SKKN: Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả người

SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả <br /> người”.<br /> PHẦN 1. THỰC TRẠNG ĐỀ TÀI:<br /> ̀ ̣<br /> La môt giao viên tr<br /> ́ ực tiêp giang day trên l<br /> ́ ̉ ̣ ớp, tôi nhân thây răng cac em rât<br /> ̣ ́ ̀ ́ ́ <br /> ̣ ̣ ̣<br /> ngai hoc phân môn Tâp lam văn, nhât la khi lam bai văn viêt. Vì ky năng lam bai<br /> ̀ ́ ̀ ̀ ̀ ́ ̃ ̀ ̀ <br /> ̉ ̀ ̣<br /> cua cac em con han chê, chât l<br /> ́ ́ ́ ượng bai lam ch̀ ̀ ưa cao. Nhiêu em con ch<br /> ̀ ̀ ưa hiêủ  <br /> ̣<br /> quan sat la gi? Măt khac do vôn t<br /> ́ ̀ ̀ ́ ́ ừ cua cac em ch<br /> ̉ ́ ưa phong phu nên cac em dung t<br /> ́ ́ ̀ ư ̀<br /> chưa chinh xac, lung cung, lôn xôn,… Hâu hêt cac em ch<br /> ́ ́ ̉ ̉ ̣ ̣ ̀ ́ ́ ưa biêt cach s<br /> ́ ́ ử  dung cac<br /> ̣ ́ <br /> ̣<br /> biên phap nghê thuât nh<br /> ́ ̣ ̣ ư  nhân hoa, so sanh, điêp t<br /> ́ ́ ̣ ư, điêp ng<br /> ̀ ̣ ữ, từ lay,… nên bai<br /> ́ ̀ <br /> ̉<br /> văn cua cac em tuy đu y nh<br /> ́ ̉ ́ ưng rât khô khan.<br /> ́<br /> Năm học 2017 – 2018, tôi chủ nhiệm lớp 5/5 với 30 học sinh, lớp có vài em  <br /> tiếp thu chậm về văn miêu tả. Khi dạy đến dạng bài văn miêu tả tôi cho các em <br /> làm bài viết để nắm bắt tình hình viết bài văn miêu tả của học sinh lớp mình. <br /> Đê bai ̉<br /> ̀ ̀: Ta môt ng ̣ ười bạn ma em yêu thich. Kêt qua lam bai cua cac em thu<br /> ̀ ́ ́ ̉ ̀ ̀ ̉ ́  <br /> được như sau:<br /> <br /> ̉ ́ ̣<br /> Tông sô hoc sinh Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành<br /> ̣<br /> 30 hoc sinh 0 em 20 em =  66,6% 10 em = 33,3 %<br /> Các em học sinh hoàn thành thì bài viết đủ  ba phần, các phần có đủ  ý <br /> nhưng nên bài văn ngắn chỉ từ  15 đến 20 câu. Còn học sinh chưa hoàn thành thì <br /> bài văn của các em ít ý, khô khan,... Có em làm lạc đề bài.<br /> Qua kết quả trên, tôi nhận thấy là do những nguyên nhân:<br /> Học sinh chưa biết xác định kĩ đề bài. Khả năng quan sát của các em chưa  <br /> thấu đáo. Các em không có kỹ năng lập dàn ý bài trước khi viết bài văn. Vốn từ <br /> miêu tả của các em còn ít, sơ sài. <br /> Vì vậy tôi chọn đề  tài: “ Một số  kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học  <br /> tốt kiểu bài tập làm văn tả người”. Áp dụng cho học sinh lớp 5/5 trường Tiểu  <br /> học Huỳnh Văn Đảnh.     <br /> PHẦN 2. NỘI DUNG CẦN GIẢI QUYẾT: <br />       ­ Giup hoc sinh năm chăc yêu câu cua đê bai.<br /> ́ ̣ ́ ́ ̀ ̉ ̀ ̀<br />       ­ Hướng dẫn học sinh quan sát và tái hiện quan sát để tìm ý, lập dàn bài chi <br /> tiết.<br />       ­ Hướng dẫn học sinh ghi lại các nhận xét qua quá trình quan sát được.<br />       ­ Hướng dẫn học sinh tích lũy vốn từ ngữ khi miêu tả người và lựa chọn từ <br /> ngữ khi miêu tả.<br />       ­ Diễn đạt có nghệ thuật khi miêu tả người.<br />       ­ Viết văn có cảm xúc của mình qua bài viết.<br /> <br /> <br /> Bùi Thị Thủ Lĩnh                                                            trang 1<br /> SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả <br /> người”.<br /> PHẦN 3. BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT:<br /> Dựa theo phương pháp chung của thể  loại văn miêu tả, tôi lần lượt thực  <br /> hiện các biện pháp sau:<br /> 1. Giup hoc sinh năm chăc yêu câu cua đê bai.<br /> ́ ̣ ́ ́ ̀ ̉ ̀ ̀<br />   ̀ ̣ ̣ ̀<br /> Đây la môt viêc lam rât quan trong, b ́ ̣ ởi no giup hoc sinh đinh h<br /> ́ ́ ̣ ̣ ướng được  <br /> ̣<br /> công viêc minh se lam: Đo la xac đinh đ<br /> ̀ ̃ ̀ ́ ̀ ́ ̣ ược bai văn thuôc thê loai bai văn gi? Kiêu<br /> ̀ ̣ ̉ ̣ ̀ ̀ ̉  <br /> bai gi? Đôi t<br /> ̀ ̀ ́ ượng miêu ta la gi?... T ̉ ̀ ̀ ừ đo giup cac em không đi lac yêu câu cua đê.