SKKN: Sử dụng phương pháp dạy học khám phá nhằm lồng ghép kiến thức giáo dục giới tính trong tiết 50 - bài 47 sách giáo khoa Sinh học 11 nâng cao: Điều khiển sinh sản ở động vật - mục II: Sinh đẻ có kế hoạch ở người

Chia sẻ: Lê Thị Diễm Hương | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

210
lượt xem 30
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trước đây, chúng ta áp dụng phương pháp dạy học vấn đề, trong đó lấy giáo viên là trung tâm truyền đạt lại kiến thức cho Học sinh, do đó Học sinh học tập một cách thụ động, thiếu sáng tạo dẫn đến hiệu quả giảng dạy không cao. Hiện nay, công tác đổi mới phương pháp dạy học đang vận dung phương pháp dạy học khám phá, lấy học sinh làm trung tâm, giáo viên giữ vai trò tổ chức, giám sát, định hướng các hoạt động của học sinh nhằm giúp các em tìm hiểu và lĩnh hội các kiến thức mới. Mời quý thầy cô tham khảo sáng kiến “Sử dụng phương pháp dạy học khám phá nhằm lồng ghép kiến thức giáo dục giới tính trong tiết 50 - bài 47 sách giáo khoa Sinh học 11 nâng cao: Điều khiển sinh sản ở động vật - mục II: Sinh đẻ có kế hoạch ở người”.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: SKKN: Sử dụng phương pháp dạy học khám phá nhằm lồng ghép kiến thức giáo dục giới tính trong tiết 50 - bài 47 sách giáo khoa Sinh học 11 nâng cao: Điều khiển sinh sản ở động vật - mục II: Sinh đẻ có kế hoạch ở người

Sở GDĐT Hà Tĩnh --------µ-------- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC KHÁM PHÁ NHẰM LỒNG GHÉP KIẾN THỨC VỀ GIÁO DỤC GIỚI TÍNH VÀO NỘI DUNG TIẾT 50 - BÀI 47 SÁCH GIÁO KHOA SINH 11 CƠ BẢN: “ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT - MỤC II: SINH ĐẺ CÓ KẾ HOẠCH Ở NGƯỜI” Hà Tĩnh, Tháng 11 năm 2009
A. Đặt vấn đề. Hiện nay, trong chương trình đào tạo của Việt Nam, vấn đề giáo dục giới tính cho học sinh chưa được quan tâm đúng mức. Chưa hề có môn giáo dục giới tính được đưa vào nội dung giảng dạy. Vấn đề này được lồng ghép vào một số nội dung trong môn sinh học hay một số bài trong môn Giáo dụng công dân, địa lí. Tuy nhiên, những nội dung đó vẫn còn chung chung, chưa đáp ứng được nhu cầu hiểu biết và sự cần thiết phải nắm vững các kiến thức về giới tính của các em học sinh. Thái độ của các em khi nói đến những vấn đề liên quan đến giới tính còn khá dè dặt, các em chưa hề mạnh dạn trong quá trình tìm hiểu hay tiếp thu những kiến thức đó. Trong khi có khoảng 96,1% các em học sinh khi được hỏi đều cho rằng cần được trang bị đầy đủ các kiến thức về tâm - sinh lí và giao tiếp ứng xử ngay trong giai đoạn THPT. Bên cạnh đó, đội ngũ giáo viên chuyên trách về những vấn đề này hầu như chưa trường nào có. Các hoạt động giáo dục của nhà trường chỉ dùng lại ở một số buổi nói chuyện với các chuyên gia về một số vấn đề sức khoẻ giới tính, phòng chống HIV/AIDS...Các giáo viên giảng dạy các bộ môn khi đề cập đến việc dạy các kiến thức về giới tính cho các em, một số người còn nói rằng: Giáo viên nói ra những vấn đề đó còn cảm thấy ngượng nữa là các em học sinh. Hậu quả của sự thiếu hiểu biết về giới tính không phải ai khác mà chính các em phải chịu. Theo bệnh viện phụ sản Từ Dũ Hà Nội: Số sản phụ chưa đến tuổi 18 đến khám phá thai ngày càng tăng. Năm 2003 gấp 2 lần năm 2001, Riêng những tháng đầu năm 2009, trung bình mỗi tháng có hơn 40 ca. Cũng theo báo cáo, đây chỉ là số nổi, thực tế