Tán sỏi niệu quản dưới qua nội soi tại bệnh viện Đại học Y dược thành phố Hồ Chí Minh

Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> TAÙN SOÛI NIEÄU QUAÛN DÖÔÙI QUA NOÄI SOI<br /> TAÏI BEÄNH VIEÄN ÑAÏI HOÏC Y DÖÔÏC TP HCM<br /> Vuõ Hoàng Thònh*, Nguyeãn Minh Quang**, Nguyeãn Hoaøng Ñöùc*,<br /> Traàn Leâ Linh Phöông**, Nguyeãn Taân Cöông**<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Muïc tieâu nghieân cöùu: Phaân tích 150 TH soûi nieäu quaûn 1/3 döôùi ñöôïc taùn soûi qua noäi soi nieäu quaûn<br /> baèng hôi ñeå ñaùnh giaù chæ ñònh, keát quaû ñieàu trò cho beänh nhaân.<br /> Ñoái töôïng vaø phöông phaùp nghieân cöùu: Hoài cöùu 150 TH ñöôïc taùn soûi nieäu quaûn 1/3 döôùi qua noäi<br /> soi taïi Beänh vieän Ñaïi Hoïc Y Döôïc Tp HCM töø thaùng 10-2002 ñeán thaùng 10-2004 vôùi oáng soi nieäu quaûn<br /> cöùng cuûa Olympus 10.5F vaø maùy xung hôi phaù soûi.<br /> Keát quaû: Trong 150TH coù 62 TH nam (41,33%) vaø 88 TH nöõ (58,67%). Vò trí: beân P: 66TH (44%),<br /> beân T: 84 (56%). Coù 30TH (20%) soûi dính chaët vaøo nieâm maïc nieäu quaûn. Kích thöôùc soûi töø 1cm trôû xuoáng.<br /> Thôøi gian taùn soûi trung bình laø 40 phuùt. Soûi baùm chaët vaøo nieâm maïc laâu hôn laø 60 phuùt. Keát quaû: Toát 116<br /> TH (77,34%), Trung bình: 29TH (19,33%), Xaáu: 4TH soûi chaïy leân thaän (2,66%), 1TH thuûng nieäu quaûn<br /> chuyeån moå hôû (0,67%).<br /> Keát luaän: Soûi nieäu quaûn 1/3 döôùi ñöôïc taùn soûi baèng xung hôi qua noäi soi coù chæ ñònh thích hôïp cho<br /> hieäu quaû cao, an toaøn. Ñaây laø moät phöông phaùp ít xaâm laán, ñöa ngöôøi beänh veà cuoäc soàng nhanh choùng vaø<br /> hieäu quaû kinh teá cao.<br /> <br /> SUMMARY<br /> DISTAL URETEROSCOPIC LITHOTRIPSY<br /> AT UNIVERSITY MEDICAL CENTER IN HCM CITY<br /> Vu Hong Thinh, Nguyen Minh Quang, Nguyen Hoang Duc, Tran Le Linh Phuong, Nguyen Tan Cuong<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 111 - 114<br /> <br /> From Oct- 2002 to Oct- 2004, there were 150 patients with distal ureteral calculi which were treaed<br /> by pneumatic ureteroscopic lithotripsy at University Medical Center in HCM city. 150 patients aged from<br /> 20 to over 70 year old, 62 male and 88 female.Location: Right ureter: 66 cases, Left ureter: 84 cases.<br /> There were 30 cases that the stone was compact into the ureter. Diameter: under 1 cm. The time of<br /> lithotrisy is average 40 minutes. The compact stone is 60 minutes.<br /> Results: Very good: 116 cases (77,34%), Good: 29 cases (19,33%), Fail: Ureteral perforation is 1 case<br /> (0,67%), Stone moved to the kidney: 4 cases (2,66%). The success rate is 96,67%<br /> Conclusions: Uretroscopic lithotripsy of distal ureteral calculi could be safe procedure with efficacy<br /> rate. The indication for this treatment is very important. There is a less invasive procedure for treating the<br /> patients with a less complication at University Medical Center in HCM city.