Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Tiểu học trong môn Âm nhạc tại trường Tiểu học Thanh Xuân Trung, quận Thanh Xuân, Thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Tabicani09 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:18

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm giúp các em có được những kiến thức, kĩ năng cần thiết để các em tự tin hơn, giọng hát ca từ của các em chất lượng hơn. Đưa các em về với bộ môn Âm nhạc bằng một phương pháp dạy học mới tích cực, phù hợp để từ đó các em có niềm hứng thú và say mê hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Tiểu học trong môn Âm nhạc tại trường Tiểu học Thanh Xuân Trung, quận Thanh Xuân, Thành phố Hà Nội

UBND QUẬN THANH XUÂN TRƯỜNG TIỂU HỌC THANH XUÂN TRUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM PHÁT HUY TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH TIỂU HỌC TRONG MÔN ÂM NHẠC Môn : Âm nhạc Cấp học : Tiểu học Tên tác giả : Phạm Thị Thúy Mỵ Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Thanh Xuân Trung Chức vụ : Giáo viên Năm học 2020 - 2021
1 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài. Trong hệ thống giáo dục quốc dân, Tiểu học là bậc học nền tảng. Sự thành công của giáo dục Tiểu học có ý nghĩa to lớn đối với sự phát triển và chất lượng của các bậc học tiếp theo. Đây là bậc học cơ sở đặt nền móng cho sự phát triển của một quốc gia. Qua nhiều năm thực tế giảng dạy, hiện nay việc đổi mới phương pháp dạy học vẫn là một vấn đề được nhiều nhà nghiên cứu giáo dục quan tâm bàn bạc và thống nhất. Cụ thể biện pháp cải tiến phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa quá trình dạy học, tăng cường khả năng tư duy, sáng tạo của học sinh được làm việc dưới nhiều hình thức khác nhau nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy các môn học. Trong đó Âm nhạc là bộ môn mang tính nghệ thuật nhưng chính bộ môn này đã phát triển được tính độc lập, sáng tạo của học sinh rất cao và mang lại hiệu quả cho các môn học khác. Ngày nay, với sự phát triển của xã hội và xu thế hội nhập với thế giới ngành giáo dục của nước ta đang rèn luyện phát triển học sinh một cách toàn diện, học sinh không chỉ học các môn văn hóa mà được học các môn nghệ thuật để phát triển cả về thể chất, tinh thần và thẩm mĩ. Một thực tế, trong nhiều năm giảng dạy môn âm nhạc, tôi nhận thấy đa số học sinh rất thích học hát thích biểu diễn, do dù năng lực của từng em có giới hạn nhưng với niềm đam mê các em luôn cố gắng hoàn thành bài làm của mình bằng hết khả năng có thể. Nhưng vì trong những năm gần đây, bộ môn âm nhạc được giảng dạy theo một phương pháp mới, phương pháp nhằm hướng tới sự phát triển của người học, về cả năng lực tiềm ẩn lẫn phẩm chất vốn có, đây là một phương pháp mới cho cả người dạy và người học. Để đáp ứng được mục tiêu của phương pháp này đòi hỏi các em cần phải có những kiến thức, kĩ năng cơ bản cần thiết để tạo ra những sản phẩm phù hợp cho từng chủ đề …Điều này quả là rất khó đối với các em khi lần đầu tiếp xúc với phương pháp mới, và bản thân giáo viên cũng rất lúng túng. Chính vì vậy mà nhiều học sinh cảm thấy chán nản, thiếu tự tin trong các giờ học môn Âm nhạc . Đứng trước tình hình trên, là một giáo viên chuyên trách môn Âm nhạc tôi đã suy nghĩ và trăn trở rất nhiều, xuất phát từ những lý do trên tôi đã mạnh dạn chọn cho mình sáng kiến này “Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Tiểu học trong môn Âm nhạc tại trường Tiểu học Thanh Xuân Trung, quận Thanh Xuân, Thành phố Hà Nội”. 2. Mục đích nghiên cứu. Để giúp các em có được những kiến thức, kĩ năng cần thiết để các em tự tin hơn, giọng hát ca từ của các em chất lượng hơn. Đưa các em về với bộ môn Âm
