Tài liệu về Triết học

Chia sẻ: Linh Linh | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

166
lượt xem 36
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Triết học là hỡnh thỏi ý thức xó hội ra đời từ khi chế độ cộng sản nguyên thuỷ được thay thế bằng chế độ chiếm hữu nô lệ. Những triết học đầu tiên trong lịch sử xuất hiện vào khoảng thế kỷ VIII – VI trước công nguyên ở Ấn Độ cổ đại, Trung quốc cổ đại, Hy Lạp và La Mó cổ đại và ở các nước khác. nước khác. Theo quan điểm của mác xít triết học là một hỡnh thỏi ý thức xó hội, là học thuyết về những nguyờn tắc chung nhất của tồn tại và...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tài liệu về Triết học

---------- Triết học 1
Tri ế t h ọ c là h ỡ nh th ỏ i ý th ứ c xó h ộ i ra đ ờ i t ừ khi ch ế đ ộ c ộ ng s ả n nguyên thu ỷ đ ượ c thay th ế b ằ ng ch ế đ ộ chi ế m h ữ u nô l ệ . Nh ữ ng tri ế t h ọ c đ ầ u tiên trong l ịch s ử xu ấ t hi ệ n vào kho ả ng th ế k ỷ VIII – VI tr ướ c công nguyên ở Ấ n Đ ộ c ổ đ ạ i, Trung qu ố c c ổ đ ạ i, Hy L ạ p và La Mó c ổ đ ạ i và ở các n ướ c khác. Theo quan đi ể m c ủ a mác xít tri ế t h ọ c là m ột h ỡnh th ỏ i ý th ứ c xó h ộ i, là h ọ c thuy ết v ề nh ững nguy ờn t ắc chung nh ấ t c ủ a t ồ n t ạ i và nh ậ n th ứ c v ề th ỏ i đ ộ c ủa con ng ườ i đ ố i v ớ i th ế gi ớ i, là khoa h ọ c v ề nh ững quy lu ật chung nh ấ t c ủ a t ự nhi ờ n, xó h ộ i và t ư duy. Nh ư v ậy tri ết h ọ c là m ộ t h ỡ nh th ỏ i ý th ứ c xó h ộ i, là s ự ph ả n ỏ nh t ồ n t ạ i c ủ a xó h ộ i và đ ặ c bi ệ t s ự t ồ n t ạ i này ở xó h ộ i ph ươ ng Đông khác h ẳ n v ớ i ph ươ ng Tây v ề c ả đi ều ki ện t ự nhiên, đ ị a lý dõn s ố mà h ơ n c ả là ph ươ ng th ức c ủ a s ả n xu ấ t c ủ a ph ươ ng Đông là ph ươ ng th ứ c s ả n xu ấ t nh ỏ cũn ph ươ ng Tây là ph ươ ng th ứ c s ả n xu ấ t c ủ a t ư b ả n do v ậy mà cái ph ả n ánh ý th ứ c cũng khác: văn hoá ph ươ ng Đông mang n ặ ng tính ch ấ t c ộ ng đ ồ ng cũn ph ươ ng Tây mang tính cá th ể . S ự khác bi ệ t căn b ả n c ủ a tri ế t h ọ c ph ươ ng Tây và ph ươ ng Đông cũn đ ượ c th ể hi ệ n c ụ th ể nh ư sau: Th ứ nh ấ t đó là tri ế t h ọ c ph ươ ng Đông nh ấ n m ạ nh s ự th ố ng nh ấ t trong m ố i quan h ệ gi ữ a con ng ườ i và vũ tr ụ 2
