SKKN: Sử dụng bài tập tình huống để rèn luyện kỹ năng tư duy cho học sinh trong dạy học phần Sinh thái học, Sinh học lớp 12

                                               Phần I:  ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> I. LÍ DO CHON ĐỀ TÀI<br /> <br /> Trong quá trình dạy học hiện nay ”Dạy học tập trung vào người học” là một <br /> xu hướng, một trào lưu đang được đề  cập trong lí luận cũng như  thực tiễn giáo <br /> dục hiện nay ở nhà trường  Việt nam. Tuy nhiên trong thực tế việc vận dụng các <br /> phương pháp dạy học tích cực của nhiều giáo viên còn mang tính hình thức, hiệu <br /> quả còn chưa cao. Người giáo viên còn chú trọng cung cấp tri thức mà chưa chú ý <br /> đến dạy cách học cho học sinh, do đó chưa hình thành được các năng lực tư  duy  <br /> trong quá trình chiếm lĩnh và vận dụng tri thức.<br /> <br /> Để  khắc phục các mặt hạn chế  đó, trong dạy học hiện nay cần phải coi  <br /> trọng việc rèn luyện các kỹ năng cho học sinh đặc biệt lưu ý đến kỹ năng học tập <br /> là một trong những vấn đề cấp bách trong thời đại ngày nay.<br /> <br /> Mặt khác, trong nội dung chương trình Sinh học phổ thông phần Sinh thái học <br /> các kiến thức liên quan đến Sinh thái học lại nằm riêng biệt rất dễ  làm cho học  <br /> ́ ̉ ược sự  thống nhất về  các cấp độ  khác nhau của tổ  chức sống. Vì  <br /> sinh kho hiêu đ<br /> vậy, trong quá trình học tập nhất thiết các em phải thực hiện được các kỹ năng tư <br /> duy để thấy được những gì chung nhất từ đó nhìn nhận một cách đầy đủ,chính xác <br /> các đặc trưng cơ bản Sinh thái học<br /> Xuất phát từ những lí do trên tôi chọn đề  tài nghiên cứu: “  Sử  dụng bài tập  <br /> tình huống để rèn luyện kỹ năng tư duy cho học sinh trong dạy học phần Sinh  <br /> thái học, Sinh học lớp 12” nhằm góp phần đổi mới phương pháp dạy học, nâng <br /> cao chất lượng và hiệu quả dạy học hiện nay ở phổ thông.<br /> II. MỤC ĐÍCH, ĐỐI TƯỢNG, NHIỆM VỤ, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 1. Mục đích nghiên cứu<br />   Thiết kế  và sử  dụng một số  tình huống trong phần Sinh thái học sinh học 12,  <br /> THPT để rèn luyện kỹ năng nhận thức cho học sinh.<br /> 2. Đối tượng nghiên cứu<br /> Đối tượng: Các tình huống và phương pháp sử dụng chúng để rèn luyện một <br /> số kỹ năng nhận thức cho học sinh THPT.<br /> <br /> <br /> Page 1<br /> 3. Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> Thiết kế và sử dụng các tình huống nhằm rèn luyện một số kỹ năng nhận thức cho <br /> HS trong dạy học Sinh thái học, Sinh học 12, THPT.<br /> <br /> 4. Phương pháp nghiên cứu<br />     Nghiên cứu, tham khảo các tài liệu liên quan đến đề tài<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Page 2<br />  Phần II: NỘI DUNG<br /> 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN <br /> 1.1. Tình huống dạy học:<br /> ­ Xét về mặt khách quan, tình huống dạy học là tổ hợp những mối quan hệ xã hội  <br /> cụ  thể được hình thành trong quá trình dạy học, khi mà học sinh đã trở  thành chủ <br /> thể hoạt động  với đối tượng nhận thức trong môi trường dạy học nhằm đạt một  <br /> mục đích dạy học cụ thể. Xét về mặt chủ quan, tình huống dạy học chính là trạng  <br /> thái bên trong được sinh ra do sự tương tác giữa chủ thể với đối tượng nhận thức.