Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp tổ chức các hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng dạy - học môn Mĩ thuật trong trường Tiểu học

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:23

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm "Một số biện pháp tổ chức các hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng dạy - học môn Mĩ thuật trong trường Tiểu học" gồm các nội dung chính như: Tăng cường trải nghiệm môn học với các tiết học trong và ngoài không gian lớp; Trải nghiệm sáng tạo trong câu lạc bộ trường học; Trải nghiệm sáng tạo trong cuộc sống;...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp tổ chức các hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng dạy - học môn Mĩ thuật trong trường Tiểu học

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN Kính gửi : Hội đồng thẩm định sáng kiến trường Tiểu học Lai Thành A Chúng tôi: Tỷ lệ % Trình đóng Ngày, Nơi công Chức dộ góp vào TT Họ và tên tháng, tác vụ chuyên việc tạo năm sinh môn ra sáng kiến Phòng Phó GD& ĐT 1 Trần Thị Huyền 12/12/1975 trưởng ĐHSP 25% Huyện phòng Kim Sơn Trường Tiểu học Hiệu 1 Trần Thị An 01/03/1969 ĐHSP 25% Lai trưởng Thành A Trường Tiểu học Giáo 2 Trần Thị Thùy Dung 18/08/1985 ĐHSP 25% Lưu viên Phương Trường Tiểu học Giáo 3 Phạm Thanh Tâm 01/06/1983 ĐHSP 25% Lai viên Thành A 1. Tên sáng kiến, lĩnh vực áp dụng: Là đồng tác giả xét công nhận sáng kiến “Một số biện pháp tổ chức các hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng dạy - học môn Mĩ thuật trong trường Tiểu học” Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Áp dụng trong việc giảng dạy môn Mỹ thuật ở trường tiểu học. 2 . Nội dung của sáng kiến: Dạy học Mỹ thuật là cách tổ chức các hoạt động mĩ thuật truyền cảm hứng, khuyến khích để học sinh phát triển khả năng sáng tạo và hình thành năng lực thẩm mỹ. Khi học sinh được trải nghiệm sáng tạo, hợp tác, bày tỏ và giao tiếp với nhau qua các hoạt động mỹ thuật thực tế, học sinh mới có sự tiếp thu thẩm mỹ. Hoạt động mĩ thuật thực tế giúp học sinh tự mình làm giàu cách biểu đạt, phân tích, tự đánh giá, tự lựa chọn và nhận thức để hình thành, phát triển những năng lực cá nhân.
2 Đối với môn học Mĩ thuật ở trường tiểu học, mục tiêu của dạy - học chính là giáo dục thẩm mĩ, tạo điều kiện cho học sinh tiếp xúc làm quen, cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống qua các sản phẩm Mĩ thuật. Bên cạnh đó, chương trình giáo dục phổ thông mới chính thức đưa hoạt động trải nghiệm trở thành hoạt động giáo dục bắt buộc của cấp tiểu học, giúp các em tiếp cận thực tế, khai thác kinh nghiệm đã có, huy động kiến thức, kĩ năng để giải quyết các vấn đề thực tiễn của bản thân. Điều đó cho thấy mối quan hệ mật thiết giữa hoạt động trải nghiệm và hoạt động giáo dục các lĩnh vực khác, đặc biệt là đối với giáo dục Mĩ thuật trong trường tiểu học hiện nay. Đó cũng chính là động lực lớn để c húng tôi tìm tòi và viết sáng kiế n: “Một số biện pháp tổ chức các hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng dạy- học môn Mĩ thuật trong trường Tiểu học”. 2.1. Giải pháp cũ thường làm 2.1.1 Nội dung giải pháp. Các nội dung thường làm khi áp dụng “Một số biện pháp tổ chức các hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng dạy - học môn Mĩ thuật trong trường Tiểu học”. Để tổ chức học tập cho học sinh, giáo viên thường thực hiện theo 5 hoạt động. a, Hoạt động1: Khởi động Tổ chức các trò chơi, các bài hát liên quan đến nội dung bài học. b, Hoạt động 2: Hướng dẫn tìm hiểu Tổ chức cho học sinh hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm, yêu cầu học sinh quan sát tranh trong sách giáo khoa, hoặc bài vẽ do giáo viên sưu tầm, đặt câu hỏi gợi mở. c, Hoạt động 3: Hướng dẫn thực hiện Giáo viên nêu câu hỏi gợi mở để học sinh thảo luận nhóm, tìm hiểu về tranh. Yêu cầu học sinh quan sát hình minh họa trong sách giáo khoa để nhận biết cách thực hiện. Giáo viên quan sát hỗ trợ học sinh thêm nếu cần. d, Hoạt động 4: Hướng dẫn thực hành Học sinh làm việc cá nhân hoặc theo nhóm,…giáo viên quan sát hướng dẫn, hỗ trợ them nếu cần. e, Hoạt động 5: Tổ chức trưng bày, giới thiệu sản phẩm Giáo viên hướng dẫn học sinh trưng bày và hướng dẫn học sinh thuyết trình về sản phẩm của mình.
