Thực trạng và giải pháp tổ chức cuộc thi thuyết minh du lịch ở một số trường đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

5
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích một số thông tin về cuộc thi thuyết minh du lịch ở các trường đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh nhận diện thực trạng tổ chức hiện nay của các cuộc thi thuyết minh du lịch, từ đó đề xuất một số kiến nghị góp phần cải thiện, nâng cao chất lượng tổ chức các chương trình cuộc thi thuyết minh du lịch.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thực trạng và giải pháp tổ chức cuộc thi thuyết minh du lịch ở một số trường đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh

THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP TỔ CHỨC CUỘC THI THUYẾT MINH DU LỊCH Ở MỘT SỐ TRƯỜNG ĐẠI HỌC TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Hồ Lưu Phúc1 Tóm tắt: Hiện nay, tại nhiều trường đại học ở Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức các cuộc thi về thuyết minh du lịch dành cho sinh viên trong và ngoài trường. Đây không chỉ là sân chơi học thuật bổ ích, trao dồi nhiều kỹ năng cần thiết mà còn là cơ hội đào tạo và tìm kiếm nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành du lịch. Bài viết sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích một số thông tin về cuộc thi thuyết minh du lịch ở các trường đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh nhận diện thực trạng tổ chức hiện nay của các cuộc thi thuyết minh du lịch, từ đó đề xuất một số kiến nghị góp phần cải thiện, nâng cao chất lượng tổ chức các chương trình cuộc thi thuyết minh du lịch. Từ khóa: thuyết minh du lịch, cuộc thi học thuật du lịch, hướng dẫn du lịch, nhân lực chất lượng cao CURRENT STATUS OF ORGANIZING TOURISM CONTEST IN SOME UNIVERSITIES IN HO CHI MINH CITY Abstract: Currently, many universities in Ho Chi Minh City organize travel interpretation competitions for students inside and outside the school. This is not only a useful academic playground, cultivating many necessary skills, but also an opportunity to train and find high-quality human resources for the tourism industry. This article uses the method of synthesizing and analyzing some information about tourism interpretation competitions at universities in Ho Chi Minh City to identify the current situation of organizing tourism interpretation competitions.thereby proposing a number of recommendations to contribute to perfecting and improving the quality of organizing tourism interpretation competition programs. Keywords: tour explanation, travel academic competition, tour guide, high-quality human resources 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Ngày nay, trong chương trình đào tạo du lịch tại một số trường đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh tập trung theo định hướng đào tạo ứng dụng. Điều này thể hiện rõ qua việc kết hợp giữa học tập lý thuyết cùng các hoạt động thực hành, thực tế giúp cho sinh viên tiếp cận với ngành nghề mà mình yêu thích. Ngoài các chuyến đi thực tế hay làm việc tại doanh nghiệp thì các cuộc thi liên quan đến ngành, nghề của sinh viên cũng được nhiều trường quan tâm, đầu tư, tổ chức theo định kỳ. Một trong những chương trình được nhiều sinh viên du lịch yêu thích đó là cuộc thi thuyết minh, thuyết trình trong du lịch. Tùy theo hình thức tổ chức của các trường đại học mà