2 nhạc bằng một phương pháp dạy học mới tích cực, phù hợp để từ đó các em có niềm hứng thú và say mê hơn. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1 Khách thể nghiên cứu Khách thể nghiên cứu của đề tài là phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong môn Âm nhạc. 3.2 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trường Tiểu học Thanh Xuân Trung. 4. Phương pháp nghiên cứu. 4.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận: Thu thập tài liệu để tổng hợp những vấn đề lí luận về phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Đọc, thống kê tài liệu, nghiên cứu, phân tích số liệu về vấn đề phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh môn Âm nhạc trường Tiểu học Thanh Xuân Trung. 4.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra, phỏng vấn, sử dụng phiếu hỏi để đánh giá thực trạng của học sinh phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong môn âm nhạc trường Tiểu học Thanh Xuân Trung. 4.3 Nhóm phương pháp thống kê toán học: Sử dụng số liệu toán học thống kê tỷ lệ %. Sử dụng phần mềm để tính toán hiệu quả, tính khả thi của các biện pháp. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu: 5.1 Xây dựng hệ thống lí luận: Xây dựng và xác định biện pháp bồi dưỡng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh môn âm nhạc phù hợp với điều kiện của trường Tiểu học Thanh Xuân Trung. 5.2 Phân tích, đánh giá thực trạng: Phân tích, đánh giá thực trạng nhận thức và phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh các lớp đang dạy. Nếu học sinh nhận thức giỏi lý thuyết, thực hành, tự tin và có kĩ năng thì sẽ chủ động hơn, mạnh dạn hơn. 5.3 Đề xuất một số biện pháp bồi dưỡng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh tại trường Tiểu học Thanh Xuân Trung. 5.4 Tổ chức thực nghiệm:
3 Thử nghiệm một số biện pháp bồi dưỡng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh học môn âm nhạc tại trường Tiểu học Thanh Xuân Trung. 6. Phạm vi, giới hạn nghiên cứu: 6.1 Giới hạn về nội dung: Đề tài chỉ nghiên cứu những biện pháp phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh môn âm nhạc tại trường Tiểu học Thanh Xuân Trung. 6.2 Giới hạn về thời gian: Đề tài được nghiên cứu trong năm học 2020-2021. 6.3 Giới hạn về không gian: Đề tài nghiên cứu chỉ chọn địa điểm thực tại trường Tiểu học Thanh Xuân Trung.
4 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lý luận 1. Mục đích yêu cầu dạy học của phân môn Âm nhạc. Dạy Âm nhạc cũng như dạy các bộ môn khác đối tượng chủ yếu là học sinh, dạy cho học sinh theo những nội dung yêu cầu chương trình đã quy định. Nhưng dù dạy bất cứ cái gì thì cần phải tìm hiểu rõ đối tượng cần truyền đạt là ai, đối tượng nào, truyền đạt ở mức độ nào.Ở đây đối tượng tìm hiểu là học sinh tiểu học, mà cụ thể là học sinh trường tôi. Lứa tuổi từ 6 đến 10 tuổi với những đặc điểm tính cách nhận thức riêng. Bộ môn Âm nhạc là môn học mà kiến thức của nó vừa cụ thể, rõ ràng vừa chung chung trừu tượng, khó thấy khó nhìn, là loại kiến thức có ở xung quanh ta, lấy ca từ để biểu đạt. Điều đó đòi hỏi giáo viên ngoài việc phải nắm vững kiến thức chuyên môn thì cần phải linh hoạt vận dụng các phương pháp mới phù hợp với bài học. Trong đó giáo viên phải tạo được sự hứng thú và phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh trong các bài học môn Âm nhạc để các em coi như bài học là một sân chơi “ Chơi là học, học như chơi ” mà tiết học vẫn hiệu quả. Khi học xong một tiết học đó HS phải đạt được mục tiêu đề ra, HS hiểu bài, thực hành tốt, biết vận dụng vào kĩ năng sống, không học sinh nào bỏ bài, giọng hát tốt , sáng tạo HS thích học, lớp học sinh động... Tâm lý của các HS là thích được khen hơn chê, cho nên khi các em được thầy cô khen, bạn bè quý mến các em rất thích. Mặt khác khi chuyển từ giai đoạn từ chơi là chính sang hoạt động học là chính, các em còn bỡ ngỡ rất nhiều. Thậm chí có em còn sợ đi học vì ít nhiều đều cảm thấy không thoải mái, bị bó buộc trong khuôn khổ nhất định. Đây là giai đoạn khó khăn đối với các em. Việc tìm hiểu những đặc điểm tâm lí nói trên rất có lợi cho việc dạy Âm nhạc cho trẻ Tiểu học. Giúp cho giáo viên có thể sử dụng những phương pháp, phương tiện thích hợp trong việc giảng dạy.Dự án này nhằm truyền cảm hứng cho giáo viên dạy Âm nhạc để hỗ trợ học sinh phát triển khả năng tiếp thu kiến thức âm nhạc, bằng cách khuyến khích các em tự tin biểu diễn, tự tin thể hiện. Phân môn Âm nhạc nhằm giáo dục thẩm mỹ, giáo dục văn hoá Âm nhạc, cho nên cần đảm bảo: - Làm cho học sinh yêu thích nghệ thuật Âm nhạc, cảm thụ được cái hay cái đẹp của âm thanh qua các bài hát mà các em được học trực tiếp. - Cung cấp cho học sinh những kiến thức âm nhạc cơ bản cần thiết, những kỹ năng hoạt động Âm nhạc ban đầu. - Qua Âm nhạc góp phần giáo dục toàn diện, làm phong phú đời sống tình cảm của trẻ, góp phần hoàn thiện nhân cách học sinh.
