Vệ sinh đồng ruộng, diệt cỏ dại trong và xung quanh ruộng. - Không cấy dày. - Quan sát đồng ruộng và nhặt bỏ thành trùng, ấu trùng và trứng trên lá lúa khi mật số bọ gai còn ít. - Sử dụng các loại thuốc hóa học thông thường. - Dùng dây thừng nhúng vào dầu lửa và nước, mỗi thứ 1 phần bằng nhau, 2 người kéo trên tán lá lúa dọc theo ruộng.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Sâu hại cây lương thực - lúa, bắp, khoai : Sâu hại cây lúa part 7
- Chæång I.. Sáu haûi cáy læång thæûc - luïa, bàõp, khoai
- Vãû sinh âäöng ruäüng, diãût coí daûi trong vaì xung quanh ruäüng.
- Khäng cáúy daìy.
- Quan saït âäöng ruäüng vaì nhàût boí thaình truìng, áúu truìng vaì træïng trãn laï luïa
khi máût säú boü gai coìn êt.
- Sæí duûng caïc loaûi thuäúc hoïa hoüc thäng thæåìng.
- Duìng dáy thæìng nhuïng vaìo dáöu læía vaì næåïc, mäùi thæï 1 pháön bàòng nhau, 2
ngæåìi keïo trãn taïn laï luïa doüc theo ruäüng.
SÁU SÆÌNG
Tãn khoa hoüc: Melanitis leda ismene (Cramer)
Hoü Satyridae, Bäü Caïnh Vaíy (Lepidoptera)
1. Phán bäú. Sáu sæìng thæåìng xuáút hiãûn vaì gáy haûi cáy luïa taûi ÁÚn Âäü, Bhutan,
Burma, Kampuchea, Laìo, Nepal, Pakistan, Philippines, Thaïi Lan vaì Viãût Nam...
2. Kyï chuí. Sáu gáy haûi trãn cáy luïa, mêa, sorgho, coí Panicum.
3. Âàûc âiãøm hçnh thaïi vaì sinh hoüc
Bæåïm maìu náu âáûm, mäùi caïnh træåïc coï 2 âäúm troìn maìu tràõng viãön náu nàòm åí
goïc ngoaìi caïnh, màût dæåïi caïnh træåïc coï 1 âäúm troìn. Caïnh sau coï 5 âäúm troìn xãúp doüc
theo caûnh ngoaìi; mäùi âäúm chênh giæîa tràõng, bãn ngoaìi viãön náu giäúng nhæ màõt ràõn
nãn loaìi sáu naìy coïn coï tãn laì "bæåïm màõt ràõn". Caïnh sau coï 2 âäúm coï cáúu truïc tæång
tæû nhæ åí caïnh træåïc nhæng nàòm åí goïc sau caïnh. Caïnh xãúp trãn læng khi âáûu. Bæåïm
säúng khoaíng 2 tuáön, mäüt bæåïm caïi âeí tæì 50 - 100 træïng.
Træïng maìu vaìng nhaût saïng, âæåüc âeí thaình tæìng haìng hay riãng leí trãn laï luïa.
Thåìi gian uí træïng khoaíng 4 ngaìy.
ÁÚu truìng maìu xanh håi vaìng, ráút giäúng maìu laï luïa, toaìn cå thãø coï phuí läng
mën maìu vaìng. Âáöu sáu coï 2 gai thët maìu âoí âæa ra nhæ 2 caïi sæìng nãn sáu coìn coï tãn
laì "sáu sæìng". Cuäúi buûng coï 2 gai. ÁÚu truìng coï 3 tuäøi, phaït triãøn trong thåìi gian tæì 17
âãún 25 ngaìy.
Nhäüng maìu xanh boïng, treo trãn laï luïa, thåìi gian nhäüng tæì 7 - 10 ngaìy.
31
- Chæång I.. Sáu haûi cáy læång thæûc - luïa, bàõp, khoai
Sáu Sæìng: Melanitis leda ismene (Cramer):
a. Bæåïm, b. Sáu, c. Nhäüng
(Theo IRRI, 1983)
4. Táûp quaïn sinh säúng vaì caïch gáy haûi. ÁÚu truìng àn gàûm laï luïa vaì thæåìng àn máút
luän caí phiãún laï.
5. Biãûn phaïp phoìng trë. Sæí duûng caïc loaûi thuäúc træì sáu thäng duûng khi thaình pháön
cuîng nhæ máût säú thiãn âëch khäng âuí âãø khäúng chãú máût säú sáu.