<br /> ́ ́ ́ ̣ ̀ ̉ ̀ <br /> ̉<br /> Sau khi nêu xong đê bai, tôi ghi lên bang rôi yêu câu 2 hoc sinh đoc lai.<br /> ̀ ̀ ̀ ̀ ̣ ̣ ̣<br /> Vi dú ̣:  Trong lớp em có rất nhiều bạn. Em hay  ̉ ̣ ột bạn mà em yêu <br /> ̃ ta lai m<br /> quý.<br />  Tôi hương dân cac em nh<br /> ́ ̃ ́ ư sau:<br /> ̉ ̣<br /> + Thao luân nhom đôi tra l ́ ̉ ơi câu hoi: Đê bai thuôc thê loai văn gi? (miêu ta). <br /> ̀ ̉ ̀ ̀ ̣ ̉ ̣ ̀ ̉<br /> ̉<br /> Kiêu bai nao? (ta ng<br /> ̀ ̀ ̉ ười). Đôi t ́ ượng miêu ta la gi? (b ̉ ̀ ̀ ạn trong lớp).<br /> ̣ ̣<br /> + Goi hoc sinh trinh bay kêt qua th<br /> ̀ ̀ ́ ̉ ảo luân. Ca l<br /> ̣ ̉ ớp nhân xet.<br /> ̣ ́<br />  Sau khi hoc sinh tra l ̣ ̉ ơi xong, tôi chôt lai yêu câu va dung phân mau gach<br /> ̀ ́ ̣ ̀ ̀ ̀ ́ ̀ ̣  <br /> ́ ư ng<br /> chân cac t ̀ ư quan trong.<br /> ̃ ̣<br />  * Ví dụ: Tả một người thân mà em yêu quý.<br /> Tom lai:<br /> ́ ̣  Theo tôi giao viên cung lam ro yêu câu nh<br /> ́ ̃ ̀ ̃ ̀ ư  vây thi chăc chăn se<br /> ̣ ̀ ́ ́ ̃ <br /> ́ ̣ ̀ ̀ ̉<br /> không co môt bai văn nao cua hoc sinh bi lac đê. ̣ ̣ ̣ ̀<br /> 2. Hướng dẫn học sinh quan sát và tái hiện quan sát để  tìm ý, lập dàn  <br /> bài chi tiết.<br /> ­ Lưu ý khi hướng dẫn học sinh quan sát:  Ở  lớp 5, quan sát tìm ý không  <br /> tách thành một tiết được ghép chung với tiết tập làm văn miệng nên bước đầu <br /> học sinh và giáo viên gặp nhiều khó khăn. Nếu giáo viên bỏ  qua hoặc tái hiện <br /> quá sơ lược sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ đến nội dung bài văn của học sinh.Vì  <br /> vậy tôi vẫn chú trọng bước này. Đây là mặt mạnh cũng là mặt yếu của học sinh. <br /> Do đó khi học sinh quan sát và tái hiện quan sát, tôi luôn nhắc nhở  học sinh sử <br /> dụng nhiều giác quan để quan sát như mắt nhìn, tai nghe,…<br /> ­ Mắt: Cho ta cảm giác về màu sắc như: Màu trắng của tóc bạc, màu muối <br /> tiêu của tóc hoa râm, đôi mắt sáng long lanh. <br /> ­ Mắt còn cho ta cảm giác về hình dáng như: Dáng người mập mạp, cao <br /> lớn, gầy gò, mảnh khảnh, mảnh mai,….<br /> ­ Tai: Giúp ta cảm nhận về âm thanh như: giọng nói trầm bổng, trong trẻo, <br /> giọng cười giòn giã, giọng đọc truyền cảm,…tiếng bước chân lẹp xẹp.<br /> ­ Ví dụ 1: Bài ôn tập về tả người ( tuần 33 ­ tiết 65)<br /> <br /> <br /> Bùi Thị Thủ Lĩnh                                                            trang 2<br /> SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả <br /> người”.<br /> Lập dàn ý chi tiết cho đề bài sau: Tả cô giáo (thầy giáo) đã từng dạy dỗ em <br /> và để lại cho em nhiều ấn tượng và tình cảm tốt đẹp.<br /> 2.1.Tìm ý cho bài văn:<br /> a) Mở bài:<br /> ­ Người  được tả tên là gì? Em quen biết từ khi nào?<br /> ­ Người được tả đã để lại cho em những ấn tượng và tình cảm gì?<br /> b) Thân bài:<br /> ­ Tả ngoại hình: Đặc điểm thứ nhất, thứ hai, thứ ba,….<br /> Chú ý khi tìm ý: Mỗi đặc điểm thường gắn với một bộ  phận của ngoại hình <br /> như:<br />           ­ Khuôn mặt: ví dụ  khuôn mặt chữ điền,... <br />           ­ Mái tóc: ví dụ mái tóc cắt ngắn. <br />           ­ Đôi mắt: ví dụ đôi mắt tròn xoe sáng long lanh,...Các đặc điểm được tả <br /> có thể là đường nét, màu sắc, nét hấp dẫn nhất của bộ phận ngoại hình được tả. <br /> Nhiều khi đặc điểm ngoại hình gợi ra tính tình của người được tả.<br /> ­ Tả hoạt động: Hoạt  động thứ nhất, thứ hai, hoạt  động thứ ba,…<br /> * Lưu ý : Có thể tả các hoạt động cụ thể của người được tả.