5 - Phát hiện bồi dưỡng những mầm non nghệ thuật cho tương lai đất nước. 2. Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Tiểu học trong môn Âm nhạc Chúng ta biết rằng bất kỳ làm việc gì nếu có hứng thú thì sẽ đạt đến thành công, đặc biệt là đối với học sinh tiểu học do đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi các em. Nếu thích thú thì các em sẽ làm tốt, khi hoạt động nhận thức của học sinh dựa trên cơ sở của hứng thú học sinh sẽ trở nên hào hứng hơn, thoải mái hơn và tất nhiên sẽ dễ dàng lĩnh hội kiến thức. Hứng thú trong học tập nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, nuôi dưỡng ở các em lòng ham muốn chính đáng trong việc không ngừng vươn tới những đỉnh cao của việc nắm kiến thức, luôn tìm tòi học tập cái mới để tích cực sáng tạo cái đã học vào hoạt động thực tiễn. Môn học nào cũng có khả năng gây hứng thú cho học sinh. Bản thân âm nhạc cũng là nguồn cảm hứng đem đến cho mọi người đặc biệt là lứa tuổi học sinh tiểu học, nếu giáo viên giảng dạy âm nhạc biết tạo cho các em hứng thú thì không chỉ nâng cao hiệu quả dạy học mà còn làm cho các em vui tươi phấn khởi thoải mái về tinh thần, kích thích tiềm năng nghệ thuật làm cho đời sống của trẻ thêm phong phú. Xác định được vai trò to lớn của âm nhạc đối với sự hình thành và phát triển nhân cách nên trong chương trình giáo dục nói chung, bậc tiểu học nói riêng, âm nhạc được đưa vào nhà trường với tư cách là môn học bắt buộc, dù đã qua nhiều lần cải cách thì cái cốt tử của nó vẫn là những bài hát hay, giàu tính giáo dục, dễ hát, dễ thuộc, có ý nghĩa sâu sắc rất được học sinh tiểu học yêu thích. II. Thực trạng của vấn đề. 1. Thực trạng chung của nhà trường. * Thuận lợi: - Nhà trường được sự quan tâm của PDG và ĐT, chính quyền địa phương, của hội Cha mẹ học sinh. - Được sự quan tâm ủng hộ của cấp ủy, chi bộ, ban giám hiệu nhà trường, luôn chỉ đạo sát sao hỗ trợ về tinh thần và cơ sở vật chất cho nhà trường. - Giáo viên được đào tạo tốt về âm nhạc có tâm huyết yêu nghề, có lòng kiên trì học hỏi để đáp ứng cho việc dạy và học môn âm nhạc trong bậc tiểu học. - Vì là môn học nghệ thuật sinh động, sáng tạo Học mà vui - vui mà học nên các em rất hứng thú học tập. * Khó khăn - Vì đời sống kinh tế của nhiều phụ huynh còn gặp nhiều khó khăn nên đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc học tập của các con cũng như kiến thức âm nhạc
6 cũng còn bị hạn chế. Một số em còn nghĩ rằng môn âm nhạc là môn học phụ nên chưa ý thức được tầm quan trọng của môn học. - Nhiều học sinh chưa mạnh dạn, tự tin, sáng tạo, chủ động trong việc học 2. Thực trạng Để nắm bắt được thực trạng của học sinh, học môn âm nhạc hiện nay, tôi đã tiến hành điều tra khảo sát qua một số tiết học âm nhạc của học sinh lớp 3 tại Liên đội. * Kết quả điều tra khảo sát của 82 học sinh lớp 2A4, 3A9. Đầu năm học 2019-2020 Rất thích Thích Bình thường Không thích 39HS (47.3%) 28HS (33,1%) 16 (19.5%) 6 (0.1%) - Qua kết quả khảo sát như trên, tôi nhận thấy với thực tế sự hứng thú, sáng tạo của học sinh trong môn âm nhạc tại trường là chưa thể đạt yêu cầu. - Qua quá trình điều tra khảo sát, với kết quả thu được như trên, tôi nhận thấy: Nhìn chung, việc tiếp thu, phát huy tích sáng tạo, chủ động của học sinh đối với môn âm nhạc chất lượng chưa cao. - Học sinh tiếp thu bài học một cách máy móc thụ động. Học sinh không có hứng thú tham gia học tập. Giờ học nghèo nàn đơn điệu, không mang tính đặc trưng của môn Nghệ thuật mà đơn điệu, thực tế các tiết dạy đều đúng với phương pháp truyền thống, nhưng các em chưa hứng thú và phát huy tính tích cực trong giờ học âm nhạc, các con chưa thực hiện đúng kỹ năng cơ bản của cách hát, cách gõ đệm cũng như nghe nhạc để vận động theo nhạc. Thực tế đó đòi hỏi giáo viên cùng với việc tạo niềm vui trong trong mỗi giờ học âm nhạc, làm cho các em yêu thích môn âm nhạc còn cần phải đổi mới phương pháp, hình thức dạy học, có các giải pháp phù hợp để nâng cao kết quả học tập các môn học nói chung, môn âm nhạc nói riêng của học sinh. III. Một số các biện pháp giúp phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. 1. Các phương pháp giảng dạy Âm nhạc 1.1 Nguyên tắc phát triển tai nghe: Giáo dục âm nhạc là làm cho tai nghe nhạc của học sinh mỗi ngày một nhạy bén hơn. Do vậy, phải bằng sự thức tỉnh tai chứ không phải bằng việc thuyết trình một mớ lý thuyết rườm rà, nặng nề, khô cứng.