còn nhiều hơn vì các em không khai đúng tuổi hay không dám đến bệnh viện để xử lí. Hậu quả của sự thiếu hiểu biết về kiến thức giới tính làm các em dễ mang thai ngoài ý muốn, dễ mắc một số bệnh như: Lậu, Giang mai, sùi mào gà, AIDS. Xã hội hiện nay có nhiều quan điểm khác nhau về vấn đề nên hay không nên đưa chương trình giáo dục sức khoẻ giới tính vào chương trình giáo dục PTTH. Có ý kiến cho rằng: không nên vẽ đường cho hươu chạy, ý khác lại cho rằng: Thà vẽ đường cho hươu chạy còn hơn để con em chúng ta lao xuống vực. Vấn đề lớn được đặt ra ở đây là làm thế nào để lấp lỗ hổng trong công tác giáo dục giới tính cho các em đang ở giai đoạn vị thành niên. Theo ý kiến của cá nhân tôi, việc cần thiết phải trang bị cho các em các kiến thức về vấn đề giới tính là không cần phải bàn cãi. Với vai trò là một giáo viên dạy môn sinh học THPT, tôi thấy có một số nội dung trong chương trình SGK có đề cập đến một số vấn đề về dạng kiến thức GDGT. Nếu GV biết cách triển khai tốt, khai thác bổ sung thêm một số vấn đề thì sẽ trở thành một bài dạy về giáo dục giới tính rất tốt cho các em. Trước đây, chúng ta áp dụng phương pháp dạy học vấn đề, trong đó lấy giáo viên là trung tâm truyền đạt lại kiến thức cho Học sinh, do đó Học sinh học tập một cách thụ động, thiếu sáng tạo dẫn đến hiệu quả giảng dạy không cao. Hiện nay, công tác đổi mới phương pháp dạy học đang vận dung phương pháp dạy học khám phá, lấy học sinh làm trung tâm, giáo viên giữ vai trò tổ chức, giám sát, định hướng các hoạt động của học sinh nhằm giúp các em tìm hiểu và lĩnh hội các kiến thức mới.
Qua thực tế giảng dạy môn sinh học lớp 11 tại trường THPT Bán công Thạch Hà, tôi xin đưa ra một kinh nghiệm nhỏ trong vấn đề: Sử dụng phương pháp dạy học khám phá nhằm lồng ghép kiến thức giáo dục giới tính trong tiết 50 - bài 47 sách giáo khoa sinh học 11 nâng cao: Điều khiển sinh sản ở động vật - mục II: Sinh đẻ có kế hoạch ở người.. B. Nội dung. Hoạt động II. Tìm hiểu công tác sinh đẻ có kế hoạch ở người.( 30 phút) I. Mục tiêu. Qua hoạt động, học sinh cần: - Nêu được sinh đẻ có kế hoạch là gì và giải thích được vì sao phải sinh đẻ có kế hoạch. - Nêu và trình bày cơ chế tác dụng của một số phương pháp tránh thai chủ yếu. II. Chuẩn bị phương tiện. - Giáo viên sưu tập hình ảnh, nội dung liên quan đến các vấn đề giới tính. Chuẩn bị kĩ và nắm vững giáo án trước khi lên lớp. - Phát câu hỏi thảo luận cho các nhóm trước 1 tuần cho các nhóm tự sưu tầm, chuẩn bị nội dung, tranh ảnh trước khi lên lớp. III. Phương pháp giảng dạy. - Vấn đáp tìm tòi. - Hoạt động nhóm. - Thuyết trình. IV. Trọng tâm kiến thức. - Cơ chế tác dụng của một số phương pháp tránh thai chủ yếu. V. Tiến trình giảng dạy. Khi gặp những trục trặc về những vấn đề tế nhị, khó nói liên quan đến giới tính, các em sẽ hỏi ai? Cha mẹ ư? Chuyện không thể có, cha mẹ mắng cho mà coi. Hay đến các Bác sỹ để được tư vấn? Đó không phải là thói quen của các em. Chính vì không dám hỏi ai nên kiến thức về giới tính của các em hầu như không có, dẫn đến nhiều trường hợp đáng tiếc xãy ra như có thai ngoài ý muốn, nạo phá thai, lây nhiễm một số bệnh liên quan đến đường tình dục. Vậy tại sao các em không tự mình tìm hiểu, khám phá những kiến thức cơ bản về giới tính để trang bị cho mình những hiểu biết để không gặp phải hay lúng túng khi gặp những chuyện như vậy.