<br /> ­ Ví dụ: Thầy cô dạy học hoặc chăm sóc học sinh, khuyên bảo học sinh từ <br /> đó nói lên tính tình của người được tả. Nên chọn bài văn miêu tả  sao cho thể <br /> hiện tình cảm, cảm xúc của em.<br /> c) Kết bài: <br /> ­ Nêu ảnh hưởng tốt của người được tả đối với em như: Cô hoặc thầy là <br /> tấm gương về lòng nhân hậu hoặc tấm gương về tinh thần học tập và làm việc <br /> tích cực em noi theo.<br /> ­ Tình cảm của em đối với người được tả.<br /> ­ Ví dụ: em mong muốn sau này sẽ trở thành người như thầy cô mong đợi, <br /> hoặc mong ước thầy cô sẽ có nhiều học trò ngoan,…<br /> 2.2. Tập nói theo dàn ý đã lập.<br />   Sau khi tìm ra đặc điểm của từng người, các em có thể  chọn đặc điểm  <br /> riêng biệt bỏ  qua đặc điểm chung không gây  ấn tượng như: khi tả  cô giáo của  <br /> mình các em chọn tả đặc điểm tóc, da, khuôn mặt, mắt,...<br /> Tóm lại: Cho dù làm bài tại lớp hay về nhà, tôi luôn nhắc nhở các em phải <br /> lập nhanh một dàn bài.<br /> 3. Hướng dẫn học sinh ghi nhận các nhận xét do quan sát mang lại.<br /> <br /> <br /> Bùi Thị Thủ Lĩnh                                                            trang 3<br />  SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả <br /> người”.<br /> Khi trình bày kết quả quan sát để xây dựng dàn bài, tôi hướng dẫn học sinh <br /> trả lời bằng nhiều chi tiết để giúp nội dung bài văn của học sinh vừa đủ ý chính <br /> vừa phong phú.<br />          * Ví dụ: Bài tả người (tiết 39 ­ tuần 20)<br /> Đề: Tả hình dáng và những nết tốt của một bạn trong lớp em và được nhiều  <br /> người quý mến.<br /> Tôi tổ chức cho các em quan sát bạn trên lớp tôi treo một số tranh ảnh bạn <br /> khác nhau để các em tiện nhớ lại. Sau đó tổ chức cho các em trình bày dàn ý  theo  <br /> phương pháp toa xe lửa.<br /> Mở Thân  Thân  Thân  Thân  Thân  Kết bài<br /> bài  bài bài bài bài bài<br /> <br /> Bạn  Hình  Làn da Mái tóc,  Tính  Mối quan  Cảm nghĩ <br /> Lan dáng khuôn  tình hệ với mọi  của em<br />        mặt,… người<br /> <br /> Mở  bài: Em định tả  bạn nào trong lớp mình? Bạn tên gì? Nam hay nữ? Vì sao <br /> được cả lớp quý mến?<br /> Thân bài: Tả hình dáng (tả bao quát, tả chi tiết)<br /> ­ Bạn đó có gì nổi bật, về  hình dáng làm em chú ý và gây  ấn tượng nhất <br /> với em ? <br /> ­ Em thích đặc điểm nào về hình dáng của bạn?<br /> Cùng tả  một bạn nhưng mỗi em đều có sự  lựa chọn để  tả  một số  đặc <br /> điểm khác nhau. Có em tả  nước da, dáng người, mắt, mũi, trán,…có em tả  cách <br /> ăn mặc, tuổi tác, gương mặt, tóc, mắt, giọng nói,…của bạn. Vậy mỗi em thấy  <br /> đặc điểm khác nhau để tả khác nhau. <br /> ­ Tôi gọi những em chọn tả  cùng một đặc điểm của đối tượng trình bày. <br /> Kết quả quan sát: Một em trả lời: “đôi mắt bạn Phương Quỳnh đen và sáng”. <br /> ­ Tôi nhận xét:“ đó chỉ là nhận xét sơ lược. Em nào có nhận xét khác?” Một <br /> em khác trả  lời:“ Bạn Phương Quỳnh có đôi mắt đen huyền, tròn xoe và sáng <br /> long lanh”.<br /> ­ Tôi nhận xét:“ Đây là nhận xét chi tiết hơn và gợi hình ảnh hơn”.<br /> ­  Ở  mức độ  cao hơn, có thể  yêu cầu học sinh trình bày nhận xét tinh tế <br /> hơn để thấy được những đặc điểm riêng mà người khác chưa phát hiện ra.<br /> ­ Một em khác:“ Đôi mắt bạn Phương Quỳnh tròn xoe và sáng long lanh cứ <br /> chớp lia chớp lịa khi đứng trước lớp trả bài”.<br /> <br /> Bùi Thị Thủ Lĩnh                                                            trang 4<br /> SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả <br /> người”.