7 1.2 Nguyên tắc trực quan: Trong lý luận dạy học, nguyên tắc trực quan là một trong những nguyên tắc quan trọng thì đối với giảng dạy Âm nhạc lại càng hết sức cần thiết và phải được coi trọng . Nếu người thầy chỉ dùng lời nói mà không có những dẫn chứng minh hoạ cụ thể bằng âm thanh ( qua giọng hát, tiếng đàn, băng máy, hình ảnh) thì học sinh khó lòng tiếp thu được Âm nhạc. Cái trừu tượng của âm thanh như độ cao, độ dài cần được minh hoạ bằng nhiều thủ pháp, biện pháp trực quan sinh động. Ví dụ: tiết 30 âm nhạc lớp 4: Giới thiệu về nghệ sĩ nhân dân Đặng Thái Sơn. Giáo viên không chỉ cho học sinh nghe bài đọc trong sách giáo khoa mà còn dùng các máy chiếu cho học sinh tìm hiểu thêm về ông. Giáo viên cho học sinh nghe 1 số tác phẩm nổi tiếng của ông như: Trống Cơm.... 1.3 Nguyên tắc thực hành: Quá trình học sinh tiếp thu Âm nhạc cần phải có thời gian thực hành thoả đáng: Thực hành ca hát, thực hành nghe nhạc và phân tích. Phải xem thực hành là trọng tâm trong các giờ dạy học Âm nhạc. Chỉ có thể qua thực hành các kỹ năng Âm nhạc ( dù đơn giản) mới được hình thành. 1.4 Nguyên tắc sáng tạo: Bản thân Âm nhạc là nghệ thuật của nhiều lần sáng tạo. Từ sáng tác đến biểu diễn, người nghe và các phương tiện kỹ thuật cho nên giảng dạy Âm nhạc phải biết tôn trọng những cá tính sáng tạo và biết khơi gợi, phát huy sáng tạo của học sinh. Ví dụ: Giáo viên cho học sinh nghe 1 bản nhạc ở hai giọng; giọng trưởng và giọng thứ và hỏi học sinh nêu cảm nhận về tính chất và giai điệu của bài. Giọng trưởng: tính chất vui tươi trong sáng, giai điệu nhanh, rộn ràng. Giọng thứ: tính chất tha thiết, giai điệu chậm và buồn hơn. 2. Các biện pháp thực hiện 2.1 Biện pháp 1. Thay đổi vị trí ngồi của học sinh: Bàn ghế của học sinh được sắp xếp lại, nhằm hỗ trợ cho hoạt động học tập của các em, tạo nên không gian mới trên nền của không gian lớp học có sẵn, giáo viên xếp bàn ghế học sinh thành các cặp, các nhóm hoặc hình chữ U để tạo không gian cho các em hoạt động, biểu diễn với các bài hát hoặc chơi các trò chơi âm nhạc. Cách xắp xếp bàn ghế trong phòng học đòi hỏi mỗi giáo viên phải có sự sáng tạo, linh hoạt phù hợp với nội dung học tập, hoạt động của học sinh và mục tiêu của tiết học. 2.2 Biện pháp 2: Dạy học phân hóa đối tượng học sinh: Đối với biện pháp này Ngay từ đầu năm học tôi đã tiến hành kiểm tra khảo sát đánh giá nhận thức của các em , em nào có năng khiếu em nào không có ,để biết được em nào nhận thức tốt em nào khá và em nào còn chậm. Sau đó
8 tôi chọn lọc được nhóm học sinh chưa hoàn thành về môn Âm nhạc để có phương pháp theo dõi giúp đỡ các em suốt quá trình học tập. Đối với những em đọc chưa tốt tôi xếp vào một nhóm để tiện theo dõi. Các em hát và đọc nhạc kém hơn tôi xếp vào một nhóm để tiện theo dõi . 2.3 Biện pháp 3:Tạo hứng thú cho học sinh ngay từ phần mở đầu bài học: Học sinh cùng nhau hát một bài đã học là cách thông thường để mở đầu cũng là cách mở đầu rất hay và thường được giáo viên sử dụng. Bên cạnh đó giáo viên có thể cho cho học sinh nghe một bản nhạc không lời trong khoảng một, hai phút, giáo viên cũng có thể chọn bản nhạc hay, nhịp điệu mạnh mẽ, trẻ trung để lôi cuốn hoặc các bản nhạc gần với nội dung tiết học để mở đầu cho một tiết học. Từ việc nghe nhạc sẽ thuận lợi cho việc dẫn dắt vào bài học. Bên cạnh đó tránh sự căng thẳng phải khi bắt đầu một tiết học giáo viên với thái độ vui vẻ, nét mặt rạng ngời, cử chỉ thân mật đối với học sinh sẽ tạo ra không khí lớp vui, việc khuyến khích học sinh lên bảng biểu diễn bài học ở giờ trước, nhận xét động viên khích lệ kịp thời... đều là những yếu tố góp phần tạo nên không khí hào hứng chung của cả lớp để bước vào bài học mới hiệu quả hơn. 2.4 Biện pháp 4: Thực hiện phân hóa đối tượng học sinh. Ngay từ khâu thiết kế kế hoạch bài học mỗi