T
Tà
ài
i
l
li
iệ
ệu
u
l
lu
uy
yệ
ện
n
t
th
hi
i
Đ
Đạ
ại
i
H
Họ
ọc
c
m
mô
ôn
n
V
Vậ
ật
t
l
lý
ý
2
20
01
13
3
G
GV
V:
:
B
Bù
ùi
i
G
Gi
ia
a
N
Nộ
ội
i
:
0
09
98
82
2.
.6
60
02
2.
.6
60
02
2
Trang: 1
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU
HƢỚNG DẪN LÀM BÀI TRẮC NGHIỆM.
STT
CÁC DẠNG TOÁN
Số câu
trong đề
thi
TRANG
PHẦN I:
DAO ĐỘNG CƠ – SÓNG CƠ
14 Câu
1
ĐẠI CƢƠNG VỀ DAO ĐỘNG – CÁC LOẠI DAO ĐỘNG.
2
3
2
CHU KÌ DAO ĐỘNG CON LẮC LÕ XO – CẮT, GHÉP LÕ XO.
1
9
3
CHIỀU DÀI CON LẮC LÕ XO – LỰC ĐÀN HỒI, PHỤC HỒI.
1
14
4
NĂNG LƢỢNG DAO ĐỘNG CON LẮC LÕ XO.
1
17
5
VIẾT PHƢƠNG TRÌNH DAO ĐỘNG.
1
23
6
THỜI GIAN, QUÃNG ĐƢỜNG TRONG DAO ĐỘNG ĐIỀU HÕA.
25
7
CHU KÌ DAO ĐỘNG CON LẮC ĐƠN.
1
30
8
CON LẮC ĐƠN TRONG HỆ QUY CHIẾU KHÔNG QUÁN TÍNH.
CON LẮC ĐƠN TÍCH ĐIỆN ĐẶT TRONG ĐIỆN TRƢỜNG.
33
9
CHU KÌ CON LẮC ĐƠN THAY ĐỔI DO ĐỘ CAO, ĐỘ SÂU
VÀ NHIỆT ĐỘ.
35
10
BÀI TOÁN NĂNG LƢỢNG, VẬN TỐC, LỰC CĂNG DÂY.
1
39
TỔNG HỢP DAO ĐỘNG.
1
44
12
ĐẠI CƢƠNG VỀ SÓNG CƠ – SỰ TRUYỀN SÓNG CƠ.
1
48
13
SÓNG ÂM.
1
51
14
PHƢƠNG TRÌNH SÓNG – ĐỘ LỆCH PHA - GIAO THOA SÓNG.
2
53
15
SÓNG DỪNG.
1
63
PHẦN II:
ĐIỆN XOAY CHIỀU – SÓNG ĐIỆN TỪ.
16 Câu
68
16
ĐẠI CƢƠNG VỀ ĐIỆN XOAY CHIỀU – CÁC ĐẠI LƢỢNG.
2
68
17
CÔNG SUẤT – HỆ SỐ CÔNG SUẤT – CỘNG HƢỞNG ĐIỆN.
3
79
T
Tà
ài
i
l
li
iệ
ệu
u
l
lu
uy
yệ
ện
n
t
th
hi
i
Đ
Đạ
ại
i
H
Họ
ọc
c
m
mô
ôn
n
V
Vậ
ật
t
l
lý
ý
2
20
01
13
3
G
GV
V:
:
B
Bù
ùi
i
G
Gi
ia
a
N
Nộ
ội
i
:
0
09
98
82
2.
.6
60
02
2.
.6
60
02
2
Trang: 2
18
BÀI TOÁN CỰC TRỊ.
1
87
BÀI TOÁN ĐỘ LỆCH PHA.
2
93
20
BÀI TOÁN HỘP ĐEN.
96
21
NGUYÊN TẮC TẠO RA DÕNG ĐIỆN – MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY
CHIỀU 1 PHA.
1
97
22
ĐỘNG CƠ ĐIỆN 3 PHA – MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU 3 PHA.
1
100
23
MÁY BIẾN THẾ - TRUYỀN TẢI ĐIỆN NĂNG.
1
103
24
MẠCH DAO ĐỘNG L-C, ĐIỆN TỪ TRƢỜNG, SÓNG ĐIỆN TỪ.
5
108
PHẦN III:
TÍNH CHẤT SÓNG – HẠT CỦA ÁNH SÁNG
PHÓNG XẠ, PHẢN ỨNG HẠT NHÂN
TỪ VI MÔ ĐẾN VĨ MÔ.
20 Câu
118
25
TÁN SẮC ÁNH SÁNG.
1
118
26
GIAO THOA ÁNH SÁNG – TÍNH CHẤT SÓNG CỦA ÁNH SÁNG.
3
122
27
MÁY QUANG PHỔ, CÁC LOẠI QUANG PHỔ - CÁC BỨC XẠ:
HỒNG NGOẠI, TỬ NGOẠI, RƠN-GHEN, GAMMA.
2
133
28
LƢỢNG TỬ ÁNH SÁNG – CÁC HIỆN TƢỢNG QUANG ĐIỆN.
3
139
29
BÀI TOÁN TIA RƠN-GHEN.
2
148
30
SỰ PHÁT QUANG, HIỆN TƢỢNG QUANG PHÁT QUANG.
150
31
NGUYÊN TỬ HIĐRÔ
3
152
SƠ LƢỢC VỀ LAZE.
156
33
CẤU TẠO HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ - HỆ THỨC EINSTEIN.
1
157