3 2.1.2. Ưu, Nhược điểm và tồn tại của giải pháp cũ: * Ưu điểm: Giáo viên tổ chức đầy đủ các hoạt động trong một bài học, đảm bảo về mặt kiến thức nội dung bài học yêu cầu. Nhà trường có một số đồ dùng cần thiết cho việc giảng dạy mỹ thuật, như bộ đồ dùng dạy học, tranh ảnh dạy mĩ thuật, ti vi, máy tính, máy chiếu…. * Nhược điểm và những tồn tại: Giáo viên có tổ chức đầy đủ các hoạt động nhưng hiệu quả chưa cao, học sinh chưa được trải nghiệm nhiều, chưa phát huy được tính tích cực và khả năng sáng tạo của HS. Hoạt động nhóm còn hạn chế. HS học tập bị gò bó, kĩ năng làm bài còn chưa tốt, hạn chế trí tưởng tượng, óc sáng tạo của HS. Khi trả lời câu hỏi các em còn thiếu sự tự tin mạnh dạn, chưa liên hệ với thực tiễn, thiếu sáng tạo, và chưa có sự trải nghiệm thực tế. * Kết quả khảo sát đầu năm học 2021- 2022: Năm học Lớp Hoàn thành Hoàn thành tốt Lớp 3A 71% 29% Lớp 3B 70 % 28% Đầu năm học 2021- 2022 Lớp 3C 73% 27% Lớp 3D 72% 28% 2.2 Giải pháp mới cải tiến. * Mô tả bản chất của giải pháp mới: Dạy học Mĩ thuật trong nhà trường giúp học sinh có những kiến thức, kỹ năng cơ bản về vẽ hình, vẽ màu, tạo hình, điêu khắc và nghệ thuật không gian. Thông qua các hoạt động trải nghiệm, học sinh học cách sáng tạo, biểu đạt bản thân, có những hiểu biết cơ bản, cảm nhận được vẻ đẹp và đánh giá được sản phẩm, tác phẩm Mĩ thuật. Dạy học Mĩ thuật trong nhà trường hiện nay cũng giới thiệu để học sinh làm quen với những vật liệu, công cụ và cách thức tạo hình khác nhau phù hợp với nội dung chủ đề, ý nghĩa và cách phát triển ngôn ngữ mỹ thuật của học sinh. Thông qua các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, học sinh sẽ tích lũy được những kinh nghiệm và những kiến thức cơ bản về tạo hình. Như chúng ta đã biết, hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục do giáo viên định hướng thiết kế và hướng dẫn thực hiện; tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể hiện những cảm xúc tích cực về thế giới xung quanh. Trong môn Mĩ thuật các em sẽ được phát triển phẩm chất, năng lực cần đạt; đồng thời phát huy tư duy sáng tạo, trí tưởng tượng và có cơ hội chia sẻ về sở thích, ước mơ
4 của bản thân. Dạy học Mĩ Thuật trong nhà trường giúp học sinh có những kiến thức, kĩ năng cơ bản về vẽ hình, vẽ màu, tạo hình, điêu khắc và nghệ thuật không gian. Thông qua các hoạt động trải nghiệm, học sinh học cách sáng tạo, biểu đạt bản thân, có những hiểu biết cơ bản, cảm nhận được vẻ đẹp, đánh giá được sản phẩm Mĩ Thuật. Bên cạnh đó, một trong những quan điểm đổi mới của các môn học trong chương trình giáo dục tổng thể là tích cực hóa hoạt động của người học, trong đó giáo viên đóng vai trò tổ chức, hướng dẫn hoạt động cho học sinh, tạo môi trường học tập thân thiện và những tình huống có vấn để để khuyến khích học sinh tích cực, tham gia vào các hoạt động học tập, tự phát triển năng lực, nguyện vọng của bản thân, rèn luyện thói quen và khả năng tự học, phát huy tiềm năng và những kiến thức, kĩ năng đã tích lũy được để phát triển. Các hoạt động học tập nói trên được tổ chức trong và ngoài khuôn viên nhà trường, trong và ngoài lớp thông qua một số hình thức như: trò chơi, thực hiện bài tập, đóng vai, tham quan, sinh hoạt tập thể, hoạt động phục vụ cộng đồng,… Mỗi một giây phút các em trải nghiệm trong các hoạt động như vậy chính là những khoảnh khắc đáng nhớ và hữu ích, theo suốt cuộc đời các em. Đối với các hoạt động của bộ môn Mĩ thuật trong trường tiểu học cũng vậy, các em cảm nhận được cái hay, cái đẹp thể hiện từ nội dung cho đến hình thức mỗi khi các em thực hiện một chủ đề; thể hiện những gì mình mơ ước, mình yêu thích, biết vận dụng bài học vào thực tế như: trang trí những vật dụng cá nhân: sách, vở và cả góc học tập của mình,... góp phần rèn luyện cho học sinh các thao tác tư duy, cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về Mĩ thuật. Ngoài ra còn giúp các em hào hứng hơn trong môn học, giảm căng thẳng trong các buổi học. Bản thân giáo viên cảm thấy thoải mái và phát huy tính sáng tạo hơn. Chính vì vậy, ngay từ đầu năm học, chúng tôi đã đề ra “Một số biện pháp tổ chức các hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng dạy- học môn Mĩ thuật trong trường Tiểu học” với các nội dung cụ thể như sau: 2.2.1. Tăng cường trải nghiệm môn học với các tiết học trong và ngoài không gian lớp. a. Các hoạt động trải nghiệm trong không gian lớp học. Hiện nay, trong hệ thống các môn học ở trường phổ thông nói chung, ở tiểu học nói riêng, môn Mĩ thuật giúp các em sử dụng ngôn ngữ tạo hình thông qua hoạt động trải nghiệm để biểu đạt thái độ, cảm xúc, sự tưởng tượng và kiến thức của bản thân về thế giới xung quanh . Các năng lực của học sinh được hình thành qua các kênh học tập, các giác quan khác nhau như: Nói chuyện, nghe, thảo luận (qua thính giác); thông qua quan sát đồ vật, hình ảnh (qua thị giác) thông qua hoạt động và làm việc bằng tay trong những hoạt động thực tế (qua xúc giác); thông qua hoạt động sử dụng các động tác cơ thể trong những tình huống cụ thể (qua ngôn ngữ hình thể). Thời gian dành cho các hoạt động của môn học được tổ chức trong lớp học lại chiếm thời lượng tương đối nhiều nên bản thân tôi đã tích cực tăng cường và