SÁU CUÄÚN LAÏ LÅÏN
Tãn khoa hoüc: Parnara guttata Bremer et Grey
Hoü Bæåïm Nhaíy (Hesperidae), Bäü Caïnh Vaíy (Lepidoptera)
1. Phán bäú. Loaìi sáu naìy hiãûn diãûn khàõp caïc vuìng träöng luïa trãn thãú giåïi cuîng nhæ
Viãût Nam nhæng khäng phaíi laì loaìi quan troüng.
2. Kyï chuí. Ngoaìi luïa, sáu coìn coï thãø sinh säúng trãn mêa, sorgho, coí läöng væûc, coí cuï, coí
máön tráöu, Paspalum.
3. Âàûc âiãøm hçnh thaïi vaì sinh hoüc
Bæåïm coï chiãöu daìi tæì 17 - 19 mm, saíi caïnh räüng 25 - 40 mm. Thán maìu âen láùn
maìu vaìng kim, âáöu vaì ngæûc to bàòng nhau. Ráu âáöu moüc gáön màõt keïp, cuäúi ráu coï
hçnh moïc cáu. Màût læng cuía ngæûc vaì buûng phuí läng maìu xanh vaìng. Caïnh træåïc maìu
náu âáûm, khoaíng giæîa caïnh coï 8 âäúm tràõng xãúp thaình hçnh voìng cung. Caïnh sau
maìu náu âen, gáön caûnh ngoaìi coï 4 âäúm tràõng. Thåìi gian säúng cuía bæåïm tæì 7 - 20
ngaìy, mäüt bæåïm caïi âeí trung bçnh 120 træïng.
Træïng hçnh baïn cáöu, âènh håi loîm åí giæîa, âæåìng kênh khoaíng 0,7 mm. Træïng
måïi âeí maìu tràõng, sau chuyãøn thaình náu vaìng, luïc sàõp nåí maìu âen têm. Giai âoaûn
træïng tæì 4 - 7 ngaìy. Træïng coï tè lãû nåí ráút cao ( 80 -100% ).
32
- Chæång I.. Sáu haûi cáy læång thæûc - luïa, bàõp, khoai
Sáu cuäún laï låïn Parnara guttata
Bremer : a. Bæåïm, b. Træïng, c.
Sáu, d. Nhäüng (Theo Häö Khàõc
Tên, 1982)
Sáu non måïi nåí maìu xanh luûc, âáöu
âen to. Sáu låïn âuí sæïc daìi tæì 20 - 40 cm, räüng 4 mm, hai âáöu thon nhoí, giæîa nåí to. Sáu
coï 5 tuäøi, phaït triãøn tæì 10 - 25 ngaìy. Nhäüng daìi tæì 30 - 33 mm, maìu vaìng nhaût, sàõp vuî
hoïa coï maìu náu âen. Giai âoaûn nhäüng tæì 5 - 10 ngaìy.
4. Táûp quaïn sinh säúng vaì caïch gáy haûi
Bæåïm thæåìng vuî hoïa vaìo buäøi saïng, tæì 6 - 9 giåì, hoaût âäüng maûnh luïc saïng såïm
vaì chiãöu täúi. Bæåïm âeí træïng vaìo buäøi saïng, raíi raïc åí màût dæåïi laï gáön gán chênh.
Sáu non væìa nåí ra gàûm àn voí træïng, sau âoï boì ra bça laï hoàûc âáöu laï nhaí tå dãût
thaình mäüt bao hçnh äúng troìn vaì säúng trong âoï; sáu låïn dáön seî nhaí tå tiãúp tuûc gheïp
caïc laï kãú cáûn thaình mäüt bao låïn. Khi låïn âuí sæïc sáu nhaí tå träün láùn våïi cháút bäüt tràõng
cuäúi buûng cuäún laï laûi thaình mäüt bao måïi âãø hoaï nhäüng bãn trong hoàûc coï thãø nhaí tå
dãût keïn hoïa nhäüng dæåïi khoïm luïa, giæîa caïc thán luïa. Ban ngaìy sáu säúng trong bao laï,
ban âãm hay tråìi rám maït boì ra khoíi bao àn.
5. Biãûn phaïp phoìng trë
Hãû thiãn âëch cuía sáu cuäún laï låïn tæång âäúi phong phuï, do váûy, chè nãn sæí
duûng caïc loaûi thuäúc træï sáu khi sáu coï máût säú cao.