34
PHẢN ỨNG HẠT NHÂN.
5
159
35
HIỆN TƢỢNG PHÓNG XẠ.
167
MỘT SỐ CÂU HỎI LÝ THUYẾT ÔN TẬP QUAN TRỌNG.
176
TÓM TẮT CÔNG THỨC TOÁN HỌC THƢỜNG DÙNG TRONG VẬT LÝ 12
208
CẤU TRÖC ĐỀ THI TUYỂN SINH
210
T
Tà
ài
i
l
li
iệ
ệu
u
l
lu
uy
yệ
ện
n
t
th
hi
i
Đ
Đạ
ại
i
H
Họ
ọc
c
m
mô
ôn
n
V
Vậ
ật
t
l
lý
ý
2
20
01
13
3
G
GV
V:
:
B
Bù
ùi
i
G
Gi
ia
a
N
Nộ
ội
i
:
0
09
98
82
2.
.6
60
02
2.
.6
60
02
2
Trang: 3
DAO ĐỘNG CƠ HỌC – SÓNG CƠ HỌC
ĐẠI CƢƠNG VỀ DAO ĐỘNG:
1) Dao động: Laø nhöõng chuyeån ñoäng qua lại quanh moät vò trí caân baèng.
(Vò trí caân baèng laø vò trí töï nhieân cuûa vaät khi chöa dao ñoäng, ở đó hợp các lực tác dụng lên vật bằng 0)
2) Dao động tuần hoàn: Laø dao ñoäng maø traïng thaùi chuyeån ñoäng cuûa vaät laëp laïi nhö cuõ sau nhöõng khoaûng thôøi gian
baèng nhau. (Traïng thaùi chuyeån ñoäng bao goàm tọa ñoä, vaän toác và gia toác… caû veà höôùng vaø ñoä lôùn).
3) Dao động điều hòa: laø dao ñoäng ñöôïc moâ taû theo ñònh luaät hình sin (hoaëc cosin) theo thời gian, phöông trình coù
daïng: x = Asin(t + ) hoaëc x = Acos(t + ) Đồ thị của dao động điều hòa là một đường sin (hình vẽ):
Trong đó : x: tọa ñoä (hay vị trí ) của vật.
Acos (t + ): laø li ñoä (ñoä leäch cuûa vaät so vôùi vò trí caân baèng)
A: Bieân ñoä dao ñoäng, laø li ñoä cöïc ñaïi, luôn là hằng số dương
: Taàn soá goùc (ño baèng rad/s), luôn là hằng số dương
(t + ): Pha dao ñoäng (ño baèng rad), cho pheùp ta xaùc ñònh traïng thaùi dao
ñoäng cuûa vaät taïi thôøi ñieåm t.
: Pha ban ñaàu, là hằng số dương hoặc âm phụ thuộc vào cách ta chọn mốc thời gian (t = t0)
4) Chu kì, tần số dao động:
*) Chu kì T (ño baèng giaây (s)) laø khoaûng thôøi gian ngắn nhất sau ñoù traïng thaùi dao ñoäng laäp laïi nhö cuõ hoặc là
thời gian để vật thực hiện một dao động. T =
t2π
=
Nω
(t laø thôøi gian vaät thöïc hieän ñöôïc N dao ñoäng)
*) Taàn soá f (ño baèng heùc: Hz ) laø soá chu kì (hay soá dao ñoäng) vaät thöïc hieän trong moät đơn vị thời gian:
N1 ω
= = =
t T 2π
f
(1Hz = 1 dao động/giây)
*) Gọi TX , fX là chu kì và tần số của vật X. Gọi TY , fY là chu kì và tần số của vật Y. Khi đó trong cùng khoảng thời
gian t nếu vật X thực hiện được NX dao động thì vật Y sẽ thực hiện được NY dao động và:
XY
Y X X
YX
T
N = .N .N
T
f
f
5) Vận tốc và gia tốc trong dao động điều hòa: Xét moät vaät dao ñoäng ñieàu hoaø coù phöông trình: x = Acos(t + ).
a) Vận tốc: v = x‟ = -Asin(t + ) v = Acos(t + + /2)
max
vA