5 đổi mới các trải nghiệm mĩ thuật trong lớp học nhằm kích thích hứng thú và sự hiệu quả, sáng tạo ở các chủ đề, trong từng hoạt động của các chủ đề. * Hoạt động1: Khởi động Đây là hoạt động quan trọng nhằm tạo hứng thú cho các em trong mỗi giờ học. Nhưng hoạt động khởi động sẽ trở nên ý nghĩa hơn khi được kết hợp với những “thông điệp” kiến thức được khéo léo gửi gắm vào các trò chơi. Ví dụ: Chủ đề “Em sáng tạo cùng những con chữ” – Mĩ thuật lớp 4, chúng tôi tổ chức trò chơi “Sáng tạo cùng con chữ” (Sử dụng sản phẩm thực hành của học sinh lớp 3: chủ đề “Những chữ cái đáng yêu”). - Mục tiêu: Giúp học sinh sử dụng vốn kiến thức học sinh đã hiểu về bảng chữ cái với các kiểu chữ: chữ thường, chữ in hoa, chữ in thường, chữ nét đều, chữ nét thanh, chữ nét đậm,… để ghép thành từ có nghĩa. - Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị các con chữ, dấu thanh, hình ảnh như: chiếc lá, ngôi sao, đám mây, trái tim,… - Luật chơi: Học sinh chọn chữ cái ghép thành tên nhóm của mình (được trang trí trên nền có sẵn). - Cách tiến hành: + Học sinh thảo luận, tìm con chữ cấu tạo nên tên nhóm. + Học sinh lựa chọn các con chữ, ghép từ tạo thành tên nhóm. + Trưng bày chia sẻ nhanh về tên nhóm vừa ghép được. Khi kết thúc trò chơi, tôi đánh giá nhận xét kết quả của các nhóm, đồng thời giới thiệu cho học sinh xem một số mẫu từ mà tôi đã ghép sẵn bằng các con chữ được trang trí để giới thiệu bài học mới.( hình 1- phần phụ lục) - Kết quả tổ chức trải nghiệm thông qua trò chơi trong hoạt động khởi động. Trò chơi không chỉ rèn cho các em kĩ năng tương tác, sáng tạo trong học tập, kĩ năng tự tìm hiểu kiến thức, thu hút các em tham gia sôi nổi, hào hứng mà còn giúp các em tiếp thu bài một cách chủ động, linh hoạt hơn rất nhiều trong việc hoàn thiện sản phẩm. Điều đặc biệt hơn là học sinh có thể tận dụng các sản phẩm liên kết từ khối lớp này đến khối lớp khác, tăng thêm tính liền mạch, hệ thống và hiệu quả trong chương trình chung của môn Mĩ thuật Tiểu học. *. Hoạt động 2: Hướng dẫn tìm hiểu Hướng dẫn học sinh tìm hiểu là một hoạt động vô cùng quan trọng, tác động không nhỏ đến chất lượng của giờ học. Giáo viên thường sử dụng những câu hỏi đơn giản, ngắn gọn hoặc đưa ra các giáo cụ trực quan gắn với bài học để dẫn dắt các em tìm hiểu. Thay vì thực hiện như thế, tôi lựa chọn một số chủ đề phù hợp để các em trải nghiệm hoạt động tìm hiểu mới: tự mình thực hiện, tự
6 mình khám phá, diễn giải và chia sẻ với nhau cách thực hiện. *. Hoạt động 3: Hướng dẫn thực hiện Giáo viên nêu câu hỏi gợi mở để học sinh thảo luận nhóm, tìm hiểu về tranh. Yêu cầu học sinh quan sát hình minh họa trong sách giáo khoa, hoặc video do giáo viên chuẩn bị để nhận biết cách thực hiện. Sau khi quan sát tranh, video học sinh nêu các bước thực hiện. Giáo viên quan sát hỗ trợ học sinh thêm nếu cần. *. Hoạt động 4: Hướng dẫn thực hành Thực hành là hoạt động chiếm phần lớn thời gian của chủ đề, là hoạt động quyết định đến chất lượng sau cùng của sản phẩm. Chính vì thế, trong những năm gần đây, chương trình Mĩ thuật cũng đã có thêm nhiều hình thức tổ chức thực hành khác nhau nhằm tăng hiệu quả cho các chủ đề nhưng nhận thấy một số chất liệu vẫn còn có thể mở rộng hoặc sáng tạo được thêm các cách thức thực hiện khác nhau với các tiết dạy trong lớp học, tôi đã mạnh dạn đưa tranh in ứng dụng vào một số chủ đề như: Chủ đề 12: Trang phục của em – Lớp 3; chủ đề 9: Trang phục em yêu thích – Lớp 5. Ví dụ: Chủ đề 12: Trang phục của em – Mĩ thuật lớp 3. Mục tiêu: Học sinh tạo dáng trang phục cho mình hoặc người thân bằng cách kết hợp vẽ, in, hoặc xé, cắt, dán. - Chuẩn bị: + Giáo viên: lá cây, một số đồ vật có họa tiết nổi, một số sản phẩm mẫu. + Học sinh: đồ dùng học tập, lá cây, một số đồ vật có họa tiết nổi. - Cách thực hiện: + Nhắc nhở học sinh chuẩn bị trước một số lá cây hoặc đồ vật có bề mặt nổi để in… + Hướng dẫn học sinh in họa tiết trong tiết thực hành. + Học sinh in họa tiết, thiết kế trang phục phù hợp với họa tiết đã in. + Kết hợp với các cách thức, chất liệu khác để hoàn thiện sản phẩm. Thay vì học sinh thực hành vẽ, xé, cắt dán ,… tôi áp dụng hình thức tranh in mà các em chưa đc thực hiện trong chương trình mĩ thuật tiểu học từ trước tới giờ. Đây là trải nghiệm mới mẻ, dễ chuẩn bị, dễ thực hiện với các vật liệu sẵn có ở xung quanh nên đã tác động rất tích cực đến hoạt động dạy và học môn Mĩ thuật. * Kết quả tổ chức trải nghiệm trong hoạt động thực hành. Qua quá trình cho các em trải nghiệm trong hoạt động thực hành bằng cách in họa tiết vào trang trí sản phẩm, các em đã tạo ra được những sản phẩm đẹp và
