Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả của hình thức dạy học theo nhóm cho học sinh lớp 3

Chia sẻ: Mucnang999 Mucnang999 | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:18

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến đề ra một số giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả của phương pháp dạy học theo nhóm cho học sinh lớp 3, qua đó góp phần chuyển hóa trong đội ngũ giáo viên từ tri thức thành ý thức, kỹ năng dạy học theo nhóm, góp phần nâng cao chất lượng học tập của học sinh, đáp ứng với yêu cầu ngày càng cao của xã hội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả của hình thức dạy học theo nhóm cho học sinh lớp 3

1 A. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn sáng kiến: Ngày nay, đất nước ta đang trên con đường hội nhập và phát triển. Để thực hiện sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong bối cảnh hội nhập quốc tế, cần có nguồn nhân lực có trình độ học vấn rộng, năng động, sáng tạo, có kĩ năng giải quyết những vấn đề nảy sinh trong cuộc sống, sẵn sàng gánh vác trách nhiệm để làm việc có hiệu quả trong môi trường biến đổi không ngừng. Những phẩm chất đó không phải là những phẩm chất có sẵn ở mỗi con người mà phải được hình thành và phát triển trong quá trình giáo dục. Ngành giáo dục phải không ngừng đổi mới một cách toàn diện cả về nội dung, chương trình, sách giáo khoa và phương pháp dạy học để đào tạo những thế hệ con người đủ trí tuệ, năng lực và phẩm chất cần thiết, đáp ứng với nhu cầu của xã hội. Trong nhà trường, hoạt động dạy học có vai trò rất lớn đến chất lượng học tập của học sinh. Phương pháp dạy học của giáo viên là công cụ hữu hiệu nhất để việc dạy học đạt được mục tiêu đã định. Phương pháp dạy học có ảnh hưởng trực tiếp sâu sắc đến tâm hồn, tình cảm, lý trí, nghị lực và kĩ năng của học sinh. Phương pháp dạy học tốt sẽ cho ra những sản phẩm tốt; phương pháp dạy học chưa tốt sẽ là một trong những nguyên nhân tạo ra những thế hệ con người thụ động, thiếu sáng tạo, thiếu tự tin trong cuộc sống, trong học tập và trong công việc. Vì vậy, mỗi giáo viên cần tích cực đổi mới phương pháp dạy học, áp dụng những phương pháp dạy học và kỹ thuật dạy học tích cực để giúp học sinh trở nên tích cực, chủ động, sáng tạo, biết cách tự học và trau dồi năng lực, kỹ năng cần thiết cho bản thân. Trong dạy học, việc áp dụng phương pháp tổ chức cho học sinh hoạt động theo nhóm là hình thức đặt học sinh vào môi trường học tập tích cực, giúp các em rèn luyện và phát triển kỹ năng làm việc, kỹ năng giao tiếp, phát
2 huy tinh thần trách nhiệm của cá nhân đối với nhóm và lớp học sinh, góp phần vào việc giáo dục toàn diện học sinh. Chính vì vậy mà tôi chọn cho mình sáng kiến: "Một số giải pháp nâng cao hiệu quả của hình thức dạy học theo nhóm cho học sinh lớp 3" 2. Điểm mới của sáng kiến: Qua việc giảng dạy, tôi nhận thấy rằng đối với học sinh lớp 3 việc áp dụng phương pháp tổ chức cho học sinh hoạt động theo nhóm là một việc làm không dễ. Do vậy đối với từng lớp, giáo viên cần lựa chọn mục tiêu trọng tâm của môn học phù hợp với lứa tuổi để học sinh tiếp thu bài một cách vững chắc. Sáng kiến của tôi đã đề ra một số giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả của phương pháp dạy học theo nhóm cho học sinh lớp 3, qua đó góp phần chuyển hóa trong đội ngũ giáo viên từ tri thức thành ý thức, kỹ năng dạy học theo nhóm, góp phần nâng cao chất lượng học tập của học sinh, đáp ứng với yêu cầu ngày càng cao của xã hội. Đây chính là yêu cầu có tính quyết định trong việc dạy học theo nhóm cho suốt quá trình học tập của học sinh. B. PHẦN NỘI DUNG 1. Thực trạng của dạy học hợp tác theo nhóm hiện nay 1.1. Ưu điểm: Được sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của các cấp lãnh đạo về công tác đổi mới phương pháp dạy học. Giáo viên đã có kiến thức và một số kỹ năng để tiến hành dạy học theo nhóm. Đa số giáo viên tích cực tiếp cận cái mới, có tinh thần cầu tiến, vận dụng những tiến bộ trong nghiên cứu sư phạm vào công tác giảng dạy của mình.
