Siêu âm tuyến giáp, siêu âm dẫn hướng chọc hút tế bào bằng kim nhỏ chẩn đoán tổn thương giáp trạng

Chia sẻ: Nhậm Ngạn Đông | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu "Siêu âm tuyến giáp, siêu âm dẫn hướng chọc hút tế bào bằng kim nhỏ chẩn đoán tổn thương giáp trạng" nhằm cung cấp cho học viên những nội dung về định nghĩa, chỉ định - chống chỉ định, các bước chuẩn bị, các bước tiến hành, theo dõi và xử trí tai biến sau siêu âm tuyến giáp, siêu âm dẫn hướng chọc hút tế bào bằng kim nhỏ chẩn đoán tổn thương giáp trạng. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Siêu âm tuyến giáp, siêu âm dẫn hướng chọc hút tế bào bằng kim nhỏ chẩn đoán tổn thương giáp trạng

SIÊU ÂM TUYẾN GIÁP I. ĐỊNH NGHĨA Là phương pháp thăm khám làm hiện hình cấu trúc tuyến giáp bằng siêu âm nhằm khảo sát tuyến giáp bình thường cũng như phát hiện các tổn thương tại tuyến giáp, đồng thời khảo sát tổn thương tuyến cận giáp và các nhóm hạch liên quan nếu có. II. CHỈ ĐỊNH - Khám sàng lọc những người có nguy cơ cao bệnh lý ung thư giáp trạng:  Tiền sử xạ trị ngoài ở trẻ em  Tiền sử gia đình có ung thư giáp thể tủy  Tiền sử cá nhân hay gia đình bệnh Cowden hoặc đa polype gia đình  Tập trung calcitonine tăng gấp 2 lần - Đánh giá tổn thương giáp trạng khi phát hiện thấy trên lâm sàng bao gồm tất cả các trường hợp có dấu hiệu lâm sàng bệnh lý giáp trạng: viêm giáp, rối loạn chức năng, hạch bất thường vùng cổ. - Theo d i định kỳ tổn thương tại tuyến giáp, sau phẫu thuật tuyến giáp. - Định vị can thiệp chẩn đoán và điều trị tổn thương giáp trạng (chọc hút tế bào kim nhỏ, chọc hút nang giáp…). III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH Không có chống chỉ định IV. CHUẨN BỊ 1. Ngƣời thực hiện: 01 Bác sỹ chuyên khoa chẩn đoán hình ảnh. 2. Phƣơng tiện - Máy máy siêu âm Dppler màu đầu dò phẳng có độ phân giải cao, tần số 7- 14Mhz. Nên dùng thêm siêu âm Doppler năng lượng nhằm phát hiện mạch máu có dòng chảy thấp (3-10cm/giây). - Phòng siêu âm có ánh sáng vừa đủ. 3. Ngƣời bệnh Người bệnh được giải thích sự cần thiết thăm khám siêu âm và để phối hợp với thầy thuốc. 4. Hồ sơ bệnh án: theo quy định của Bộ Y tế. V. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH 104
- Người bệnh nằm ngửa, kê gối dưới vai và nâng đầu lên cao, ngửa ra sau, hai tay xuôi theo người nhằm bộc lộ vùng cần siêu âm. Cởi bỏ đồ trang sức nếu có. - Tiến hành di chuyển đầu dò với tốc độ vừa phải, với các lát cắt liên tục và quét theo mặt phẳng cắt ngang, cắt dọc theo trục tuyến giáp nhằm khảo sát toàn bộ hai thuỳ, eo giáp và các nhóm hạch lân cận. - Khi phát hiện hình ảnh tổn thương lan toả, xác định kích thước chiều dài, chiều ngang, bề dày tuyến giáp và bề dày eo giáp, cấu trúc âm so sánh với nhóm cơ lân cận và sử dụng Doppler màu và Doppler năng lượng đánh giá tình trạng tăng sinh mạch. - Khi phát hiện tổn thương khu trú cần thực hiện các lát cắt khác nhau nhằm xác định:  Vị trí, số lượng tổn thương rồi lập sơ đồ tổn thương  Hình dạng, đường bờ tổn thương  Đo kích thước theo 3 chiều, ít nhất phải đo trục lớn trước sau và trục ngang phải trái.  Cấu trúc ổ tổn thương: Tăng âm, giảm âm, đồng âm, vôi hóa trong tổn thương.  Đặc điểm tổn thương: trống âm, vách hoá trong tổn thương, giảm âm, đồng âm, tăng âm hay vôi hoá trong tổn thương.  Xác định nhóm hạch cổ tổn thương nếu có.  Phổ màu Doppler màu và Doppler năng lượng: Đánh giá tình trạng tăng sinh mạch trung tâm hoặc hỗn hợp trung tâm và ngoại vi. - Những tổn thương cần loại trừ u ác tính giáp trạng khi:  Các nốt tổn thương kích thước >2cm hoặc kích thước
