Thực trạng dạy học môn Toán cao cấp so với chuẩn đầu ra ở trường Đại học Lạc Hồng

TẠP CHÍ KHOA HỌC<br /> Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Số 6 (9/2016) tr 26 - 32<br /> <br /> THỰC TRẠNG DẠY HỌC MÔN TOÁN CAO CẤP<br /> SO VỚI CHUẨN ĐẦU RA Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG<br /> <br /> Trần Văn Hoan<br /> Trường Đại học Lạc Hồng<br /> <br /> Tóm tắt: Xây dựng chuẩn đầu ra với yêu cầu cao là một nội dung đổi mới quan trọng trong công tác<br /> giáo dục đào tạo ở Trường Đại học Lạc Hồng. Trong chuẩn đầu ra này, các yêu cầu về kiến thức và kỹ năng<br /> nghề nghiệp cần được trang bị cho sinh viên khi ra trường được nêu rõ. Tuy nhiên, một câu hỏi lớn được đặt<br /> ra “Cần phải dạy học các môn thuộc lĩnh vực khoa học cơ bản và kiến thức đại cương như thế nào để đảm<br /> bảo chuẩn đầu ra?”. Dựa trên cơ sở phân tích thực trạng dạy học môn học Toán cao cấp ở Trường, chúng<br /> tôi đã có sự tiếp cận mới về vai trò của việc giảng dạy môn học này cho sinh viên khối ngành kinh tế hướng<br /> đến đáp ứng chuẩn đầu ra đã xây dựng. Cụ thể hướng đến trả lời hai câu hỏi: Dạy cái gì? và dạy như thế<br /> nào? đối với môn học Toán cao cấp cho sinh viên khối ngành kinh tế.<br /> Từ khóa: Chuẩn đầu ra, kinh tế, kiến thứ, kỹ năng nghề nghi, môn Toán cao cấp.<br /> <br /> <br /> 1. Mở đầu<br /> Nâng cao chất lượng, đổi mới trong giáo dục đào tạo là tiêu chí sống còn đối với một<br /> trường đại học trong thời đại khoa học công nghệ hiện nay. Việc đổi mới là xu thế tất yếu<br /> của thời đại và theo chiến lược phát triển giáo dục được báo cáo tại Đại hội Đảng lần thứ<br /> XI “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục<br /> Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc<br /> tế” [2].<br /> Hướng theo đó, một trong những nội dung đổi mới quan trọng ở Trường Đại học Lạc<br /> Hồng thực hiện trong thời gian qua là xây dựng chuẩn đầu ra (CĐR) với yêu cầu cao.<br /> Nhưng làm thế nào để sinh viên (SV) khi ra trường đạt được CĐR như đã xây dựng luôn là<br /> vấn đề cần nghiên cứu và phải cụ thể hóa ở từng ngành, từng lĩnh vực.<br /> Môn học Toán cao cấp (TCC) có vai trò đặc biệt đối với ngành kinh tế. Nó không chỉ<br /> là môn học cung cấp các kiến thức cơ bản mà còn là công cụ trong phân tích, nghiên cứu<br /> kinh tế. Hơn nữa, bên cạnh việc trang bị các kiến thức cơ bản cho nhiều môn học cơ sở và<br /> chuyên ngành của khối kinh tế và rèn luyện các thao tác tư duy thì việc học TCC còn góp<br /> phần rèn luyện các kỹ năng gắn với SV ngành kinh tế mà CĐR của nhà trường đã đặt ra.<br /> Nhưng, nên dạy học TCC như thế nào để có thể góp phần đáp ứng CĐR ở Trường Đại học<br /> Lạc Hồng thì hiện nay vẫn còn là câu hỏi chưa có câu trả lời.<br /> Bài báo này bước đầu đề cập định hướng việc dạy học Toán cao cấp (TCC) cho SV<br /> khối ngành kinh tế ở Trường Đại học Lạc Hồng nhằm đáp ứng CĐR dựa trên cơ sở phân<br /> tích thực trạng dạy học môn học này.