7 mang tính thẩm mĩ, các em tích cực và hứng thú hơn trong học tập.( hình 2- phần phụ lục) * Hoạt động 5: Trưng bày, giới thiệu và đánh giá sản phẩm: Trên thực tế, hoạt động trưng bày sản phẩm trong môn Mĩ thuật dù đã được thay đổi bằng nhiều hình thức khác nhau nhưng vẫn còn một vài học sinh chưa mạnh dạn trong chia sẻ. Chính vì thế tôi cố gắng đưa các em đến với những trải nghiệm mới hơn như: phân vai chia sẻ, sáng tác câu chuyện học đường, gieo vần thơ cho những sản phẩm phù hợp,… Tổ chức các nhóm trưng bày sản phẩm, đặt tên cho các nhóm. Lần lượt từng học sinh lên giới thiệu sản phẩm của mình trong nhóm. Học sinh tự đánh giá sản phẩm của nhóm mình, nhận xét sản phẩm của nhóm bạn. Từ đó phát triển tốt năng lực đánh giá của học sinh. b. Tăng cường trải nghiệm môn học với các tiết học ngoài không gian lớp học Mĩ thuật là cái đẹp, còn gì tuyệt vời hơn khi được hòa mình và trải nghiệm cùng với thiên nhiên. Chúng ta không thể dạy hiệu quả bài “Sáng tạo với những chiếc lá” mà chỉ ngồi trong lớp và tưởng tượng ra chiếc lá; hay trong quá trình vẽ theo nhạc, thay vì thực hiện trong không gian lớp chật hẹp, gò bó, tôi đã thực hiện di chuyển ra ngoài không gian lớp để các em thay đổi không khí, được nhảy múa, vẽ hòa mình cùng âm nhạc và thiên nhiên. Tương tự như vậy, tùy vào từng chủ đề mà tôi lên kế hoạch thực hiện với từng khối lớp để các em được trải nghiệm với các tiết học ngoài không gian lớp, giúp các em có ý thức bảo vệ môi trường, phát triển phẩm chất và nhân cách một cách tự nhiên. Ngoài ra, Kim Sơn là địa phương có di tích lịch sử lâu đời, phong cảnh đẹp, có nhiều nghề truyền thống. Điều đó tạo điều kiện thuận lợi cho cô trò chúng tôi có những tiết học chép họa tiết cổ, vẽ tranh phong cảnh, làng nghề truyền thống để áp dụng vào trong các chủ đề bài học. Với trải nghiệm ngoài không gian lớp, bên cạnh việc thay đổi không gian học tập ra ngoài môi trường, tôi còn có thể tận dụng những chất liệu từ cuộc sống vào trong giảng dạy. Thay vì sử dụng giá vẽ để vẽ, tôi đã cho các em sử dụng những gốc cây được ốp lát sạch sẽ để làm giá vẽ, hay có khi sử dụng những thân cây, cành cây làm nơi trưng bày sản phẩm. Từ đó tạo nên sự mới mẻ nhưng chứa đựng sự gần gũi, thân thương trong mỗi “giờ học Mĩ thuật hạnh phúc” của cô trò chúng tôi. Chúng ta có thể thấy chất liệu ngoài thiên nhiên cuộc sống chính là giáo cụ trực quan, là phương tiện dạy học mà bản thân người giáo viên cần phải phát huy. - Mục tiêu: + Giúp học sinh có tâm thế thoải mái, thư giãn trong các giờ học. + Học sinh có cảm xúc thực tế khi tiếp cận bài học theo hướng mở
8 ngoài không gian lớp. + Sử dụng chất liệu từ thiên nhiên cuộc sống làm giáo cụ trực quan, phương tiện dạy học. + Cách thể hiện sản phẩm gần gũi, chân thật hơn; hình thành tình yêu với thiên nhiên, bồi dưỡng thêm tình yêu quê hương, đất nước. - Phương pháp: Quan sát, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề. - Chuẩn bị: + Giáo viên: Kế hoạch chi tiết, phù hợp với các chủ đề; đồ dùng trực quan,… + Học sinh: Đồ dùng học tập phù hợp với chủ đề. - Biện pháp tiến hành: + Nghiên cứu các chủ đề có thể trải nghiệm ngoài không gian lớp và đặc thù địa phương. + Xây dựng kế hoạch chi tiết cho từng chủ đề. + Tiến hành trải nghiệm theo kế hoạch. + Rút kinh nghiệm sau quá trình thực nghiệm. Ví dụ + Đối với chủ đề “Sáng tạo với những chiếc lá” – Mĩ thuật lớp 5 và một số chủ đề khác: Tôi đã hướng dẫn các em tìm hiểu trong không gian lớp, sau đó di chuyển ra ngoài không gian lớp thực hiện tìm hiểu về những chiếc lá có trong tự nhiên. Hiệu quả từ việc quan sát, tiếp xúc thực tế bằng các giác quan khác nhau đã giúp các em tạo hình được những sản phẩm sáng tạo hơn cả mong đợi.( hinh 3- phần phụ lục) ( hình 3- phần phụ lục) + Đối với chủ đề “Sáng tạo họa tiết, tạo dáng và trang trí đồ vật” – Mĩ thuật lớp 4. Tôi đã tìm hiểu một số di tích lịch sử của địa phương và lên kế hoạch thực hiện trải nghiệm cụ thể: Chùa Lai Thành, đền làng Lưu Phương là những di tích lịch sử với nhiều họa tiết cổ tinh xảo. Các em được lắng nghe những câu chuyện gắn với ngôi chùa, đình làng và thực hành chép họa tiết cổ. Từ những bản kí họa, bản in họa tiết, các em đã vận dụng sáng tạo vào trang trí các đồ vật gần gũi như: lọ hoa, khăn tay, mũ, nón, trang phục...Thông qua trải nghiệm này, các em bước đầu được tiếp xúc với đồ họa tranh in và có thêm nhiều kiến thức hữu ích cho bản thân.( hình 4- phần phụ lục) 2.2.2. Trải nghiệm sáng tạo trong câu lạc bộ trường học. Qua thực tiễn cho thấy, việc học sinh tham gia các câu lạc bộ là một hình thức trải nghiệm sáng tạo hấp dẫn, phù hợp tâm lí lứa tuổi. Khi tham gia câu lạc bộ, học sinh có cơ hội thể hiện tài năng và niềm đam mê của bản thân đồng thời là môi trường để học sinh tự học hỏi, là nơi vun đắp cho những ước