Hoạt động của Giáo viên và Học sinh Nội dung bài học II. sinh đẻ có kế hoạch ở người. - GV: Việt Nam là một trong số các quốc gia có quy mô dân số cao nhất thế giới. Năm 2007, dân số Việt Nam khoảng 84 triệu người, đứng thứ 13 trên thế giới.Dân số tăng nhanh và quy mô dân số lớn đã và đang gây ra đã và đang gây ra những áp lực rất lớn đến nhiều mặt của cuộc sống như nhà ở, cấp nước, giáo dục, y tế, nhà ở, môi trường, tài nguyên. 1. Sinh đẻ có kế hoạch là gì. - ?: Làm thế nào để hạn chế tốc độ gia tăng Dân số? Khái niệm: Sinh đẻ có kế hoạch là điều - HS: Phải thực hiện công tác sinh đẻ có kế chỉnh về số con, thời điểm sinh con và hoạch. khoảng cách sinh con sao cho phù hợp với - ?: Sinh đẻ có kế hoạch là gì? việc nâng cao chất lượng cuộc sống của mỗi - HS: Nêu khái niệm (như phần nội dung). cá nhân, gia đình và xã hội. - ?: Hiện nay, nước ta đang vận động mỗi cặp vợ chồng nên sinh bao nhiêu con? Giới hạn tuổi nào thì không nên sinh con? Khoảng cách giữa hai lần sinh là bao nhiêu năm? - HS: + Mỗi cặp vợ chồng chỉ nên sinh tối đa là 2 con. + Không nên sinh con trước tuỏi trưởng thành ( khoảng 18 tuổi). + Khoảng cách giữa hai lần sinh không dưới 3 năm. - GV: Các em hiểu thế nào về tình dục? Các em biết gì về các phương pháp tránh thai? Phần lớn các em đều cảm thấy xấu hổ khi nhắc đến những vấn đề trên mặc dù các em rất tò mò, rất muốn tìm hiểu và khám phá những vấn đề có liên quan đến tình dục. Để trả lời những câu hỏi đó, chúng ta cùng tìm hiểu mục II.2. 2. Các biện pháp tránh thai. - GV: + Chia lớp thành 4 nhóm. a. Tính ngày rụng trứng. + Phát phiếu câu hỏi thảo luận cho Trứng rụng vào giữa kì kinh nguyệt và
từng nhóm. chỉ sống được khoảng 24 giờ. Vì vậy, tránh + Yêu cầu: Thời gian chuẩn bị trong giao hợp vào những ngày đó để trứng đang vòng 5 phút, mỗi nhóm cử đại diện (hoặc còn khả năng thụ tinh không gặp được tinh cả nhóm) lên bảng báo cáo. trùng. - HS: + Nhận câu hỏi. b. Bao cao su tránh thai. + Tiến hành thảo luận, chuẩn bị nội Bao cao su mỏng được lồng vào dương dung. vật để hứng tinh dịch, làm cho tinh trùng + Đại diện nhóm, nhóm trưởng (hoặc không gặp được trứng. cả nhóm) lên bảng trình bày nội dung yêu c. Thuốc viên tránh thai cầu của nhóm mình. Viên thuốc tránh thai có chứa prôgestêron + Các nhóm khác nhận xét, đặt câu hỏi và ơstrôgen tổng hợp hoặc chỉ chứa thêm về vấn đề liên quan cho nhóm báo prôgestêron. Uống thuốc tránh thai hàng cáo. ngày sẽ làm cho nồng độ prôgestêron và - GV: + Nhận xét thái độ, chuẩn bị, kết quả ơstrôgen trong máu caô gây ức chế