v ớ i công th ứ c thiên đ ị a nhân là m ộ t nguyên t ắ c “thiên nhân h ợ p nh ấ t”. C ụ th ể là: Tri ế t h ọ c Trung qu ố c là n ề n tri ế t h ọ c có truy ền th ố ng l ị ch s ử lâu đ ờ i nh ấ t, h ỡ nh thành cu ố i thi ờ n ni ờn k ỷ II đ ầ u thiên niên k ỷ I tr ướ c công nguyên. Đó là nh ững kho tàng t ư t ưở ng ph ả n ánh l ị ch s ử phát tri ể n c ủ a nh ữ ng quan đi ể m c ủ a nhân dân Trung hoa v ề t ự nhi ờ n, xó h ộ i và quan h ệ con ng ườ i v ớ i th ế gi ớ i xung quanh, h ọ coi con ng ườ i là ti ể u vũ tr ụ trong h ệ th ố ng l ớ n... tr ờ i đ ấ t v ới ta cùng sinh, v ạ n v ậ t v ớ i ta là m ộ t. Nh ư v ậ y con ng ườ i cũng ch ứa đ ự ng t ấ t c ả nh ữ ng tính ch ấ t, nh ữ ng đi ề u huy ề n bí c ủa vũ tr ụ bao la. T ừ đi ề u này cho ta th ấ y h ỡ nh thành ra c ỏc khuynh h ướ ng nh ư : khuynh h ướ ng duy tâm c ủa M ạ nh T ử th ỡ cho r ằ ng vũ tr ụ , v ạ n v ậ t đ ề u t ồ n t ạ i trong ý th ức ch ủ quan v ầ trong ý ni ệ m đ ạ o đ ứ c Tr ờ i phú cho con ng ườ i. Ông đ ư a ra quan đi ể m “v ạ n v ậ t đ ề u có đ ầ y đ ủ trong ta”. Ta t ự x ộ t m ỡ nh mà thành th ự c, th ỡ cú c ỏ i thỳ vui nào l ớn h ơ n n ữ a. Ông d ạ y m ọ i ng ườ i ph ả i đi t ỡ m chõn lý ở ngoài th ế gi ớ i kh ỏ ch quan mà ch ỉ c ầ n suy x ộ t ở trong tõm, “t ậ n tõm” c ủ a m ỡ nh mà th ụ i. Nh ư v ậ y theo ông ch ỉ c ầ n tĩnh tâm quay l ạ i v ớ i chính m ỡ nh th ỡ m ọ i s ự v ậ t đ ều yên ổ n, không có g ỡ vui thỳ h ơ n. Cũn theo Thi ện Ung th ỡ cho r ằ ng: vũ tr ụ trong lũng ta, lũng ta là vũ tr ụ. Đ ối v ới khuynh h ướ ng duy v ậ t thô s ơ - kinh d ị ch th ỡ bi ết đ ến cùng cái tính c ủ a con ng ườ i th ỡ cũng cú th ể bi ết đ ến cái 3
tính c ủ a v ạ n v ậ t, tr ờ i đ ấ t: tr ờ i có chín ph ươ ng, con ng ườ i có chín khi ế u. Ở ph ươ ng Đông khuynh h ướ ng duy v ậ t ch ư a r ừ ràng đôi khi cũn đan xen v ớ i duy tâm, m ặc dù nó là k ế t qu ả c ủ a quá tr ỡ nh kh ỏ i qu ỏ t nh ữ ng kinh nghi ệm th ự c ti ế n lõu dài c ủ a nhõn dõn Trung hoa th ời c ổ đ ại. Quan đi ể m duy v ậ t đ ượ c th ể hi ệ n r ừ ở h ọ c thuy ế t Âm d ươ ng, tuy nó cũn mang t ớ nh ch ấ t tr ự c quan, ch ấ t ph ỏc, ngõy th ơ và có nh ữ ng quan đi ể m duy tâm, th ầ n bí v ề l ịch s ử xó h ộ i nh ư ng tr ườ ng phái tri ế t h ọ c này đó b ộ l ộ r ừ khuynh h ướ ng duy