<br /> ­ Tóm lại, bản chất của tình huống dạy học là đơn vị  cấu trúc của bài lên lớp,  <br /> chứa đựng mối liên hệ mục đích­ nội dung­ phương pháp theo chiều ngang tại một <br /> thời điểm nào đó với nội dung là một đơn vị kiến thức. <br /> 1.2. Phương pháp dạy học bằng tình huống:<br /> ­ Định nghĩa:   Phương pháp dạy học bằng tình huống là phương pháp mà GV tổ <br /> chức cho HS xem xét, phân tích, nghiên cứu, thảo luận để  tìm ra các phương án  <br /> giải quyết cho các tình huống, qua đó mà đạt được mục tiêu bài học đặt ra.<br /> ­ Ưu điểm: Phương pháp dạy học bằng tình huống có thể  phát huy tính dân chủ, <br /> năng động và tập thê để đạt được mục đích dạy học.<br /> TẬP THỂ<br /> <br /> + Làm việc theo nhóm<br /> + Thông tin qua lại<br /> + Trao đổi ý tưởng<br /> + Sự bình dẳng mọi người <br /> tham gia NĂNG  ĐỘNG<br /> + Trao đổi ý tưởng<br /> Không nghe, tiếp thu một cách thụ động<br /> DÂN CHỦ<br /> <br /> <br /> ­  Nhược điểm: Đòi hỏi GV phải đầu tư  nhiều công sức để  thiết kế  tình huống, <br /> hạn chế về thời gian cho mỗi tiết học nên rất khó sử dụng các tình huống<br /> 1.3. Một số kỹ năng nhận thức:<br /> ­ Định nghĩa: Là khả năng vận dụng những tri thức thu nhận được trong một lĩnh <br /> vực nào đó vào thực tiễn. Kỹ  năng đạt tới mức hết sức thành thạo, khéo léo trở <br /> thành  kỹ xảo.<br /> ­ Một số kỹ năng nhận thức:<br /> + Kỹ năng phân tích tổng hợp<br /> <br /> <br /> Page 3<br /> + Kỹ năng so sánh<br /> + Kỹ năng khái quát hóa<br /> ­ Qui trình thiết kế tình huống để rèn luyện một kỹ năng nhận thức cho HS  <br /> trong dạy học Sinh học<br /> Xác định kỹ năng nhận thức của HS<br /> <br />                                                                         Nghiên cứu<br /> <br /> <br /> Nghiên cứu thực tiễn( bài kiểm tra, phát biểu trả lời <br /> của HS trong các giờ học)<br /> <br />                                                                         Xử lý sư phạm <br /> <br /> <br /> Xây dựng hệ thống tình huống rèn luyện một số kỹ <br /> năng nhận thức của HS<br /> <br /> Dạy học<br /> <br /> <br /> Rèn luyện một số kỹ năng nhận thức của HS bằng việc <br /> tổ chức giải quyết tình huống<br />                                                                            <br />                               Kết quả<br /> <br /> <br /> Hình thành ở HS một số kỹ năng cơ bản của hoạt động <br /> nhận thức<br /> <br /> Kỹ thuật thiết kế tình huống phải đảm bảo các yêu cầu sau:<br /> + Chọn nguồn thiết kế tình huống phải từ sản phẩm của HS<br /> + Chọn được các tình huống mà ở đó có thể rèn luyện được một số kỹ năng nhận <br /> thức cơ bản của HS<br /> + Hình thức diễn đạt tình huống phải phù hợp <br /> + Biến đổi linh hoạt mức độ khó khăn của từng tình huống cho phù hợp với từng  <br /> đối tượng HS bằng cách thêm, bớt dữ kiện để  làm tăng hay giảm độ  khó của tình  <br /> huống.