9 mơ, đam mê của các em. Tham gia câu lạc bộ, các em được làm quen và trải nghiệm với nhiều cách thức sáng tạo hơn, chủ đề mở rộng hơn và chất liệu có thể coi là vô tận. Từ những chất liệu quen thuộc, gần gũi trong cuộc sống hàng ngày như rau củ, quả cho đến những sợi len, xốp giấy,… cũng giúp các em có được những bức họa nên thơ; từ vẽ cho đến vảy màu, xé dán, gắn dính chất liệu,…cũng giúp các em được luyện rèn đôi tay khéo léo. Hơn hết, bản thân các em sẽ nhận ra giá trị đoàn kết thông qua việc sinh hoạt tập thể, sinh hoạt nhóm và cảm nhận thật sự: “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”! - Mục tiêu: Câu lạc bộ Mĩ thuật là môi trường để các em học sinh bộc lộ và phát huy năng khiếu của mình. Bên cạnh đó còn cung cấp cho các em những kiến thức cơ bản về hội họa, đặc biệt các em được nâng cao khả năng cảm nhận nghệ thuật, tư duy thẩm mỹ và sáng tạo nghệ thuật. - Phương pháp: Quan sát, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề. - Chuẩn bị: + Giáo viên: Kế hoạch chi tiết, phù hợp với các chủ đề; đồ dùng trực quan. + Học sinh: Đồ dùng học tập phù hợp với chủ đề. - Biện pháp tiến hành: + Xây dựng kế hoạch thành lập câu lạc bộ. + Tuyên truyền tới toàn thể Liên đội về mục đích, lợi ích và nội quy của câu lạc bộ. + Hướng dẫn các em học sinh có nguyện vọng tham gia câu lạc bộ viết đơn xin tham gia. + Giáo viên chuyên trách câu lạc bộ lên kế hoạch thực hiện các chủ đề học của câu lạc bộ. Khi hoàn thành một chủ đề của câu lạc bộ, tôi thường cho học sinh mang sản phẩm về nhà để trưng bày thành góc Mĩ thuật ở gia đình; ngoài ra trong các buổi sinh hoạt dưới cờ đầu tuần tôi thường lựa chọn những bài vẽ đặc sắc của các hội viên trong câu lạc bộ để các em giới thiệu, chia sẻ trước toàn trường hay tổ chức các buổi triển lãm tranh vẽ, trưng bày sản phẩm của học sinh trong câu lạc bộ vào các ngày sinh hoạt tập thể. Điều này cũng giúp khích lệ, động viên các em phấn đấu hơn, yêu thích môn học hơn. Sau một thời gian hoạt động tôi nhận thấy câu lạc bộ rất phù hợp với khả năng của các em, các em thích thú và say mê với môn học hơn; số lượng hội viên xin tham gia vào câu lạc bộ tăng nhiều so với ngày đầu thành lập.( hình 5- phần phụ lục) Trong quá trình giảng dạy, tôi đã tích hợp hoạt động trải nghiệm theo kế hoạch của liên đội vào dạy học môn Mĩ thuật, thực hiện điều chỉnh một số chủ đề ở các khối lớp sao cho phù hợp với kế hoạch của Liên đội để các em được tham gia trải nghiệm theo chủ đề bài học.
10 - Mục tiêu: Hoạt động tổ chức trải nghiệm sáng tạo trong các hoạt động tập thể sẽ giúp học sinh có nhiều cơ hội được giao lưu, trải nghiệm, học hỏi, thực hành, vận dụng kiến thức, kĩ năng vào thực tiễn đời sống đồng thời phát huy tiềm năng sáng tạo của bản thân. - Phương pháp: Quan sát, làm việc cá nhân, nhóm, giải quyết vấn đề. - Chuẩn bị: + Giáo viên: Kế hoạch chi tiết, phù hợp với các chủ đề; đồ dùng trực quan,… + Học sinh: Đồ dùng học tập phù hợp với chủ đề. - Biện pháp tiến hành: + Nghiên cứu điều chỉnh lại một số các chủ đề sao cho phù hợp với kế hoạch trải nghiệm của liên đội. + Rút kinh nghiệm sau quá trình thực nghiệm + Tiến hành trải nghiệm theo kế hoạch. + Tiến hành trải nghiệm theo kế hoạch. Ví dụ: Đối với chủ đề “Chú bộ đội của chúng em” - lớp 5. - Mục tiêu của chủ đề: + Biết được một số hoạt động cơ bản của bộ đội và đặc điểm về trang phục của một số quân chủng trong Quân đội nhân dân Việt Nam. + Thể hiện được hình ảnh chú bộ đội. + Giới thiệu cá nhân được về sản phẩm của nhóm mình, nhóm bạn. - Chuẩn bị: + Học sinh: Sổ bút ghi chép + Giáo viên: Kế hoạch cụ thể. - Phương pháp: Quan sát, làm việc cá nhân, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề. vấn đề. - Biện pháp tiến hành: + Trước tiên tôi nghiên cứu trải nghiệm của Liên đội để nắm rõ nội dung, hoạt động của trải nghiệm. + Tôi định hướng trước cho các em quan sát, ghi nhớ một số hoạt động cơ bản của bộ đội và cảnh quan xung quanh đơn vị. Trải nghiệm cùng Liên đội. Giáo viên quan sát, hỗ trợ, nhắc nhở các em ghi nhớ, ghi chép. + Triển khai chủ đề bài học.