3 Về cơ bản, giáo viên biết sử dụng phương pháp dạy học theo nhóm phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ và nội dung bài học. Giáo viên bước đầu biết lựa chọn hình thức và cơ cấu nhóm tương đối phù hợp. Trước khi lên lớp, giáo viên đã chuẩn bị tốt dụng cụ học tập cho học sinh làm việc theo nhóm. 100% học sinh đi học đúng độ tuổi, năng lực tương đối đồng đều. Đa số các em ngoan, chăm học, có ý thức vươn lên trong học tập. Học sinh bước đầu đã có những kỹ năng làm việc theo nhóm. Các em biết gia nhập vào nhóm, bước đầu biết bày tỏ quan điểm, ý kiến của mình và biết trình bày kết quả làm việc chung của cả nhóm. Học sinh có ý thức thi đua trong học tập, xây dựng nhóm học tập để hoàn thành tốt nhiệm vụ. 1.2. Tồn tại: Vẫn còn giáo viên ngại đổi mới, còn trung thành với phương pháp dạy học cũ do áp lực về chỉ tiêu chất lượng học sinh. Họ chưa tin tưởng vào hiệu quả của phương pháp dạy học theo nhóm, cho rằng tổ chức như vậy làm cho tiết học lộn xộn, mất trật tự. Sau khi các nhóm thảo luận, giáo viên ít quan tâm đến việc chốt lại những kiến thức, kết luận chung nên học sinh không biết ý kiến nào là phù hợp. Việc dạy học nhóm chưa được sử dụng đồng đều ở tất cả các môn học. Thói quen dạy chay, không làm chủ thiết bị, không bao quát đối tượng học sinh, bỏ rơi học sinh còn hạn chế, chỉ chú trọng truyền đạt kiến thức, không chú trọng rèn kỹ năng ứng dụng của giáo viên cũng là những rào cản trong việc đổi mới phương pháp dạy học. Một số giáo viên chưa nghiên cứu kĩ bài dạy trước khi lên lớp, nên còn lúng túng trong việc lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp. Nhiệm vụ
4 giao cho nhóm còn đơn giản, ít phương án trả lời, không cần huy động nhiều kinh nghiệm cá nhân. Vì vậy làm cho học sinh không cảm thấy hứng thú với hoạt động nhóm. Một số học sinh tính tự giác chưa cao, chưa có thói quen học hợp tác, chưa tích cực trong hoạt động học. Những học sinh còn hạn chế thường hay ỷ lại vì đã có những em khá giỏi làm việc và báo cáo kết quả. 1.3. Nguyên nhân: Với thời gian 40 phút/tiết là một trở ngại lớn cho dạy học theo nhóm. Chương trình dạy học còn nặng nề, dẫn đến quá tải đối với học sinh và giáo viên. Vì vậy việc đổi mới phương pháp dạy học, áp dụng các kỹ thuật dạy học tích cực vào các tiết dạy vẫn là một thách thức đối với giáo viên. Do chưa hiểu đúng bản chất, tính đa mục đích của dạy học theo nhóm. Vì vậy vẫn còn giáo viên chưa chú trọng giáo dục cho học sinh những kĩ năng xã hội quan trọng khi làm việc nhóm như: kĩ năng lắng nghe tích cực, kĩ năng chia sẻ, đặt câu hỏi, ra quyết định, … Trong khi triển khai, giáo viên đã “hành chính hóa” nhóm trưởng và thư ký là những em học khá, nhanh nhẹn hơn, cho nên không có cơ hội cho những em khác trong nhóm được hưởng những ích lợi của làm việc nhóm. 2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả của hình thức dạy học theo nhóm cho học sinh lớp 3 Sau khi đã dành nhiều thời gian tìm hiểu tình hình dạy học của giáo viên và học sinh trong trường, trong khối, những nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn đến tình trạng giáo viên và học sinh chưa đạt hiệu quả cao khi