<br /> 2. Môn học Toán cao cấp đối với yêu cầu của CĐR ở Trường Đại học Lạc Hồng<br /> <br /> Ngày nhận bài: 2/11/2015. Ngày nhận đăng: 25/9/2016<br /> Liên lạc: Trần Văn Hoan, e - mail: tranhoan.math@gmail.com<br /> <br /> <br /> 26<br />  2.1. Những nội dung trong CĐR với yêu cầu cao<br /> Một trong những công việc quan trọng nhất được thực hiện trong thời gian qua ở<br /> Trường đó là xây dựng CĐR với yêu cầu cao của mỗi chuyên ngành đào tạo. Qua nhiều lần<br /> chỉnh sửa, đến nay CĐR của nhà trường được hoàn thiện với sự góp ý của nhiều doanh<br /> nghiệp, sở, ban ngành trên địa bàn. Từ sứ mạng của nhà trường và các cuộc khảo sát hàng<br /> năm, nhà trường xây dựng “Chuẩn đầu ra 2012” [4], bao gồm:<br /> - Kiến thức;<br /> - Kỹ năng;<br /> - Thái độ;<br /> - Vị trí và khả năng công tác sau khi tốt nghiệp;<br /> - Khả năng học tập và nâng cao trình độ sau khi tốt nghiệp.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 1. Sơ đồ vai trò môn Cơ bản đối với CĐR của Trường Đại học Lạc Hồng.<br /> Như vậy trong CĐR này đã nêu rõ các nội dung kiến thức Toán cần phải trang bị<br /> cho SV khối ngành kinh tế: Toán cao cấp, Xác suất – Thống kê, Quy hoạch tuyến tính,<br /> Thống kê toán, các chỉ tiêu phân tích kinh tế chủ yếu,... Nhưng để đạt được các yêu cầu về<br /> kỹ năng trong CĐR đã xây dựng thì việc dạy học Toán cần phải hướng đến trang bị các<br /> kiến thức Toán áp dụng vào chuyên ngành kinh tế để SV có thể sử dụng trong học tập các<br /> học phần tiếp theo cũng như học tập nâng cao trình độ sau khi ra trường. Không những<br /> vậy, việc dạy học Toán cần hướng đến rèn luyện các kỹ năng đã nêu trong CĐR. Để đạt<br /> được các yêu cầu trên, cần thực hiện nghiên cứu một số vấn đề cụ thể sau:<br /> - Đề xuất chương trình các học phần Toán phục vụ cho chuyên ngành kinh tế.<br /> - Xây dựng đề cương với các yêu cầu cụ thể cần đạt được so với CĐR.<br /> 27<br /> - Cách thức dạy học các môn Toán nhằm đạt được các yêu cầu đó.<br /> 2.2. Vai trò của môn học TCC đối với chuẩn đầu ra<br /> Môn học TCC là một môn thuộc khối kiến thức cơ bản và ngày nay các kiến thức<br /> thuộc về mảng này đã thâm nhập vào hầu hết các lĩnh vực và các ngành khoa học khác<br /> nhau. Các tri thức về TCC đã được ứng dụng một cách rộng rãi. Đây là một trong những<br /> học phần quan trọng của khối kiến thức cơ bản mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đã quy định là<br /> môn học bắt buộc đối với SV khối ngành kinh tế, kỹ thuật, y dược, hóa, môi trường…<br /> Hơn nữa, bên cạnh việc trang bị các kiến thức cơ bản cho nhiều môn học cơ sở và<br /> chuyên ngành của khối kinh tế như: Kinh tế vi mô, Kinh tế vĩ mô, Kinh tế lượng, … và rèn<br /> luyện các kỹ năng cơ bản mang tính toán học như: khái quát hóa, đặc biệt hóa, mô hình<br /> hóa, phát hiện và giải quyết vấn đề… thì việc học TCC còn góp phần rèn luyện các kỹ<br /> năng gắn với SV ngành kinh tế, như: kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin; kỹ năng tự<br /> học; kỹ năng làm việc nhóm… Những kỹ năng này là một phần không nhỏ trong yêu cầu<br /> về kỹ năng nghề nghiệp đối với SV khối ngành kinh tế mà CĐR của nhà trường đã đặt ra.<br /> Nhưng, nên dạy học TCC như thế nào để có thể góp phần đáp ứng CĐR ở Trường Đại học<br /> Lạc Hồng thì hiện nay vẫn còn là câu hỏi chưa có câu trả lời.<br /> Từ đó cho thấy cần phải có những nghiên cứu nhằm đáp ứng yêu cầu “Dạy học TCC theo<br /> hướng đáp ứng CĐR cho SV khối ngành kinh tế ở Trường Đại học Lạc Hồng”.