11 Sản phẩm Mĩ thuật được tạo hình sau quá trình quan sát, ghi nhớ tại trải nghiệm “Một ngày làm chiến sĩ” trở nên chân thực sống động và tạo hứng thú cho các em hơn bao giờ hết.( hình 6 phần phụ lục) 2.2.4. Trải nghiệm sáng tạo trong cuộc sống. Kiến thức đã học được vận dụng sáng tạo vào các hoạt động gần gũi, thiết thực trong cuộc sống chính là điều bản thân tôi luôn hướng tới. - Mục tiêu: Các em biết vận dụng những kiến thức đã học vào trong thực tế cuộc sống; hứng thú, tích cực hơn với môn học và các hoạt động khác. - Phương pháp: Dạy học tích cực, ưu tiên việc thực hành nhiều hơn. - Biện pháp tiến hành: + Kết hợp với giáo viên chủ nhiệm hướng dẫn các em tạo hình một số sản phẩm phù hợp để trang trí lớp và phục vụ cho tiết sinh hoạt lớp, sinh hoạt dưới cờ. + Tổ chức cho học sinh vẽ trải nghiệm các trò chơi dân gian ở sân trường vào thời gian phù hợp. + Hướng dẫn học sinh tự tạo sản phẩm phục vụ cho cuộc sống hàng ngày. Ví dụ: : Kết hợp với giáo viên chủ nhiệm, phụ huynh và học sinh trang trí lớp học, trường học. - Mục tiêu: + Giúp các em sử dụng kiến thức Mĩ thuật vận dụng vào thực tiễn. +Tạo hứng thú tích cực cho giáo viên, học sinh trong các hoạt động. - Phương pháp: Quan sát, làm việc cá nhân, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề. - Biện pháp tiến hành: + Kết hợp với giáo viên chủ nhiệm, phụ huynh để nắm bắt được kế hoạch thực hiện. +Thông qua trải nghiệm này, tôi hướng cho các em biết tự tay sắp xếp cho góc học tập nhỏ xinh, biết cùng nhau trang trí không gian quen thuộc trong lớp học. Tiết sinh hoạt lớp, sinh hoạt dưới cờ cũng trở nên ý nghĩa hơn, đáng yêu hơn. Tạo ra những bộ trang phục biểu diễn thời trang ấn tượng mà không kém phần chuyên nghiệp, những cổ động viên vô cùng nhiệt tình, sôi nổi trong những giờ hoạt động ngoại khóa . Và một trong những điều khiến c hú ng tôi tâm đắc nhất đó chính là đã đưa Mĩ thuật thực sự len lỏi vào trong thế giới tuổi thơ của các em thông qua giờ ra chơi trải nghiệm sáng tạo. Cả cô cả trò đều hăng say lao động nghệ thuật. Một cách nhẹ nhàng, chúng tôi tìm lại những trò chơi dân gian tuyệt vời mà đôi lúc đâu đó ít nhiều đã bị lãng quên. Việc tự tạo ra những sân chơi và được trải nghiệm sáng tạo với những sân chơi ấy khiến các em vô cùng thích
12 thú, tiếp cận môn học một cách nhẹ nhàng, thoải mái và hiệu quả hơn rất nhiều. ( hình 7- phần phụ lục) Khi áp dụng “Biện pháp tổ chức các hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong môn Mĩ thuật” một thời gian, được các đồng nghiệp áp dụng ở một số nhà trường, chúng tôi cảm nhận rất rõ sức lan tỏa, hiệu quả trong giảng dạy môn Mĩ thuật ở các trường tiểu học. Với sự ủng hộ từ ban giám hiệu, các đồng nghiệp, đoàn thể trong và ngoài nhà trường, cùng với kế hoạch chi tiết, sự chuẩn bị chu đáo, nhiệt huyết của bản thân, chúng tôi tin chắc sẽ có những đột phá lớn hơn không chỉ trong môn học mà còn trong các hoạt động khác của nhà trường. Chúng tôi cũng tin không có thước đo nào giá trị hơn dành cho những người truyền cảm hứng như chúng ta bằng niềm yêu mến, ánh mắt phấn khích của học trò trong mỗi giờ trải nghiệm cùng nhau. 3. Hiệu quả kinh tế, xã hội đạt được 3.1 Hiệu quả kinh tế: Sáng kiến: “Một số biện pháp tổ chức các hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng dạy- học môn Mĩ thuật trong trường Tiểu học” không tốn quá nhiều về kinh phí bởi các hoạt động học tập đều được tổ chức trong lớp học và ngoài sân trường là chủ yếu . Sáng kiến này có thể áp dụng rộng cho tất cả các khối lớp, cho nhiều chủ đề, áp dụng trong nhiều năm trong trường tiểu học. Bằng những vật liệu dễ kiếm, tự tìm trong cuộc sống hàng ngày như: Vỏ đồ hộp, giấy bìa, cành cây, vải vụn, .. để làm đồ dùng học tập. Nhờ đó mà HS tiết kiệm rất nhiều vật liệu tưởng chừng như không còn sử dụng được nữa để biến thành những sản phẩm sáng tạo, làm đẹp cuộc sống Từ những sản phẩm tự làm các em có thể sử dụng để trang trí tại lớp của mình, tự làm được một số đạo cụ sân khấu đơn giản để phục vụ các hoạt động sắm vai trong các tiết kể chuyện hoặc trong các hoạt động lên lớp, tự thiết kế được một số đồ dùng cần thiết phục vụ cho các trò chơi đơn giản tại lớp,…như vậy là chính các em đã góp phần không hề nhỏ vào việc tiết kiệm “làm lợi” về kinh tế cho bản thân cũng như nhà trường trong các hoạt động. 3.2. Hiệu quả xã hội a. Giá trị làm lợi cho môi trường Qua mỗi giờ học mĩ thuật, học sinh rút ra bài học cho bản thân từ đó thêm yêu thiên nhiên, có ý thức bảo vệ môi trường. Ngoài ra trong quá trình sưu tầm, chuẩn bị đồ dùng, các em đã có ý thức tiết kiệm, tận dụng các phế liệu, sáng tạo thành các sản phẩm Mĩ thuật đẹp mắt. Điều đó cũng góp phần không nhỏ trong việc làm lợi cho môi trường. b. Về chất lượng giáo dục môn Mĩ thuật Thành tích học sinh đạt được về chất lượng giáo dục môn Mĩ thuật có