5 tổ chức dạy học theo nhóm, trong những năm học vừa qua, tôi đã áp dụng các giải pháp cơ bản như sau: Giải pháp thứ nhất: Giáo viên phải nắm vững quan điểm dạy học lấy học sinh làm nhân vật trung tâm Giáo viên phải tìm hiểu, học tập để quán triệt một cách sâu sắc, đầy đủ về quan điểm dạy học lấy học sinh làm trung tâm. Trong quá trình lên lớp, giáo viên luôn đặt học sinh vào trung tâm của quá trình dạy học, tạo cơ hội đến mức tối đa để học sinh tham gia tích cực vào quá trình học tập thông qua các hoạt động trên lớp. Giáo viên phải đổi mới hoạt động dạy của mình trên lớp. Vai trò của giáo viên chuyển đổi từ giảng giải, truyền thụ kiến thức sang tổ chức, hướng dẫn học sinh hoạt động học tập. Giáo viên cần tập trung nghiên cứu nội dung bài học trong sách giáo khoa để chuẩn bị đồ dùng dạy học, dự kiến các tình huống sư phạm có thể xảy ra, những lỗi sai mà học sinh thường mắc phải,… để tiết học đạt hiệu quả cao nhất. Giáo viên cần tạo ra một môi trường học tập cởi mở, tích cực để khuyến khích học sinh tự tìm tòi, suy nghĩ và chủ động nắm bắt kiến thức mới; hướng dẫn, hỗ trợ đến từng học sinh, nhóm học sinh khi cần thiết; tạo cơ hội cho học sinh trải nghiệm, vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học vào thực tế cuộc sống. Giải pháp thứ hai: Bố trí nhóm học tập phù hợp Để tiết dạy có sử dụng phương pháp dạy học nhóm đạt hiệu quả cao, giáo viên cần sắp xếp bàn ghế học sinh phù hợp, khắc phục những khó khăn về không gian lớp học, tạo không gian tốt nhất cho hoạt động nhóm. Ở lớp tôi, ngay từ đầu năm học, tôi đã bố trí bàn ghế học sinh như sau:
6 Bảng lớp ớ ả p g n l Với sĩ số 21 em và loại bàn 2 chỗ ngồi, tôi bố trí cho các em ngồi theo nhóm 4 đến 5 em (4 nhóm 4 và 1 nhóm 5). Trong quá trình dạy, tôi thường áp dụng phương pháp dạy học theo nhóm nên thường xuyên thay đổi vị trí ngồi học của học sinh do sử dụng các cách chia nhóm khác nhau.Vì vậy, qua quá trình theo dõi, tôi nhận thấy học sinh hứng thú với học tập hơn, hoạt bát hơn. Giải pháp thứ ba: Đổi mới hoạt động học của học sinh Trước đây, học sinh nghe giáo viên giảng bài và lĩnh hội kiến thức theo lối một chiều. Để đáp ứng với yêu cầu giáo dục trong tình hình mới, giáo viên cần phải đổi mới cách tổ chức hoạt động học cho học sinh nhằm phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của các em. Dựa trên kiến thức và kinh nghiệm cá nhân, học sinh chủ động thực hiện nhiệm vụ học tập bằng các việc làm cụ thể theo sự hướng dẫn