v ậ t và t ư t ưở ng bi ệ n ch ứ ng t ự ph ỏt c ủ a m ỡ nh trong quan đi ể m v ề c ơ c ấ u và s ự v ậ n đ ộ ng, bi ế n hoá c ủ a s ự v ậ t hi ệ n t ượ ng trong t ự nhiên cũng nh ư trong xó h ộ i. Ở Ấ n đ ộ t ư t ưở ng tri ế t h ọ c Ấ n đ ộ c ổ đ ạ i đ ượ c h ỡ nh thành t ừ cu ố i thi ờ n ni ờ n k ỷ II đ ầ u thiên niên k ỷ I tr ướ c công nguyên, b ắ t ngu ồ n t ừ th ế gi ớ i quan th ầ n tho ạ i, tôn giáo, gi ả i thích vũ tr ụ b ằ ng bi ểu t ượ ng các v ị th ầ n mang tính ch ấ t t ự nhiên, có ngu ồn g ốc t ừ nh ững h ỡ nh th ứ c t ụ n gi ỏ o t ố i c ổ c ủ a nhõn lo ạ i. Ở Ấ n đ ộ nguyên t ắ c “thiên nhiên h ợ p nh ấ t” l ạ i có màu s ắc riêng nh ư: Xu h ướ ng chính c ủ a Upanishad lành ằ m bi ệ n h ộ cho h ọ c thuy ế t duy tâm, tôn giáo trong kinh Vêđa v ề cái g ọ i là “tinh th ầ n sáng t ạ o t ố i cao” sángt ạ o và chi ph ối th ế gi ớ i này. Đ ể tr ả l ờ i câu h ỏ i cái g ỡ là th ự c t ạ i cao nh ất, là căn nguyên c ủ a t ấ t c ả mà khi nh ậ n th ứ c đ ượ c nó, ng ườ i 4
ta s ẽ nh ậ n th ứ c đ ượ c m ọ i cái cũn l ạ i và cú th ể gi ả i tho ỏ t đ ượ c linh h ồ n kh ỏ i s ự lo âu kh ổ nào c ủ a đ ờ i s ố ng tr ầ n t ụ c và ràng bu ộ c c ủ a th ế gi ớ i này là “tinh th ần vũ tr ụ t ối cao” Brahman, là th ự c th ể duy nh ấ t, có tr ướ c nh ất, t ồn t ạ i vĩnh vi ễ n, b ấ t di ệ t, là cái t ừ đó t ấ t c ả th ế gi ới đ ều n ả y sinh ra và nh ậ p v ề v ớ i nó sau khi ch ết. Tóm l ại Brahman là tinh th ầ n vũ tr ụ , là đ ấ ng sáng t ạo duy nh ất, là đ ạ i ngó, đ ạ i đinh, là vũ tr ụ xung quanh cái t ồn t ại th ực s ự , là khách th ể . Cũn Atman là tinh th ầ n con ng ườ i, là ti ểu ngó, là c ỏ i cú th ể m ụ h ỡ nh ho ỏ , là ch ủ th ể và ch ẳ ng qua ch ỉ là linh h ồ n vũ tr ụ c ư trú trong con ng ườ i mà thôi. Linh h ồn con ng ườ i (Atman) ch ỉ là s ự bi ể u hi ệ n, là m ộ t b ộ ph ậ n c ủ a “tinh th ầ n t ố i cao”. V ỡ Atman “linh h ồ n” là c ỏi t ồ n t ạ i trong th ể xác con ng ườ i ở đ ờ i s ố ng tr ầ n t ụ c, nên ý th ứ c con ng ườ i l ầ m t ưở ng r ằ ng linh h ồ n, “cái ngó” là c ỏi kh ỏ c v ớ i “linh h ồ n vũ tr ụ ”, kh ỏ c v ớ i ngu ồ n s ố ng kh ụ ng cú sinh, kh ụ ng cú di ệ t vong c ủ a vũ tr ụ. V ậ y nên kinh Vêđa n ố i con ng ườ i v ớ i vũ tr ụ b ằ ng c ầ u kh ẩ n, cúng t ế b ắ t ch ướ c hoà đi ệ u c ủ a vũ tr ụ b ằ ng l ễ nghi, hành l ễ ở h ỡ nh th ứ c b ờ n ngoài. Cũn kinh Upanishad quay vào h ướ ng n ộ i đ ể đi t ừ trong ra, đ ồng nh ấ t cá nhân v ớ i vũ tr ụ b ằ ng tri th ứ c thu ầ n tuý kinh nghi ệ m. 5