13 chuyển biến rõ rệt so với những năm học trước khi chưa áp dụng biện pháp. Các em tham gia vào tiết học sôi nổi hơn, ngay từ hoạt động chuẩn bị cho các chủ đề đến các hoạt động thực hành trên lớp; hưởng ứng nhiệt tình các hoạt động liên quan đến bộ môn Mĩ thuật như: làm bưu thiếp tặng mẹ, tặng thầy cô, chú bộ đội;tham gia làm đạo cụ sân khấu trong các tiết mục biểu diễn sắm vai tại trường lớp, tự sáng tạo và trang trí lớp,… Ngoài ra, các em còn tham gia rất sôi nổi vào các cuộc thi vẽ tranh theo chủ đề các ngày lễ, Tết các em tham gia cũng rất hào hứng. Đặc biệt, trong năm học 2021 – 2022, hai nhà trường đã thu hút được rất đông số học sinh tham gia vào câu lạc bộ mĩ thuật trên tất cả các khối lớp. Điều đó cũng phần nào phản ánh sự yêu thích, say mê của các em đối với môn học và hiệu quả do việc đổi mới phương pháp mà môn học mang lại. Trong quá trình dạy học môn học của mình, giáo viên có cơ hội lĩnh hội thêm những kiến thức liên môn bổ ích khác. Nhà trường cũng như các bậc phụ huynh học sinh đã đầu tư nhiều phương tiện dạy học có thể đáp ứng một phần đổi mới phương pháp dạy học hiện nay. Sự phát triển của công nghệ thông tin, sự hiểu biết của đội ngũ giáo viên của nhà trường là cơ hội để chúng ta triển khai tốt dạy học và nâng cao chất lượng. Trong những năm qua giáo viên cũng đã được trang bị thêm nhiều kiến thức mới về phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực: dạy học theo dự án hỗ trợ Giáo dục Mĩ thuật tiểu học do vương quốc Đan Mạch tài trợ, dạy theo định hướng phát triển năng lực. Vai trò của giáo viên không còn là người truyền thụ kiến thức mà là người tổ chức, kiểm tra, định hướng hoạt động học của học sinh, vì vậy giáo viên các bộ môn liên quan có điều kiện và chủ động hơn trong sự phối hợp, hỗ trợ nhau trong dạy học. Phương pháp này giúp học sinh yêu thích các môn học, vận dụng kiến thức các môn học vào môn Mĩ thuật. Học sinh được tự do khám phá ra những điều mới mẻ hơn, phát triển khả năng sáng tạo, khả năng giao tiếp, kỹ năng trình bày sản phẩm của mình trước đám đông, đặc biệt là không bị áp lực nhiều về mặt thời gian hoặc sợ mình không làm được. Đối với học sinh cá biệt, ít quan tâm đến việc học lại trở nên hứng thú hơn, ham thích hoạt động thể hiện rõ ở việc làm việc theo nhóm. Đối với học sinh có năng khiếu thì được bộc lộ khả năng của mình, qua đó tinh thần hợp tác nhóm trong môn Mĩ thuật và các môn học khác được nâng cao, giúp các em phát triển toàn diện. Đặc biệt là đối với một số học sinh có khiếm khuyết, các em vẫn tham gia có hiệu quả vào các hoạt động phù hợp trong quá trình học tập. Có thể thấy rằng, sau thời gian nghiên cứu và thời gian thực hành sáng kiến kinh nghiệm, sự tiến bộ của các em học sinh được thể hiện không chỉ ở thái độ học tập, ở các phong trào hoạt động ngoài giờ lên lớp mà thể hiện rõ nhất ở kết quả đánh giá từng học sinh sau mỗi kì học, mỗi năm học. Kết quả đó thể hiện cụ thể ở bảng tổng hợp kết quả như sau: Năm học Lớp Hoàn thành Hoàn thành tốt Lớp 3A 67% 33% Lớp 3B 68 % 32%