<br /> <br /> * Beänh vieän ÑHYD TP HCM.<br /> ** Phaân moân Nieäu Boä moân Ngoaïi - ÑHYD TP HCM.<br /> <br /> 111<br /> <br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> Soûi ñöôøng tieát nieäu laø moät beänh chieám gaàn<br /> 50% beänh lyù cuûa tieát nieäu. Soûi nieäu quaûn cuõng coù<br /> moät vò trí ñaùng keå töø 30%-40% trong soûi nieäu tuøy<br /> theo taùc giaû vaø soûi nieäu quaûn 1/3 döôùi chieám ñeán<br /> 70%-75%. Soûi nieäu quaûn thöôøng gaây ra beá taéc<br /> ñöôøng tieåu vaø thöông toån cho thaän phía treân.<br /> Ngaøy nay, ñieàu trò soûi nieäu quaûn ñoaïn 1/3 döôùi<br /> baèng phöông tieän ít xaâm laán nhö noäi soi taùn soûi,<br /> taùn soûi qua da ñaõ vaø ñang ñöôïc phaùt trieån roäng raõi<br /> taïi nöôùc ta.<br /> Trong thôøi gian töø thaùng 10-2002 ñeán thaùng<br /> 10-2004 taïi Beänh vieän Ñaïi Hoïc Y Döôïc Tp HCM,<br /> chuùng toâi ñaõ thöïc hieän 150 TH taùn soûi nieäu quaûn<br /> 1/3 döôùi nhaèm ñöa ra ñöôïc chæ ñònh ñuùng vaø coù keát<br /> quaû toát nhaát cho beänh nhaân.<br /> <br /> ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN<br /> CÖÙU<br /> Nghieân cöùu hoài cöùu, moâ taû caét ngang.<br /> Ñoái töôïng<br /> Trong thôøi gian töø thaùng 10-2002 ñeán thaùng 102004 taïi beänh vieän ÑHYD Tp HCM, chuùng toâi coù 267<br /> tröôøng hôïp laáy soûi nieäu quaûn qua noäi soi trong ñoù coù<br /> 150 tröôøng hôïp soûi nieäu quaûn 1/3 döôùi ñöôïc taùn soûi tæ<br /> leä 56,17%.<br /> Phöông tieän söû duïng<br /> Maùy noäi soi nieäu quaûn cöùng Olympus 10.5F<br /> Probe taùn soûi baèng hôi.<br /> Daây daãn, roï baét soûi, thoâng JJ.<br /> Ñaùnh giaù keát quaû<br /> Toát: Taùn ñöôïc soûi, laáy ñöôïc soûi, coøn vaøi maûnh<br /> nhoû, khoâng nhieãm truøng, khoâng thuûng nieäu quaûn, coù<br /> chaûy maùu ít. Trung bình: Taùn ñöôïc soûi laáy ñöôïc soûi, coù<br /> toån thöông nieâm maïc nieäu quaûn, chaûy maùu nhieàu.<br /> Xaáu: Khoâng taùn ñöôïc soûi, thuûng nieäu quaûn.<br /> <br /> KEÁT QUAÛ<br /> Moät soá ñaëc ñieåm laâm saøng chính:<br /> <br /> 112<br /> <br /> Phaùi tính<br /> Nam: 62 TH (41,33%)<br /> Nöõ: 88 TH (58,67%)<br /> Tuoåi<br /> 21-30<br /> 24<br /> <br /> 31-40<br /> 33<br /> <br /> 41-50<br /> 52<br /> <br /> 51-60<br /> 23<br /> <br /> 61-70<br /> 8<br /> <br /> >71<br /> 8<br /> <br /> Beänh keøm theo<br /> Soûi thaän: 5TH<br /> Soûi tuùi maät: 4TH<br /> Laâm saøng<br /> Taát caû caùc beänh nhaân vaøo vieän vì ñau moät beân<br /> hoâng löng. Chaån ñoaùn soûi nieäu quaûn ñoaïn 1/3 döôùi<br /> chuû yeáu döïa vaøo keát quaû cuûa sieâu aâm, KUB vaø IVP.<br /> Sieâu aâm cho chuùng ta bieát ñöôïc tình traïng öù nöôùc<br /> cuaû thaän vaø nieäu quaûn treân soûi giaõn.<br /> Thaän<br /> Soá tröôøng<br /> hôïp<br /> <br /> ÖÙ nöôùc ñoä 1<br /> 53 (35,33%)<br /> <br /> ÖÙ nöôùc ñoä 2<br /> 77 (51,34%)<br /> <br /> ÖÙ nöôùc ñoä 3<br /> 20 (13,33%)<br /> <br /> KUB phaùt hieän coù soûi nieäu quaûn 1/3 döôùi: Beân P<br /> 66TH (44%) . Beân T 84TH (56%) .