giáo viên cần tính đến tính phù hợp với từng đối tượng học sinh, đặc biệt chú ý đến đối tượng học sinh yếu và học sinh giỏi (có năng khiếu Âm nhạc thực sự) nhưng vẫn đảm bảo chuẩn kiến thức kĩ năng, biết tích hợp các nội dung giáo dục kĩ năng sống, giáo dục môi trường… qua từng nội dung cụ thể của tiết học phù hợp, thiết thực, gắn với cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của học sinh. 2.5 Biện pháp 5: Địa điểm học tập Các giờ học âm nhạc thường diễn ra ở trong lớp, tuy nhiên giáo viên có thể thay đổi môi trường, không gian học âm nhạc như ở sân trường,… tạo hứng thú cho các em ở địa điểm mới. 2.6 Biện pháp 6:Thay đổi trình tự nội dung tiết học, thứ tự các bài học: Với tiết học âm nhạc thường có 2 đến 3 nội dung, giáo viên có thể thay đổi trình tự các nội dung mà vẫn đảm bảo mục tiêu bài học, học sinh tiếp thu kiến thức tích cực hiệu quả. Sự thay đổi phù hợp còn làm cho tiết học sinh động hơn, hấp dẫn hơn tránh được tình trạng dập khuôn cứng nhắc theo sách hướng dẫn và sách giáo khoa. Thực chất của việc học tập là chuỗi các vấn đề được đặt ra, được nhận thức ở mức độ dần cao hơn, đặc trưng của môn Âm nhạc là thực hành. Thực hành là sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình dạy và học bộ môn. Thông qua thực hành các em
9 được hoạt động, các em được tìm hiểu, được khám phá ôn tập, củng cố kỹ năng thực hành trên cơ sở sử dụng triệt để thời gian trên lớp (tránh thời gian chết) để tất cả học sinh được nhìn, được nghe và được luyện tập, thực hành nhiều là một giải pháp nâng cao hiệu quả trong giảng dạy âm nhạc. Thực tế cho thấy trong một tiết học giáo viên nên đặt ra nhiều câu hỏi vừa sức đối với học sinh, giúp các em dễ hiểu dễ nhớ; hay cho các em nghe, quan sát nhiều hình ảnh trực quan học sinh sẽ học tốt hơn. 2.7 Biện pháp 7: Tổ chức linh hoạt các hoạt động học tập, hình thức học tập: Giáo viên cho các em hát kết hợp vỗ tay đệm theo phách, theo nhịp, theo tiết tấu lời ca bằng các nhạc cụ gõ như: thanh phách, song loan, trống nhỏ,… tạo hứng thú, đồng thời có thể khơi dậy tính tò mò bằng các âm thanh khác như cốc, chén, bát… Giáo viên cho các em hát kết hợp hoạt động biểu diễn như: song ca, tam ca, tốp ca, nhóm,… hát kết hợp với trò chơi mang tính phát triển kĩ năng qua nội dung tiết học. Phát huy sự tương tác giữa học sinh với học sinh, giữa học sinh với giáo viên. 2.8 Biện pháp 8: Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học. Tránh lối dạy đọc chép khô khan, tẻ nhạt, lý thuyết dài dòng mỗi giáo viên phải nắm chắc đặc trưng riêng của môn âm nhạc để lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức các hoạt động dạy - học phù hợp với đối tượng học sinh. Giờ học âm nhạc phải thực sự là giờ học nghệ thuật hấp dẫn với phương châm học sinh vui, thầy cô giáo vui, lớp học vui. Tránh dạy lý thuyết trừu tượng và dạy tập đọc nhạc nặng nề, căng thẳng. Mỗi giáo viên cần cải tiến cách dạy từng phân môn theo hướng tích cực hoá hoạt động của học sinh, bổ sung sáng tạo thêm nhiều thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng hoá cách thức truyền đạt ở mỗi bài học mỗi tiết dạy. Giáo viên kết hợp linh hoạt các phương pháp dạy học: phương pháp quan sát, phương pháp hỏi đáp, phương pháp động não, phương pháp thực hành... * Đối với học hát Muốn gây hứng thú cho học sinh thì vai trò của giáo viên rất to lớn, đó là quá trình chuẩn bị của giáo viên từ việc hát mẫu đến phong cách biểu diễn, cách tiến hành dạy hát. Giáo viên phải đàn giai điệu cho học sinh nghe từng câu ngắn để các em cảm nhận được giai điệu, lời ca bài hát. Sau khi thuộc bài hát có thể học sinh kết hợp một số động tác múa đơn giản hoặc vận động thân thể theo nhạc, gõ đệm.... Cuối cùng khích lệ học sinh tập biểu diễn trước lớp thể hiện giọng hát của mình kết hợp động tác phụ hoạ.