tên gọi các cuộc thi này có phần khác nhau, nhưng nội dung cơ bản là tổ chức các hoạt động thuyết minh, thuyết trình về các nội dung liên quan đến kiến thức, nghiệp vụ trong du lịch cùng một số kỹ năng mềm, phát huy năng khiếu của sinh viên. Đây là sân chơi học thuật bổ ích, ý nghĩa, cơ hội để sinh viên ôn tập các kiến thức đã học, học tập thêm nhiều kiến thức mới; Rèn luyện nhiều kỹ năng như tư duy, sáng tạo, khám phá bản thân, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng thuyết trình hiệu quả, đàm phán hay xử lý tình huống linh hoạt trong du lịch. Sinh viên có cơ hội thể hiện được bản thân mình, vượt qua giới hạn bản thân và bức phá qua các nội dung thi. Đặc biệt, đây còn là cơ hội cho sinh viên được tiếp cận, làm quen nhiều doanh nghiệp du lịch, lữ hành. Đồng 1. Khoa Du lịch – Trường Đại học Văn Hiến (Faculty of Tourism - Van Hien University). Corresponding email: phucluuho@gmail.com/phuchl@vhu.edu.vn. 376
thời, các doanh nghiệp du lịch, lữ hành qua các chương trình này cũng tìm kiếm được nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao trong tương lai để tiếp tục đào tạo, huấn luyện. Nhận thấy được nhiều lợi ích cần thiết của các cuộc thi thuyết minh du lịch, cần nhìn nhận thực trạng tổ chức các chương trình, cuộc thi thuyết minh trong du lịch hiện nay tại một số trường đại học ở Thành phố Hồ Chí Minh, về điểm mạnh và hạn chế để đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tổ chức các chương trình, tạo sân chơi học thuật bổ ích cho sinh viên, hướng đến mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao. 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 2.1. Cơ sở lý luận vấn đề nghiên cứu Theo Luật Du lịch Việt Nam 2017, mục 10, Điều 3, Chương 1: “Hướng dẫn du lịch là hoạt động cung cấp thông tin, kết nối dịch vụ, dẫn khách du lịch sử dụng các dịch vụ theo chương trình du lịch” (Quốc hội, 2017). Trong các công việc của hoạt động hướng dẫn du lịch, thuyết minh du lịch là một công việc quan trọng, cần thiết. Thuyết minh du lịch (Tourism Presentations) “là sự diễn đạt thông qua ngôn ngữ bằng lời nói và ngôn ngữ không bằng lời nói của hướng dẫn viên du lịch và thuyết minh viên du lịch về điểm tham quan, tuyến điểm du lịch và những gì liên quan tới các đối tượng tham quan trong chương trình du lịch của đoàn khách tại một điểm du lịch nhất định” (Diệu Nhi, Báo điện tử Vietnambiz.vn, 2019). Tại Việt Nam, khái niệm thuyết minh viên du lịch đã được đề cập trong Luật Du lịch. Điều 78 của Luật Du lịch quy định: “Thuyết minh viên du lịch là người thuyết minh tại chỗ cho khách du lịch trong phạm vi khu du lịch, điểm du lịch. Thuyết minh viên du lịch phải am hiểu kiến thức về khu du lịch, điểm du lịch, có khả năng giao tiếp với khách du lịch và ứng xử văn hóa” (Quốc hội, 2017). Hiện nay, chưa có tài liệu chính thống xác định về việc phân loại thuyết minh viên du lịch một cách rõ ràng, cụ thể. Chủ yếu họ vẫn được phân loại dựa trên khu, điểm, tuyến du lịch mà họ hoạt động. Có thể khái quát như sau: Các thuyết minh viên du lịch bảo tàng; Các thuyết minh viên du lịch tại các điểm di tích; Các thuyết minh viên du lịch tại các khu di sản; Các thuyết minh viên du lịch tại các làng nghề; Các thuyết minh viên du lịch tại các điểm du lịch tự nhiên; Các thuyết minh viên du lịch tại các vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên. Qua khái niệm và các cách phân loại về thuyết