<br /> ­ Một em khác bổ sung thêm:“ Phía trên đôi mắt bạn ấy còn có đôi hàng mi  <br /> cong vút”.<br /> ­ Tả nết tốt: Thường các em chỉ thấy những biểu hiện trong học tập như <br /> chăm học, học giỏi nên tôi gợi thêm: “Ngoài biểu hiện trong học tập còn có <br /> những biểu hiện trong lao động, quan hệ với thầy cô, bạn bè, những người xung  <br /> quanh”… Nhiều học sinh khi làm bài hay liệt kê, kể lể nhận xét về  tính nết của  <br /> người  được tả, việc làm cụ  thể, tôi gợi hỏi : Vì sao em biết bạn lễ phép? (Khi  <br /> gặp   người   lớn   bạn   luôn   chào   hỏi.   Khi   nói   chuyện   với   người   lớn   bạn   luôn <br /> “vâng”, “dạ”,…). Như  vậy phải nêu biểu hiện cụ  thể  của từng nết tốt thì mới  <br /> thuyết phục người đọc, số bài văn có nội dung đầy đủ phong phú tăng lên.<br /> ­ Kết bài: Tình cảm của em đối với bạn.<br /> <br /> 4. Hướng dẫn học sinh tích lũy vốn từ  ngữ  khi miêu tả  người và lựa <br /> chọn từ ngữ khi miêu tả:<br /> a) Tạo điều kiện để học sinh tích lũy vốn từ ngữ khi miêu tả người:<br /> Qua tiết tập làm văn (tìm hiểu đề, làm dàn bài chi tiết) đầu tiên của kiểu  <br /> bài tả  người tôi nhận thấy đa số  học sinh còn thiếu vốn từ  ngữ  miêu tả  người. <br /> Đại khái học sinh chỉ  tìm được những từ  đơn như: Cao, lùn,  ốm, mập,… để  tả <br /> dáng người hay các từ tròn, dài,… để tả khuôn mặt. Do đó tôi cho các em ghi vào  <br /> tập chuẩn bị  bài  ở  nhà để  ghi lại một số  từ  ngữ  dùng để  miêu tả  người nhằm  <br /> góp phần tăng thêm vốn từ cho các em, cụ thể:<br /> ­ Thông qua các bài tập đọc, tôi chỉ ra những từ ngữ hay có thể áp dụng tả <br /> người. <br /> ­ Tôi yêu cầu học sinh đánh dấu rồi về nhà ghi vào tập chuẩn bị bài, sau đó  <br /> tôi yêu cầu học sinh nộp lại tập để tôi kiểm tra lại.<br /> ­ Ví dụ: Bài “ Thư  gửi các học sinh”   tôi chỉ  ra các từ: “ vui vẻ, sung  <br /> sướng, may mắn, siêng năng học tập, ngoan ngoãn, nghe thầy, yêu bạn”.<br /> ­ Ví dụ: Bài “ Lời khuyên của bố” thì có từ “ hăng say, phấn khởi”.<br /> ­ Ví dụ: Bài “ Bài học quý” thì có từ “ cẩn thận, xinh xắn”.<br /> ­ Thông qua dạy luyện từ và câu tôi mở rộng từ miêu tả người. <br /> ­ Ví dụ: Bài “ Từ đơn, từ ghép, từ láy”  thông qua bài tập 2 tìm 3 từ ghép <br /> hoặc 3 từ  láy nói về  đức tính của người học sinh giỏi. Học sinh tìm từ  “ thông  <br /> minh” tôi mở  rộng thêm “ sáng dạ”. Học sinh tìm từ  “ siêng năng” tôi mở  rộng <br /> thêm “chăm chỉ”. Học sinh tìm từ  “ vui tính” tôi mở  rộng thêm “ cởi mở”.  Mặt <br /> khác, tôi yêu cầu học sinh về  nhà tự  tìm từ  ngữ  tả  hình dáng, tính tình sự  hoạt <br /> động của người ghi ra nháp. Trong buổi phụ  đạo học sinh hàng tuần, tôi chọn <br /> <br /> <br /> Bùi Thị Thủ Lĩnh                                                            trang 5<br /> SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả <br /> người”.<br /> một buổi cho cả lớp tổng hợp các từ đã tìm. Tôi bổ sung và chốt lại cho học sinh  <br /> ghi vào tập. <br /> ­ Những từ ngữ tả hình dáng:<br /> Tả   hình  dáng,  dáng  người:  Cao,   thấp,  gầy  gò,   ốm  yếu,  nhỏ   bé,  mảnh <br /> khảnh, dong dỏng, thon thả, lực lưỡng, vạm vỡ, trẻ trung, cường tráng, bụ bẫm, <br /> sổ sữa,…<br /> Tả khuôn mặt, diện mạo: Bầu bĩnh hồng hào, rám nắng, xanh xao, không <br /> còn chút máu, trái xoan, sáng sủa, khôi ngô, xấu xí, tươi tỉnh, niềm nở, hớn hở, ủ <br /> rũ, thơ ngây, nhăn nheo, đăm chiêu, hiền hậu, dễ thương,…<br />   Tả  làn da: Trắng nõn, trắng trẻo, nõn nà, mịn màng, đỏ  thắm, đen sạm, <br /> ngăm ngăm, ngăm đen,…<br /> Tả mắt: Đen huyền, đen láy, trong sáng, u buồn, thâm quầng, đỏ ngầu, một <br /> mí, bồ câu, ti hí,….