<br /> 3. Thực trạng dạy học môn học TCC ở Trường Đại học Lạc Hồng<br /> Chương trình học phần TCC ở Trường có 3 tín chỉ, trong đó phần Phép tính vi tích<br /> phân chiếm 2/3 nội dung, còn lại là Đại số tuyến tính. Việc dạy học môn TCC ở Trường có<br /> những thuận lợi và khó khăn nhất định.<br /> Thuận lợi:<br /> Chương trình có tính hệ thống chặt chẽ, logic, có tính thực tiễn;<br /> Có thể tiếp cận môn học theo hướng kế thừa các kiến thức mà SV đã được học từ<br /> trung học phổ thông.<br /> Khó khăn:<br /> Tâm lí SV xem môn TCC là học phần đại cương, dẫn đến chưa chú trọng việc học<br /> môn học này;<br /> Chưa có tài liệu, giáo trình đặc thù cho SV theo định hướng phát triển kỹ năng.<br /> Từ những thuận lợi và khó khăn như trên, việc dạy học môn TCC ở Trường còn những hạn<br /> chế chủ yếu sau đây:<br /> Việc rèn luyện các kỹ năng giải quyết vấn đề chưa được thể hiện nhiều trong bài<br /> giảng. Đa số giảng viên (GV) đều giảng dạy theo phương pháp truyền thống là chủ yếu<br /> (nêu tri thức và áp dụng tri thức để giải các bài tập cụ thể), dẫn đến chưa rèn luyện kỹ năng<br /> giải quyết vấn đề cho SV.<br /> Chưa gắn việc kiểm tra đánh giá với nội dung thực tiễn môn học. Chẳng hạn các đề<br /> 28<br /> kiểm tra, thi cuối kì vẫn mang nhiều tính chất của toán học và được áp dụng cho tất cả các<br /> chuyên ngành đào tạo, chưa có sự cài đặt các bài toán mang tính ứng dụng trong thực tiễn<br /> nghề nghiệp cho SV đối với các ngành nghề cụ thể.<br /> Chưa ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học một cách có hiệu quả. Hiện nay ở<br /> trường, đa số giảng viên chỉ dừng lại ở việc hướng dẫn SV tính toán bằng máy tính bỏ túi<br /> mà chưa sử dụng công cụ là một phần mềm cụ thể (chẳng hạn Maple, Mathematica,…) để<br /> giải các bài toán cụ thể hướng đến rèn luyện tư duy tựa thuật giải cho SV…<br /> Chưa phát huy khả năng tự học, khả năng làm việc tập thể của SV thông qua các<br /> bài tập nhóm, bài tập lớn ở nhà. Hiện tại, nhà trường chưa biên soạn hệ thống bài tập lớn<br /> của môn học, dẫn đến việc rèn luyện các kỹ năng trên chưa được thực hiện đối với môn<br /> học này.<br /> Thực trạng trên dẫn đến kết quả thi hết môn của học phần TCC còn thấp, số lượng<br /> SV thi lại, học lại còn khá cao. Hơn nữa, đa số SV cho rằng đây là một môn học khó và<br /> chưa định hướng được các ứng dụng môn học đối với chuyên ngành của mình cũng như<br /> rèn luyện các kỹ năng thông qua học tập môn học này. Những hạn chế này được thể hiện<br /> rõ thông qua kết quả khảo sát đánh giá của SV đối với môn học TCC năm học 2013 - 2014<br /> ở Trường Đại học Lạc Hồng. Bộ phiếu khảo sát gồm 20 câu hỏi với thang đo mức độ: 5 =<br /> hoàn toàn đồng ý, 4 = đồng ý, 3 = không có ý kiến, 2 = không đồng ý, 1 = hoàn toàn không<br /> đồng ý, được khảo sát trên 350 SV của 2 khoa Quản Trị Kinh Tế Quốc Tế và Kế toán - Tài<br /> chính. Các kết quả khảo sát được lấy từ Trung tâm Thông tin tư liệu Trường Đại học Lạc<br /> Hồng, website: https://lhu.edu.vn/261/12501/Trung-tam-Thong-tin-Tu-lieu.html (ở đây tác<br /> giả chỉ liệt kê các câu hỏi có liên quan đến rèn luyện kỹ năng và ứng dụng môn học).