của giáo viên để tự lĩnh hội những kiến thức mới. Chẳng hạn, dựa trên hiểu biết về cách thực hiện chia số có hai chữ số cho số có một chữ số mà các em đã học, học sinh có thể trao đổi với bạn cùng bàn về cách thực hiện phép chia số có ba chữ số cho số có một chữ số. Trước khi tham gia hoạt động nhóm, học sinh phải làm việc cá nhân để tự lĩnh hội kiến thức mới, chuẩn bị cho hoạt động nhóm. Trong quá trình làm việc cá nhân, nếu gặp khó khăn, học sinh có thể hỏi bạn ngồi cùng bàn hoặc hỏi các bạn trong nhóm. Nếu nhóm không giải quyết được thì có thể nhờ
7 nhóm khác hoặc giáo viên hỗ trợ. Kết quả của hoạt động cá nhân là sản phẩm của từng cá nhân để giáo viên có thể kiểm soát, đánh giá. Hoạt động theo nhóm nhằm giúp học sinh thu thập ý kiến và phát huy sự sáng tạo, có sự chuẩn bị và phân chia công việc rõ ràng. Giáo viên cần giúp học sinh hiểu được trách nhiệm của mình trong nhóm, tránh hiện tượng ỷ lại hoặc làm thay. Giải pháp thứ tư: Lựa chọn phương pháp dạy học Giáo viên căn cứ vào đặc điểm của dạy học hợp tác để lựa chọn phương pháp dạy học cho phù hợp, không lạm dụng phương pháp dạy học theo nhóm, áp dụng một cách quá máy móc, mang tính hình thức. Mỗi phương pháp dạy học có một thế mạnh riêng. Giáo viên cần kết hợp hài hòa các phương pháp dạy học, không quá chú trọng phương pháp nào mà phải tùy từng trường hợp để sử dụng cho phù hợp. Những bài học hoặc nhiệm vụ có thể thực hiện theo nhóm khi nhiệm vụ đó có tính chất tương đối khó hoặc rất khó, cần huy động kinh nghiệm của nhiều học sinh, cần chia sẻ nhiệm vụ cho một số học sinh hoặc cần có ý kiến tranh luận, thảo luận để thống nhất. Với nội dung đơn giản, dễ dàng thì tổ chức học theo nhóm sẽ lãng phí thời gian và không có hiệu quả. Ví dụ: Bài “So sánh. Dấu chấm” (Luyện từ và câu lớp 3) Bài tập 2 với yêu cầu tìm những âm thanh được so sánh với nhau trong những câu thơ, câu văn cho trước, giáo viên cho học sinh hoạt động nhóm để giải quyết vì đây là bài tập khó. Với yêu cầu của bài tập 3: Chép lại đoạn văn và điền dấu chấm vào những chỗ thích hợp, giáo viên chỉ cần cho học sinh hoạt động cá nhân, sau đó hoạt động cả lớp để chữa bài vì những câu văn trong đoạn đơn giản, học sinh dễ dàng xác định được chỗ đặt dấu chấm nếu đã nắm vững mẫu câu Ai làm gì? Giải pháp thứ năm: Đảm bảo các bước tổ chức hoạt động nhóm
8 Giáo viên cần đảm bảo trình tự các bước của phương pháp dạy học theo nhóm. Sử dụng bất kỳ một phương pháp dạy học nào, giáo viên cũng cần lưu ý đến quy trình thực hiện. Việc đảm bảo quy trình thể hiện tính khoa học trong tổ chức dạy học và tạo thói quen cho học sinh làm việc khoa học. Bước 1: Giáo viên nêu vấn đề giúp học sinh nắm được nhiệm vụ cần giải quyết. Bước 2: Chia nhóm Giáo viên dựa vào đặc điểm tình hình học sinh và nội dung tính chất của nhiệm vụ để chọn