<br /> Những từ ngữ tả tính tình: <br /> Diễn tả tính cách: nóng nảy, khoác lác, hấp tấp, ít nói, nhã nhặn, thật thà,  <br /> nhút nhát, siêng năng, ngoan ngoãn,…<br /> Diễn tả thái độ: Vui sướng, hớn hở, khoái chí, vui thích, vui mừng,…<br /> Hằng ngày vào giờ truy bài, tôi có phân công từng đôi học sinh kiểm tra bài lẫn  <br /> nhau. <br /> ­ Tôi kết hợp kiểm tra những từ  ngữ  trên trong vòng một tuần. miêu tả <br /> thường chỉ có 1­ 2 từ ngữ, hình ảnh thích hợp, có tác dụng gợi hình.<br /> ­ Nhờ  vậy mà học sinh nhớ  lâu và tích lũy vốn từ  ngày càng nhiều. Khi  <br /> quên có thể xem lại, củng cố lại vốn từ ngữ miêu tả người.<br /> b) Lựa chọn từ ngữ khi miêu tả người:<br /> Có vốn từ nhưng phải biết dùng đúng lúc, đúng chỗ. Mỗi chi tiết miêu tả <br /> thường chỉ  có 1­ 2 từ  ngữ, hình  ảnh thích hợp, có tác dụng gợi hình gợi cảm <br /> nhất. Điều này không phải dễ, có khi học sinh xác định được ngay nhưng có khi  <br /> phải trải qua quá trình tìm tòi chọn lọc.<br />      Ví dụ: Ôn tập tả người ( tuần 33 tiết 65)<br /> Tả  hình dáng và nết tốt của của một bạn trong lớp em được nhiều người  <br /> quý mến.<br /> ­ Em tả bạn nào trong lớp? (Thanh Ngọc, Phương Quỳnh,…)<br /> ­ Em nào tả cùng đối tượng với bạn?<br /> Mời bạn Thanh Ngọc lên đứng trước lớp cho các bạn quan sát. Tôi hỏi vóc <br /> dáng bạn Ngọc như thế nào? <br /> ­ Học sinh tìm: mập mạp, cao cao,…<br /> <br /> Bùi Thị Thủ Lĩnh                                                            trang 6<br /> SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả <br /> người”.<br /> Tôi chốt lại: Chỉ có những từ trên là phù hợp vóc dáng bạn Ngọc. <br /> ­ Học sinh tìm: cao lớn, thon thả,…<br /> Tôi chốt lại: Chỉ  có những từ  trên là phù hợp vóc dáng của bạn Quỳnh. <br /> Chọn từ  ngữ  miêu tả  cần phù hợp về  lứa tuổi, giới tính, phù hợp về  đặc điểm  <br /> của đối tượng mới phản ánh đúng đối tượng và có thể  lột tả  được những cái  <br /> riêng, cái đặc sắc, dễ phân biệt được với đối tượng khác. Sau khi thực hiện giải  <br /> pháp này, đa số học sinh đã biết sử  dụng những từ ngữ miêu tả  người đúng đối  <br /> tượng và phản ánh chân thật đối tượng.<br /> 5. Diễn đạt có nghệ thuật khi miêu tả người:<br /> Nếu bài văn diễn đạt không có hình ảnh và không có sử dụng biện pháp tu <br /> từ so sánh, nhân hóa thì bài văn đó thiếu sinh động. Do đó trong tiết tập làm văn <br /> miệng tôi gợi cho học sinh liên tưởng khi miêu tả kết hợp gợi hình ảnh miêu tả. <br /> Đối với kiểu bài tả người chủ yếu là dùng biện pháp so sánh.<br /> Ví dụ: Bài luyện tập tiết 8 (tuần 35)<br /> Đề bài: Em hãy tả cô giáo (hoặc thầy giáo) của em trong một giờ học mà em <br /> nhớ nhất.<br /> Tôi hỏi: mái tóc, hàm răng, nước da,…tính nết của cô có thể miêu tả bằng <br /> câu văn có dùng biện pháp so sánh như thế nào?<br /> Học sinh trả lời, tôi sửa lại như  sau: Mái tóc dài mượt mà buông thả  như <br /> dòng suối. Nước da trắng hồng. Hàm răng trắng đều như  hạt bắp. Cô hiền như <br /> cô tiên. Giọng nói cô êm dịu như lời mẹ hát.<br /> Có thể dùng biện pháp nghệ thuật xen miêu tả hoặc lồng cảm xúc khi <br /> miêu tả cũng tăng chất lượng bài văn.<br /> Tóm lại:  Thông qua môn học này, người giáo viên có thể  khéo léo khai <br /> thác để làm giàu vốn từ ngữ cho học sinh (từ ngữ miêu tả) và giúp học sinh biết  <br /> cách sử dụng chúng một cách hợp lí.<br /> 6.  