minh viên du lịch quốc tế và trong nước, chúng ta có thể xác định được một số đặc điểm cơ bản trong công việc của các thuyết minh viên du lịch như sau: Giúp du khách hiểu rõ những nét hấp dẫn cơ bản của điểm đến vì thuyết minh viên là những người có sự hiểu biết rõ về khu vực tác nghiệp; Thời gian và phạm vi hoạt động hạn chế, thường có phạm vi trong ngày; Có thể tác nghiệp trong các chương trình tham quan đi bộ hoặc kết hợp với các phương tiện đặc dụng trong khu vực; Có khả năng tổ chức và đòi hỏi một kiến thức chuyên sâu về điểm đến; Có các khả năng thực hiện chương trình theo chủ đề của điểm đến với các yêu cầu đặc biệt ví dụ như lái xe, nấu nướng,... Như vậy, thuyết minh viên du lịch là những người trực tiếp thực hiện hoạt động thuyết minh, giới thiệu hướng dẫn, tuyên truyền - giáo dục cho du khách trong khuôn khổ chương trình tham quan tại khu vực, địa phương. Để thực hiện tốt các nhiệm vụ nêu trên, thuyết minh viên du lịch cần đạt được một số kỹ năng đặc biệt - cao hơn các kỹ thuật hướng dẫn du lịch cơ bản. Họ cần phải làm được: ✓ Kết hợp với kiến thức hướng dẫn du lịch cơ bản để truyền đạt kiến thức về ý nghĩa văn hóa của các điểm du lịch địa phương và nhận thức được cách thức bảo vệ các điểm du lịch đó. ✓ ức bảo vệ các điểm du lịch đó. ✓ Chuyển tải những kiến thức này vào những bài thuyết minh sao cho hấp dẫn và hữu ích. ✓ Đem đến cho du khách sự trải nghiệm và sự hài lòng cao nhất về những điểm tham quan. ✓ Áp dụng được những nguyên tắc về phát triển du lịch bền vững tại Việt Nam và tối đa hóa các giá trị lợi nhuận do hoạt động du lịch mang lại cho cộng đồng và du khách (UNESCO). (Bộ Tiêu chuẩn nghề du lịch Việt Nam VTOS, 2015, tr.14). 377
Nguồn nhân lực chất lượng cao là “những người có khả năng thích ứng nhanh với những thay đổi của công nghệ và ứng dụng sáng tạo những kiến thức và kỹ năng đã được tạo ra trong quá trình lao động sản xuất, đáp ứng ngày càng cao của xã hội và doanh nghiệp, họ là những người đã được đào tạo có hệ thống ở các cấp bậc trình độ chuyên môn, kỹ thuật, trong đó sự chuyên nghiệp được thể hiện qua các hoạt động quản lý điều hành và tổ chức các hoạt động (phát triển theo hệ thống phân tầng, liên kết, xúc tiến quảng bá, nghiên cứu thị trường sản xuất và tiêu thụ sản phẩm,...), thực hiện các hoạt động cốt lõi và hỗ trợ (chuyên sâu nghề thuộc các bộ phận kinh doanh du lịch, kỹ năng ứng xử giải quyết tình huống,…)”. Nhân lực chất lượng cao có vai trò quyết định trong phát triển du lịch. Về phương diện kinh tế, giúp ngành du lịch biết cách khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên, tạo ra nguồn thu nhập lớn, nâng cao đời sống cộng đồng, góp phần xây dựng và bảo vệ hòa bình, phát triển bền vững thế giới (Phạm Xuân Hậu, 2019, tr.43). 2.2. Phương pháp nghiên cứu Bài viết sử dụng phương pháp thu nhập, tổng hợp và phân tích một số thông tin về các cuộc thi thuyết minh du lịch tại một số trường đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh. Phương pháp nghiên cứu định lượng qua bảng hỏi (50 phiếu khảo sát) cho sinh viên các trường đại học về mức độ hấp dẫn của các chương trình thuyết minh du lịch do một số trường đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức. Đồng thời, qua tham gia một số chương trình thực tế cùng kinh nghiệm điều hành, điều phối một số cuộc thi thuyết minh du lịch góp phần nhìn nhận thực trạng và đưa ra giải pháp nâng cao chất lượng