10 * Đối với dạy âm nhạc trường thức. Phân môn này bao gồm các nội dung: Giới thiệu tác giả tác phẩm, nghe nhạc và một số kiến thức liên quan đến đời sống âm nhạc. Để tạo ra hứng thú đối với phân môn này giáo viên có thể tiến hành dưới các hình thức: - Đọc truyện, kể chuyện âm nhạc. - Xem tranh và giải thích. - Nghe băng nhạc hoặc giáo viên tự trình bày tác phẩm . Trường hợp đọc, kể chuyện theo sách có thể giáo viên đọc cho học sinh cả lớp nghe hoặc tóm tắt ý chính và nêu câu hỏi cho học sinh trả lời. Bài nào có tranh minh hoạ cần sưu tầm, phóng to những hình vẽ trong sách treo trên bảng. Mỗi câu chuyện kể phải nhấn mạnh một đôi ý để gây ấn tượng cho các em. Bên cạnh đó lời nói, giọng hát, phong cách, năng lực của giáo viên là hết sức quan trọng, đây là một trong những yếu tố gây hứng thú đối với học sinh. * Đối với phân môn tập đọc nhạc Giáo viên có thể thay đổi quy trình hát, thay đổi các bước, linh họat trong từng tiết dạy tránh dập khuôn máy móc dẫn đến sự nhàm chán. Trong quá trình giảng dạy cần đưa vào một số trò chơi vừa nâng cao hiệu quả bài học vừa tạo hứng thú cho học sinh Thực tế cho thấy nếu trong một tiết học giáo viên dành thời gian tổ chức trò chơi cho học sinh thì học sinh rất hào hứng học. Trong âm nhạc có rất nhiều trò chơi nhưng giáo viên phải biết tổ chức trò chơi phù hợp với từng bài học cụ thể. Ví dụ: Trò chơi“Nhìn tranh đoán tên bài hát”, “Nghe nhạc đoán bài hát”, “ Nghe tiết tấu đoán câu hát” . Trong tiết tập đọc nhạc có thể cho học sinh chơi trò chơi “Nghe nhạc đoán tên nốt”, hoặc “Ghi tiết tấu của bài”... 2.9 Biện pháp 9: Giáo viên sử dụng triệt để sáng tạo các phương tiện dạy học. Một giờ học sinh động giáo viên không thể không sử dụng phương tiện dạy học. Đồ dùng dạy học phổ biến đó là sách giáo khoa, nhạc cụ tranh ảnh. Các phương tiện đó giáo viên phải biết sử dụng cho phù hợp với nội dung từng bài học. Biết minh hoạ một cách độc đáo, thú vị sẽ kích thích hứng thú học tập của các em. Thực tế đã chứng minh rằng nếu chỉ lặp lại những kiến thức trong sách giáo khoa thì học sinh sẽ không hứng thú học tập và vai trò của giáo viên trên lớp cũng không phát huy được. Mặt khác nếu xa rời sách giáo khoa làm cho học sinh khó nắm kiến thức cần thiết thì bài giảng dù có hấp dẫn sinh động đến mấy cũng không mang lại hiệu quả. Vì vậy phải việc kết hợp kiến thức sách giáo khoa gắn với thực tế học sinh sẽ mang lại hiệu quả vô cùng to lớn. Đặc biệt với môn nhạc phải chú trọng thực hành giáo viên dạy nhạc không có nhạc cụ, không biết sử dụng nhạc cụ thì tiết học sẽ trở nên nhàm chán, hiệu quả bài dạy không
11 cao. Các câu chuyện, tranh ảnh đòi hỏi giáo viên phải có để minh hoạ thêm cho học sinh, ngoài ra học sinh cũng phải có đầy đủ các phương tiện học tập như: sách, vở, bút… Giáo viên thể hiện sự sáng tạo trong việc chuẩn bị đồ dùng dạy học như: tranh ảnh minh họa, các nhạc cụ gõ, bài tập thực hành, tài liệu học tập,… Có thể dùng các chất liệu như: vỏ sò, vỏ ốc, vỏ quả dừa, vỏ lon nước ngọt, bát chén để tạo âm thanh khác nhau. Học sinh sẽ thích thú khám phá chất liệu gần gũi trong cuộc sống của các em. 2.10 Biện pháp 10: Thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học. Sử dụng màn hình tivi cho học sinh xem, kết hợp sử dụng phương tiện dạy học mới nhất tạo sự say mê, kích thích được tư duy sáng tạo của học sinh trong việc tìm ra cái mới 2.11 Biện pháp 11:Thường xuyên sử dụng linh hoạt cách củng cố kiến thức. Việc gây hứng thú cho học sinh trong giờ học không chỉ một lần mà phải rèn luyện thường xuyên từ phút đầu đến phút cuối giờ học. Hơn nữa phải làm cho mức độ hứng thú ngày càng tăng đến nỗi các em không để ý thời gian trôi đi nhanh chóng và đến khi giờ học kết thúc học sinh còn luyến tiếc. Thay cho việc đặt câu hỏi, giáo viên có thể dùng hình thức trắc nghiệm để củng cố kiến thức. Giáo viên đưa ra một số bức tranh minh họa cho bài hát, học sinh cần phải xếp Chúng theo trình tự với nội dung của bài hát. 2.12 Biện pháp 12:Tăng cường các hoạt động âm nhạc trong lớp, nhà trường. Để học sinh được xem, được nghe được thể hiện và bình luận, được giao lưu học hỏi thông qua các chủ đề chủ điểm năm học. Bằng hình thức tổ chức các Hội thi văn nghệ về các chủ đề.... giúp cho học sinh có niềm say mê hứng thú trong học tập cũng là hình thức phát hiện năng khiếu bồi dưỡng cho các em phát huy khả năng âm nhạc. IV. Hiệu quả Khi áp dụng các biện pháp trên, trong học kì II tôi nhận thấy các em học sinh đều rất hứng thú say mê học tập, do đó mà kết quả được nâng lên rõ rệt. Đến cuối năm học 2020-2021 nhờ áp dụng các giải pháp trên, môn âm nhạc không có học sinh chưa hoàn thành. Học sinh hoàn thành và hoàn thành tốt đã tăng lên rõ rệt, có nhiều em được phát triển năng khiếu về bộ môn Âm nhạc. - Một số kết quả cụ thể: * Kết quả điều tra khảo sát môn âm nhạc của 82 học sinh lớp 2A4, 3A9 (tháng 3/2021).
