý kiến chưa rõ ràng. Cuối cùng là tổng hợp ý kiến của các em và hỏi các em cần thắc mắc hay bổ sung gì thêm không. - Các ý kiến phát biểu nên ngắn gọn, bằng một từ hay một câu thật ngắn. - Phương pháp động não có thể dùng để lý giải bất kì một vẫn đề đạo đức nào, song đặc biệt phù hợp với các vấn đề HS đã có kinh nghiệm ứng xử. 3.6.2.Phương pháp đóng vai:
- Để các chuẩn mực hành vi đạo đức trở thành thói quen tốt trong cuộc sống hàng ngày đòi hỏi học sinh cần phải luyện tập thường xuyên. Không phải ngày một ngày hai mà thoi quen ấy hình thành. Cụ thể là phải được luyện tập trong giờ thực hành môn đạo đức. Đóng vai là phương pháp tổ chức cho HS thực hành một số cách ứng xử nào đó trong một tình huống giả định. Qua tiết thực hành đóng vai, giúp các em hình thành được hành động phù hợp với mẫu hành vi đã học. - Qua sử dụng phương pháp này, HS được hình thành những phẩm chất theo chuẩn mực hành vi đạo đức. Có thể thấy ngay tác động và hiệu quả của lời nói hoặc việc làm thông qua các vai diễn. - Để áp dụng phương pháp đóng vai vào trong bài giảng một cách tự nhiên và đạt hiệu quả cao: + Trước tiên GV phải chia nhóm, giao nhiệm vụ đóng vai cho từng nhóm và quy định thời gian chuẩn bị. + GV đưa tình huống phải phù hợp với chủ đề nội dung bài học, với trình độ HS và điều kiện, hoàn cảnh lớp học. + Tình huống mở, gần gũi với đời sống thực tế hàng ngày. + Nên khích lệ những HS nhút nhát chưa mạnh dạn tham gia. Ví dụ:Bài 9:EM VỚI ANH CHỊ EM TRONG GIA ĐÌNH - Giáo viên chia nhóm và yêu cầu mỗi nhóm HS đóng vai theo theo các tình huống ở trong bài. Em hãy cùng các bạn trong nhóm đóng vai các tình huống sau: + Tình huống 1: Em đang trông em thì các bạn rủ đi đá bóng + Tình huống 2: Em mượn gấu bông của mình + Tình huống 3: Nhờ em quét nhà giúp. - Các nhóm chuẩn bị đóng vai trước lớp - Sau mỗi tình huống các nhóm lên đóng vai, cả lớp thảo luận, nhận xét: * Cho các HS tham gia đóng vai nêu cảm xúc của mình khi thể hiện vai diễn: Tình huống 1: + Khi các bạn rủ đi đá bóng em sẽ làm gì? + Em cảm thấy thế nào khi từ chối lời rủ của các bạn? Tình huống 2: + Việc làm của em trong tình huống này là đúng hay sai? Tình huống 3: + Việc làm của em trong tình huống này là đúng hay sai? + Em khuyên gì các bạn mình qua tình huống vừa rồi? * Yêu cầu HS khác nhận xét phần đóng vai của các bạn. - Các nhóm đóng vai đã thể hiện được sự yêu thương, giúp đỡ anh chị em trong gia đình chưa?
Giáo viên kết luận: - Thực hiện quan tâm, chăm sóc khi anh, chị, em ốm, mệt. - Chia sẻ việc nhà với anh, chị, em. Qua bài học giúp các em hình thành được kỹ năng sống trong hành vi đạo đức của mình đó là kĩ năng giao tiếp, cách ứng xử với anh chị em trong. Có thể mở rộng hơn trong phạm vi gia đình và đời sống hàng ngày. 3.6.3. Phương pháp trò chơi: - Trò chơi là phương pháp giúp học sinh phát hiện và chiếm lĩnh những nội dung học tập thông qua việc chơi trò chơi. - Trò chơi học tập nói chung và trò chơi trong dạy học môn Đạo đức nói riêng có tác dụng giúp học sinh biết vận dụng kiến thức đã học phát triển tư duy, tạo thói quen tập trung, tính độc lập, ham hiểu biết và khả năng suy luận. Khi chơi các em thay đổi đội hình, các em được khởi động tự do thoải mái trong giới hạn cho phép; chống mệt mỏi, tăng cường khả năng thực hành,…Dù không phải là hoạt động chủ đạo, song vui chơi vẫn giữ một vai trò quan trộng trong hoạt động sống của các em. Qua trò chơi trẻ không những phát triển về mặt trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ mà còn được hình