tổ chức cho các cuộc thi thuyết minh du lịch, hướng đến việc tìm kiếm và đào tạo nguồn nhân lực du lịch chất lượng, hiệu quả cho sinh viên qua các cuộc thi. Về phạm vi nghiên cứu, việc nghiên cứu tập trung vào đối tượng nghiên cứu chính là các cuộc thi thuyết minh lịch dành cho sinh viên ngành du lịch ở các trường đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay. Bài viết chủ yếu tập trung vào các cuộc thi sau: Hội thi thuyết trình hướng dẫn du lịch – Trường Đại học Văn Hiến; Cuộc thi The Guiding Star – Trường Đại học Hoa Sen; Cuộc thi Hướng dẫn viên du lịch triển vọng toàn thành – Nhà Văn hóa Sinh viên Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp tổ chức cùng một số trường đại học; Cuộc thi Hướng dẫn viên du lịch tiềm năng – Trường Đại học Tài chính Marketing; Cuộc thi Hướng dẫn viên du lịch tài năng – Trường Đại học Công thương Thành phố Hồ Chí Minh. 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 3.1. Giới thiệu một số cuộc thi thuyết minh du lịch tại các trường đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh Cuộc thi thuyết minh du lịch là cuộc thi dành cho sinh viên ngành du lịch thể hiện kỹ năng thuyết trình về các chủ đề liên quan đến lĩnh vực du lịch. Ngoài ra, chương trình còn có các phần thi về nghiệp vụ, kỹ năng, tài năng cho sinh viên. Hiện nay, nhiều trường đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức nhiều chương trình, cuộc thi theo định kỳ hằng năm hoặc hai năm một lần, thu hút nhiều sinh viên trong và ngoài trường quan tâm, đăng ký tham dự. Có thể kể đến các chương trình của một số trường đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh như sau: Bảng 1. Một số cuộc thi thuyết minh du lịch do các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức hiện nay STT Tên cuộc thi Đơn vị tổ chức 1 Hội thi thuyết trình Hướng dẫn du lịch Trường Đại học Văn Hiến 2 Hội thi Hướng dẫn viên du lịch tài năng Trường Đại học Công thương Thành phố Hồ Chí Minh 3 Cuộc thi Hướng dẫn viên du lịch tiềm năng Trường Đại học Tài chính – Marketing 4 Cuộc thi The Guiding Star Trường Đại học Hoa Sen 5 Cuộc thi Hướng dẫn viên du lịch triển vọng Nhà Văn hóa Sinh viên Thành phố Hồ Chí Minh phối toàn thành hợp tổ chức cùng một số trường như: Trường Đại học Nguyễn Tất Thành; Trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh (Nguồn: Hồ Lưu Phúc, 2024) 378
3.1.1. Hội thi Thuyết trình hướng dẫn du lịch – Trường Đại học Văn Hiến Các thí sinh tham dự lần lượt thực hiện các phần thi: thuyết trình, năng khiếu và ứng xử. Ở phần thi Thuyết trình, thí sinh chọn một trong các đề tài có nội dung giới thiệu các tuyến điểm du lịch Việt Nam (điểm di tich lịch sử, điểm di tích văn hóa, điểm di tích kiến trúc nghệ thuật, điểm làng nghề thủ công truyền thống, điểm du lịch tự nhiên, danh lam thắng cảnh,...) hay giới thiệu về văn hóa ẩm thực, phong tục tập quấn của các dân tộc hoặc các chủ đề khác có liên quan đến hoạt động du lịch. Phần thi Năng khiếu, thí sinh thể hiện một năng khiếu như: Hát, múa, nhảy hiện đại, hoạt náo, ảo thuật,… Đây là những năng khiếu mà thí sinh có thể ứng dụng vào các hoạt động hướng dẫn du lịch. Đối với phần thi Ứng xử: Thí sinh trả lời trực tiếp câu hỏi của giám khảo bằng hinh thức bốc thăm chọn một trong sổ các giám khảo của cuộc thi. 3.1.2. Cuộc thi The Guiding Star – Trường Đại học Hoa Sen The Guiding Star là cuộc thi được tổ chức bởi các sinh viên khoa