Viết văn có cảm xúc và cảm xúc chân thật.<br /> Bài văn hay không thể thiếu cảm xúc người viết.<br /> Thông thường học sinh không biết biểu lộ cảm xúc khi miêu tả mà chỉ  có <br /> cảm xúc ở kết luận và cảm xúc đó thường hay thiếu tự nhiên. Có lẽ điều đó các  <br /> em chưa quen khi học ở những lớp dưới. Chúng ta cần giúp học sinh nắm rõ.<br /> Cảm xúc thường thể hiện ở từng câu, đoạn của bài văn.Tôi gợi ý cho học <br /> sinh biểu lộ cảm xúc cụ thể trong từng đề bài.<br /> Ví dụ: Đề bài tả người thân của em.<br /> Tôi gợi ý: Nếu tả  ông (bà), lâu lâu gặp lại ông (bà) em có cảm giác gì? <br /> Sống với ông (bà) em thấy thế nào? (Bà gần gũi yêu thương, chăm sóc em rất chu <br /> Bùi Thị Thủ Lĩnh                                                            trang 7<br /> SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả <br /> người”.<br /> đáo,…). Được bà chăm sóc hằng ngày em nghĩ gì? Em thích điểm nào ở bà nhất? <br /> (Đôi mắt hiền từ nhìn em tràn đầy tình thương mến).<br /> Muốn đạt được cảm xúc chân thật, tự  nhiên phải nuôi dưỡng  ở  học sinh <br /> tâm hồn trong sáng, cái nhìn hồn nhiên hơn.<br /> Rèn kỹ năng tự kiểm tra đánh giá khả năng của mình và của bạn:<br />             Đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học là tư duy cụ thể. Do đó trong <br /> giảng dạy, giáo viên cần đưa ra những ví dụ cụ thể để học sinh hình dung, hiểu  <br /> rõ cách làm. Vì vậy trong các giờ trả bài viết, sau khi nhận xét và hướng dẫn học  <br /> sinh chữa lỗi, tôi chọn những bài văn hay, đọc cho cả  lớp cùng nghe. Đọc xong,  <br /> tôi đặt ra một số câu hỏi để các em trả lời. <br />   Ví dụ: Bài làm của bạn hay  ở chỗ nào? Sáng tạo ở  chỗ  nào? Em học tập <br /> được những gì từ  bài làm của bạn?...Trả lời đúng các câu hỏi của giáo viên đặt  <br /> ra là học sinh đã học tập được chính bạn của mình.<br /> Ngoài ra trong quá trình dạy học, tôi tích lũy được rất nhiều những bài văn <br /> hay của học sinh trong các năm học trước, tôi đọc cho các em nghe rồi cùng các  <br /> em phân tích cái hay, cái cần học tập trong từng bài văn.<br /> Ngoài các biện pháp trên, tôi khuyến khích các em lập sổ  tay văn học và <br /> hướng dẫn các em cách sử dụng. Sổ tay văn học để ghi những câu văn hay, giàu  <br /> hình  ảnh, các câu văn sử  dụng các biện pháp nghệ  thuật đặc sắc… mà các em  <br /> đọc được trong sách báo, sách tham khảo, trong cuộc sống hàng ngày và trên các  <br /> phương tiện thông tin đại chúng. Cứ  như  vậy vốn từ  ngữ  của các em sẽ  ngày <br /> càng giàu lên. <br />     Tóm lại: Việc giúp các em tự đánh giá các bài văn của mình của bạn và không <br /> ngừng tích lũy vốn từ  sẽ  giúp các em học tốt hơn phân môn Tập làm văn nói <br /> chung và kiểu bài miêu tả người nói riêng.<br /> ­ Sử dụng các hình thức hoạt động của học sinh trong giờ học:<br /> Phân môn Tập làm văn là phân môn có tính tổng hợp, đòi hỏi học sinh phải <br /> bộc lộ cả năng lực trí tuệ  lẫn khả  năng cảm thụ, thái độ  cảm xúc của mình. Vì <br /> thế  đối với phân môn này yêu cầu phát huy tính tích cực, chủ  động, sáng tạo <br /> được đặt lên hàng đầu. <br /> Do đó, tôi vận dụng triệt  để  hình thức học tập  “Toa xe lửa”  tạo bầu <br /> không khí học tập sôi nổi nhằm kích thích tinh thần học tập, hướng dẫn cách đặt  <br /> câu, đoạn văn của các em, đặc biệt là những em tiếp thu chậm. Bên cạnh đó, tôi <br /> không quên nhận xét khuyến khích học sinh theo thông tư 22 của Bộ giáo dục để <br /> động viên tinh thần, tạo động lực, say mê, hứng thú học tập cho học sinh.