cách chia nhóm cho phù hợp. Có nhiều cách chia nhóm: nhóm theo đếm số, nhóm theo biểu tượng, nhóm theo trình độ, nhóm theo sở thích, nhóm tương trợ…Giáo viên cần linh hoạt trong việc chia nhóm. Khi nhiệm vụ không khác nhau, ít có chênh lệch về độ khó thì chia nhóm ngẫu nhiên. Ví dụ: chia nhóm khi thảo luận cách tính phép chia 72 : 3 = ?; chia nhóm để tự kiểm tra bài cho nhau hoặc giúp nhau học thuộc bảng nhân,vv. Khi nội dung có sự phân hóa về độ khó, dễ thì nên chia nhóm cùng trình độ. Ví dụ: Khi dạy bài Tính giá trị của biểu thức (Toán 3 Trang 81), với bài tập 3: Có 240 quyển sách xếp đều vào 2 tủ, mỗi tủ có 4 ngăn. Hỏi mỗi ngăn có bao nhiêu quyển sách, biết rằng mỗi ngăn có số sách như nhau? Giáo viên cho học sinh chia nhóm cùng trình độ để thảo luận cách giải. Với nhóm yếu, giáo viên gợi ý tương đối cụ thể: Đọc đề 2 lần, xác định cái đã cho, cái phải tìm; vẽ hình mô tả nội dung bài toán, hướng dẫn suy nghĩ: Muốn biết mỗi ngăn có bao nhiêu quyển sách, ta cần biết gì? Muốn biết số sách trong mỗi tủ, ta làm thế nào? Với nhóm trung bình, giáo viên có thể giúp học sinh vẽ sơ đồ tóm tắt nội dung bài toán rồi để học sinh tự làm mà không gợi ý gì nữa.
9 Với nhóm học sinh khá, học sinh phải tự giải, không cần sự giúp đỡ của giáo viên. Với nhóm học sinh giỏi, học sinh phải tự giải bài toán và phải suy nghĩ giải cách khác (Tính số ngăn cả hai tủ rồi tính số sách trong mỗi ngăn hoặc viết thành biểu thức 240 : ( 2 x 4) rồi tính giá trị của biểu thức đó). Bước 3: Giao nhiệm vụ cho các nhóm Giáo viên có thể giao cho mỗi nhóm một nhiệm vụ riêng biệt hoặc tất cả các nhóm cùng thực hiện một nhiệm vụ. Điều quan trọng là giáo viên phải cho tất cả các thành viên nắm rõ nhiệm vụ của nhóm và của bản thân. Có như thế từng thành viên trong nhóm mới phát huy hết năng lực của mình. Giáo viên có thể giao nhiệm vụ cho từng nhóm công khai trước lớp hoặc dùng phiếu giao việc. Bước 4: Hướng dẫn các nhóm thực hiện nhiệm vụ Khi bắt đầu làm việc, nhóm trưởng phải phân công công việc cho các thành viên trong nhóm. Sau đó cá nhân làm việc độc lập rồi từng em đưa ra ý kiến để thảo luận trong nhóm. Nhóm trưởng, thư ký, người trình bày kết quả làm việc nhóm cần được luân phiên để tạo điều kiện cho tất cả học sinh được rèn kỹ năng. Để đảm bảo được hoạt động chung của nhóm, học sinh làm nhóm trưởng phải có kĩ năng điều hành nhóm, giải quyết được những vấn đề nảy sinh trong quá trình hoạt động nhóm. Thời gian đầu, tôi thường giao cho những em khá, giỏi làm nhóm trưởng. Khi các em đã quen với cách thức làm việc theo nhóm và hiểu được nhiệm vụ của nhóm trưởng, tôi bắt đầu yêu cầu các nhóm bầu nhóm trưởng luân phiên. Bước 5: Tổ chức thảo luận chung Đầu tiên, giáo viên cần nêu lại vấn đề để cả lớp tập trung lắng nghe. Để bước này có hiệu quả, trong quá trình dạy học, giáo viên cần rèn cho học sinh kỹ thuật lắng nghe tích cực, đưa ra nhận xét cụ thể hoặc ý kiến bổ sung