Du lịch – Nhà hàng – Khách sạn của Trường Đại học Hoa Sen dành riêng cho những thí sinh đam mê ngành du lịch và muốn trở thành những Hướng dẫn viên Du lịch tương lai. Chương trình hằng năm thu hút hơn 100 thí sinh từ các trường đại học cùng tham gia tranh tài. Thí sinh đăng ký tham dự sẽ lần lượt trải qua các vòng thi như: Vòng thi chinh phục; Vòng thi thuyết minh trên xe và tại điểm và Vòng thi chung kết cuộc thi. Ở Vòng thi chinh phục, thí sinh sẽ thực hiện 03 yêu cầu của chương trình như sau: Thuyết trình: Mỗi thí sinh được tự do lựa chọn một địa danh, di tích, phong tục, lễ hội và món ăn ở Việt Nam để thuyết trình trong 5 phút. Thí sinh cần chuẩn bị clip, hình ảnh để minh họa cho phần thuyết trình của mình; Vấn đáp: Sau phần thi thuyết trình, các Huấn luyện viên sẽ đưa ra các câu hỏi liên quan đến đề tài vừa thuyết trình hoặc tình huống ngẫu nhiên để các bạn thí sinh giải quyết và trả lời câu hỏi trong 5 phút; Tài năng: Sau lượt thi thuyết trình và vấn đáp, thí sinh sẽ đến với phần thi tài năng cá nhân. Ở phần thi này, thí sinh sẽ thể hiện năng khiếu của bản thân như hát, múa, nhảy, ảo thuật... trong 5 phút. Sau phần thi tài năng của mỗi thí sinh, các Huấn luyện viên sẽ quyết định có chọn thí sinh về đội hay không. Tại Vòng thi bán kết, thí sinh sẽ được tham gia một chuyến đi trải nghiệm thực tế bên ngoài, trải qua 02 phần thi thuyết minh trên xe và thuyết minh tại điểm, tổng điểm 02 phần thi được chấm bởi ban giám khảo cao nhất sẽ được vào vòng trong. Sau khi bắt đầu lên xe khởi hành, ban tổ chức sẽ bốc thăm ngẫu nhiên thí sinh của từng lượt thi. Thí sinh sẽ di chuyển lên đầu xe và có 5 phút thuyết minh tự do về chủ đề khu vực mà xe đang di chuyển qua (lịch sử, văn hóa, con người, ẩm thực, v.v.; Các thí sinh sẽ thuyết minh tại điểm tham quan theo lịch trình. Ở mỗi điểm sẽ có ngẫu nhiên 2-4 thí sinh được chọn để thuyết minh trong vòng 5 phút và sau đó trả lời câu hỏi của giám khảo trong 5 phút. Thí sinh đã được bốc thăm thuyết minh sẽ không thuyết minh ở các điểm còn lại. Bước vào Vòng thi chung kết, thí sinh sẽ thực hiện 02 phần thi: phần thuyết minh clip và phần tài năng nhóm. Thuyết minh video clip: Thí sinh sẽ được Ban Tổ chức bốc thăm 01 tỉnh/thành phố ngẫu nhiên trong nhóm đề tài đã chọn. Sau đó thí sinh sẽ có 10 phút thuyết minh theo clip được ban tổ chức chuẩn bị và 10 phút trả lời câu hỏi từ Hội đồng Ban Giám khảo. Nội dung clip sẽ bao gồm 5 hình ảnh, mỗi hình ảnh sẽ có thời lượng trình chiếu là 2 phút (1 hình ảnh đầu mang tính biểu trưng đại diện cho phần giới thiệu dẫn chuyện và 4 hình ảnh sau là 4 địa điểm của phần thuyết minh); Tài năng nhóm: Mỗi đội của Huấn luyện viên sẽ thể hiện phần thi trong vòng tối đa 15 phút. Phần thi được xây dựng và lồng ghép như một tiểu phẩm tạp kỷ, yêu cầu phải đảm bảo các thành viên đều thể hiện được tài năng của bản thân. Ví dụ trong 01 phần thi có thể vừa kết hợp ca hát, múa, ảo thuật,… Thí sinh sẽ có tổng điểm 02 phần thi được chấm bởi Hội đồng Ban Giám khảo, 03 thí sinh có tổng điểm cao nhất sẽ bốc thăm câu hỏi ứng xử để tìm ra Quán quân của cuộc thi. Phần thi ứng xử: 03 thí sinh được chọn sẽ bốc thăm câu hỏi ứng xử và sẽ có 2 phút để trả lời câu hỏi. Sau khi trả lời câu hỏi ứng xử, Ban Giám khảo sẽ vấn đáp mỗi thí sinh trong vòng 5 phút để tìm ra Quán quân của chương trình The Guiding Star. Với những đổi mới trong hình thức và nội dung thi, chương trình The Guiding Star đã mang đến những trải nghiệm thú vị cho thí sinh, là bước đệm để các thí sinh dần bước vào con đường trở thành hướng dẫn viên du lịch chuyên nghiệp. 379