thành nhiều phẩm chất và hành vi đạo đức. + Qua trò chơi, học sinh được luyện tập những kĩ năng, những thao tác hành vi đạo đức, được thể hiện hành vi một cách đúng đắn, tự nhiên, rèn khả năng biết chọn lựa cho mình cách ứng xử phù hợp. + Qua trò chơi tạo cơ hội để học sinh tham gia vào các mối quan hệ giao tiếp, làm tăng cường khả năng giao tiếp giữa hs với hs và hs vơi sgv một cách dễ dàng. + Trò chơi học tập mang tính thi đua, đòi hỏi sự tự giác rất cao của học sinh, có như thế mới đem lại kết cao trong học tập. - Một số yêu cầu đảm bảo khi áp dụng phương pháp trò chơi: + Ở hs lớp 1, cần tổ chức trò chơi đơn giản, phù hợp với tình hình lớp học, gây hứng thú cho hs. + Trò chơi chuẩn bị chu đáo, hình thức tổ chức phải đa dạng phong phú, thay đổi nội dung trò chơi để không bị nhàm chán. + Cần quy định rõ thời gian chơi + Luật chơi phải giới thiệu rõ ràng: nội dung chơi, cách chơi, cách tính điểm. + Trò chơi đảm bảo nhiều hs tham gia, mang tính tập thể. + Địa điểm chơi phải đảm bảo an toàn cho hs khi tham gia trò chơi. Ví dụ:Bài 8:EM VỚI ÔNG BÀ, CHA MẸ Giáo viên treo tranh cho HS quan sát. - Phổ biến luật chơi: + Chia làm 2 nhóm, mỗi nhóm cử đại diện 4 em xếp thành 2 hàng dọc
+ Khi nghe hiệu lệnh bắt đầu, 2 em đầu 2 nhóm lên xếp hình vẽ tương ứng vào cột nên/không nên, sau đó chạy về và bạn thứ 2 cứ thế thực hiện cho đến hết. Nhóm nào thực hiện đúng và nhanh nhóm đó thắng cuộc + HS dưới lớp nhận xét kết quả của 2 nhóm. + GV kết luận: Việc nên làm: tranh 1,3,4 Việc không nên làm: tranh 2 3.6.4. Phương pháp thảo luận nhóm: - Thảo luận nhóm là phương pháp nhằm giúp hs tham gia một cách chủ động, tích cực vào quá trình học tập tạo điều kiện cho các em có thể chia sẻ kinh nghiệm, ý kiến để giải quyết một vấn đề nào đó. - Khi sử dụng phương pháp này, gv hướng dẫn các em nhóm trưởng cách tổ chức hoạt động của nhóm, cách phản hồi kết quả các hoạt động của nhóm. Khi tổ chức áp dụng phương pháp thảo luận nhóm trong môn Đạo đức lớp 1 cần chú ý: + Chỉ tổ chức thao luận khi cần thiết, cần sự chia sẻ về một vấn đề đạo đức nào đó mà nếu không tổ chức thảo luận nhóm thì sẽ không đạt được hiệu quả mong muốn. + Đối với hs lớp 1, mỗi nhóm không nên quá 4 hs, thời gian hoạt động không quá 5 phút để hs dễ tổ chức hoạt động và phù hợp với sức khỏe HS. + Cần cho các em luân phiên làm nhóm trưởng, để em nào cũng được rèn khả năng chỉ huy, tổ chức hoạt động tập thể. + Cần kiên trì tổ chức cho các em tham gia hoạt động nhóm. Ban đầu có thể gặp nhiều khó khăn trong khâu tổ chức, sau một vài lần các em sẽ quen và từng bước hình thành được thói quen học tập theo nhóm và yêu thích hoạt động nhóm. Ví dụ:Bài 12:PHÒNG TRÁNH BỊ NGÃ - GV cho HS quan sát tranh, tổ chức chia nhóm cho HS thảo luận nhóm với các nội dung câu hỏi: + Các bạn nhỏ trong tranh đang làm gì? + Việc làm của các bạn có thể dẫn đến điều gì? + Nên làm gì để đảm bảo an toàn trong các tình huống đó? - GV chia lớp thành nhóm từ 2 – 4 học sinh. Với nhóm 4, GV có thể chia nhóm theo biểu tượng. Chẳng hạn các con vật quen thuộc, yêu thích….hoặc các loài hoa. Trên cơ sở hình thành các nhóm và xác định cụ thể vị trí của các nhóm lớp. Mỗi nhóm cử 1 nhóm trưởng, sau đó mời các em nhón trưởng lên hướng dẫn, điều hành hoạt động nhóm, nhóm trưởng yêu cầu từng học sinh trong nhóm nêu ý kiến theo nội dung bài học - Khi các nhóm thảo luận, GV cần quan sát, phát hiện các nhóm khó khăn để hỗ trợ. Trong mỗi nhóm cần xác định em còn nhút nhát, chưa mạnh dạn để có biện pháp giúp đỡ kịp thời.
- Phản hồi nhóm: Đây là bước quan trọng trong thảo luận nhóm. Có nhiều hình thức phản hồi nhóm: phản hồi bằng lời, phản hồi bằng tranh, phảm hồi thông qua đóng tiểu phẩm…Điều quan trọng là thông qua phản hồi, rèn cho HS khả năng biết trình bày một vấn đề, rèn tính tự tin, bình tĩnh khi nói trước đông người trên cơ sở đó hình thành cho các em một kĩ năng sống cần thiết. Như ở ví dụ trêN, qua phương pháp thảo luận, rèn cho HS kĩ năng: thể hiện sự tự tin, rèn kĩ năng giao tiếp, ứng xử với ông bà, thể hiện sự kính trọng ông bà. Kết quả:Khi áp dụng biện pháp này, tôi thấy học sinh sẽ tiếp thu bài tốt, giờ học đạt hiệu quả cao hơn. Học sinh chủ động, hào hứng hơn trong học tập. 4. Kết quả Qua một thời gian tìm hiểu thực trạng, nghiên cứu tìm ra phương pháp giáo dục và nhiều năm áp dụng vào công tác giảng dạy. Những biện pháp trên đã đem lại hiệu quả nhất định. Chất lượng giảng dạy và chất lượng học tập môn Đạo đức đạt kết quả rõ rệt. - Học sinh học tập tích cực, hứng thú chủ động trong việc lĩnh hội kiến thức. Không khí lớp học sôi nổi, hào hứng, học sinh thích thú với môn Đạo đức. - Phương pháp giáo dục đạo đức với nhiều hình thức đa dạng và phong phú đã thực sự cuốn hút HS. Lớp học đã trở thành nơi mà các em có thể tin tưởng ở thầy cô, bạn bè mà bày tỏ những cảm nhận thơ ngây về cuộc sống. Tôi thấy các em đã làm chủ được những buổi sinh hoạt ngoại khoá, các tiết học đạo đức. Các em biết tạo cho mình nhận thức đúng đắn qua sự góp ý của bạn bè và sự hướng dẫn của thầy cô, tôi cảm thấy mình được lắng nghe, hiểu và gần gũi các em hơn sau mỗi tiết học, trong những sinh hoạt của các em ở lớp, điều này giúp tôi dễ dàng bám sát quá trình học tập của các em. Kết quả giữaHKII về HS lớp 1A8 như sau: - Môn Đạo đức: Kết quả trước TN Kết quả sau TN Mức đạt được SL TL SL TL Hoàn thành tốt 24 52.1 37 80.4 Hoàn thành 22 47.9 9 19.6 Chưa hoàn thành 0 0 0 0 - Kết quả đánh giá các phẩm chất chủ yếu: Yêu nước Nhân ái Chăm chỉ Trung thực Trách nhiệm Mức đạt SL TL SL TL S TL S TL SL TL được (%) (%) L (%) L (%) (%)
Tốt 35 77.7 33 73.3 30 66.6 34 75.5 34 75.5 Đạt 10 22.3 13 26.7 15 33.4 11 24.5 11 24.5 Cần cố 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 gắng Tất cả các biện pháp trên đều nhằm đạt tới một mục đích cuối cùng là: Sau khi học xong mỗi tiết đạo đức các em sẽ biết ứng xử tốt nhất các mối quan hệ với bản thân, gia đình, nhà trường và biết giữ gìn bảo vệ vệ sinh môi trường nơi công cộng. Các em nắm vững các chuẩn mực hành vi đạo đức; biết thực hành vận dụng hàng ngày để những hành vi đạo đức đó trở thành phẩm chất đạo đức tốt của người học sinh trong nhà trường, gia đình và xã hội. Nhà trường, GVCN cùng với gia đình tạo một vòng tay giáo dục khép kín, một môi trường lành mạnh, “thân thiện” làm cho việc giáo dục đạo đức thường xuyên hơn, tích cực hơn, hiệu quả hơn Trong tất cả các tiết học các em đã biết cách liên hệ đến tình yêu thương gia đình, tình bạn bè, thầy cô giáo, bảo vệ môi trường thiên nhiên. Biết lễ phép với người lớn, biết phân biệt đúng sai, biết nhận lỗi và sửa lỗi. Các em đã hiểu được những giá trị đạo đức sống bằng những hành động thực tiễn, nhìn nhận cuộc sống bằng con mắt đẹp, lạc quan và đầy ước mơ, xem cuộc sống đẹp như những trang cổ tích “ở hiền sẽ gặp lành”, điều ấy thực sự sẽ trở thành nền móng vững chắc cho các em thành con người có ích sau này. 5. Mức độ ảnh hưởng Trong năm học 2022– 2023, tôi áp dụng sáng kiến này tại lớp 1A8 đã thấy sự tiến bộ rõ nét về đạo đức của HS lớp mình. Đầu năm học 2022, thông qua các phiên họp tổ chuyên môn, tôi cũng trao đổi kinh nghiệm trong tổ để đưa sáng kiến vào áp dụng ở khối 1 trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh, bước đầu các lớp HS cũng ngoan hơn trước. Học sinh chăm chỉ, tự giác và chủ động hơn trong học tập. PHẦN III: KẾT LUẬN,KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận: Những phương pháp mà tôi vừa trình bày trên đây chỉ nằm trong phạm trù suy nghĩ của một cá nhân. Xuất phát từ thực tế trong công tác giảng dạy. Chắc chắn sẽ còn nhiều chỗ thiếu sót. Việc giáo dục phẩm chất là một quá trình lâu dài, không thể một sớm một chiều mà thành công được, nếu vội vàng, thiếu cố gắng thì sẽ không mang lại hiệu quả. Người giáo viên hơn lúc nào hết khi bắt tay vào
công tác giáo dục phẩm chất đầy gian nan cần phải có nhiều tâm huyết với nghề, có tình yêu trẻ thực sự, tôi không dám nói tất cả những gì trên đây là đủ, là phù hợp với tất cả các bạn đồng nghiệp trong quá trình giáo dục phẩm chất(để nghiên cứu ra một đề tài SKKN cần phải có một thời gian suy ngẫm những vấn đề quan trọng hơn là chúng ta có thể áp dụng sáng kiến ấy vào chính trong công tác giảng dạy hay không. Hay nó chỉ mãi là sáng kiến là một đề tài chết?). Việc giáo dục phẩm chất có muôn vàn cái khó phải vượt qua và đôi khi cũng thất bại qua nhiều thử nghiệm để tìm ra phương pháp giáo dục đúng đắn, thành công. Qua thực tế những gì tôi đã áp dụng theo những phương pháp đã trình bày, đã mang lại hiệu quả nhất định. Tôi tin tưởng vào những gì đã và đang là hợp lý, đúng đắn với tình hình lớp tôi đang dạy, phù hợp với môi trường sư phạm trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh và tình hình giáo dục chung hiện nay. Giáo dục Tiểu học là vấn đề chính trị - xã hội quan trọng, có giá trị cơ bản và lâu dài, có tính quyết định đối với cuộc sống cá nhân của mỗi HS sau này. Người thầy luôn là tấm gương sáng để HS noi theo. Việc giáo dục phẩm chất cho HS nếu đạt hiệu quả cao sẽ góp phần không nhỏ vào công cuộc giáo dục nước nhà. Giúp xã hội bớt đi những tệ nạn mà chính sự tha hoá về đạo đức mang lại. Giúp các em trở thành những công dân tốt trong tương lai. Đào tạo cho đất nước những con người vừa hồng vừa chuyên. HS có thói quen đạo đức tốt thì có triển vọng sau này trở thành những người có lối sống văn minh, lịch sự biết hoà mình vào tập thể, có ý thức trách nhiệm cao trong công việc và trở thành những công dân có ích cho nước nhà trong tương lai. Vì vậy, mỗi GV cần hết lòng vì HS thân yêu. Thấy được vai trò và trách nhiệm của mình trong sự nghiệp trồng người như lời Bác Hồ đã dạy: “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây Vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người.” 2. Khuyến nghị 2.1 Đối với giáo viên: - Tăng cường giáo dục tích hợp qua các môn học có liên quan. Xác định trách nhiệm dạy bất kỳ môn học nào cũng phải tham gia thực hiện công tác giáodục đạo đức học sinh, kết hợp việc giáo dục đạo đức vào những bài giảng, những tình huống sư phạm có liên quan, khai thác bài tập thực hành, xử lý tình huống đạo đức. Phải xem nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh là nền tảng để rèn nền nếp, kỷ cương của trường lớp, góp phần chống lưu ban, bỏ học. - Giáo viên phải nắm vững quy định về đạo đức nhà giáo, làm cơ sở để tự rèn luyện phẩm chất đạo đức nhà giáo, qui tắc ứng xử sư phạm, có lối sống và cách ứng xử chuẩn mực để thực sự làm tấm gương đạo đức học sinh noi theo. - Khuyến khích học sinh tự giác, tự chủ tham gia tích cực các hoạt động phong trào đoàn đội, chấp hành nội quy, quy định của nhà trường, luậtt an toàn giao thông, tăng cường giáo dục đảm bảo an toàn, phòng chống tai nạn, thương tích cho học sinh, giúp đỡ bạn cùng tiến bộ trong học tập. 2.2 Đối với nhà trường, Đội TNTP Hồ Chí Minh: