So sánh nhân vật Độ và Hoàng trong truyện ngắn “Đôi Mắt” của Nam Cao

Đề bài: So sánh nhân vật Độ và Hoàng trong truyện ngắn “Đôi Mắt” của Nam Cao<br /> <br /> Bài làm:<br /> <br /> Truyện ngắn “Đôi mắt” của Nam Cao được viết trong những ngày nghỉ  Tết đầu năm <br /> 1948, viết cho đỡ  nhớ  nên không bị  vướng víu về  chủ  đề  tư  tưởng và viết rất tự  nhiên. <br /> Truyện bộc lộ cách nhìn đời, nhìn người đặc biệt là những người nông dân lúc bấy giờ, <br /> đồng thời nói lên tầm quan trọng của cách nhìn đời, nhìn người của nhân vật Hoàng và  <br /> Độ.<br /> <br /> Truyện đặt tên thật là giản dị nhưng nội dung của vấn đề thì không đơn giản đi chút nào. <br /> “Đôi mắt” là gì nhỉ? Đó chính là giác quan giữ một phần rất quan trọng trong cơ thể con  <br /> người. Nhờ có “Đôi mắt”, nhờ có đôi mắt con người có thể nhận thức được thế giới giác  <br /> quan , những gì đang diễn ra xung quanh mình. Về  mặt sinh học và y học con mắt của  <br /> mỗi người đều giống y như  nhau, không ai giống ai. Tác giả  đã đặt ra vấn đề  và giải  <br /> quyết vấn đề  của truyện bằng cách xây dựng hai nhân vật có lập trường và hai quan <br /> điểm trái ngược nhau thông qua “đôi mắt” của họ. Hoàng có thể  nói là đại diện cho lớp <br /> nhà văn cũ, con người của xã hội cũ, còn Độ  thì ngược lại, Độ  đại diện cho con người  <br /> mới của xã hội mới, những con người người tích cực, hăng hái tham gia cách mạng,  <br /> không thờ ơ, bàng quan trước cảnh “dầu sôi lửa bỏng” của đất nước.<br /> <br /> Nhân vật Hoàng có lai lịch và gia thế đặc biệt. Dưới “Đôi mắt” của Độ, Hoàng là “một  <br /> nhà văn, đồng thời là tay chợ  đen rất tài tình”  trái hẳn với Độ  chỉ  làm “một anh tuyên <br /> truyền nhãi nhép” như thế thì có ích cho cuộc cách mạng biết bao! Nam Cao miêu tả nhân <br /> vật một cách trực tiếp khiến chúng ta có thể sờ mó được, Hoàng hiện ra thật sinh động và  <br /> chân thực lạ  thường:  “Bước khệnh khạng, thong thả  bởi vì người khó to béo quá, vừa  <br /> bước vừa bởi cánh tay kềnh kệch ra hai bên”, “bàn tay múp míp”, “trên mép một vài cái  <br /> vành móng ngựa ria như một cái bàn chải nhỏ” và dường như là một người giả dối, kiểu <br /> cách qua cử  chỉ đối với bạn: “Sững người ra một lúc rồi anh mới lâm li kêu lên những  <br /> tiếng trong cổ họng”. Phải trăng qua hình dáng “Khệnh khạng”, “cánh tay kềnh kệnh ra <br /> hai bên”, Nam Cao muốn nói rằng: Hoàng là một trong những người cản trở hay nói cách <br /> khác Hoàng là một vật cản khá lớn trong cuộc cách mạng sắp tới? Nếu như Hoàng là một  <br /> người có hình thức, vẻ đẹp đẽ bên ngoài thì Độ trái lại, tấm lòng anh thật khoan dung và <br /> đẹp đẽ biết bao, tuy hình thức anh xốc xếch, anh sợ “một vài chú rận có thể rời sơ mi tôi  <br /> để đi du lịch ra cái chăn bông thoang thoảng nước hoa”. Còn về cuộc sống thì Hoàng thể <br /> hiện một cách sống phong lưu của một nhà văn tri thức ở Hà Nội, giữa lúc mọi người đói <br /> khổ thì Hoàng có được một “căn nhà rộng rãi, ba gian nhà sạch sẽ, sân gạch, tường hoa,  <br /> màn tuyn và giường nệm trắng”, còn Độ  thì khác hẳn cần phải có “giường nệm trắng” <br /> hay là “màn tuyn” cũng ngủ  được một cách dễ  dàng, anh nói rằng:  “Tôi vẫn ngủ  ngay  <br /> trong nhà in, đèn sáng bà máy chạy  ầm  ầm” quả  thật là người bạn “trái ngược nhau cả <br /> về hình thức lẫn tính nết”. Cuộc sống của Hoàng đầy đủ tiện nghi: đồ  ngủ nhà nhã, míp <br /> mướp hoa bưởi và giải trí bằng những tiểu thuyết cổ  điển: Thủy hử, Đông Chu Liệt <br /> Quốc, Tam Quốc khác hẳn với cuộc sống bình thường, giản dị “rụt rè” trong cả  cách ăn  <br /> nói. Tuy nhiên nếu khách quan lối sống của Hoàng cũng có phần nào đáng quý, ở anh vẫn  <br /> có nét tốt: chăm sóc cho bạn bè tận tình, lịch sự trong xã giao. Do lối sống khác nhau, hoàn  <br /> cảnh sống khác nhau nên tính cách và cách nhìn nhận sự  việc cũng khác nhau rõ rệt.  <br /> Hoàng là một nhà văn nhưng mục đích không phải làm nghệ  thuật, không phải viết văn <br /> để phục vụ cho quần chúng mà viết vì mục đích cá nhân: “Thế nào chúng mình cũng phải  <br /> viết một cái gì ghi lại cái thời này. Nếu khéo làm còn có thể  hay bằng mấy cái “Sổ  đỏ”  <br /> của Vũ Trọng Phụng, Phụng nó còn sống đến lúc này phải biết!”. Còn Độ thì chuyên viết <br /> về đề tài nông dân, anh muốn đem chút ít công sức của mình để phục vụ cho mọi người. <br /> Mặt khác, Hoàng là một nhà văn nhưng anh không gắn bó với cuộc sống, tách hẳn mình  <br /> ra, anh sống tách rời kháng chiến là của toàn dân. Hoàng coi mình như  mình đứng trên  <br /> cuộc sống, có một nếp sống riêng, có một cách nhìn riêng trong khi đó có những người <br /> “chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh” hay là như  lời một bài hát  “Đoàn vệ  quốc quân  <br /> một lòng ra đi, nào có sá chi đâu ngày trở về, ra đi ra đi bảo tồn sông núi, ra đi ra đi thà  <br /> chết chớ lui ” hoặc “người ra đi đầu không ngoảnh lại…”. Dưới “Đôi mắt” của Hoàng, <br /> người nông dân toàn là một lũ “đần độn, lỗ mãng, ích kỉ, tham lam, bần tiện”, anh nhìn họ <br /> với “đôi mắt” thiếu tình thương thiếu trân trọng, những gì mà anh nói không phải là  <br /> không có cơ  sở  tuy nhiên nói như  Nam Cao là: “Anh chỉ  nhìn thấy cái ngố  bề  ngoài mà  <br /> không nhìn thấy nguyên cớ thật đẹp đẽ bên trong” chính vì “vẫn giữ đôi mắt ấy để nhìn  <br /> đời thì đi càng nhiều, càng quan sát lắm chỉ càng thêm chua chát và chán nản”, anh nhìn <br /> cuộc sống kháng chiến một cách bi quan nhưng còn chút xíu tin tưởng là do cách nhìn duy  <br /> tâm; do có người lãnh đạo cừ, sùng bái cá nhân, chỉ thán phục có “ông Cụ” và “Tào Tháo”.  <br /> Nếu Hoàng xa rời quần chúng, đánh giá không đúng khả năng lãnh đạo của họ, khả năng <br /> làm cách mạng của họ  thì Độ  là một nhà văn sớm hòa nhập với cuộc kháng chiến. Độ <br /> “làm một anh tuyên truyền nhải nhép”, anh sống gần gũi, hòa nhập với nhân dân, anh đã <br /> sinh hoạt và gắn bó với quần chúng lao động. “Khoác cái ba lô trên vai, đi hết làng nọ  <br /> đến làng kia để nhận xét nông thôn một cách kĩ càng hơn”, giọng thâm trầm như một lời <br /> tâm sự, dường như  một nỗi đau trong anh chợt nhuốm lên khi anh thấy:  “Phần đông họ  <br /> dốt nát, nheo nhếch, nhát sợ, nhịn nhục một cách đáng thương”, lời tâm sự như có phần <br /> cảm thông và hiểu được phần nào: “Người nông dân nước mình vẫn còn có thể làm cách  <br /> mạng mà làm cách mạng thì hăng hái lắm, xung phong can đảm lắm ” anh nhìn họ  bằng <br /> một cách đầy nâng niu và trìu mến khác hẳn với Hoàng là khinh khi, miệt thị họ, anh cảm  <br /> thông dễ dàng trước những tật xấu của họ và anh hiểu được tâm lý của người nông dân, <br /> đánh giá đúng sự đóng góp của người nông dân đối với cuộc kháng chiến.<br /> <br /> Bằng cách dựng truyện hết sức tự nhiên, chân thành, thoải mái và xây dựng nhân vật theo  <br /> lớp “phá bĩnh”, điển hình, đối lập nhau, qua đó Nam Cao muốn nhấn mạnh tầm quan  <br /> trọng của cách nhìn và phê phán cách nhìn không đúng của Hoàng. “Đôi mắt” được Tô <br /> Hoài cho là một tuyên ngôn nghệ thuật chung của lớp nhà văn cũ, phải chẳng qua đó “Đôi  <br /> mắt” Nam Cao muốn nói với người đọc và lớp nhà cũ là: một khi anh muốn đi theo cách  <br /> mạng, anh làm cách mạng thì phải bỏ  cách nhìn và cách sống cũ thì anh mới có thể  hòa <br /> nhập mình vào cuộc kháng chiến của dân tộc.<br />