SIÊU ÂM DẪN HƢỚNG CHỌC HÚT TẾ BÀO BẰNG KIM NHỎ CHẨN ĐOÁN TỔN THƢƠNG GIÁP TRẠNG I. ĐỊNH NGHĨA Là kỹ thuật hiện hình tổn thương tại tuyến giáp và dẫn hướng cho kỹ thuật chọc hút lấy mẫu tế bào chẩn đoán. II. CHỈ ĐỊNH - Tổn thương giáp trạng không sờ thấy trên lâm sàng - Tổn thương nghi ngờ trên lâm sàng, trên siêu âm hoặc trên người có nguy cơ cao với kích thước từ 0,7 tới 2cm - Tổn thương trên siêu âm có kích thước >2cm nhưng khó xác định trên lâm sàng hoặc ở vị trí gần các tạng vùng cổ - Nang giáp chiếm trên 25% là tổ chức - Những trường hợp chọc mù không thành công. - Tổn thương trong tổ chức tuyến giáp ở người nguy cơ cao:  Tiền sử xạ trị ngoài ở trẻ em  Tiền sử gia đình có ung thư giáp thể tủy  Tiền sử cá nhân hay gia đình bệnh Cowden hoặc đa polype gia đình  Tập trung calcitonine tăng gấp 2 lần  Nốt tổn thương giáp kèm hạch bệnh lý  Phát hiện nốt tổn thương giáp trên khung cảnh di căn chưa r nguyên phát. - Các tổn thương trong tổ chức tuyến giáp có dấu hiệu lâm sàng nghi ngờ ác tính:  Nốt tổn thương giáp chắc, cố định  Khó phát âm (liệt dây quặt ngược), khó nuốt  Nốt tổn thương giáp kèm hạch bệnh lý sờ thấy trên lâm sàng - Các tổn thương có dấu hiệu siêu âm nghi ngờ ác tính:  Nốt tổn thương giáp tăng kích thước trên 20% so với lần khám kế trước đó.  Nốt tổn thương giáp có ít nhất 2 dấu hiệu sau: nốt đặc và giảm âm, vôi hoá nhỏ rải rác, bờ và giới hạn không rõ, dạng khối chiều cao lớn hơn chiều rộng, mạch hoá dạng hỗn hợp (trung tâm hoặc ngoại vi và trung tâm)  Nốt tăng chuyển hoá khu trú trên chụp PET-CT III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH Không có chống chỉ định với chọc hút tế bào bằng kim nhỏ trong chẩn đoán tổn thương giáp IV. CHUẨN BỊ 1. Ngƣời thực hiện 106
- 01 bác sỹ chẩn đoán hình ảnh - 01 điều dưỡng trợ thủ kỹ thuật 2. Phƣơng tiện - Máy siêu âm với đầu dò phẳng, tần số từ 7-14MHz, có dụng cụ bảo vệ vô khuẩn. - Bộ dụng cụ vô trùng gồm: Dung dịch sát khuẩn, khay, gạc, toan có lỗ, găng tay... - Bơm tiêm 20ml, kim tiêm. - Lam kính 3. Ngƣời bệnh Giải thích để người bệnh hiểu sự cần thiết làm xét nghiệm, yên tâm và phối hợp với thầy thuốc. 4. Hồ sơ bệnh án: theo quy định của Bộ Y tế. V. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH - Người bệnh nằm ngửa, kê gối dưới vai-gáy và nâng đầu lên cao, ngửa ra sau, mặt quay về bên đối diện nhằm bộc lộ vùng thăm khám (nếu người bệnh khó thở vì cao huyết áp, tim mạch không kê cao gối). - Tiến hành sát trùng rộng vùng chọc dò. - Dùng đầu dò nông phẳng xác định vị trí tổn thương hoặc lựa chọn tổn thương nghi ngờ nhất trong trường hợp đa nhân. Lựa chọn đường chọc kim dọc theo trục đầu dò và trên nguyên tắc đường đi ngắn nhất (chọn vị trí thao tác thuận lợi và tránh các mạch máu lớn). - Sử dụng kim nhỏ loại 25 Gauges có gắn bơm tiêm hoặc không - Tiến hành đưa kim tới tổn thương đích dưới định vị của siêu âm, đồng thời xác định kim chắc chắn nằm trong tổn thương bằng 2 lát cắt vuông góc. Dịch lấy được từ tổn thương dựa vào lực mao dẫn (kim không gắn bơm tiêm) hoặc hút dưới áp lực của séringue đối với kim có gắn bơm tiêm. - Sát trùng, băng ép sau rút kim. - Bệnh phẩm lấy được sẽ được trải đều trên 1 hoặc 2 lam kính và để khô tự nhiên. - Tiến hành các thao tác tương tự từ 2 tới 5 lần trên mỗi tổn thương ở các điểm khác nhau. - Các lam kính được gửi tới phòng tế bào học để chẩn đoán bệnh. VI. TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ - Thường không có tai biến trong chọc hút tế bào kim nhỏ tổn thương giáp - Có thể có máu tụ trên đường chọc hút nhưng thường tự hết sau vài ngày. Khắc phục bằng cách dùng gạc vô trùng băng ép sau rút kim. - Nhiễm trùng vị trí chọc hút: hiếm gặp 107