, khi vật qua VTCB.
b) Gia tốc: a = v‟ = x‟‟ = -2Acos(t + ) = - 2x
a = - 2x = 2Acos(t + + )
2
max ωaA
, khi vật ở vị trí biên.
* Cho amax và vmax. Tìm chu kì T, tần số f , biên độ A ta dùng công thức:
max
max
a
v
và
2
max
max
Av
a

c) Hợp lực F tác dụng lên vật dao động điều hòa, còn gọi là lực hồi phục hay lực kéo về là lực gây ra dao động
điều hòa, có biểu thức: F = ma = -m2x = m.2Acos(t + + ) lực này cũng biến thiên điều hòa với tần số f ,
có chiều luôn hướng về vị trí cân bằng, trái dấu (-), tỷ lệ (2) và ngược pha với li độ x (như gia tốc a).
Ta nhận thấy:
*) Vaän toác vaø gia toác cuõng bieán thieân ñieàu hoaø cuøng taàn soá vôùi li ñoä.
*) Vaän toác sớm pha /2 so vôùi li ñoä, gia toác ngöôïc pha vôùi li ñoä.
*) Gia toác a = -
2x tyû leä vaø traùi daáu vôùi li ñoä (heä soá tæ leä laø -
2 ) vaø luoân höôùng veà vò trí caân baèng.
6) Tính nhanh chậm và chiều của chuyển động trong dao động điều hòa:
- Neáu v > 0 vaät chuyeån ñoäng cuøng chieàu döông ; neáu v < 0 vaät chuyeån ñoäng theo chiều âm.
- Neáu a.v > 0 vaät chuyeån ñoäng nhanh daàn ; neáu a.v < 0 vaät chuyeån ñoäng chaäm daàn.
Chú ý : Dao động là loại chuyển động có gia tốc a biến thiên ñieàu hoaø nên ta không thể nói dao động nhanh dần đều
hay chậm dần đều vì chuyển động nhanh dần đều hay chậm dần đều phải có gia tốc a là hằng số, bởi vậy ta chỉ có thể
nói dao động nhanh dần (từ biên về cân bằng) hay chậm dần (từ cân bằng ra biên).
7) Quãng đƣờng đi đƣợc và tốc độ trung bình trong 1 chu kì:
*) Quãng đường đi trong 1 chu kỳ luôn là 4A; trong 1/2 chu kỳ luôn là 2A
*) Quãng đường đi trong l/4 chu kỳ là A nếu vật xuất phát từ VTCB hoặc vị trí biên (tức là = 0; /2; )
T
Tà
ài
i
l
li
iệ
ệu
u
l
lu
uy
yệ
ện
n
t
th
hi
i
Đ
Đạ
ại
i
H
Họ
ọc
c
m
mô
ôn
n
V
Vậ
ật
t
l
lý
ý
2
20
01
13
3
G
GV
V:
:
B
Bù
ùi
i
G
Gi
ia
a
N
Nộ
ội
i
:
0
09
98
82
2.
.6
60
02
2.
.6
60
02
2
Trang: 4
*) Tốc độ trung bình
quang duong
thoi gian
S
vt
trong moät chu kì (hay nửa chu kì):
max
2v
4A 2Aω
v = = =
Tππ
.
*) Vận tốc trung bình v bằng độ biến thiên li độ trong 1 đơn vị thời gian:
21
21
xx x
vt t t