<br /> <br /> <br /> Page 4<br /> 2. HỆ  THỐNG CÁC TÌNH HUỐNG RÈN LUYỆN CÁC KỸ  NĂNG NHẬN  <br /> THỨC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC SINH THÁI HỌC, SINH HỌC <br /> 12  CHƯƠNG TRÌNH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG<br /> 2.1. Các tình huống dạy học<br /> 2.1.1.  Kỹ năng phân tích tổng hợp<br />  Tình huống    1 : <br />  Một bể nuôi cá cảnh có chứa nước cất, cho vào đấy một lượng muối dinh dưỡng  <br /> (N,P,K) vừa đủ, bể  nuôi một số  loài tảo đơn bào, một số  giáp xác chân chèo, vài <br /> cặp cá bảy màu và mấy con  ốc làm vệ  sinh. Trong đó, giáp xác chân chèo vừa ăn  <br /> tảo, vừa làm mồi cho cá bảy màu, còn ốc dọn sạch các bã thải trong bể nuôi.<br /> a. Hãy vẽ lưới thức ăn trong bể nuôi.<br /> b. Sau một thời gian nuôi, giáp xác không sinh sản lại bị  cá ăn hết. Do vậy, <br /> cá bị chết vì đói và bắt đầu thối. Người ta đành vớt cá và ốc ra khỏi bể.<br /> Có ý kiến cho rằng bể  nuôi sau khi loại bỏ  cá và  ốc không còn là một hệ <br /> sinh thái nữa. Theo em ý trên đúng hay sai? Tại sao?<br /> (Để củng cố, ôn tập phần hệ sinh thái ­ SH).<br />  Tình huống  2<br />    :  <br /> Có một lưới thức ăn như hình vẽ.  Giả sử nguồn thức ăn ban đầu bị nhiễm DDT. <br />    Theo em động vật nào có khả  năng bị  nhiễm DDT nặng nhất ? Tại sao?  <br /> H<br /> <br /> G<br /> E<br /> D F<br /> <br /> B C<br /> <br /> A<br /> <br /> (Để ôn tập phần lưới thức ăn).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Page 5<br /> Tình huống 3:  <br /> Tình huống củng cố, ôn tập phần hệ sinh thái. Có một chuỗi thức ăn đầm nước : <br /> Có 2 ý kiến khác nhau về hình dạng của hình tháp sinh khối của chuỗi thức ăn này:<br />   Bói cá Bói cá<br /> Cá rô Cá rô<br /> Tôm Tôm<br /> Động vật  Động vật <br />   ổc v<br /> Thnự i ật nổi nổTh<br /> i ực vật nổi<br /> <br />                 Em hãy cho biết ý kiến của mình về 2 dạng hình tháp trên.<br /> Tình huống 4: <br />  Có một bạn cho rằng 2 trường hợp sau đều là hiện tượng khống chế sinh học:<br /> + Bọ mía Cóc<br />  <br /> Số lượng cóc phụ thuộc vào số lượng bọ mía.<br /> + Cây Lantana Sâu<br /> Chim ăn quả<br /> <br /> Sâu hại tiêu diệt cây Lantana làm cho chim ăn quả cây Lantana cũng bị ảnh hưởng. <br /> Số chim phụ thuộc vào  sâu. Theo em như vậy có đúng không? Tại sao?<br /> (Để củng  cố hay ôn tập về hiện tượng khống chế sinh học ).<br /> 2.1.2. Kỹ năng so sánh<br />  Tình huống     1 : Có ý kiến cho rằng có thể   sử dụng 2 sơ đồ  sau để  biểu thị  quần  <br /> X<br /> thể<br /> + X : Cá thể.