Đ ố i v ớ i ph ươ ng Tây l ạ i nh ấ n m ạ nh tách con ng ườ i ra kh ỏ i vũ tr ụ , coi con ng ườ i là ch ủ th ể , chúa t ể đ ể nghiên c ứ u chinh ph ụ c vũ tr ụ – th ế gi ớ i khách quan. Và cũng chính t ừ th ế gi ớ i khách quan khách nhau nên d ẫn đ ế n h ướ ng nghiên c ứ u ti ế p c ậ n cũng khác nhau: T ừ th ế gi ớ i quan tri ế t h ọ c “thi ờ n nhõn h ợ p nh ất” là c ơ s ở quy ế t đ ị nh nhi ề u đ ặ c đi ể m khác c ủ a tri ế t h ọc ph ươ ng Đông nh ư : l ấ y con ng ườ i làm đ ố i t ượ ng nghiên c ứ u ch ủ y ế u – tính ch ấ t h ướ ng n ộ i; hay nh ư nghiên c ứu th ế gi ớ i cũng là đ ể làm r ừ con ng ườ i và v ấ n đ ề b ản th ảo lu ậ n trong tri ế t h ọ c ph ươ ng Đông b ị m ờ nh ạ t. Nh ưng ng ượ c l ạ i tri ế t h ọ c ph ươ ng Tây l ạ i đ ặ tr ọ ng tâm nghiên c ứ u vào th ế gi ớ i – tính ch ấ t h ướ ng ngo ạ i; cũn v ấn đ ề con ng ườ i ch ỉ đ ượ c nghiên c ứ u đ ể gi ả i thích th ế gi ớ i mà thôi. Cho nên ph ươ ng Tây bàn đ ậ m nét v ề b ả n th ể lu ậ n c ủa vũ tr ụ . C ỏ i kh ỏ c bi ệ t n ữ a là ngay trong v ấ n đ ề con ng ườ i ph ươ ng Đông cũng quan ni ệ m khác ph ươ ng Tây: Ở Ph ươ ng Đông ng ườ i ta đ ặ t tr ọ ng tâm nghiên c ứ u m ố i quan h ệ ng ườ i v ớ i ng ườ i và đ ờ i s ố ng tâm linh, ít quan tâm đ ế n m ặ t sinh v ậ t c ủ a con ng ườ i, ch ỉ nghiên c ứu m ặ t đ ạ o đ ứ c thi ệ n hay ác theo l ậ p tr ườ ng c ủ a giai c ấp tr ố ng tr ị cho nên nghiên c ư ú con ng ườ i không ph ải là đ ể gi ả i phóng con ng ườ i mà là đ ể cai tr ị con ng ườ i, không 6
th ấ y quan h ệ gi ữ a ng ườ i v ớ i ng ườ i trong lao đ ộng s ản xu ấ t. Ở Ph ươ ng Tây h ọ l ạ i ít quan tâm đ ế n m ặ t xó h ộ i c ủ a con ng ườ i, đ ề cao cái t ự nhiên – m ặ t sinh v ật trong con ng ườ i, chú ý gi ả i phúng con ng ườ i v ề m ặt nh ận th ứ c, không chú ý đ ế n nguy ờ n nhõn kinh t ế – xó h ội, c ỏi g ố c đ ể gi ả i phóng con ng ườ i. Th ứ hai , ở ph ươ ng Đông nh ữ ng t ư t ưở ng tri ế t h ọ c ít khi t ồ n t ạ i d ướ i d ạ ng thu ầ n tuý mà th ườ ng đan xen v ới các h ỡ nh th ỏ i ý th ứ c xó h ộ i kh ỏ c. C ỏ i n ọ l ấy c ỏi kia làm ch ỗ d ự a và đi ề u ki ệ n đ ể t ồ n t ạ i và phát tri ể n cho nên ít có nh ữ ng tri ế t gia v ớ i nh ữ ng tác ph ẩ m tri ế t h ọc đ ộ c l ập. Và có nh ữ ng th ờ i kỳ ng ườ i ta đó l ầ m t ưở ng tri ết h ọc là khoa h ọ c c ủ a khoa h ọ c nh ư tri ế t h ọ c Trung hoa đan xen v ớ i chính tr ị lý lu ậ n, cũn tri ế t h ọ c Ấ n đ ộ l ạ i đan xen tôn giáo v ớ i ngh ệ thu ậ t. Nói chung ở ph ươ ng Đông th ỡ tri ết h ọ c th ườ ng ẩ n d ấ u đ ằ ng sau các khoa h ọ c. Ở ph ươ ng Tây ngay t ừ th ờ i kỳ đ ầ u tri ế t h ọ c đó là m ộ t khoa h ọ c h ọ c đ ộ c l ậ p v ớ i các môn khoa h ọc khác mà các khoa h ọ c l ạ i th ườ ng ẩ n d ấ u đ ằ ng sau tri ết h ọ c. Và th ờ i kỳ Trung c ổ là đi ể n h ỡ nh: khoa h ọc mu ốn t ồ n t ạ i ph ả i kho ỏ c ỏ o t ụ n gi ỏ o, ph ả i t ự bi ế n m ỡ nh thành m ộ t b ộ ph ậ n c ủ a gi ỏ o h ộ i. Th ứ ba, L ị ch s ử tri ế t h ọ c ph ươ ng Đông ít th ấ y có nh ữ ng b ướ c nh ả y v ọ t v ề ch ấ t có tính v ạ ch ra ở các th ời 7
đi ể m, mà ch ỉ là s ự phát tri ể n c ụ c b ộ , k ế ti ếp xen k ẽ. Ở Ấ n đ ộ , cũng nh ư Trung qu ố c các tr ườ ng phái có t ừ th ờ i c ổ đ ạ i v ẫ n gi ữ nguyên tên g ọ i cho t ớ i ngày nay (t ừ th ế k ỷ VIII – V tr ướ c công nguyên đ ế n th ế k ỷ 19). N ộ i dung có phát tri ể n nh ư ng ch ỉ là s ự phát tri ể n c ụ c b ộ , thêm b ớ t hay đi sâu vào t ừ ng chi ti ết nh ư: Nho ti ề n t ầ n, Hán nho, T ố ng nho v ẫ n trên c ơ s ở nhân – l ễ – chính danh, nh ư ng có c ả i biên v ề m ộ t ph ươ ng di ện nào đó ví nh ư L ễ th ờ i ti ề n T ầ n là cung kính, l ễ phép, văn hoá, th ờ i Hán bi ế n thành tam c ươ ng ngũ th ườ ng, đ ời T ống bi ế n thành ch ữ Lý... Các nhà tri ế t h ọ c ở các th ờ i đ ạ i ch ỉ gi ớ i h ạ n m ỡ nh trong khu ụ n kh ổ ủ ng h ộ , b ả o v ệ quan đi ể m hay m ộ t h ệ th ố ng nào đó đ ể hoàn thi ệ n và phát tri ển nó h ớn là v ạ ch ra nh ữ ng sai l ầ m và không đ ặ t ra m ục đích t ạo ra th ứ c tri ế t h ọ c m ớ i. Do v ậ y nó không mâu thu ậ n v ới các h ọ c thuy ế t đó đ ượ c đ ặ t n ề n móng t ừ ban đ ầ u, không ph ủ đ ị nh nhau hoàn toàn và d ẫ n đ ế n cu ộ c đ ấ u tranh trong các tr ườ ng phái không gay g ắ t và cũng không tri ệt đêt. Có t ỡ nh tr ạ ng đó chính là do ch ế đ ộ phong ki ến quá kéo dài và b ả o th ủ , k ế t c ấ u kinh t ế , giai c ấ p trong xó h ội đan xen c ộ ng sinh bên nhau. Ng ượ c l ạ i ở ph ươ ng Tây l ạ i có đi ể m khác bi ệ t. Ở m ỗ i giai đo ạ n, m ỗ i th ờ i kỳ, bên c ạ nh các tr ườ ng phái cũ l ạ i có nh ữ ng tr ườ ng phái m ớ i ra đ ờ i có tính ch ất 8