vận tốc trung bình trong moät chu kì bằng 0 (không nên nhầm khái niệm tốc độ trung bình và vận tốc trung bình!)
*) Tốc độ tức thời là độ lớn của vận tốc tức thời tại một thời điểm.
*) Thời gian vật đi từ VTCB ra biên hoặc từ biên về VTCB luôn là T/4.
8) Trƣờng hợp dao động có phƣơng trình đặc biệt:
*) Nếu phương trình dao động có dạng: x = Acos(t + ) + c với c = const thì:
- x là toạ độ, x0 = Acos(t + ) là li độ li độ cực đại x0max = A là biên độ
- Biên độ là A, tần số góc là , pha ban đầu
- Toạ độ vị trí cân bằng x = c, toạ độ vị trí biên x = A + c
- Vận tốc v = x‟ = x0‟, gia tốc a = v‟ = x” = x0” vmax = A.ω và amax = A.ω2
- Hệ thức độc lập: a = -2x0 ;
2 2 2
0
v
()
ω
Ax
*) Nếu phương trình dao động có dạng: x = Acos2(t + ) + c
AA
x = c + cos(2ωt + 2 )
22
Biên độ A/2, tần số góc 2, pha ban đầu 2, tọa độ vị trí cân bằng x = c + A/2; tọa độ biên x = c + A và x = c
*) Nếu phương trình dao động có dạng: x = Asin2(t + ) + c
A A A A
x = c + cos(2ωt + 2 ) c + cos(2ωt + 2 π)
2 2 2 2


Biên độ A/2, tần số góc 2, pha ban đầu 2 , tọa độ vị trí cân bằng x = c + A/2; tọa độ biên x = c + A và x = c
*) Nếu phương trình dao động có dạng: x = a.cos(t + ) + b.sin(t + )
Đặt cosα =
22
a
a + b
sinα =
22
b
a + b
x =
22
a + b
cosα.cos(t + ) + sinα.sin(t + )
x =
22
a + b
cos(t + - α) Có biên độ A =
22
a + b
, pha ban đầu ‟ = - α
9) Các hệ thức độc lập với thời gian – đồ thị phụ thuộc:
Töø phöông trình dao ñoäng ta coù : x = Acos (t + ) cos(t + ) = (
x
A
) (1)
Và: v = x‟ = -Asin (t + ) sin(t + ) = (-
v
A
) (2)
Bình phöông 2 veá (1) vaø (2) vaø coäng laïi : sin2(t + ) + cos2 (t + ) = (
x
A
)2 + (-
v
A
)2 = 1
Vậy tƣơng tự ta có các hệ thức độc lập với thời gian:
*)
*)
2
x
A



+
2
max
v
v



= 1 ;
2
max
a
a



+
2
max
v
v



= 1 ;
2
max
F
F



+
2
max
v
v



= 1
*) a = -2x ; F = ma = -m2x
Từ biểu thức động lập ta suy ra đồ thị phụ thuộc giữa các đại lƣợng:
*) x, v, a, F đều phụ thuộc thời gian theo đồ thị hình sin.
*) Các cặp giá trị x và v ; a và v; F và v vuông pha nhau nên phụ thuộc nhau theo đồ thị hình elip.
*) Các cặp giá trị x và a ; a và F; x và F phụ thuộc nhau theo đồ thị là đoạn thẳng qua gốc tọa độ xOy.
10) Tóm tắt các loại dao động :
a) Dao động tắt dần: Laø dao ñoäng coù bieân ñoä giaûm daàn (hay cơ năng giảm dần) theo thôøi gian (nguyeân nhaân do
taùc duïng caûn cuûa löïc ma saùt). Löïc ma saùt lôùn quaù trình taét daàn caøng nhanh vaø ngöôïc laïi. ÖÙng duïng trong caùc heä
thoáng giaûm xoùc cuûa oâtoâ, xe maùy, chống rung, cách âm…
2
x
A