RÁÖY NÁU
Tãn khoa hoüc: Nilaparvata lugens Stal
Hoü Ráöy Thán (Delphacidae), Bäü Caïnh Âãöu (Homoptera)
1. Phán bäú
Ráöy náu xuáút hiãûn åí táút caí caïc næåïc träöng luïa, nháút laì caïc næåïc åí âäöng bàòng
nhiãût âåïi AÏ cháu nhæ ÁÚn Âäü, Bangladesh, Âaìi Loan, âaío Solomon, Indonesia, Fiji,
Malaysia, Nháût, Phillipines, Thaïi Lan, Sri - Lanka, Tán Guinea, Triãöu Tiãn, Trung
33
- Chæång I.. Sáu haûi cáy læång thæûc - luïa, bàõp, khoai
Quäúc, Viãût Nam...
2. Khaí nàng gáy haûi
Taûi Viãût Nam, ráöy náu âæåüc ghi nháûn xuáút hiãûn trãn luïa tæì ráút láu nhæng
khäng gáy thaình nhæîng tráûn dëch låïn do chè träöng luïa muìa, mäüt vuû trong mäüt nàm.
Caïc giäúng luïa ngàõn ngaìy cuía Viãûn Nghiãn Cæïu Luïa Gaûo Quäúc Tãú taûi Philippines
âæåüc âæa vaìo Viãût Nam tæì nàm 1965; âáöu tiãn âæåüc träöng taûi caïc tènh miãön Trung, vaì
ngaìy caìng âæåüc träöng nhiãöu vuû trong mäüt nàm laì âiãöu kiãûn âãø Ráöy Náu nhanh choïng
nhán máût säú vaì âãún nàm 1969 ráöy náu bàõt âáöu gáy haûi cáy luïa maûnh åí Phan Rang vaì
mäüt säú tènh miãön Trung.
- Tæì nàm 1971 âãún nàm 1974, ráöy náu âaî gáy haûi cáy luïa taûi nhiãöu vuìng thuäüc
caïc tènh duyãn haíi miãön Trung vaì âäöng bàòng säng Cæíu Long, diãûn têch luïa bë haûi
nàm 1974 lãn âãún 94.800 ha.
- Tæì nàm 1977 âãún nàm 1979, ráöy náu âaî gáy thaình dëch taûi mäüt säú tènh åí âäöng
bàòng säng Cæíu Long våïi diãûn têch luïa bë haûi khoaíng mäüt triãûu hecta; nhiãöu nåi bë máút
tràõng, thiãût haûi âãún haìng triãûu táún luïa.
- Tæì vuû Heì - Thu nàm 1988 âãún Âäng - Xuán nàm 1989 - 1990, ráöy náu âaî phaït
sinh vaì thaình dëch gáy haûi nàûng åí mäüt säú nåi nhæ thaình phäú Häö Chê Minh, An Giang,
Tiãön Giang, Minh Haíi.
- Riãng nàm 1990, åí âäöng bàòng säng Cæíu Long, tênh caí 3 vuû saín xuáút coï
khoaíng 237.820 hecta luïa bë nhiãùm ráöy náu, chiãúm 8,3% diãûn têch luïa caí nàm.
Ngoaìi ra, ráöy náu coìn truyãön bãûnh cho cáy luïa nhæ bãûnh luìn xoàõn laï, luïa coí.
Diãûn têch luïa Âäng - Xuán nàm 1992 -1993 bë nhiãùm bãûnh luìn xoàõn laï âæåüc ghi nháûn
taûi caïc tènh Cæíu Long, Soïc Tràng, Cáön Thå vaì Vénh Long lãn âãún khoaíng 40%.
3. Kyï chuí.
Ngoaìi luïa, ráöy náu coìn coï thãø säúng trãn luïa hoang. Coí Leersia japonica, coí gáúu,
coí läöng væûc cuîng âäi khi bë ráöìy náu táún cäng nhæng caïc quáön thãø ráöy náu naìy khäng
phaït triãøn âæåüc trãn cáy luïa.