<br /> X X<br /> MÔI TRƯỜNG + Mũi tên 2 chiều chỉ sự tương tác. <br /> Sơ đồ 1      + Mũi tên nét liền: biểu hiện sự <br /> thích  nghi  của  nhóm  cá  thẻ  cùng <br /> X<br /> loài.<br />   +  Mũi  tên  nét  đứt:  biểu  hiện  sự   <br /> X X<br /> MÔI TRƯỜNG chưa  thích  nghi  của  nhóm  cá  thẻ <br /> cùng loài.<br />       Sơ đồ 2<br /> <br /> <br /> Page 6<br />  a/ Hãy so sánh 2 sơ đồ và nhận xét ý kiến trên. <br /> b/ Hãy xác định sơ đồ nào là quần thể? Vì sao? Từ đó em hãy cho biết quần  <br /> thể sinh vật là gì ? (Để giảng dạy khái niệm quần thể ).<br />  Tình huống    2 :  <br /> Có ý kiến cho rằng: “ Có thể gọi động vật là sinh vật phân huỷ”. Theo em ý kiến <br /> này như thế nào? <br /> Em hãy cho biết vai trò cơ bản của chúng  khác với vi sinh vật hoại sinh như thế <br /> nào?  (Để củng cố, ôn tập phần hệ sinh thái).<br /> 2.1.3.  Kỹ năng khái quát hóa<br /> Tình huống 1:  Có một bạn khái quát quá trình diễn thế sinh thái bằng một sơ đồ <br /> nhưng đang còn thiếu một số  điểm ( chiều mũi tên, các chổ  trống). Em hãy giúp <br /> bạn hoàn chỉnh sơ đồ đó. Quần xã A Môi trường A<br />       Biến đổi<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> (Để giảng dạy, củng cố hay ôn tập phần diễn thế sinh thái)<br /> Tình huống 2:   Một b<br /> (7)ạn học sinh khi khái quát c<br /> Điều chỉnh ơ  chế  điều hòa số  lượng cá thể <br /> của quần thể bằng sơ đồ  nhưng chư(2)<br /> a hoàn thiện. Em hãy giúp b<br /> (3) ạn đó hoàn thành <br /> (1)<br /> sơ đồ qua đó làm sáng tỏ cơ chế điều hoà số lượng cá thể của quần thể<br /> <br /> Số lượng cá thể  Số lượng cá thể <br /> của quần thể ở    của quần thể ở   <br />        mức chuẩn         mức chuẩn <br /> (I) (II)<br /> <br /> (4) (6)<br /> (5)<br /> (8) Điều chỉnh Page 7<br />                      <br />                    <br /> ( Để giảng dạy, củng cố hay ôn tập phần cơ chế điều hòa mật độ)<br /> 2.2 Quy trình sử  dụng tình huống để  rèn luyện một số  kỹ  năng nhận thức  <br /> cho học sinh trong dạy­học sinh học ở trường trung học phổ thông<br /> .2.2.1 Quy trình chung:<br /> <br /> Giới thiệu tình huống<br /> <br /> <br /> Học sinh tự lực làm việc<br /> <br /> <br /> Thảo luận toàn lớp<br /> <br />           <br /> Kết luận, chính xác hoá kiến thức, xác định <br /> hướng giải quyết hợp lý,  học sinh tự hoàn <br /> thiện kỹ năng nhận thức<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Các ý kiến của người tham gia đầu tiên<br /> Diễn biến xử lý tình huống được mô tả trong sơ đồ sau:<br /> <br />    Các ý kiến mới Các ý niệm xuất hiện<br /> <br /> <br /> <br /> Các lập luận Các lập luận chống <br /> lại<br /> Những vấn đề được hình thành<br /> <br /> Loại bỏ một số ý  Thoả hiệp các mâu thuẫn trên <br /> kiến một<br /> không phù hợp<br /> Hướng tới kết luận, giải pháp số mục tiêu Page 8<br /> .        <br /> <br /> <br /> <br /> <br />                                                                                               <br /> .2.2.2. Một số quy trình cụ thể:<br /> Tình huống sử dụng giảng dạy khái niệm quần thể <br /> .Bước 1: Giới thiệu tình huống. <br /> Có ý kiến cho rằng có thể  sử dụng 2 sơ đồ sau để biểu thị quần thể:<br /> <br /> X<br /> + X : Cá thể.<br /> X X<br /> MÔI TRƯỜNG + Mũi tên 2 chiều chỉ sự tương tác. <br />      + Mũi tên nét liền: biểu hiện sự <br /> Sơ đồ 1<br /> thích  nghi  của  nhóm  cá  thẻ  cùng <br /> X loài.<br />   +  Mũi  tên  nét  đứt:  biểu  hiện  sự   <br /> X X<br /> MÔI TRƯỜNG chưa  thích  nghi  của  nhóm  cá  thẻ <br /> cùng loài.<br />       Sơ đồ 2<br /> <br /> <br /> <br /> <br />  a) Hãy so sánh 2 sơ đồ và nhận xét ý kiến trên. <br />  b) Hãy xác định sơ đồ nào là quần thể? Vì sao? Từ đó em hãy cho biết quần  <br /> thể sinh vật là gì?<br /> Bước2: Học sinh tự lực giải quyết.<br /> Bước 3: Tổ chức thảo luận cả lớp.<br /> <br /> <br /> Page 9<br />  Khi so sánh học sinh phải nêu được điểm giống, khác nhau của 2 sơ đồ trên <br /> về cả dấu hiệu bên ngoài và dấu hiệu bản chất.<br /> Giáo viên có thể đưa thêm một số câu hỏi gợi ý:<br /> + Một chậu cá chép hàng chục con, đàn gà nuôi trong gia đình có phải là  <br /> quần thể không?<br /> + Hàng vạn con kiến trong tổ có phải là quần thể không?<br /> + Muốn nhận biết một quần thể cần căn cứ vào các dấu hiệu bản chất nào?<br /> Bước 4: Giáo viên kết luận.<br /> * Giống nhau:<br /> ­ Bao gồm các thể cùng loài.<br /> ­ Các cá thể cùng sinh sống trong một khoảng không gian xác định, vào một <br /> thời điểm nhất định.<br /> * Khác nhau:<br /> ­ Sơ đồ 1: Các cá thể đã thiết lập được mối quan hệ với nhau, có sự thích<br /> nghi với môi trường.<br /> ­ Sơ  đồ  2: Các cá thể  chưa thiết lập được mối quan hệ  với nhau, nhóm cá  <br /> thể <br /> cùng loài chưa có  sự thích nghi với môi trường.<br /> Trong 2 sơ đồ trên chỉ có sơ đồ 1 biểu thị quần thể .<br />           Khái niệm quần thể: Quần thể là tập hợp một nhóm cá thể cùng loài, cùng <br /> sinh sống trong một không gian xác định (sinh cảnh), vào một thời điểm nhất định, <br /> nhờ chọn lọc tự nhiên mà giữa chúng thiết lập được mối quan hệ với nhau và với <br /> môi trường sống, hình thành những dấu hiệu đặc trưng ổn định.<br /> Học sinh nghiên cứu phần giải quyết tình huống của giáo viên, đối chiếu với cách  <br /> so sánh của bản thân. Phân tích điểm đạt, điểm chưa đạt, hoàn thiện kỹ năng .<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Page 10<br /> Tình huống sử  dụng giảng dạy cơ  chế điều hòa số  lượng cá thể  của quần <br /> thể <br /> <br /> Bước 1: Giới thiệu tình huống<br /> <br /> Một bạn học sinh khi khái quát cơ  chế  điều hòa số  lượng cá thể  của quần thể <br /> bằng sơ đồ  nhưng chưa hoàn thiện. Em hãy giúp bạn đó hoàn thành sơ  đồ  qua đó  <br /> làm sáng tỏ cơ chế điều hoà số lượng cá thể của quần thể<br /> <br /> (7) Điều chỉnh<br /> (2)<br /> (3)<br /> (1)<br /> <br /> Số lượng cá thể  Số lượng cá thể <br /> của quần thể ở      của quần thể ở     <br />      mức chuẩn (I)      mức chuẩn (II)<br /> <br /> (4) (6)<br /> (5)<br />                       (8) Điều chỉnh<br /> <br />                    <br /> Bước 2: Học sinh tự lực làm việc.