12 Đã dạy thực nghiệm (tháng 3/2021) Rất thích Thích Bình thường Không thích 58 (70.7%) 21 (25.6%) 3 (3.7%) 0 (%) * Kết luận: - Hứng thú học tập Âm nhạc, say mê tập trung học bài. Tiếp thu bài học nhanh, sâu. Thực hành chuẩn kiến thức. Mạnh dạn tự tin trong học tập ở tất cả các môn học khác và trong cuộc sống hàng ngày. - Làm cho học sinh yêu thích nghệ thuật Âm nhạc, cảm thụ được cái hay cái đẹp của âm thanh qua các bài hát mà các em được học trực tiếp. - Lĩnh hội được những kiến thức âm nhạc cơ bản, cần thiết, những kỹ năng hoạt động Âm nhạc tối thiểu, ban đầu. - Âm nhạc đã góp phần giúp các em phát triển toàn diện , làm động lực thúc đẩy học tốt các môn học khác, đời sống tình cảm phong phú hơn, góp phần hoàn thiện nhân cách. - Nhiều hạt nhân văn nghệ được phát hiện và bồi dưỡng phục vụ cho các hoạt động Văn hoá - Văn nghệ của nhà trường. PHẦN III: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 1. Kết luận Bằng con đường riêng của mình, những thông điệp tốt đẹp sẽ trên đôi cánh của giai điệu ca từ đi vào tâm hồn học sinh tiểu học một cách tự nhiên, nhẹ nhàng khác với các tiết học khác. Âm nhạc luôn là món quà tuyệt vời của trẻ thơ - những học sinh yêu quý của chúng ta. Có thể nói rằng môn âm nhạc ở trường Tiểu học nói chung có vị trí quan trọng trong việc giáo dục thế hệ trẻ. Ngày nay với nội dung chương trình đổi mới phương pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh thì người giáo viên phải không ngừng học tập, bồi dưỡng chuyên môn để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Ngoài những môn học chính, môn âm nhạc giúp cho học sinh phát triển thị hiếu thẩm mỹ, tạo đà cho sự giáo dục và phát triển toàn diện về nhân cách cho học sinh.Tất cả các giáo viên cần nhận thức đúng về đặc trưng môn âm nhạc để môn âm nhạc ngày càng phát huy tác dụng góp phần vào sự nghiệp giáo dục thế hệ tương lai cho đất nước. Từ thực tế giảng dạy, kết quả đạt được qua việc áp dụng các biện pháp nói Trên, bản thân tôi đúc rút ra một số kinh nghiệm như sau:
13 + Để tạo hứng thú đối với học sinh thì trước hết phải gây hứng thú cho học sinh ngay từ phần mở đầu bài học, phần giới thiệu đề mục mới. + Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải biết phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. + Giáo viên cần phải nắm vững đặc trưng của bộ môn, có phương pháp dạy học linh hoạt sáng tạo, phải tìm nhiều cách để cải tiến cách dạy từng phân môn theo hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh, bổ sung sáng tạo thêm nhiều thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng hóa cách thức truyền đạt ở mỗi bài học. + Phương tiện dạy học phải đầy đủ, giáo viên phải biết sử dụng phương tiện dạy học như một yếu tố gây xúc cảm. + Trong các tiết học phải tạo cho các em sự hứng thú từ đầu đến hết tiết học, tạo cho các em sự hứng thú vui tươi bởi vì đặc trưng bộ môn đó là học vui – vui học, tránh gò ép đối với học sinh. 2. Khuyến nghị Để nâng cao chất lượng học tập môn âm nhạc tiểu học tôi xin có ý kiến đề xuất như sau: Một là: Bổ sung thêm đồ dùng học tập phục vụ giảng dạy để đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh. Hai là: Đây là một môn học mang tính đặc trưng riêng nên cần phải có phòng học chức năng, trang bị thêm một số tranh ảnh, tài liệu phục vụ môn học. Với trình độ hiểu biết còn hạn hẹp, chắc chắn những ý kiến đưa ra trong đề tài còn những thiếu xót. Với lòng mong muốn học hỏi để trau dồi kiến thức, nâng cao chuyên môn, người viết mong nhận được sự quan tâm góp ý của các cấp Lãnh đạo cùng các bạn đồng nghiệp. Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh nghiệm của tôi viết, không sao chép nội dung của người khác. Thanh Xuân, ngày tháng năm Người viết Phạm Thị Thúy Mỵ
14 MỘT SỐ MẪU PHIẾU ĐIỀU TRA PHIẾU ĐIỀU TRA SỐ 1 Đã dạy thực nghiệm (tháng 3/2021) Rất thích Thích Bình thường Không thích 58 (70.7%) 21 (25.6%) 3 (3.7%) 0 (%)