<br /> <br /> Bùi Thị Thủ Lĩnh                                                            trang 8<br /> SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả <br /> người”.<br /> PHẦN 4. KẾT QUẢ:<br />      Sau một thời gian nghiên cứu đề  tài, áp dụng trực tiếp vào lớp 5/5 do tôi <br /> chủ nhiệm ở Trường Tiểu học Huỳnh Văn Đảnh , tôi nhận thấy các em bắt đầu <br /> có hứng thú và đam mê với phân môn Tập làm văn. Giờ học diễn ra nhẹ nhàng và  <br /> sinh động hơn. Các em đã chủ động, tự giác trong việc hình thành kiến thức. Vốn <br /> từ  ngữ  miêu tả  của các em ngày càng phong phú hơn cả  về  số  lượng lẫn chất <br /> lượng. Cách  sử dụng từ của các em chính xác hơn. Trong khi viết văn các em đã  <br /> biết cách sử dụng các biện pháp nghệ thuật như so sánh, nhân hóa, các từ láy, các <br /> điệp từ…<br />        Điều này đã được chứng minh qua bài kiểm tra viết ngày một nâng cao về <br /> chất lượng. <br />  Kết quả thu được ở các tiết củng cố kiến thức, qua các giai đoạn như sau: Giữa <br /> học kì 1; và tiết dạy chính khóa Học kì 1; Học kì 2.<br /> Số học <br /> Giai đoạn Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành<br /> sinh<br /> 30 Giữa học kì 1 0 = 0% 20 em = 66.6 % 10 em = 33.3 %<br /> 30 Học kì 1 8 em = 26,6 % 22 em = 73.3 % 0 em = 0 %<br /> 30 Học kì 2 10 em = 33.3 % 20 em = 66.6 % 0 em = 0 %<br />         Kết quả trên cho thấy những biện pháp tác động giáo dục mà đề tài nêu đã <br /> giúp bài làm của học sinh đầy đủ hơn về nội dung. Hơn nữa các em biết lược bỏ <br /> bớt những chi tiết không cần thiết, không đặc sắc. Cụ thể như sau:<br />        + Số học sinh hoàn thành tốt, các em viết bài ý mạch lạc, có dùng nhiều biện  <br /> pháp nghệ thuật nên câu văn miêu tả  giàu hình  ảnh. Vốn từ  miêu tả  của các em <br /> phong phú hơn, dùng từ chính xác hơn. Vì vậy giai đoạn giữa học kì 1 không có <br /> học sinh hoàn thành tốt, cuối học kì 1 đạt được 8 em, đến giữa học kì 2 đạt 10 <br /> em.<br />       + Số học sinh hoàn thành, các em viết bài hay hơn trước, diễn đạt ý rõ ràng  <br /> hơn, có sử dụng biện pháp so sánh khi miêu tả.<br />        + Số học sinh chưa hoàn thành giữa học kì 1 có 10 em, đến giai đoạn giữa  <br /> học kì 2 không có học sinh chưa hoàn thành. Bài viết của các em không còn lạc <br /> đề, không còn mắc lỗi chính tả  nữa. Mặc dù những em này viết văn ý chưa <br /> phong phú nhưng đã có nhiều tiến bộ hơn, biết đặt dấu chấm, phẩy đúng nên câu <br /> văn trọn ý nghĩa hơn, biết sắp xếp các ý miêu tả  rõ ràng hơn, bài viết thể  hiện <br /> đủ ba phần.  <br /> <br /> <br /> Bùi Thị Thủ Lĩnh                                                            trang 9<br /> SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả <br /> người”.<br /> Đặc biệt các em có một vốn từ ngữ miêu tả, biết dùng từ để so sánh, nhân <br /> hóa làm cho bài văn thêm sinh động hơn. <br /> Những biện pháp trên đã giúp bài làm của học sinh đầy đủ  hơn về  nội <br /> dung. Học sinh biết lược bỏ những chi tiết không cần thiết, không đặc sắc. Biết <br /> dùng từ tượng hình để cho bài văn thêm sinh động.<br /> Tóm lại, các biện pháp trên đã hình thành ở học sinh những kĩ năng cần <br /> thiết  khi làm văn tả người: Biết làm bài đảm bảo nội dung, nghệ thuật, giàu <br /> cảm xúc.<br /> PHẦN 5.  