10 cho nội dung nhóm bạn vừa trình bày. Giáo viên từng bước tập cho học sinh đặt vấn đề, nêu câu hỏi tạo tình huống phản biện, giúp các em phát triển những kỹ năng giao tiếp, hợp tác, giải quyết vấn đề. Bước 6: Chốt lại các kiến thức cơ bản Giáo viên cần dự kiến trước các hướng trả lời của học sinh để có thể chuẩn bị sẵn các phương án xử lí, điều chỉnh kịp thời. Chẳng hạn: chuẩn bị câu hỏi gợi mở để làm rõ vấn đề; liên hệ thực tế giúp học sinh hiểu rõ vấn đề và cũng giúp học sinh có khả năng vận dụng kiến thức vào cuộc sống. Sau đó, giáo viên cần chốt lại các kiến thức cơ bản cho học sinh nắm, nhưng không giảng lại toàn bộ những vấn đề học sinh đã trình bày để tránh mất thời gian. Tôi luôn khuyến khích học sinh sáng tạo, linh động trong trình bày sản phẩm của nhóm mình. Sau mỗi nhiệm vụ, các em có thể trưng bày sản phẩm của nhóm để các nhóm khác tham quan, học tập. Có thể sử dụng kết quả làm việc nhóm của học sinh để hệ thống thành bài học nếu sản phẩm đạt yêu cầu. Điều này giúp học sinh thêm tự tin với hoạt động nhóm và cũng giảm được sự can thiệp không cần thiết của giáo viên trong quá trình học của học sinh. Giáo viên cần nhận xét quá trình làm việc của các nhóm một cách cụ thể, dựa vào các tiêu chí: Sự phân công công việc trong nhóm. Tinh thần, thái độ làm việc của các thành viên trong quá trình thảo luận. Kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao. Kĩ năng trình bày kết quả làm việc và giải thích chất vấn trước lớp.
11 Việc nhận xét quá trình làm việc của nhóm giúp các em tích lũy kinh nghiệm cho hoạt động nhóm lần sau. Giáo viên cần khen ngợi, động viên những nhóm làm việc hiệu quả, những học sinh biết lắng nghe và đưa ra những câu hỏi thắc mắc phù hợp. Giải pháp thứ sáu: Sử dụng các kĩ thuật dạy học Giáo viên phải nghiên cứu kĩ mục tiêu, nội dung bài học để xác định các kĩ thuật dạy học sử dụng phối hợp trong hoạt động nhóm. Thực tế, trong các giờ lên lớp, khi sử dung phương pháp dạy học theo nhóm, chúng tôi thường sử dụng kết hợp với các kĩ thuật dạy học khác như: Kĩ thuật khăn trải bàn, Bàn tay nặn bột, Sơ đồ tư duy,…vào hoạt động nhóm nhằm tạo điều kiện cho học sinh phát huy hết khả năng tư duy, sáng tạo của mình trong học tập. Ví dụ: Khi dạy bài “Cá” (Tự nhiên và xã hội lớp 3), tôi đã sử dụng kĩ thuật Sơ đồ tư duy trong tổ chức hoạt động nhóm. Để tìm hiểu về các loài cá, tôi đã hướng dẫn các nhóm học sinh lập sơ đồ tư duy với từ khóa trung tâm là “Cá”. Từ đó, gợi ý để học sinh có thể triển khai các ý tưởng cần tìm hiểu về chủ đề “Cá” như: Đặc điểm, Cách chế biến, Nơi sống, Phân loại, Tác dụng, ….. … ….. ….. Đặc điểm ….. ….. Ích lợi Nơi sống … Cá ….. Cách chế biến Các loại cá ……. …… …… …….