<br /> Kích thöôùc soûi < 1cm.<br /> IVP: cho bieát chöùc naêng thaän beân coù soûi nhö theá<br /> naøo, ñoàng thôøi ñaùnh giaù ñöôïc möùc ñoä giaõn treân thaän.<br /> IVP coøn cho pheùp nhaän thaáy ñöôïc hình daïng nieäu<br /> quaûn döôùi soûi.<br /> Chöùc naêng thaän coù soûi bình thöôøng ghi nhaän öù<br /> nöôùc thaän ñoä 1: 50TH (33,33%).<br /> Chöùc naêng thaän chaäm phaân tieát nhöng thaáy roõ<br /> caùc ñaøi beå thaän xuoáng taän nieäu quaûn, ghi nhaän thaän öù<br /> nöôùc ñoä 2: 79TH (52,67%).<br /> Chöùc naêng thaän keùm, giaõn lôùn caùc ñaøi beå thaän,<br /> thaän öù nöôùc ñoä 3: 21TH (14%).<br /> Thaáy ñöôïc thuoác caûn quang qua soûi nieäu quaûn:<br /> 87TH (58%).<br /> Phöông phaùp taùn soûi<br /> Taát caû beänh nhaân ñöôïc gaây teâ tuûy soáng, naèm theá<br /> saûn phuï khoa.<br /> Taát caû 150 TH ñeàu ñöôïc taùn soûi baèng hôi. Thôøi<br /> gian taùn soûi trung bình laø 40 phuùt.Trong luùc thöïc<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> hieän thao taùc taùn soûi nieäu quaûn chuùng toâi coù 30TH soûi<br /> nieäu quaûn baùm chaët vaøo nieâm maïc nieäu quaûn, laøm<br /> maát ñi tính lieân tuïc cuûa nieâm maïc, phía döôùi soûi raát<br /> nhieàu polyp chieám tæ leä 20%. Thôøi gian trung bình ñeå<br /> taùn soûi baùm chaët vaøo nieâm maïc nieäu quaûn laø 60 phuùt.<br /> Sau taùn soûi nieäu quaûn, chuùng toâi ñeàu ñaët thoâng nieäu<br /> quaûn beå thaän. Coù 5 TH ñaët thoâng nieäu quaûn ñöôïc ruùt sau<br /> 2 ngaøy. 145 TH ñaët thoâng JJ, thôøi gian löu thoâng laø 30<br /> ngaøy. Taát caû beänh nhaân taùi khaùm sau I thaùng ñeàu ñöôïc<br /> chuïp KUB vaø laøm sieâu aâm kieåm tra ñeàu khoâng coøn soûi<br /> vaø ñoä öù nöôùc cuûa thaän giaõm ñaùng keå.<br /> Coù 4TH keøm theo soûi tuùi maät ñöôïc caét tuùi maät noäi<br /> soi cuøng moät luùc.<br /> Thôøi gian beänh nhaân naèm vieän trung bình laø 3<br /> ngaøy.<br /> Keát quaû<br /> Ñaùnh giaù keát quaû: Toát: 116TH (77,34%). Trung<br /> bình: 29TH (19,33%), Thaát baïi: 5TH (3,33%) goàm coù<br /> 4TH soûi chaïy leân thaän khoâng taùn ñöôïc. 1TH thuûng<br /> nieäu quaûn vì soûi baùm chaët vaøo nieâm maïc nieäu quaûn<br /> phaûi chuyeån moå hôû.<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Lòch söû soi nieäu quaûn baèng oáng cöùng baét ñaàu töø<br /> Hugh Hampton Young naêm 1929 khi soi nieäu quaûn<br /> baèng oáng soi baøng quang. Mc Govern vaø Walzak soi<br /> nieäu quaûn baèng oáng soi meàm 9F vaø thaáy ñöôïc soûi<br /> nieäu quaûn (1964).Cuoái thaäp nieân 1970 Goodman vaø<br /> Lyon ñaõ phaùt trieån maïnh veà noäi soi nieäu quaûn. 1980<br /> Perez vaø Castro baùo caùo thaønh coâng soi tôùi beà thaän<br /> baèng oáng soi cöùng daøi 40 cm vaø 1981 Das baùo caùo<br /> thaønh coâng laáy soûi nieäu quaûn coù camera(8).