<br /> <br /> Với tình huống này giáo viên có thể cho học sinh thảo luận theo từng nhóm 5­7 em.<br /> Bước 3: Tổ chức thảo luận toàn lớp.<br /> <br /> Bước 4: Giáo viên kết luận.              <br /> <br /> (1)Quần thể tăng số lượng quá chuẩn do thức ăn, nơi ở, các điều kiện sinh thái phù  <br /> hợp.<br /> (2) Quần thể điều chỉnh để giảm số lượng bằng cách:<br /> ­ Tăng khả năng cạnh tranh.<br /> ­ Giảm tỉ lệ sinh, tăng tỉ lệ chết<br /> ­ Tăng khă năng phát tán.<br /> <br /> <br /> <br /> Page 11<br /> (3) Quần thể giảm số lượng về mức chuẩn II.<br /> (4) Quần thể giảm số lượng dưới mức chuẩn do khả năng cạnh tranh tăng, thiếu <br /> thức ăn, dịch bệnh, thiếu chỗ ở, các điều kiện sinh thái bất lợi.<br /> (5) Quần thể điều chỉnh để tăng số lượng cá thể:<br /> ­ Tăng cường quan hệ hỗ trợ.<br /> ­ Tăng tỉ lệ sinh, giảm tỉ lệ chết.<br /> (6) Quần thể tăng số lượng về mức chuẩn.<br /> (7) Quần thể tăng rất nhanh do tác động của con người ( bảo vệ  nơi  ở, tạo điều <br /> kiện sinh thái thích hợp, chăm sóc...)<br /> (8) Quần thể giảm rất nhanh do tác động của con người (đánh bắt, khai thác bừa <br /> bãi, gây ô nhiễm môi trường sống...)<br /> Học sinh nghiên cứu phần giải quyết tình huống của giáo viên, đối chiếu với cách  <br /> suy luận của bản thân. Phân tích điểm đạt, điểm chưa đạt, hoàn thiện kỹ năng suy  <br /> luận.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 3. KẾT QUẢ:<br /> Qua thực tế giảng dạy Sinh thái học nhiều năm và trao đổi trực tiếp với một  <br /> số thế hệ HS lớp 12, tôi thấy kết quả của viêc sử dụng bài tập tình huống vào dạy <br /> học  phần Sinh thái học như sau:<br /> Lớp Tổng số Kết quả kiểm tra chất lượng học tập của học sinh<br /> Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém<br /> Học sinh<br /> 12B1 36 4 7 23 2 0<br /> 12B2 37 1 4 27 5 0<br /> ( Lớp 12B1 có sử  dụng Bài tập tình huống để  dạy, Lớp 12B2 không sử  dụng Bài  <br /> tập tình huống )<br /> <br /> <br /> <br /> Page 12<br />  ­ Bài giảng ở các lớp có sử dụng bài tập tình huống vào giảng dạy kiến thức  <br /> Sinh thái học, Sinh học lớp 12, THPT đã đặt HS vào tình thế  phải tư  duy nên lôi <br /> cuốn được đa số HS.<br /> ­  Ở  các lớp có sử  dụng bài tập tình huống vào dạy học được tổ  chức dưới <br /> dạng hoạt động nhóm tạo không khí học tập sôi nổi. HS tích cực tham gia thảo <br /> luận, trao đổi phương hướng giải và kết quả dưới sự hướng dẫn của GV<br /> ­ Các câu hỏi trong bài kiểm tra đòi hỏi phải sử  dụng các kĩ năng tư  duy (so <br /> sánh, phân tích, tổng hợp, khái quát...) thì HS  ở  nhóm lớp có sử  dụng bài tập tình <br /> huống có tỉ lệ trả lời đúng hơn. Chứng tỏ, kiến thức HS có được rất vững chắc và  <br /> kĩ năng tư duy cũng được cải thiện khi sử dụng bài tập tình huống vào giảng dạy  <br /> học<br /> ­ Các lớp có chất lượng học tập càng cao thì hiệu quả   vận dụng bài tập tình <br /> huống vào dạy học càng cao. Ở các lớp có chất lượng học tập của HS cao, không <br /> khí học tập sôi nổi hơn, tỉ lệ HS tìm ra hướng tư duy đúng trong khoảng thời gian <br /> GV đưa ra nhiều hơn, tỉ lệ đạt điểm khá giỏi trong các bài kiểm tra cao hơn.