12 Giải pháp thứ bảy: Chuẩn bị đồ dùng, phương tiện dạy học Để tổ chức dạy học theo nhóm có hiệu quả, giáo viên cần chuẩn bị chu đáo các đồ dùng dạy học, thiết bị, dụng cụ cho học sinh hoạt động học theo nhóm như phiếu học tập, bảng học nhóm, vật thật hoặc tranh ảnh để quan sát, dụng cụ thực hành thí nghiệm,... Đồ dùng học tập do giáo viên chuẩn bị hoặc học sinh tự chuẩn bị, tự làm. Ví dụ 1 : Khi dạy bài “So sánh. Dấu chấm” (Luyện từ và câu lớp 3 tuần 10), với nội dung bài tập 2 (trang 80 Sách Tiếng Việt 3 Tập I), tôi đã thiết kế phiếu học tập cho nhóm có kẻ sẵn khung, ghi sẵn yêu cầu của nhiệm vụ: PHIẾU HỌC TẬP Nhóm: Âm thanh 1 Từ so sánh Âm thanh 2 a. b. c. Ví dụ 2: Để chuẩn bị cho hoạt động nhóm khi học bài “Cá”, học sinh chuẩn bị và mang đến lớp các bức ảnh chụp hoặc tranh vẽ các loài cá mà học sinh biết. Giải pháp thứ tám: Hoạt động của giáo viên khi tổ chức cho học sinh học theo nhóm Khi tổ chức hoạt động nhóm, tôi thường chú ý giao nhiệm vụ phù hợp với khả năng của học sinh. Thiết kế các phiếu học tập, phiếu giao việc rõ ràng, tạo điều kiện cho học sinh dễ dàng hiểu rõ nhiệm vụ và thể hiện rõ kết quả hoạt động của cá nhân hoặc của cả nhóm. Giáo viên cần xác định thời gian hoạt động nhóm phù hợp để các em hoàn thành được công việc. Khi các nhóm làm việc, giáo viên đến tận từng nhóm, quan sát hoạt động của các
13 nhóm, có thể phỏng vấn học sinh để nắm bắt được tiến độ thực hiện nhiệm vụ; định hướng cho nhóm thảo luận đúng yêu cầu bài học, tránh thảo luận tùy hứng dẫn đến nguy cơ đi chệch yêu cầu; tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc của học sinh, hỗ trợ học sinh khi cần thiết hoặc có thể gợi mở thêm nhằm mở rộng kiến thức cho học sinh. Giáo viên cũng cần lưu ý không nói to làm ảnh hưởng đến các nhóm khác. Sau khi hoàn thành sản phẩm của nhóm, giáo viên tổ chức cho học sinh đại diện nhóm báo cáo kết quả, chia sẻ kinh nghiệm với các nhóm khác. Giáo viên cũng lưu ý học sinh lắng nghe và phản hồi tích cực, đánh giá sản phẩm của nhóm mình và nhóm bạn. Cuối cùng, giáo viên có thể chốt lại các kiến thức cơ bản, cần lưu ý, không cần giảng lại các vấn đề học sinh đã trình bày để khỏi mất thời gian. 3. Kết quả: Sau khi áp dụng phương pháp dạy học theo nhóm cùng với các kĩ thuật dạy học tích cực vào giảng dạy, tôi nhận thấy học sinh lớp tôi phụ trách có nhiều tiến bộ rõ rệt. Học sinh học tập một cách thoải mái, không bị gò ép. Các em luôn hứng thú, say mê trong học tập. Tôi cũng nhận thấy rằng việc tổ chức hoạt động học một cách tích cực cho học sinh đem lại cho các em niềm vui trong học tập, tạo ra một môi trường học tập sôi nổi, phù hợp với đặc tính ưa thích hoạt động của các em. Những em trước đây còn rụt rè, chưa tích cực trong học tập nay đã mạnh dạn, tự tin và hăng hái hơn. Các em mạnh dạn hơn trong giao tiếp với thầy cô giáo và bạn bè, biết vận dụng những kiến thức đã học được với thực tế cuộc sống. Tiêu biểu một số em: Ngân Sương, Quang Minh, Đức Phú, Thùy Dương, Diệu Hà, Phương Linh, Huy Hoàng, Yến, Anh Khoa, v.v.. C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Ý nghĩa:
14 Trong hệ thống các phương pháp dạy học, không có một phương pháp nào là vạn năng. Đổi mới phương pháp dạy học không có nghĩa là gạt bỏ các phương pháp dạy học truyền thống. Việc nâng cao năng lực, trình độ của giáo viên là một nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong chiến lược phát triển giáo dục. Người giáo viên cần có năng lực chuyên môn, năng động sáng tạo để vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học sao cho phù hợp và hiệu quả. Mỗi một bài, mỗi một tiết lên lớp đòi hỏi người giáo viên phải biết vận dụng nhuần nhuyễn, khéo léo, phối hợp các phương pháp và kĩ thuật dạy học khác nhau, với mục đích phát huy năng lực tự học, tự thực hành của người học, biến người học thành chủ thể của quá trình nhận thức. Đề tài đã đưa ra và đánh giá một cách khái quát về thực trạng của hoạt động tổ chức dạy học theo nhóm ở Khối 3 ở Trường Tiểu học nhằm phát huy hiệu quả của phương pháp dạy học theo nhóm nói riêng và các phương pháp dạy học, kĩ thuật dạy học tích cực nói chung. Đề tài đã đề xuất 8 giải pháp để tổ chức tốt phương pháp dạy học theo nhóm. Các giải pháp đưa ra trong đề tài được xây dựng trên nền tảng lí luận về các phương pháp dạy học hiện đại, kế thừa những kinh nghiệm giảng dạy của đội ngũ giáo viên Khối 3 ở Trường Tiểu học. Để nâng cao được hiệu quả của hoạt động dạy học theo nhóm, cần phối hợp đồng bộ các giải pháp nêu trên. Các pháp trên có thể áp dụng được với các khối lớp khác trong trường Tiểu học, giúp hoạt động dạy học trong nhà trường có những chuyển biến tích cực, đáp ứng với yêu cầu đặt ra đối với ngành giáo dục trong tình hình hiện nay. 2. Kiến nghị: * Đối với giáo viên:
15 Để việc áp dụng phương pháp dạy học theo nhóm trở thành một hoạt động dạy học thường xuyên và đạt được hiệu quả cao, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, theo tôi, người giáo viên phải chú ý những vấn đề sau: Không ngừng học hỏi, nghiên cứu để nắm bắt một cách kịp thời những quan điểm giáo dục hiện đại. Hiểu rõ bản chất của phương pháp dạy học theo nhóm, không tổ chức một cách hình thức, hời hợt. Phải tạo cho học sinh có thói quen làm việc hợp tác, chú ý hình thành kĩ năng điều khiển, tổ chức, trình bày kết quả học tập và rèn luyện các kĩ năng làm việc xã hội. Phải tạo điều kiện thuận lợi về mặt không gian, thời gian cho học sinh thảo luận nhóm; khích lệ, động viên tinh thần thi đua giữa các nhóm. * Đối với nhà trường: Phát huy tối đa vai trò của Tổ chuyên môn. Cần thường xuyên thảo luận, bàn bạc trong tổ chuyên môn để lựa chọn những phương pháp dạy học, kĩ thuật dạy học phù hợp; cùng chia sẻ những kinh nghiệm hay khi tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh, cách nhận xét đánh giá học sinh,vv Cần tiếp tục bồi dưỡng, nâng cao trình độ, năng lực sư phạm cho đội ngũ giáo viên. Điều chỉnh chương trình, sách giáo khoa cho phù hợp với thực tế, tránh hiện tượng quá tải, nặng nề. Nhà trường, giáo viên cần có những hình thức tuyên truyền, giải thích cho phụ huynh học sinh hiểu rõ về sự cần thiết phải đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực, tranh thủ sự đồng thuận và góp sức của họ vào công tác giáo dục học sinh.
16 Trên đây là một số việc làm mà tôi đã thực hiện được trong thời gian qua và đưa lại kết quả khá khả quan. Tạo được phong trào thi đua học tập trong học sinh. Hy vọng rằng với sự cố gắng này của bản thân cùng với sự nỗ lực học tập của học sinh thì chắc chắn hoạt động dạy học theo nhóm sẽ có hiệu quả hơn.
17
18