lên thực hiện yêu cầu của từng nhóm. tuyến yên vùng dưới đồi, làm trứng không + Tổng kết, bổ sung kiến thức liên chín và không rụng; đồng thời làm cho chất quan. nhầy ở cổ tử cung đặc lại, ngăn cản không Nội dung câu hỏi thảo luận của các nhóm: cho tinh trùng vào tử cung và ống dẫn trứng * Nhóm 1: để gặp trứng. - Các hiện tượng đánh dấu tuổi dậy thì ở d. Dụng cụ tử cung. nam và nữ? Dụng cụ tử cung kích thích lên niêm - Thế nào là kinh nguyệt? Trình bày chu kì mạc tử cung gây phản ứng chống lại sự làm kinh nguyệt ở nữ? tổ của hợp tử ở tử cung. Hợp tử không làm - Nêu cơ chế tác dụng của phương pháp tổ được sẽ bị đảy ra ngoài cơ thể. tính ngày rụng trứng? e. Triệt sản nữ. *Nhóm 2: Cắt và thắt 2 đầu ống dẫn trứng ngăn - Nêu cơ chế tác dụng của phương pháp không cho tinh trùng gặp trứng trong ống bao cao su tránh thai? dẫn trứng. - Trình bày đặc điểm, các loại, cách sử g. Triệt sản nam. dụng bao cao su tránh thai?(có tranh ảnh Cắt và thắt hai đầu ống dẫn tinh ngăn minh hoạ). không cho tinh trùng đi ra để gặp được *Nhóm 3: trứng. - Trình bày cơ chế tác dụng của thuốc tránh thai? - Kể tên một số loại thuốc tránh thai hiện đang được dùng trên thị trường? Khi sử dụng thuốc tránh thai cần lưu ý những vấn đề gì? * Nhóm 4. - Trình bày cơ chế tác dụng của các biện pháp tránh thai: Dụng cụ tử cung, triệt sản nữ, triệt sản nam? - Nêu thực trạng nạo phá thai của thanh
thiếu niên Việt Nam hiện nay? Tại sao không nên nạo phá thai? Tác dụng chung của các phương pháp tránh thai? Tuổi vị thành niên không nên sử dụng những phương pháp tránh thai nào? - GV: Ngoài các phương pháp tránh thai trên còn có phương pháp tránh thai nào khác? - HS: Ngoài ra còn có biện pháp xuất tinh ngoài âm đạo. - GV: Củng cố thêm kiến thức bằng một số câu hỏi trắc nghiệm khách quan. Ÿ Nội dung trả lời các câu hỏi thảo luận: *Nhóm 1: - Các hiện tượng đánh dấu tuổi dậy thì ở Nam: Có khả năng xuất tinh, mộng tinh. ở nữ: Xuất hiện kinh nguyệt. - Kinh nguyệt là hiện tượng chỉ xuất hiện ở nữ giới, theo chu kì. Khi trứng rụng một thời gian không được kết hợp với tinh trùng sẽ được thải ra ngoài cùng với lớp niêm mạc của dạ con bị bong ra qua đường sinh dục. Kinh nguyệt thảI ra gồm máu, chất nhầy, lớp niêm mạc tử cung, trứng… - Chu kì kinh nguyệt của nữ giới: Kinh nguyệt xảy ra theo chu kỳ 28 ngày. Trong đó: + Kinh nguyệt diễn ra trong 3 ngày đầu gọi là ngày hành kinh (1, 2, 3). + Từ ngày 3-13: ngày an toàn. + Ngày 14-15: Ngày trứng rụng. + Ngày 15-28: Ngày an toàn. Tranh : Sơ đồ chu kì kinh nguyệt của nữ giới.