4. Âàûc âiãøm hçnh thaïi vaì sinh hoüc
Ráöy Náu coï cå thãø maìu náu vaìng, âènh âáöu nhä ra phêa træåïc. Pháön gäúc ráu coï
2 âäút nåí to, âäút roi ráu daìi vaì nhoí. Caïnh trong suäút, giæîa caûnh sau cuía mäùi caïnh
træåïc coï 1 âäúm âen, khi 2 caïnh xãúp laûi 2 âäúm naìy chäöng lãn nhau taûo thaình 1 âäúm
âen to trãn læng.
Ráöy âæûc coï cå thãø daìi tæì 3,6 - 40 mm. Ráöy caïi maìu náu nhaût vaì kêch thæåïc cå
thãø to hån ráöy âæûc; chiãöu daìi cå thãø tæì 4 âãún 5 mm, buûng to troìn, åí khoaíng giæîa màût
dæåïi buûng coï bäü pháûn âeí træïng beïn nhoün maìu âen.
34
- Chæång I.. Sáu haûi cáy læång thæûc - luïa, bàõp, khoai
Thaình truìng Ráöy Náu coï 2 daûng caïnh:
- Caïnh daìi che phuí caí thán vaì chuí yãúu duìng âãø bay âi tçm thæïc àn.
- Caïnh ngàõn phuí âãún âäút thæï 6 cuía thán mçnh; daûng caïnh naìy chè phaït sinh
khi thæïc àn âáöy âuí, thåìi tiãút thêch håüp, vaì coï khaí nàng âeí træïng ráút cao.
Âåìi säúng trung bçnh cuía thaình truìng Ráöy Náu khoaíng tæì 10 - 20 ngaìy, trong
thåìi gian âoï mäüt ráöy caïi caïnh daìi âeí khoaíng 100 træïng, vaì ráöy caïi caïnh ngàõn âeí tæì 300
âãún 400 træïng. Nãúu âiãöu kiãûn thêch håüp, mäüt ráöy caïi coï thãø âeí âãún caí ngaìn træïng.
Træïng Ráöy Náu âæåüc âeí thaình tæìng haìng vaìo bãn trong beû cáy luïa, mäùi haìng coï
tæì 8 - 30 caïi. Træïng ráöy giäúng hçnh haût gaûo, daìi tæì 0,3 - 0,4 mm, måïi âeí maìu tràõng
trong, sàõp nåí maìu vaìng. Phêa trãn âáöu træïng coï bäü pháûn che laûi goüi laì náúp træïng. Thåìi
gian uí træïng tæì 5 - 14 ngaìy.
Ráöy Náu Nilaparvata lugens: thaình truìng caïnh ngàõn vaì voìng âåìi
(Theo Reissig vaì ctv., 1986)
ÁÚu truìng Ráöy Náu hay coìn goüi laì ráöy caïm, khi måïi nåí ráút nhoí, maìu tràõng sæîa,
caìng låïn ráöy caìng chuyãøn thaình maìu náu nhaût. ÁÚu truìng Ráöy Náu tuäøi låïn ráút giäúng
thaình truìng caïnh ngàõn nhæng caïnh ngàõn hån vaì âuûc, trong khi caïnh cuía thaình truìng
caïnh ngàõn thç trong suäút våïi caïc gán maìu âáûm. ÁÚu truìng ráöy náu coï 5 tuäøi, phaït triãøn
trong thåìi gian tæì 14 - 20 ngaìy.
5. Táûp quaïn sinh säúng vaì caïch gáy haûi
Sau khi vuî hoïa tæì 3 - 5 ngaìy, thaình truìng caïi bàõt âáöu âeí træïng bàòng caïch raûch beû
laï hoàûc gán chênh cuía phiãún laï, gáön cäø laï, khi máût säú cao, âeí vaìo bãn trong mä thaình
tæìng haìng. Khoaíng 3 ngaìy sau, caïc vãút âeí trãn beû luïa coï maìu náu do náúm bãûnh xám
nháûp vaìo, caïc vãút naìy daìi tæì 8 - 10 mm chaûy doüc theo beû laï. Ráöy caïi táûp trung âeí træïng
åí gäúc cáy luïa, caïch màût næåïc tæì 10 - 15 cm. Ráöy træåíng thaình caïnh daìi bë thu huït
nhiãöu båíi aïnh saïng âeìn vaì vaìo âeìn nhiãöu luïc tràng troìn, bay vaìo âeìn nhiãöu tæì 8 - 11
giåì âãm.
Caí thaình truìng vaì áúu truìng ráöy náu âãöu thêch säúng dæåïi gäúc cáy luïa vaì coï táûp
35
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
