Tài liệu Hướng dẫn về Phát triển Kinh tế địa phương (PTKTĐP/LED) - Bản tóm tắt

PHÁT TRI N KINH T Đ A PHƯƠNG (LED) Tài li u hư ng d n v Phát tri n Kinh t đ a phương (PTKTĐP/LED)- / B n tóm t t M cl c L i nói đ u Chúng tôi cho r ng l p k ho ch chi n lư c v phát tri n kinh t đ a phương là m t công c th c t và h u hi u, có th h tr m t cách đáng k trong gi i quy t các v n đ khó khăn t i đ a phương. B ng cách đưa quy trình l p k ho ch chi n lư c vào phát tri n kinh t đ a phương thì ch c ch n s mang l i nh ng k t qu tích c c. phương di n h p nh t, qui trình này còn đưa ra phương th c đ c i thi n m i quan h tương tác gi a các doanh nghi p, nhà nư c, các l c lư ng lao đ ng và ngư i nghèo. N u đư c áp d ng m t cách hi u qu , quy trình này còn t o ra cách th c làm rõ các l i th c nh tranh, xác đ nh các cơ h i h p tác, hình thành các ý tư ng sáng t o và t o ra các chi n lư c nh m th c hi n đư c các ưu tiên c a đ a phương m t cách hi u qu hơn. Ngu n tài li u tham kh o: UN-HABITAT; L p k ho ch chi n lư c trong Phát tri n Kinh t Đ a phương (LED) ahead / Bernd Kadura; Đ i m i và Phát tri n Kinh t T ch c EcoPlan International, Inc. Delta Baerenz; Các công c Phát tri n Doanh nghi p 1. T ng quan 1.1. Phát tri n Kinh t đ a phương là gì? Phát tri n Kinh t Đ a phương (LED) là m t quá trình có s tham gia mà đó ngư i dân đ a phương t m i ban ngành cùng nhau thúc đ y ho t đ ng thương m i c a đ a phương nh m hư ng đ n m t n n kinh t ph c h i nhanh và b n v ng. Đây là m t công c h tr t o ra vi c làm t t và c i thi n ch t lư ng cu c s ng cho m i ngư i, bao g m c nh ng ngư i nghèo và nh ng ngư i thư ng b thi t thòi. Phát tri n Kinh t Đ a phương khuy n khích c ng đ ng, các cá nhân và các bên xã h i dân s xây d ng các m i quan h đ i tác và cùng nhau xác đ nh các bi n pháp gi i quy t c a đ a phương nh m đương đ u v i nh ng th thách chung v kinh t . Quy trình PTKTĐP hư ng đ n vi c t o đi u ki n và nâng cao kh năng cho các thành ph n tham gia c a đ a phương nh m s d ng hi u qu doanh nghi p kinh doanh, lao đ ng, v n và các ngu n l c khác c a đ a phương đ th c hi n đư c các ưu tiên c a chính đ a phương mình (ví d : tăng cư ng các công vi c có ch t lư ng, gi m nghèo và n đ nh kinh t đ a phương, t o ra các ngu n thu c a thành ph đ t đó cung c p các d ch v t t hơn). Nh ng nhà th c hành DELTA Bärenz / Auenweg 173 / D - 51063 KÖLN // Tel. +49 (0)221-8801010 / Fax +49 (0)221-8801013 / e@baerenz.net Bankverbindung: Deutsche Bank Leverkusen; Kto. 7308182; BLZ 37570024 // Umsatzsteuernr. 218/5008/1428 PTKTĐP có r t nhi u cơ h i th c hi n các chương trình, d án nhưng đ thành công thì c n ph i hi u m t lo t các gi i pháp và công c và m t quy trình mà qua đó c ng đ ng có th t o ra nh ng ho t đ ng t t nh t đ th c hi n đư c các ưu tiên c a chính h . H c h i t kinh nghi m Vào nh ng năm c a th p niên 1960 và 1970, PTKTĐP đã tr nên ph bi n do chính quy n đ a phương đã nh n th y v n ngày càng tr nên lưu đ ng và n n kinh t đ a phương đang rơi vào nguy cơ suy gi m. Trư c đây, PTKTĐP t p trung vào n l c thu hút đ u tư và ho t đ ng kinh doanh thông qua các đ u tư v cơ s h t ng (như đư ng sá, vi n thông) ho c c t gi m như gi m thu , giá c đ t đai, m c phí d ch v gi m và ngay c thư ng tài chính tr c ti p cho doanh nghi p và cơ s công nghi p ho t đ ng hi u qu t i đ a phương. Ý tư ng v các chi n lư c PTKTĐP ban đ u là đ u tư t nhà nư c s t o công ăn vi c là và thu thu . Nó ch y u là m t ho t đ ng c a nhà nư c theo hư ng “t trên xu ng”, đư c tri n khai v i m t s ít đ i tư ng kinh t . Nh ng chi n lư c xưa nay thư ng theo m nh l nh, không đáp ng các ưu tiên c a đ a phương (nh ng ưu tiên đó thư ng không đư c th hi n rõ ràng) và trong m t s trư ng h p còn đi ngư c v i các m c tiêu c a c ng đ ng. Sau đó vào nh ng năm c a th p niên 1980 và 1990, dư i s ch đ o c a khu v c nhà nư c khái ni m PTKTĐP đã đư c m r ng trong vi c duy trì và phát tri n các doanh nghi p hi n có thông qua các d ch v h tr kinh doanh (ví d như h p nh t kinh doanh, l p k ho ch kinh doanh và tài chính). Nó t p trung thu hút đ u tư t các lĩnh v c c th và chú tr ng hơn vào quy ho ch không gian nh m mang l i cho m i ngư i nh ng công vi c g n nhau hơn, gi m đư c th i gian và chi phí đi l i. Thay đ i và phát tri n đ i m i cũng bao hàm nh ng ý tư ng k t n i m i ngư i liên quan v i nhau nh m t o ra môi trư ng đ phát tri n: T do hóa Hi n đ i hóa Mang l i: T do S linh ho t Sân chơi công b ng Nh ng cơ s hi n đ i Lu t l Môi trư ng kinh doanh cơ b n thu n l i T p trung ch y u vào: Tính n đ nh, khuy n khích Theo k p v s n lư ng Lĩnh v c: Vai trò c a Nhà nư c: Kinh t Vươn ra kh i khuôn kh Không đóng vai trò c a nhà đi u hành n a B n có t do hóa quá nhanh không? Kinh t , xã h i Tr thành ngư i đi u ch nh M i quan tâm: B n có hi n đ i hóa quá ch m không? N n kinh t d a vào tri th c T o ra nh ng cơ h i th ng cu c Đ nh hư ng Tr ng thái tâm lý luôn luôn th ng Các c m doanh nghi p M t cơ s kinh doanh thoáng đ t Tr nên c nh tranh trên toàn c u Xã h i t p th Tr thành ngư i thách th c Tr thành ngư i h i nh p Nh ng ngư i khác có b b n trong khó khăn không? 2 L p k ho ch chi n lư c là gì? L p k ho ch chi n lư c là m t qúa trình ra quy t đ nh manh tính h th ng, chú tr ng vào nh ng v n đ quan tr ng và cách gi i quy t nh ng v n đ đó. Bb tđ ut th : m t Chu trình Gi i quy t v n đ g m các bư c l p k ho ch và phân tích c Tr i qua m tv nđ khó khăn Thành công Hi u rõ v n đ khó khăn Th t b i Tìm ki m thông tin Đánh giá S Xác đ nh các m c tiêu sáng t o Xây d ng chi n lư c Ho t đ ng Phân b ngu n l c L p k ho ch chi n lư c trong PTKTĐP đưa ra cơ s hành đ ng chung v : phương pháp xác đ nh các ưu tiên, đưa ra các ch n l a đúng đ n và phân b các ngu n l c h n ch m t cách phù h p (như th i gian, ti n b c và kh năng) đ đ t đư c nh ng m c tiêu đã th ng nh t. S tay hư ng d n này trình bày bư c đ u tiên trong b n bư c l p k ho ch chi n lư c PTKTĐP. 1. ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH HI N T I? 2. XÂY D NG M C TIÊU CHI N LƯ C? 3. PHƯƠNG ÁN VÀ K HO CH HÀNH Đ NG? 4. GIÁM SÁT VÀ ĐÁNH GIÁ? Tr l i cho m i câu h i này liên quan đ n m t s bư c trong quá trình l p k ho ch chi n lư c. Quá trình này đư c minh h a dư i đây b ng Mư i bư c đ Hoàn thi n L p k ho ch. Quá trình này g m các bư c khác nhau đư c th c hi n liên ti p, các bư c trư c có th c n xem xét l i khi có thêm thông tin m i; xem l i các kh năng và đưa các bên tham gia, ý tư ng và nh n đ nh m i vào quá trình. 3 Mư i bư c Hoàn thi n L p k ho ch Các bên th. gia Phân tích tình hình Kh i đ ng 1 3 10 5 Xây d ng Đ nh hư ng 4 9 Đi u ch nh &thay đ i phù h p Giám sát & đánh giá 2 8 7 Đ t các m c tiêu chi n lư c & gi i pháp 6 Xác đ nh các phương án, ưu tiên Các bư c t ch c& th c hi n L p k ho ch ho t đ ng Khu v c “Đ a phương” trong PTKTĐP? Xác đ nh khu v c “đ a phương” trong phát tri n kinh t đ a phương là m t bư c th c t c n ti n vào th i gian đ u c a quá trình và c n d a trên s k t n i và h n ch . Khu v c đ a phương có th đư c xác đ nh b i các y u t k t h p mang tính đi n hình, bao g m: Y u t kinh t (phương th c s n xu t, các d ch v ch bi n, d ch v kinh doanh - như ngân hàng), th trư ng (khu v c th trư ng, liên k t thương m i, các m i liên k t gi a thành th và nông thôn), chính tr (b u c , th m quy n ra quy t đ nh và qu n lý hành chính), văn hóaxã h i (chia s giá tr /tín ngư ng, m i quan h gi a các đ i tư ng tham gia), tuyên truy n và môi trư ng (vùng lân c n, m ng lư i truy n thông và giao thông và xây d ng), và 4 y u t sinh h c - đ a lý (đ a hình, đư ng phân thu ). 1.2. Các v n đ trong Phát tri n Kinh t Đ a phương Đi u hành hi u qu và PTKTĐP Năng l c th ch trong thi hành, qu n lý và vai trò chính tr trong phát tri n thư ng đư c gói g n dư i tiêu đ là “Đi u hành”. Đây không ph i là chính quy n mà là m t khái ni m xét đ n quy n l c c trong và ngoài chính quy n chính th c và các cơ quan, ban ngành nhà nư c. Đi u hànhđư c đ nh nghĩa là kh năng đi u ph i và tăng cư ng các chính sách, các d án và chương trình đ i di n cho nhi u quy n l i (ví d như khu v c nhà nư c, thành ph n tư nhân và xã h i dân s ). S tham gia c a nhà nư c, phát tri n th ch , tính minh b ch trong các quá trình ra quy t đ nh, đ i di n cho quy n l i, gi i quy t mâu thu n, h n ch v quy n l c và trách nhi m gi i trình trong lãnh đ o là t t c các v n đ c a Đi u hành. 6 Môi trư ng thu n l i cho kinh doanh Khái ni m v n n kinh t tư nhân t đi u hành cho r ng th trư ng ho t đ ng theo phương th c c nh tranh hoàn h o c a kinh t . Th c t , các th