- Cơ chế tác dụng của phương pháp tính ngày rụng trứng: Yêu cầu trình bày như phần nội dung (Học sinh dùng tranh : Sơ đồ chu kì kinh nguyệt của nữ giới để giải thích). *Nhóm 2: - Cơ chế tác dụng của phương pháp bao cao su tránh thai: Học sinh trình bày như phần nội dung. - Đặc điểm bao cao su tránh thai: + Bao cao su còn có các tên gọi khác như áo mưa, bao dương vật, condom, capot. + Là một loại bao mỏng, mềm và nhạy cảm làm bằng cao su nhân tạo, được lồng vào dương vật khi cương cứng để tránh thai. Tranh: Bao cao su dành cho nam giới. Tranh: Bao cao su dành cho phụ nữ. - Các loại bao cao su: + Có hai loại bao cao su là bao cao su cho nam giới và bao cao su cho nữ giới.
+ Một số loại bao cao su trên thị trường: OK, Trust, Pleasure, condom, Ausny, Asinnyit, Ribbed, dotted, Intimiti, … - Cách sử dụng bao cao su: + Bao cao su dành cho nam giới: 1.Xé hộp bao, lấy ra cẩn thận tránh làm rách BCS. 2. Bóp đẩy không khí ra khỏi bao cao su nhằm đủ không khí để giữ tinh trùng. 3. Bóp chặt đầu BCS, vuốt nhẹ viền ngoài BCS bao phủ đến tận gốc dương vật khi đã cương cứng. 4. Sau khi quan hệ xong, tháo bỏ BCS lúc dương vật còn cương cúng, tránh tinh dịch rơi ra ngoài. 5. Vứt bỏ BCS vào sọt rác. Không sử dụng lại. Tranh: Cách sử dụng BCS dành cho nam giới. + Cách sử dụng BCS dành cho nữ giới:
Tranh: Cách sử dụng BCS dành cho nữ giới. *Nhóm 3: - Cơ chế tác dụng của thuốc tránh thai: Trình bày như phần nội dung. - Một số loại thuốc tránh thai: Postino (ngừa thai khẩn cấp),olag, Ky, Exluton. Postino
Olag Ky, Exluton - Một số vấn đề cần chú ý khi sử dụng thuốc tránh thai: + Đối với thuốc tránh thai khẩn cấp: Có thể dùng sau khi quan hệ ( khoảng 72 giờ). Không nên dùng nhiều lần vì có thể ảnh hưởng lớn đến sức khoẻ (không nên dùng quá 3 lần/tháng). Khi sử dụng cần làm theo hướng dẫn của bác sỹ và nhà sản xuất. + Đối với thuốc tránh thai hàng ngày: Phải uống đều đặn mỗi ngày một lần theo đúng giờ. Dùng thuốc tránh thai có thể có một số tác dụng phụ, ảnh hưởng đến sức khoẻ. Do đó, không nên quá lạm dụng thuốc tránh thai. *Nhóm 4. - Cơ chế tác dụng của phương pháp dụng cụ tử cung: Phần nội dung, HS dùng tranh minh hoạ để trình bày.
Hình: Vòng tránh thai. - Cơ chế tác dụng của phương pháp triệt sản nữ: Học sinh sử dụng hình vẽ để giải thích (như phần nội dung). Hình: Thắt ống dẫn trứng ở phụ nữ. - Giải thích cơ chế phương pháp triệt sản nam: Học sinh dùng hình vẽ để giảI thích (như phần nội dung).