15 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Sách giáo khoa Âm nhạc – Nhà xuất bản Giáo dục VN 2. Sách Âm nhạc và tuổi thơ, Hoàng Tấn, 2003 3. Nghệ thuật 3 – Sách giáo viên, nhà xuất bản Giáo dục VN 4. Lịch sử Âm nhạc thế giới toàn tập – GS. Nguyễn Xinh Nhạc viện Hà Nội. 5. Tài liệu bộ môn: Phương pháp dạy học Âm nhạc 6. Website www.vnstlyle.vdc.com.vn – Viện Âm nhạc (Giới thiệu các nhạc cụ dân tộc Việt Nam)
16 MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ....................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài. ........................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu...................................................................................... 1 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................... 2 3.1 Khách thể nghiên cứu ............................................................................... 2 3.2 Đối tượng nghiên cứu ............................................................................... 2 4. Phương pháp nghiên cứu................................................................................ 2 4.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận: ................................................... 2 4.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: ............................................... 2 4.3 Nhóm phương pháp thống kê toán học:.................................................... 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu: .................................................................................... 2 5.1 Xây dựng hệ thống lí luận:........................................................................ 2 5.2 Phân tích, đánh giá thực trạng: ................................................................. 2 5.3 Đề xuất một số biện pháp bồi dưỡng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh tại trường Tiểu học Thanh Xuân Trung. ..................... 2 5.4 Tổ chức thực nghiệm: ............................................................................... 2 6. Phạm vi, giới hạn nghiên cứu: ....................................................................... 3 6.1 Giới hạn về nội dung:................................................................................ 3 6.2 Giới hạn về thời gian: ............................................................................... 3 6.3 Giới hạn về không gian: ............................................................................ 3 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ....................................................................... 4 I. Cơ sở lý luận ................................................................................................... 4 1. Mục đích yêu cầu dạy học của phân môn Âm nhạc. .................................. 4
17 2. Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Tiểu học trong môn Âm nhạc .................................................................................................. 5 II. Thực trạng của vấn đề. .................................................................................. 5 1. Thực trạng chung của nhà trường. .............................................................. 5 2. Thực trạng ................................................................................................... 6 III. Một số các biện pháp giúp phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. ............................................................................................................. 6 1. Các phương pháp giảng dạy Âm nhạc ........................................................ 6 2. Các biện pháp thực hiện ............................................................................ 7 IV. Hiệu quả ..................................................................................................... 11 PHẦN III: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ ................................................................ 12 1. Kết luận ........................................................................................................ 12 2. Khuyến nghị ................................................................................................. 13 MỘT SỐ MẪU PHIẾU ĐIỀU TRA ................................................................... 14