v ạ ch th ờ i đ ạ i nh ư th ờ i c ố đ ạ i bên c ạ nh tr ườ ng phái Talét, Hêraclit... đ ế n Đêmôcrit r ồ i th ờ i đ ạ i khai sáng Pháp, CNDV ở Anh, Hà lan, tri ế t h ọ c c ổ đi ển Đ ứ c... Và h ơn n ữ a cu ộ c đ ấ u tranh gi ữ a duy tâm và duy v ật mang tính ch ấ t quy ế t li ệ t, tri ệ t đ ể h ơ n. Th ứ t ư , S ự phân chia tr ườ ng phái tri ế t h ọ c cũng khác: Ở ph ươ ng Đông đan xen các tr ườ ng phái, y ếu t ố duy v ậ t, duy tâm bi ệ n ch ứ ng, siêu h ỡ nh kh ụ ng r ừ n ộ t. S ự phõn chia ch ỉ x ộ t v ề đ ạ i th ể , cũn đi sâu vào nh ững n ộ i dung c ụ th ể th ườ ng là có m ặ t duy tâm có m ặ t duy v ật, s ơ kỳ là duy v ậ t, h ậ u kỳ là nh ị nguyên hay duy tâm, th ể hi ện r ừ th ế gi ớ i quan thi ế u nh ấ t qu ỏ n, thi ếu tri ệ t đ ể c ủa tri ết h ọ c v ỡ phõn kỳ l ị ch s ử trong c ỏ c xó h ộ i ph ươ ng Đông cũng không m ạ ch l ạ c nh ư ph ươ ng Tây. Ng ượ c l ạ i tri ế t h ọ c ph ươ ng Tây th ỡ s ự phõn chia c ỏ c tr ườ ng phái r ừ n ộ t h ơ n và các h ỡ nh th ứ c t ồ n t ạ i l ị ch s ử r ấ t r ừ ràng nh ư duy v ậ t ch ấ t phác thô s ơ đ ế n duy v ậ t siêu h ỡ nh r ồ i đ ế n duy v ậ t bi ệ n ch ứ ng. Th ứ năm , H ệ th ố ng thu ậ t ng ữ c ủ a tri ế t h ọ c ph ươ ng Đông cung khác so v ớ i tri ế t h ọ c ph ươ ng Tây ở 3 m ả ng: - V ề b ả n th ể lu ậ n: Ph ươ ng Tây dùng thu ậ t ng ữ “gi ớ i t ự nhiên”, “b ả n th ể ”, “v ậ t ch ấ t”. Cũn ở ph ươ ng Đông l ạ i dùng thu ậ t ng ữ “thái c ự c” 9
đ ạ o s ắ c, h ỡ nh, v ạ n ph ỏ p,... hay ngũ hành: Kim, M ộ c, Thu ỷ , Ho ả , Th ổ ... Đ ể nói v ề b ả n ch ấ t c ủ a vũ tr ụ đ ặ c bi ệ t là khi bàn v ề m ố i quan h ệ gi ữ a con ng ườ i và vũ tr ụ th ỡ ph ươ ng Tây dùng ph ạ m trù khách th ể – ch ủ th ể ; con ng ườ i v ớ i t ự nhiên, v ậ t ch ấ t v ớ i ý th ứ c, t ồ n t ạ i và t ư duy. Cũn ph ươ ng Đông l ạ i dùng Tâm – v ật, năng – s ở , lí – khí, h ỡ nh – th ầ n. Trong đó h ỡnh th ầ n là nh ữ ng ph ạ m tr ự xu ấ t hi ệ n s ớ m và d