Hình: Triệt sản nam. - Thực trạng của việc nạo phá thai của thanh thiếu niên Việt nam hiện nay: Theo khảo sát mới đây, có khoảng từ 20%-30% ca nạo phá thai là những trường hợp nằm trong tuổi vị thành niên. - Không nên nạo phá thai, đặc biệt ở tuổi vị thành niên vì nó có thể gây nên những hậu quả xấu đối với sức khoẻ: + Thủng tử cung. + Xuất huyết (nếu phá thai muộn). + Nhiễm trùng vùng chậu. + Sa dạ con. + Vô sinh. + Tử vong. + ảnh hưởng lớn đến tâm lí, sức khoẻ, nòi giống. - Tác dụng chung của các phương pháp tránh thai: + Điều chỉnh số lượng sinh, góp phần thực hiện sinh đẻ có kế hoạch. + Giảm các trường hợp có thai ngoài ý muốn, nạo phá thai… - Tuổi vị thành niên không nên sử dụng các biện pháp tránh thai như: Triệt sản nam, triệt sản nữ. Ÿ câu hỏi củng cố kiến thức. Câu 1. Biện pháp nào sau đây không được xem là biện pháp sinh đẻ có kế hoạch ? A*. Phá thai. B. Thuốc tránh thai. C. Đình sản. D. Tính ngày trứng rụng.
Câu 2. Có bao nhiêu phương pháp tránh thai chủ yếu? A: 3. B: 5. C*: 6. D: 7. Câu 3. Phương pháp tránh thai nào không nên dùng đối với lứa tuổi vị thành niên? A: Sử dụng bao cao su. B: Sử dụng viên thuốc tránh thai. C*: Triệt sản. D: Tính ngày rụng trứng. Câu 4. Để biết mình có thai hay không, cần phải A. hỏi bố mẹ. B. đi khám bác sỹ. C. từ sẽ biết. D*. cả A và B. C. Kết luận. Qua thực tế giảng dạy khi áp dụng phương pháp trên, tôi thấy rằng để có thể giúp học sinh chủ động hơn trong quá trình lĩnh hội những kiến thức liên quan đến những vấn đề về giới tính nhằm trang bị cho các em những kiến thức cơ bản, cần thiết cho các em thì vai trò chủ yếu thuộc về giáo viên giảng dạy. Để thực hiện tốt vai trò đó, Giáo viên cần: - Đánh giá được tâm lí của học sinh trước khi tiến hành các bài giảng về vấn đề giới tính. - Chọn lọc những nội dung được xem là quan trọng, cần thiết đối với các em về giáo dục giới tính. - Chuẩn bị tốt hệ thống câu hỏi, giáo án, phương pháp phù hợp. - Sử dụng phương pháp phù hợp, giúp học sinh phát huy tối đa khả năng tự học, tự nghiên cứu của mình thông qua làm việc, thảo luận theo nhóm, từ đó giúp học sinh tự mình tìm hiểu và lĩnh hội các kiến thức về giới tính. - Cần tạo không khí học tập sôI nổi, giúp học sinh vượt qua thái độ ngại ngùng khi nói về các vấn đề tế nhị. Trên đây là kinh nghiệm nhỏ khi Sử dụng phương pháp dạy học khám phá nhằm lồng ghép kiến thức giáo dục giới tính trong tiết 50 - bài 47 sách giáo khoa sinh học 11 nâng cao: Điều khiển sinh sản ở động vật - mục II: Sinh đẻ có kế hoạch ở người. Chuyên đề chỉ khai thác một vấn đề nhỏ trong các nội dung liên quan đến vấn đề GDGT cho HS, hy vọng với sự đóng góp của các đồng nghiệp chuyên đề sẽ mang tính sát thực hơn, đầy đủ hơn. tài liệu tam khảo 1. Chuyên đề: Tổ chức hoạt động học tập trong dạy học sinh học ở trường THPT - Giảng viên Đỗ Thị Trường- Trường ĐHSP Đà Nẵng. 2. Tạp chí: Giới tính tuổi hoa. 3. Sách giáo khoa sinh học 11 cơ bản - Nhà xuất bản giáo dục năm 2007. 4. Sách giáo viên sinh học cơ bản- Nhà xuất bản giáo duc năm 2007.