<br /> Tóm lại, sử  dụng bài tập tình huống vào giảng dạy kiến thức Sinh thái học,  <br /> Sinh học lớp 12, THPT là có tính khả thi, bước đầu đã đem lại hiệu quả trong việc <br /> tích cực hoá hoạt động nhận thức, tăng khả  năng suy luận, kĩ năng giải toán sinh  <br /> học, tạo hứng thú học tập cho HS, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học  ở <br /> trường phổ thông.<br /> <br /> <br /> PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ<br /> <br /> 1. Kết luận <br /> 1.1. Trên cơ  sở  vận dụng quy trình phương pháp sử  dụng bài tập tình huống vào <br /> giảng dạy kiến thức Sinh thái học Sinh học lớp 12, THPT, bản thân tôi đã thiết kế <br /> và lựa chọn được 7 nội dung giảng dạy kiến thức Sinh thái học, Sinh học lớp 12, <br /> THPT.<br /> <br /> <br /> Page 13<br /> 1.2. Kết quả  dạy học đã cho thấy hiệu quả  và tính khả  thi của việc sử  dụng bài <br /> tập tình huống vào giảng dạy kiến thức Sinh thái học, Sinh học lớp 12, THPT <br /> 2. Kiến nghị <br /> 2.1. Việc sử  dụng bài tập tình huống vào giảng dạy kiến thức Sinh thái học Sinh  <br /> học lớp 12, THPT trong quá trình lên lớp còn mới mẻ  đối với GV và HS. Vì thế, <br /> cần có sự nghiên cứu và tập huấn đầy đủ cho GV để   họ có thể áp dụng vào dạy  <br /> học, phát huy tối đa những ưu điểm mà nó mang lại. <br /> 2.2. Vai trò tích cực của việc sử dụng bài tập tình huống vào giảng dạy kiến thức  <br /> Sinh thái học Sinh học lớp 12, THPT đã được thực tiễn chứng minh là hiệu quả. <br /> Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả mà công cụ này đem lại cần phải nghiên cứu sâu <br /> hơn khi vận dụng các bài tập tình huống vào giảng dạy kiến thức sinh thái học <br /> Sinh học lớp 12, THPT       <br /> 2.3.  Trong khuôn khổ  của đề  tài, tôi chỉ  mới thiết kế  một số  bài tập tình huống  <br /> thuộc nội dung kiến thức Sinh thái học Sinh học lớp 12 bên cạnh các bài tập tình <br /> huống sưu tầm được. Trên cơ sở đó cần triển khai, ứng dụng các phần kiến thức  <br /> Sinh thái học khác để góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở trường phổ thông.<br /> Chpr«ng, th¸ng 03 n¨m 2015<br /> <br /> Ngêi viÕt<br /> <br /> <br /> <br /> TrÇn V¨n §iÖn<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO.<br /> 1. Hà Lệ  Chi (2004), Sử  dụng tình huống để  rèn luyện một số  kĩ năng nhận thức  <br /> cho học sinh trong dạy – học Sinh học  ở  trường trung học phổ thông, Luận văn <br /> thạc sĩ giáo dục học, trường ĐHSP, Đại học Huế. <br /> <br /> Page 14<br /> 2. Phan Đức Duy, Hoàng Trọng Phán (2010) Sử dụng hiệu quả sách giáo khoa theo  <br /> chuẩn kiến thức kĩ năng môn Sinh học (Tài liệu bồi dưỡng và nâng cao năng lực <br /> cho giáo viên cốt cán các tỉnh Quảng Bình, Quảng Ngãi, Kon Tum, Gia Lai, Đăk <br /> Lăk, Đăk Nông), Trung tâm nghiên cứu giáo dục và bồi dưỡng giáo viên, Huế. <br /> 3. Vũ Cao Đàm (1999), Phương pháp luận nghiên cứu khoa học, NXB Khoa học và <br /> Kỹ thuật, Hà Nội. <br /> 5. Hoàng Thị  Hòa (2010), Rèn luyện kĩ năng suy luận trong bồi dưỡng học sinh  <br /> giỏi phần DTH bậc trung học phổ  thông, Luận văn thạc sĩ giáo dục học , trường <br /> ĐHSP, Đại học Huế.<br /> 7. Vũ Văn Vụ ( Tổng chủ biên), Nguyễn Như Hiền, Vũ Đức Lưu (đồng chủ biên),  <br /> Trịnh Đình Đạt, Chu Văn Mẫn, Vũ Trung Tạng (2007), Sinh học 12 nâng cao, NXB <br /> Giáo dục, Hà Nội.<br /> 8.   Vũ   Văn   Vụ   (Tổng   chủ   biên),   Nguyễn   Như   Hiền,   Vũ   Đức   Lưu(   Đồng   chủ <br /> biên),Trịnh   Đình   Đạt,   Chu   Văn   Mẫn,   Phạm   Lê   Phương   Nga,   Vũ   Trung   Tạng <br /> (2008), Sách giáo viên sinh học 12 nâng cao, NXB giáo dục Hà Nội.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Page 15<br />  MỤC LỤC<br />                                                                                                                             Trang<br /> PHẦN I: MỞ ĐẦU………………………………………………………………..1<br /> 1. Lí do chọn đề tài………………………………………………………………...1<br /> 2. Mục đích nghiên cứu…………………………………………………………....1<br /> 3. Đối tượng nghiên cứu…………………………………………………………...2<br /> 4. Nhiệm vụ nghiên cứu………………………………………………………........2<br /> PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU…………………………………………....3<br /> 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN………………………………………………………………..3<br /> 1.1. Tình huống dạy học………………………………………………...............3<br /> 1.2. Phương pháp dạy học bằng tình huống…………………………………….3<br /> 1.3. Một số kỹ năng nhận thức………………………………………………….3<br /> 2. HỆ THỐNG CÁC TÌNH HUỐNG RÈN LUYỆN KỸ NĂNG NHẬN THỨC <br /> CHO HS TRONG DẠY HỌC PHẦN SINH THÁI HỌC, SINH HỌC 12, THPT<br /> …………………………………..........................................................................5<br /> 2.1. Các tình huống dạy học……………………………………………………5<br /> 2.1.1. Kỹ năng phân tích tổng hợp...……………………………………………5<br /> 2.1.2. Kỹ năng so sánh………………………………………………………….6<br /> 2.1.3. Kỹ năng khái quát hóa………………...…………………………………6<br /> 2.2. Qui trình sử dụng tình huống………………………………………………7<br /> 2.2.1. Qui trình chung…………………………………………………………..8<br /> 2.2.2. Qui trình cụ thể…………………………………………………………..9<br /> 3. KẾT QUẢ…………………………………………………………………12<br /> PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ<br /> 1. Kết luận……………………………………………………………………..13<br /> 2. Kiến nghị……………………………………………………………………13<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………………………….14<br /> MỤC LỤC……………………………………………………………………..15 <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Page 16<br />