<br /> Bảng 1. Bảng kết quả khảo sát SV đánh giá môn học TCC năm học 2013 - 2014<br /> <br /> Ý KIẾN TRẢ LỜI CỦA<br /> STT NỘI DUNG KHẢO SÁT SV<br /> 1 2 3 4 5<br /> GV tổ chức, hướng dẫn SV hoạt động nhóm để củng cố bài<br /> 6 20 102 201 24 3<br /> học, mở rộng nhận thức, vận dụng kiến thức<br /> GV dạy học theo phương pháp nêu vấn đề, kích thích tư duy<br /> 7 5 44 213 83 5<br /> phê phán và sáng tạo của người học<br /> Trong giờ học, GV chú trọng phát triển kỹ năng diễn đạt, kỹ<br /> 8 11 61 211 54 13<br /> năng giải quyết vấn đề của SV<br /> GV liên hệ nội dung bài học với thực tiễn đời sống, gắn với<br /> 9 12 51 205 76 6<br /> nghề nghiệp tương lai của ngành học<br /> <br /> Kết quả khảo sát ở cho thấy rằng đa số SV chọn câu trả lời là: không có ý kiến và<br /> không đồng ý về các câu hỏi đặt ra liên quan đến việc GV hướng dẫn rèn luyện các kỹ<br /> năng và ứng dụng môn học vào thực tiễn nghề nghiệp. Cụ thể câu 6: “GV tổ chức, hướng<br /> <br /> 29<br /> dẫn SV hoạt động nhóm để củng cố bài học, mở rộng nhận thức, vận dụng kiến thức” có<br /> 86,57% SV, câu 7: “GV dạy học theo phương pháp nêu vấn đề, kích thích tư duy phê phán<br /> và sáng tạo của người học” có 73,43% SV, câu 8: “Trong giờ học, GV chú trọng phát triển<br /> kỹ năng diễn đạt, kỹ năng giải quyết vấn đề của SV” có 77,71%, câu 9: “GV liên hệ nội<br /> dung bài học với thực tiễn đời sống, gắn với nghề nghiệp tương lai của ngành học” có<br /> 73,14% SV lựa chọn câu trả lời là không ý kiến và không đồng ý. Điều này khẳng định<br /> rằng: GV trong quá trình giảng dạy môn học chưa thật sự chú trọng vào việc rèn luyện kỹ<br /> năng, cũng như chưa có sự liện hệ từ bài học đến vấn đề thực tiễn ngành nghề của SV.<br /> <br /> <br /> NĂM HỌC 2013-2014<br /> 250<br /> <br /> <br /> 200<br /> <br /> <br /> 150<br /> <br /> <br /> 100<br /> <br /> <br /> 50<br /> <br /> <br /> 0<br /> Câu 6 Câu 7 Câu 8 câu 9<br /> <br /> Hoàn toàn không đồng ý Không đồng ý Không có ý kiến Đồng ý Hoàn toàn đồng ý<br /> <br /> <br /> Hình 2. Biểu đồ đánh giá môn học TCC năm học 2013 – 2014 (nguồn: Trung tâm thông tin<br /> tư liệu trường Đại học Lạc Hồng – https://lhu.edu.vn/261/12501/Trung-tam-Thong-tin-Tu-<br /> lieu.html)<br /> Như vậy việc dạy học TCC theo khảo sát là chưa đạt yêu cầu đặt ra trong CĐR của nhà<br /> trường. Cụ thể ở các tiêu chí như:<br /> Nội dung môn TCC còn mang tính chung chung, nặng về lý thuyết, chưa áp dụng<br /> trực tiếp vào chuyên ngành kinh tế.<br /> Chưa tổ chức dạy học hướng đến rèn luyện các kỹ năng nghề nghiệp cho SV.<br /> Để khắc phục các vấn đề trên cần dạy học TCC theo các định hướng sau:<br /> Xây dựng CĐR cho môn TCC thông qua đề cương môn học theo hướng tích hợp với<br /> 30<br /> CĐR của quá trình đào tạo (trả lời câu hỏi dạy cái gì trong nội dung môn TCC? trên cơ sở<br /> CĐR của nhà trường đã công bố).<br /> Cách triển khai và vận hành trong quá trình giảng dạy môn TCC để đáp ứng được<br /> một số CĐR của môn học đã đề xuất (trả lời câu hỏi dạy như thế nào?).<br /> Biên soạn giáo trình các môn TCC cho chuyên ngành kinh tế và hướng đến rèn<br /> luyện kỹ năng.<br /> Hỗ trợ giảng viên TCC về kiến thức ngành kinh tế.<br /> Từ thực trạng và phân tích trên, chúng tôi nhận thấy rằng việc nghiên cứu “Dạy học TCC<br /> theo hướng đáp ứng CĐR cho SV khối ngành kinh tế ở Trường Đại học Lạc Hồng” là yêu<br /> cầu cấp thiết.