ự ng nhi ề u nh ấ t. - Nói v ề tính ch ấ t, s ự bi ế n d ổ i c ủ a th ế gi ớ i: ph ươ ng Tây dùng thu ậ t ng ữ “bi ệ n ch ứ ng” siêu h ỡ nh, thu ộ c t ớ nh, v ậ n đ ộ ng, đ ứ ng im nh ư ng l ấ y cái đ ấ u tranh cái đ ộ ng là chính. Đ ố i v ới ph ươ ng Đông dùng thu ậ t ng ữ đ ộ ng – tĩnh, bi ến d ị ch, vô th ườ ng, th ườ ng cũn, v ụ ngó và l ấ y c ỏ i th ố ng nh ấ t, l ấ y c ỏ i tĩnh làm g ố c là v ỡ ph ươ ng Đông tri ế t h ọ c đ ượ c xây d ự ng trên quan đi ể m vũ tr ụ là m ộ t, ph ả i mang tính nh ị p đi ệu. - Khi di ễ n đ ạ t v ề m ố i liên h ệ c ủ a các s ự v ậ t, hi ệ n t ượ ng trên th ế gi ớ i th ỡ ph ươ ng Tây dùng thu ậ t ng ữ “liên h ệ ”, “quan h ệ ” “quy lu ậ t”. Cũn ph ươ ng Đông dùng thu ậ t ng ữ “đ ạ o” “lý” “m ệ nh” “th ầ n”, cũng xu ấ t ph ỏ t t ừ th ế gi ớ i quan thi ờ n nhõn h ợ p nh ấ t n ờ n t ấ t c ả ph ả i 10
mang tính nh ị p đi ệ u, tính quy lu ậ t, tính so ắn ốc c ủ a vũ tr ụ nh ư thái c ự c đ ế n l ưỡ ng nghi... Có nh ị p đi ệ u là hài hoà âm d ươ ng, cũn vũ tr ụ là t ậ p h ợ p kh ổ ng l ồ c ỏ c so ắ n ố c... Th ứ s ỏ u , Tuy c ả hai dũng tri ế t h ọ c ph ươ ng Đông và ph ươ ng Tây đ ề u nh ằ m gi ả i quy ế t v ấ n đ ề c ơ b ả n c ủa tri ế t h ọ c nh ư ng ph ươ ng Tây nghiêng n ặ ng v ề gi ả i quy ết m ặ t th ứ nh ấ t cũn m ặ t th ứ hai ch ỉ gi ả i quy ế t nh ững v ấ n đ ề có liên quan. Ng ượ c l ạ i ở ph ươ ng Đông n ặ ng v ề gi ả i quy ế t m ặ t th ứ hai cho nên d ẫ n đ ế n hai ph ươ ng pháp t ư duy khác nhau. Ph ươ ng Tây đi t ừ c ụ th ể đ ế n khái quát cho nênlà t ư duy t ấ t đ ị nh – t ư duy v ậ t lý ch ớ nh x ỏ c nh ư ng l ại không gói đ ượ c cái ng ẫ u nhiên xu ấ t hi ệ n. Cũn ph ươ ng Đông đi t ừ khái quát đ ế n c ụ th ể b ằ ng các ẩ n d ụ tri ết h ọc v ớ i nh ữ ng c ấ u cách ngôn, ng ụ ngôn nên không chính xác nh ư ng l ạ i hi ể u cách nào cũng đ ượ c, nó gói đ ượ c c ả cái ng ẫ u nhiên mà ngày nay khoa h ọ c g ọ i là khoa h ọc h ỗn mang – d ự báo. Trên đây là m ộ t vài đi ể m khác bi ệ t căn b ả n gi ữ a tri ết h ọ c ph ươ ng Đông và ph ươ ng Tây mà chúng ta có th ể nh ậ n th ấ y, ngoài ra chúng cũn cú nhi ều đi ểm khác bi ệt v ớ i nhau n ữ a mà trong th ờ i gian có h ạ n tôi có th ể ch ưa t ỡ m ra đ ượ c. R ấ t mong s ự góp ý c ủ a c ụ gi ỏ o. 11
12