+
2
v
A



= 1
v =
22
ωA x
22
v
ω= Ax
2 2 2
2
2 4 2
Av a v
x
T
Tà
ài
i
l
li
iệ
ệu
u
l
lu
uy
yệ
ện
n
t
th
hi
i
Đ
Đạ
ại
i
H
Họ
ọc
c
m
mô
ôn
n
V
Vậ
ật
t
l
lý
ý
2
20
01
13
3
G
GV
V:
:
B
Bù
ùi
i
G
Gi
ia
a
N
Nộ
ội
i
:
0
09
98
82
2.
.6
60
02
2.
.6
60
02
2
Trang: 5
b) Dao động tự do: Laø dao ñoäng coù taàn soá (hay chu kì) chæ phuï vaøo caùc ñaëc tính cấu tạo (k,m) cuûa heä maø khoâng phuï
thuoäc vaøo caùc yeáu toá ngoaøi (ngoại lực). Dao ñoäng töï do seõ taét daàn do ma saùt.
c) Dao động duy trì : Laø dao ñoäng töï do maø ngöôøi ta ñaõ boå sung naêng löôïng cho vaät sau moãi chu kì dao ñoäng, naêng
löôïng boå sung ñuùng baèng naêng löôïng maát ñi. Quaù trình boå sung naêng löôïng laø ñeå duy trì dao ñoäng chöù khoâng laøm
thay ñoåi ñaëc tính cấu tạo, khoâng laøm thay ñoåi biên độ vaø chu kì hay tần số dao ñoäng cuûa heä.
d) Dao động cƣỡng bức: Laø dao ñoäng chòu taùc duïng cuûa ngoaïi löïc bieán thieân tuaàn hoaøn theo thôøi gian
F = F0 cos(ωt + ) vôùi F0 laø bieân ñoä cuûa ngoaïi löïc.
+) Ban ñaàu dao ñoäng cuûa heâ laø moät dao ñoäng phöùc taïp do söï toång hôïp cuûa dao ñoäng rieâng vaø dao ñoäng cöôõng böùc
sau ñoù dao ñoäng rieâng taét daàn vaät seõ dao ñoäng oån ñònh vôùi taàn soá cuûa ngoaïi löïc.
+) Bieân ñoä cuûa dao ñoäng cöôõng böùc tăng nếu biên độ ngoại lực (cường độ lực) tăng và ngược lại.
+) Bieân ñoä cuûa dao ñoäng cöôõng böùc giảm nếu lực cản môi trường tăng và ngược lại.
+) Bieân ñoä cuûa dao ñoäng cöôõng böùc tăng nếu ñoä cheânh leäch giữa taàn soá cuûa ngoaïi löïc vaø taàn soá dao ñoäng rieâng giaûm.
VD: Một vật m có tần số dao động riêng là 0, vật chịu tác dụng của ngoại lực cưỡng bức có biểu thức F = F0 cos(ωt + )
và vật dao động với biên độ A thì khi đó tốc độ cực đại của vật là vmax = A. ; gia tốc cực đại là amax = A.2
và F = m.2.x F0 = m.A.2
e) Hiện tƣợng cộng hƣởng: Laø hieän töôïng bieân ñoä dao ñoäng cöôõng böùc taêng moät caùch ñoät ngoät khi taàn soá dao ñoäng
cöôõng böùc xaáp xæ baèng taàn soá dao ñoäng rieâng cuûa heä. Khi đó: f = f0 hay = 0 hay T = T0 Với f, , T và f0, 0, T0 là
tần số, tần số góc, chu kỳ của lực cưỡng bức và của hệ dao động. Bieân ñoä coäng höôûng phụ thuộc vào lực ma sát, bieân
ñoä coäng höôûng lôùn khi lực ma saùt nhoû vaø ngöôïc laïi.
+) Gọi f0 là tần số dao động riêng, f là tần số ngoại lực cưỡng bức, biên độ dao động cưỡng bức sẽ tăng dần khi f
càng gần với f0 . Với cùng cường độ ngoại lực nếu f2 > f1 > f0 thì A2 < A1 vì f1 gần f0 hơn.
+) Một vật có chu kì dao động riêng là T được treo vào trần xe ôtô, hay tàu hỏa, hay gánh trên vai người… đang
chuyển động trên đường thì điều kiện để vật đó có biên độ dao động lớn nhất (cộng hưởng) khi vận tốc chuyển động
của ôtô hay tàu hỏa, hay người gánh là
d
vT
với d là khoảng cách 2 bước chân của người gánh, hay 2 đầu nối thanh
ray của tàu hỏa hay khoảng cách 2 “ổ gà” hay 2 gờ giảm tốc trên đường của ôtô…
f) So sánh dao động tuần hoàn và dao động điều hòa:
) Giống nhau: Ñeàu coù traïng thaùi dao ñoäng laëp laïi nhö cuõ sau moãi chu kì. Ñeàu phaûi coù ñieàu kieän laø khoâng coù löïc
caûn cuûa moâi tröôøng. Moät vaät dao ñoäng ñieàu hoøa thì seõ dao ñoäng tuaàn hoaøn.
) Khác nhau: Trong dao ñoäng ñieàu hoøa quyõ ñaïo dao ñoäng phaûi laø ñöôøng thaúng, gốc tọa độ 0 phải trùng vị trí cân
bằng coøn dao ñoäng tuaàn hoaøn thì khoâng caàn ñieàu ñoù. Moät vaät dao ñoäng tuaàn hoàn chöa chaéc ñaõ dao ñoäng ñieàu hoøa.
Chẳng hạn con laéc ñôn dao ñoäng vôùi bieân ñoä goùc lôùn (lớn hơn 100) khoâng coù ma saùt seõ dao ñoäng tuaàn hoaøn và
khoâng dao ñoäng ñieàu hoøa vì khi đó quỹ đạo dao động của con lắc không phải là đường thẳng.
Bài 1: Chọn câu trả lời đúng. Trong phương trình dao động điều hoà: x = Acos(t + ).
A: Biên độ A, tần số góc , pha ban đầu là các hằng số dương
B: Biên độ A, tần số góc , pha ban đầu là các hằng số âm
C: Biên độ A, tần số góc , là các hằng số dương, pha ban đầu là các hằng số phụ thuộc cách chọn gốc thời gian.
D: Biên độ A, tần số góc , pha ban đầu là các hằng số phụ thuộc vào cách chọn gốc thời gian t = 0.
Bài 2: Chọn câu sai. Chu kì dao ñoäng laø:
A: Thôøi gian ñeå vaät ñi ñöôïc quaõng baèng 4 laàn bieân ñoä.
B: Thôøi gian ngaén nhaát ñeå li ñoä dao ñoäng laëp laïi nhö cuõ.
C: Thôøi gian ngaén nhaát ñeå traïng thaùi dao ñoäng laëp laïi nhö cuõ.
D: Thôøi gian ñeå vaät thöïc hieän ñöôïc moät dao ñoäng.
Bài 3: T là chu kỳ của vật dao động tuần hoaøn. Thời điểm t và thời điểm t + mT với m N thì vật:
A: Chỉ có vận tốc bằng nhau. C: Chỉ có gia tốc bằng nhau.
B: Chỉ có li độ bằng nhau. D: Có cuøng traïng thaùi dao ñoäng.
Bài 4: Chọn câu sai. Taàn soá cuûa dao ñoäng tuaàn hoaøn laø:
A: Soá chu kì thöïc hieän ñöôïc trong moät giaây.
B: Soá laàn traïng thaùi dao ñoäng laëp laïi trong 1 ñôn vò thôøi gian.
C: Soá dao ñoäng thöïc hieän ñöôïc trong 1 phuùt.
D: Soá laàn li ñoä dao ñoäng laëp laïi nhö cuõ trong 1 ñôn vò thôøi gian.