<br /> 4. Kết luận và kiến nghị<br /> Xây dựng chương trình và giảng dạy mỗi môn học trong chương trình đạo tạo<br /> hướng đến đáp ứng CĐR cho SV các ngành là một vấn đề vô cùng quan trọng và cấp thiết,<br /> cụ thể là: xuất phát từ CĐR của quá trình đào tạo chung thì cần phải xây dựng được CĐR<br /> cho từng môn học thông qua đề cương (Trả lời câu hỏi dạy cái gì?) và nghiên cứu vận<br /> dụng các phương pháp dạy học trải nghiệm chủ động để truyền tải được nội dung đề cương<br /> môn học (Trả lời câu hỏi dạy như thế nào?), nhưng thực tế ở Trường cho thấy vẫn chưa có<br /> sự quan tâm đúng mực và đầu tư nghiên cứu thích đáng đối với vấn đề này.<br /> Trên đây là một tiếp cận của chúng tôi về vai trò của dạy học TCC hướng đến đáp<br /> ứng các yêu cầu trong CĐR đã xây dựng cho SV khối ngành kinh tế. Qua đó cho thấy cần<br /> phải nghiên cứu tìm ra những giải pháp nhằm nâng cao tối đa hiệu quả của việc dạy học<br /> môn học này. Nếu làm được điều đó thì có thể tin rằng công tác đổi mới trong giáo dục và<br /> đào tạo ở Trường Đại học Lạc Hồng sẽ có một bước tiến mới, hiệu quả và vững chắc.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2012), Kỉ yếu Hội thảo “Tập huấn quốc gia về phát<br /> triển kỹ năng nghề nghiệp cho SV sư phạm qua hệ thống trường thực hành”, Nxb<br /> Giáo dục Việt Nam.<br /> [2] Chính phủ (2012), Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020, Quyết định số<br /> 711/QĐ - TTg ngày 16-6-2012, Hà Nội.<br /> [3] Trần Văn Hoan (2016), Tăng cường ứng dụng thực tiễn trong dạy học Toán Cao Cấp<br /> cho sinh viên khối ngành kinh tế ở trường Đại học Lạc Hồng hướng đến đáp ứng<br /> chuẩn đầu ra, Tạp chí Khoa học và Công nghệ trường Đại học Đà Nẵng, số 4(101).<br /> [4] Trường Đại học Lạc Hồng (2013), Báo cáo thực hiện quy chế công khai của Trường<br /> Đại học Lạc Hồng năm học 2013 - 2014.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 31<br />  THE CURRENT SITUATION OF TEACHING ADVANCED MATHEMATICS<br /> SUBJECT COMPARED TO THE STANDARD LEARNING OUTCOMES<br /> AT LAC HONG UNIVERSITY<br /> <br /> Tran Van Hoan<br /> Lac Hong University<br /> Abstract: Constructing standard learning outcomes with high demands is an important innovative<br /> content in the education and training at Lac Hong University. The requirements of professional knowledge<br /> and skills are clearly stated in the contents of the standard outcomes. However, a big question arises "How<br /> teaching in the fields of basic science and general knowledge should be to meet the standard learning<br /> outcomes?". Basing on the analysis of the current situation of teaching Advanced Mathematics subject at the<br /> school, we have come up with a new approach towards teaching this subject for students majoring in<br /> economics to meet the requirements of the standard learning outcomes mentioned above. Specifically, we aim<br /> to answer two issues: what to teach and how to teach.<br /> Keywords: standard learning outcomes; economy; knowledge; professional skill; Advanced<br /> Mathematics.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 32<br />