<br /> Soi nieäu quaûn ñeå ñieàu trò soûi nieäu quaûn 1/3 döôùi trôû<br /> neân thoâng duïng töø naêm 1988(1).Taïi nöôùc ta ngoaøi<br /> phöông phaùp moå hôû laáy soûi nieäu quaûn ra, rieâng ñoái vôùi<br /> soûi nieäu quaûn 1/3 döôùi ñeå ñieàu trò soûi laø taùn soûi ngoaøi cô<br /> theå, laáy soûi qua noäi soi. Chæ ñònh taùn soûi qua noäi soi ôû<br /> 1/3 döôùi caên cöù vaøo phim KUB xaùc ñònh hình daïng soûi<br /> troøn nhaün hay xuø xì gôïi yù cho chuùng ta soûi baùm chaëy<br /> vaøo nieâm maïc nieäu quaûn hay chöa. Treân phim IVP,<br /> hình aûnh thaän öù nöôùc ñoä 3 vaøthuoác khoâng xuoáng nieäu<br /> quaûn döôùi soûi cuõng gôïi yù soûi ñaõ baùm chaët vaøo nieâm<br /> <br /> maïc. Chuùng toâi coù 30TH(20%) soûi baùm chaët vaøo nieâm<br /> maïc nieäu quaûn vaø coù nhieàu polyp döôùi soûi taùn khoù<br /> khaên, maát nhieàu thôøi gian vaø cuõng deå xaûy ra bieán<br /> chöùng (1TH thuûng nieäu quaûn 0,67%) vaø phaù nhieàu<br /> nieâm maïc nieäu quaûn trong khi taùn soûi, cuõng nhö bò<br /> chaûy maùu trong nieäu quaûn.Tuy nhieân soûi nieäu quaûn<br /> khoâng baùm vaøo nieâm maïc luoàn daây daãn qua deå daøng,<br /> thôøi gian taùn soûi nhanh, nhöng soûi raát deå di chuyeån leân<br /> treân thaän (4TH 2,67%) so vôùi moät soá taùc giaû khaùc coù<br /> bieán chöùng vaø thaát baïi laø 38%(5), 3,1%(7), 22%(10), 8,6%(2)<br /> ôû trong nöôùc. Nhöng caùc taùc giaû baùo caùo bao goàm taùn<br /> soûi nieäu quaûn noùi chung. Bieán chöùng cuûa taùn soûi nieäu<br /> quaûn qua noäi soi töø 5%-30%(9), 1,6%(4) vaø 28%(8) bao<br /> goàm thuûng nieäu quaûn, chaûu maùu, choaùng nhieãm<br /> truøng, heïp nieäu quaûn hay thaát baïi khi soûi chaïy leân treân<br /> thaän cuõng thay ñoåi tuøy caùc taùc giaû ôû nöôùc ngoaøi.<br /> Tyû leä thaøng coâng so vôùi taùn soûi nieäu quaûn 1/3 döôùi<br /> raát cao vaø cuõng thay ñoåi töøng taùc giaû 66%-100%(9),<br /> 90%(4), 85%-89%(3) vaø 90%(8). Ñoái vôùi chuùng toâi tyû leä<br /> thaønh coâng cho soûi 1/3 döôùi nieäu quaûn laø 96,67%.<br /> Nguoàn taùn soûi cuõng khoâng keùm phaàn quan troïng.<br /> Chuùng toâi chæ taùn baèng hôi, trong khi neáu taùn soûi<br /> baèng sieâu aâm hay laser keát quaû coù leõ khaû quan hôn.<br /> Trong tröôøng hôïp taùn soûi nieäu quaûn ngoaøi cô theå<br /> ôû ñoaïn 1/3 döôùi cuõng coù keát quaû toát töông ñöông(3),<br /> nhöng phaûi taùn laïi nhieàu laàn tuøy theo kích thöôùc soûi.<br /> Toùm laïi chæ ñònh ñeå taùn soûi nieäu quaûn ñoaïn 1/3<br /> döôùi caàn coù nhaän xeùt roõ raøng veà phía phaãu thuaät vieân.<br /> Soûi coù kích thöôùc töø 1 cm trôû xuoáng, ít hoaëc khoâng<br /> baùm chaët vaøo nieâm maïc nieäu quaûn. Toaøn thaân beänh<br /> nhaân phaûi ñöôïc chuaån bò choáng nhieãm truøng neáu coù<br /> tröôùc khi tieán haønh taùn soûi.<br /> Ngaøy nay vôùi söï tieán boä cuûa khoa hoïc kyõ thuaät,<br /> chæ rieâng ñoái vôùi taùn soûi nieäu quaûn 1/3 döôùi qua ngaõ<br /> noäi soi cho pheùp chuùng ta ruùt ngaén thôøi gian phaãu<br /> thuaät, raát tieän lôïi treân nhöõng beänh nhaân coù phaãu<br /> thuaät vuøng chaäu tröôùc(9). Thôøi gian naèm vieän cuõng<br /> ngaén ngaøy (trung bình 3 ngaøy). Beänh nhaân ít ñau<br /> hôn moå hôû, taâm lyù nheï nhaøng hôn, ít toán keùm veà maët<br /> kinh teá vaø ñöa ngöôøi beänh veà cuoäc soáng ñôøi thöôøng<br /> nhanh hôn.