14 Cuối kì I Lớp 3C 68% 32% Năm học Lớp 3D 68% 2021- 2022 32% Lớp 3A 64% 35% Giữa học kì II Lớp 3B 66 % 34% Năm học 2021- Lớp 3C 66% 2022 34% Lớp 3D 66% 34% Với kết quả đạt được thấy rõ sự tiến bộ rõ rệt, hơn ai hết bản thân chúng tôi rất vui mừng. Sự tiến bộ của các em, sự đi lên của nhà trường là một động lực thúc đẩy tôi có thêm nhiệt huyết với nghề. Là một người giáo viên, chú ng tôi luôn tự nhủ hãy luôn đặt “tâm” của mình vào trong mỗi giờ dạy, vì đạo đức nghề nghiệp, vì học sinh thân yêu để trường học sẽ trở thành “Trường học hạnh phúc” đúng nghĩa. c. Giá trị làm lợi khác * Đối với học sinh: Biện pháp này giúp học sinh được trực tiếp tham gia vào các hoạt động của trường, lớp: trang trí lớp, thiết kế, biểu diễn thời trang, sân khấu hóa các câu chuyện, làm người quản trò tổ chức các trò chơi… Ý nghĩa lớn nhất của “Một số biện pháp tổ chức các hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng dạy- học môn Mĩ thuật trong trường Tiểu học” chính là giúp các em tự tin hơn, tăng cường thêm khả năng tư duy, ngôn ngữ, mạnh dạn thể hiện những cảm xúc, quan điểm của bản thân trong các hoạt động chia sẻ. * Đối với giáo viên: Dạy học với “Một số biện pháp tổ chức các hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng dạy- học môn Mĩ thuật trong trường Tiểu học” còn có tác dụng bồi dưỡng, nâng cao kiến thức và kĩ năng sư phạm cho giáo viên, góp phần phát triển đội ngũ giáo viên bộ môn hiện nay thành đội ngũ giáo viên có đủ năng lực dạy học kiến thức liên môn, tích hợp; chia sẻ, gắn kết với các giáo viên khác, bộ môn khác trong quá trình giáo dục toàn diện cho học sinh. Và đặc biệt đối với bản thân chúng tôi ở hai nhà trường Tiểu học Lai Thành A và Tiểu học Lưu Phương trong năm học 2021 – 2022 với sự cố gắng tìm tòi, không ngừng học hỏi, bồi dưỡng chuyên môn, chúng tôi đã có học sinh đạt giải trong các cuộc thi vẽ tranh như: Ninh Bình quê em, An toàn giao thông cấp Tỉnh, và đạt giải quốc gia trong Hội thi “Đội Mũ xinh bảo vệ chúng mình” (hình 8- phần phụ lục) Ngoài ra, phương pháp này còn giúp cho nhà trường, phụ huynh học sinh có thể nhận thấy rõ tầm quan trọng và giá trị của bộ môn Mĩ thuật trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách của học sinh tiểu học. Chúng tôi hi vọng và tin tưởng rằng việc vận dụng biện pháp này sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nói chung mà vẫn giữ được nguyên vẹn “màu sắc riêng” của bộ môn Mĩ thuật trong hành trình giáo dục con người thời đại mới. Trên đây là biện pháp của chúng tôi nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh trong hoạt động giáo dục Mĩ thuật. Mặc dù đã cố gắng
15 nhưng thời gian có hạn, khả năng và kinh nghiệm của bản thân còn hạn chế nên sáng kiến không tránh khỏi thiếu sót. Chúng tôi rất mong nhận được sự đóng góp, giúp đỡ của các đồng nghiệp, ban giám hiệu nhà trường và các đồng chí lãnh đạo cấp trên. 4. Điều kiện và khả năng áp dụng: Sáng kiến kinh nghiệm đã được áp dụng có hiệu quả ở khối 3 tại các trường Tiểu học Lai Thành A và trường Tiểu học Lư u P h ư ơ n g đạt kết quả tương đối cao và có thể áp dụng cho tất cả học sinh trong các trường tiểu học có điều kiện tương tự như trường TH Lai Thành A và TH Lưu Phương. Chúng tôi tin tưởng rằng, với các biện pháp trên, chất lượng học tập môn Mĩ thuật của học sinh tốt hơn, học sinh được trải nghiệm nhiều hơn, sáng tạo được nhiều sản phẩm hơn, hào hứng tham gia các hoạt động Mĩ thuật, các cuộc thi vẽ tranh. Khắc phục và hạn chế đến mức thấp nhất việc học sinh còn ngại học môn Mĩ thuật vì không có năng khiếu. Trên đây chúng tôi vừa mạnh dạn trình bày kinh nghiệm của bản thân về “Một số biện pháp tổ chức các hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng dạy- học môn Mĩ thuật trong trường Tiểu học” hiệu quả tại trường Tiểu học Lai Thành A và Tiểu học Lưu Phương . Chúng tôi hy vọng những ý kiến trên được đón nhận sự chia sẻ và góp ý của bạn bè đồng nghiệp. Chúng tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. Kim Sơn, ngày 25 tháng 4 năm 2022 NGƯỜI NỘP ĐƠN Trần Thị Huyền Trần Thị An Phạm Thanh Tâm Trần Thị Thùy Dung XÁC NHẬN CỦA LÃNH ĐẠO NHÀ TRƯỜNG …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………
16 Phần phụ lục Hình 1: Sản phẩm sau hoạt động của trò chơi. Sản phẩm của nhóm Chủ đề: Em sáng tạo cùng những con chữ” Hình 2: Trải nghiệm in họa tiết vào trang trí cho trang phục
17 Hình 3: Chủ đề 4: Sáng tạo với những chiếc lá – Lớp 5 Tiết dạy ngoài không gian lớp học
18 Tiết dạy ngoài không gian lớp học Sản phẩm chủ đề 2, bài: “Những chiếc lá kì diệu” – Lớp 1. hình Hình 4: Sản phẩm trải nghiệm tại chùa, đền.
19 Hình 5: Hình ảnh câu lạc bộ Mĩ thuật Hình 6: Sản phẩm trải nghiệm “ Một ngày làm chiến sĩ” .
20 Hình 7: Học sinh trải nghiệm trò chơi và trang phục do giáo viên, phụ huynh và học sinh cùng thiết kế