KẾT LUẬN:<br /> I. TÓM LƯỢC GIẢI PHÁP:<br /> Qua việc thực hiện đề  tài: “  Một số  kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5  <br /> học tốt kiểu bài tập làm văn tả  người” tôi nhận thấy rằng kết quả  thu được <br /> không phải có ngay trong một sớm một chiều mà nó là cả  một quá trình. Để có <br /> hiệu quả  cao thì cả  giáo viên và học sinh đều phải nỗ  lực phấn đấu các yêu cầu  <br /> sau:<br /> ­ Người giáo viên phải tổ chức cho học sinh nắm chắc yêu cầu đề bài, đưa  <br /> những tình huống có vấn đề một cách nhẹ nhàng, khơi dậy và kích thích để học  <br /> sinh chủ động một cách tích cực tham gia vào các hoạt động, học sinh tự tìm tòi, <br /> khám phá để lĩnh hội tri thức.<br />          ­ Khi tổ chức các hoạt động giáo viên phải tạo điều kiện cho tất cả  học  <br /> sinh tham gia quan sát, tìm ý, lập dàn bài chi tiết, giúp đỡ  học sinh sửa chữa kịp  <br /> thời những sai sót.<br />          ­ Giáo viên phải thường xuyên hướng dẫn học sinh ghi lại các nhận xét qua <br /> quá trình quan sát. Đồng thời dự giờ rút kinh nghiệm để tự đánh giá ưu ­ khuyết <br /> điểm của mình trong giảng dạy và học tập kinh nghiệm của đồng nghiệp để dạy <br /> tốt hơn.<br />          ­ Để hướng dẫn học sinh tích lũy vốn từ ngữ và chọn từ ngữ khi miêu tả. <br /> Giáo viên tự nghiên cứu, tự học để nâng cao chuyên môn nghiệp vụ sư phạm.<br />          ­ Luôn kiểm tra đánh giá kiến thức đạt được của học sinh. Nhận xét đánh <br /> giá thường xuyên vào các tiết củng cố  buổi chiều. Những bài viết có sử  dụng  <br /> nghệ thuật khi miêu tả. Cũng như cảm xúc của học sinh khi viết bài.<br />          ­ Giáo viên cần quan tâm đến mọi đối tượng học sinh trong giờ  học. Với  <br /> học sinh tiếp thu chậm thì chỉ  yêu cầu các em viết đúng, đủ. Với học sinh năng <br /> khiếu thì khuyến khích và hướng các em viết câu văn hay, bài văn sinh động. <br /> Ngoài ra, học sinh có thể tìm thêm sách tham khảo, báo, truyện để  đọc, điều đó <br /> rất bổ ích cho việc học văn của các em.<br /> <br /> Bùi Thị Thủ Lĩnh                                                            trang 10<br /> SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả <br /> người”.<br /> II. PHẠM VI ĐỐI TƯỢNG ÁP DỤNG:<br /> Tôi đã thường xuyên  áp dụng các biện pháp trên khi giảng dạy cho học  <br /> sinh lớp mình, đặc biệt quan tâm nhiều đến các em tiếp thu chậm để giúp các em <br /> theo kịp các bạn trong lớp đồng thời giúp các em viết được mọi bài văn miêu tả <br /> và cuối năm đã đạt hiệu quả cao. Tôi nghĩ rằng với những biện pháp này có thể <br /> áp dụng cho học sinh lớp 5 trường Tiểu học Huỳnh Văn Đảnh, các trường khác <br /> trong huyện nhà.<br /> Trên đây là một số  kinh nghiệm mà tôi đã nghiên cứu và vận dụng trong <br /> quá trình giảng dạy thực tế của lớp 5 mình chủ nhiệm. <br />                                                                                 Người viết<br /> <br /> <br /> <br />                                                                              <br />         Bùi Thị Thủ Lĩnh<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bùi Thị Thủ Lĩnh                                                            trang 11<br /> SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả <br /> người”.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PHỤ LỤC<br /> <br /> <br /> <br /> Phần 1: Thực trạng đề tài                             Trang 1<br /> Phần 2: Nội dung cần giải quyết                  Trang 1­ 2<br /> Phần 3: Biện pháp giải quyết                        Trang 2­ 8<br /> Phần 4: Kết quả Trang 8 ­ 9<br /> Phần 5: Kết luận Trang 9 ­ 10<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bùi Thị Thủ Lĩnh                                                            trang 12<br />