<br /> <br /> 113<br /> <br /> KEÁT LUAÄN<br /> Phöông phaùp taùn soûi noäi soi cho nieäu quaûn 1/3<br /> döôùi laø moät phöông phaùp ñieàu trò raát hieäu quaû cho<br /> beänh nhaân. Maëc daàu beân caïnh ñoù cuõng coøn nhöõng<br /> phöông phaùp khaùc nhö taùn soûi ngoaøi cô theå ít xaâm<br /> laán hôn. Taát nhieân phaûi tuøy thuoäc vaøo trang thieát bò<br /> coù saün.<br /> Chæ ñònh ñieàu trò phaûi can nhaéc kyõ tuøy vaøo kích<br /> thöôùc soûi, ñaùnh giaù ñöôïc tình traïng soûi baùm vaøo nieäu<br /> quaûn nhö theá naøo qua IVP, KUB. Neân ñieàu trò nhieãm<br /> truøng neáu coù tröôùc khi taùn soûi keát quaû seõ toát hôn. Moå<br /> hôû vaãn coøn coù moät vò trí trong soûi nieäu quaûn 1/3 döôùi<br /> neáu soûi quaù lôùn.<br /> <br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 114<br /> <br /> Bagley, DH. Indication for ureteropyeloscopy in<br /> Ureteroscopy. Huffman JL. Bageley DH. Lyon ES. WB<br /> Sahndders accompany 1988, p 77-30.<br /> Döông Quang Trung, Leâ Ngoïc Töø, Nguyeãn Vaên Oai.<br /> Nhaän xeùt böôùc ñaàu taùn soûi nieäu quaûn noäi soi qua 210<br /> beänh nhaân taïi Beänh vieän Böu Ñieän. Taïp chí Y Hoïc<br /> Vieät Nam, soá 4-5-6, 2001, tr 50-54.<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> 5<br /> <br /> 6<br /> <br /> 7<br /> <br /> 8<br /> 9<br /> 10<br /> <br /> Lingerman JE, Lifshitz DA, Evan AP. Surgical<br /> management of urinary lithiasis in Campell’s Urology<br /> 8th ed, vol 4, p 3378-3384.<br /> Morse RM, Resnick MI. Ureteral calculi: Natural<br /> history and treatment in an era of advanced<br /> technology. J Uro, 1991 Feb: 145 (2) p 263-265.<br /> Ñaøm Vaên Cöông, Leâ Quang Duõng. Keát quaû böôùc ñaàu<br /> 50 ca taùn soûi nieäu quaûn döôùi baèng phöông phaùp noäi<br /> soi. Taïp chí Y Hoïc Vieät Nam, soá 4-5-6 2001, tr34-38.<br /> Nguyeãn Minh Quang, Vuõ Ñình Kha. Noäi soi nieäu quaûn<br /> taùn soûi baèng laser, kinh nghieäm ban ñaàu qua 50TH. Y<br /> Hoïc TP HCM, taäp 7, phuï baûn soá 1, 2003 tr 75-79.<br /> Phaïm Höõu Ñöông vaø cs. Taùn soûi nieäu quaûn qua ngaõ<br /> noäi soi (nhaân 129 TH) .Toaøn vaên nhöõng baøi baùo caùo<br /> trong toång keát nghieân cöùu khoa hoïc vaø caûi tieán kyõ<br /> thuaät 10 naêm taïi Beänh vieän Bình Daân 1990-1999, tr<br /> 228-233.<br /> Spirnak P, Resnick MI. Stone treatment in Adult and<br /> Pediatric Urology 3rd ed Mosby, vol 1 1996, p734-741.<br /> Stoler ML. Urinary stone disease in Smith’s General<br /> Urology 16th ed, Mc Graw- Hill Company 2004, p280.<br /> Traàn Ngoïc Sinh vaø cs. Nhaân moät soá tröôøng hôïp taùn soûi<br /> nieäu quaûn qua noäi soi taïi Beänh vieän Chôï Raãy. Y Hoïc<br /> Tp HCM, taäp 5, phuï baûn soá 4, tr 142-147.<br /> <br />