trư ng tư nhân không hoàn h o và không t đ ng th c hi n ho t đ ng vì m i s t t đ p. Tuy nhiên, s can thi p c a nhà nư c trong n n kinh t l i không rõ ràng. Đi n hình th c hi n t t trong phát tri n kinh t đ a phương cho r ng vi c s d ng các ngu n l c công và s can thi p c a nhà nư c (như chi tiêu công, ti p c n các d ch v ) c n t p trung vào c i thi n môi trư ng kinh doanh cơ b n và đáp ng nhu c u c a các thành ph n trong xã h i (hơn là h tr các công ty cá nhân). Có nghĩa r ng các t ch c có kh năng t i đ a phương th c s c n thi t đ phát tri n kinh t đ a phương hi u qu . M c d u các cơ ch dân ch t o ra các cơ h i t t nh t đ th c hi n PTKTĐP thành công nhưng quy n l c t qu n đư c ch đ o thông qua dân ch l i không đ m b o đư c phát tri n kinh t đ a phương thành công. Có l m t trong nh ng th thách cam go nh t n m khâu th c hi n và thi hành. Ngoài vi c thi u năng l c, thì tiêu t n (th i gian và ti n b c) và vi c quy đ nh quá m c (quy đ nh quá ph c t p) là nh ng y u t manh tính tiêu c c d n d n tình tr ng qu n lý l ng l o, quan h theo ki n thân quen và tham nhũng. M t cu c nghiên c u v PTKTĐP g n đây cho th y nh ng t ch c phù h p và v ng m nh là c n thi t và đi u hành c n ph i luôn luôn d a trên b n khái ni m trong PTKTĐP. Đ u tiên, c n có các quy đ nh và th t c quy t đ nh rõ ràng, như lu t kinh doanh và các khu v c đ t đai . C n thúc đ y các k ho ch dài h n hơn là nh ng quy t đ nh mang tính chính tr có l i trư c m t. Ngay c trong nh ng đi u ki n t t nh t thì vi c thi u m t “sân chơi” kinh t rõ ràng và n đ nh và thi u nh ng nhà qu n lý có năng l c có th làm gi m hi u su t, kh năng s n xu t và vi c s d ng các ngu n l c có hi u qu . T nh t, nó s d n đ n tình tr ng tham nhũng, t n d ng v n đ a phương cho các m c đích chính tr cá nhân, ho c l i d ng ch c v đ th c hi n l i ích cá nhân. Th hai, môi trư ng chính sách ph i an toàn. Các chính sách kinh t nghèo nàn và các h th ng nhà nư c h n ch có th tác đ ng nghiêm tr ng đ n nh ng n l c trong phát tri n kinh t đ a phương qua các nguy cơ n y sinh và chi phí s n xu t tăng. Ví d , các nguy cơ và chi phí s n xu t s b nh hư ng khi nh ng cơ h i đ u tư và v trí qu n lý ch ch t đư c giao cho b n bè và nh ng ngư i thân không có năng l c đ m nh n ; m i m t khi tình tr ng h i l xu t hi n các cơ s kinh doanh và các doanh nghi p, t o ra liên k t gi a h v i các nhà chính tr ; và khi m c thu ho c quy đ nh không ch c ch n và b thay đ i v i h th ng hành chính m i. Chính quy n đ a phương c n hình thành m t môi trư ng chính sách mà đó các nhà đ u tư, các doanh nghi p - l n hay nh , các thành viên hay không ph i thành viên c a đ a phương - đ u c m th y an tâm. Đ u tư và các công vi c ăn theo đ u có t l l i lãi-r i ro ngang b ng hay cao hơn đ a phương khác. Đ i v i các nhà đ u tư, tính nh t quán, h p lý, lôgíc và rõ ràng trong 5