3.1.3. Cuộc thi Hướng dẫn viên du lịch triển vọng toàn thành Vòng Sơ loại: Mỗi thí sinh sẽ thực hiện 02 phần thi: Phẩn thi trắc nghiệm: gồm 40 câu kiến thức tổng hợp về điều kiện tự nhiên, văn hóa truyển thống Việt Nam, lịch sử, di tích và tiềm năng du lịch của các tỉnh, thành phố tại Việt Nam. Thời gian thí sinh làm bài tối đa 30 phút. Đối với phần thi tự luận: thí sinh viết bài luận (ít nhất 500 từ) để giới thiệu, thuyết minh về các điểm du lịch do Ban Tổ chức đưa ra. Thời gian thí sinh làm bài tối đa 60 phút. Ban Tố chức sẽ chọn 30 thí sinh xuất sắc nhất vào vòng Bán kết của cuộc thi. Vòng Bán kết, mỗi thí sinh sẽ thực hiện 02 phần thi: Phần thi thứ nhất, thí sinh thuyết minh về một điểm du lịch tự chọn, trình bày giải pháp, ý tưởng, sáng kiến thúc đẩy du lịch tại địa điểm du lịch đó trước Hội đồng Ban Giám khảo, thời gian thí sinh trình bày tổi đa 7 phút. Phần thi thứ hai: Thí sinh vấn đáp với Ban Giám khảo về bải thuyết minh của mình, thời gian thí sinh trình bày tôi đa 3 phút. Ban Tổ chức sẽ chọn 15 thí sinh xuất sắc nhất để tham gia vòng chung kết. Vòng Chung kết, mỗi thí sinh sẽ thực hiện 02 phần thi. Phần thi thứ nhất, thí sinh thực hiện dẫn đoàn du khách thực tế tại một tuyến du lịch tại Thành phố Hổ Chí Minh. Phần thi thứ hai, các thí sinh sẽ trả lời cầu hỏi phụ và câu hỏi tình huống của Ban Giám khào đưa ra, Ban Giám khảo sẽ đánh giá và chấm điêm thí sinh theo phương thức tích lũy cho vòng Chung kết xếp loại. Vòng Chung kết xếp loại, mỗi thí sinh thực hiện 03 phẫn thi. Phần thi thứ nhất các thí sinh sử dụng năng khiếu nghề nghiệp (văn nghệ, hoạt náo,...) thể hiện phần dự thi (không quá 8 phút). Phần thi thứ hai, các thí sinh vận dụng những kiến thức về lĩnh vực du lịch, hướng đẫn viên để thực hiện phần thi dưới dạng câu hỏi trắc nghiệm. Phần thi thứ ba, Ban Tổ chức sẽ cộng điểm ở Vòng chung kết và điểm ở 02 phần thi thứ nhất, thứ hai ở Vòng Chung kết xếp hạng để chọn ra 05 thí sinh đạt điểm cao nhất. Thí sinh đạt điểm cao nhất ở các phần thi trước sẽ tham gia hùng biện các vấn đề liên quan đến du lịch do Ban Giám khảo đưa ra. 3.1.4. Cuộc thi Hướng dẫn viên du lịch tiềm năng – Trường Đại học Tài chính - Marketing Vòng sơ loại: Thí sinh dự thi sẽ thực hiện 02 phần thi bao gồm thi trắc nghiệm trên máy tính và quay video. Phần thi thứ nhất, nội dung thi trắc nghiệm bao gồm 50 câu hỏi các kiến thức về kinh tế học; xã hội học; du lịch học do Ban Tổ chức đưa ra. Thời gian thí sinh làm bài tối đa 30 phút. Kết thúc nội dung thi trắc nghiệm, Ban Tổ chức sẽ chấm điểm và công bố danh sách các ứng viên đạt kết quả trên trang Fanpage chính thức của cuộc thi và tiếp tục thực hiện phần thi thứ hai. Phần thi thứ hai với nội dung quay video, thí sinh sẽ quay video thể hiện được khả năng thuyết trình và mức độ am hiểu tại 01 điểm du lịch hoặc 01 tuyến du lịch cụ thể và gởi về Ban Tổ chức, thời lượng video tối đa 5 phút. Vòng bán kết: Thí sinh dự thi theo nhóm, các nhóm sẽ thực hiện 02 nội dung thi bao gồm Hiểu ý đồng đội và Tinh thần đồng đội. Phần Hiểu ý đồng đội, Ban Tổ chức sẽ đưa danh sách các từ khóa, các đội sẽ cử đại diện 01 bạn đoán từ khóa, 04 bạn còn lại sẽ lần lượt diễn giải từ khóa để đồng đội hiểu ý và đoán được từ khóa. Vòng thi này mỗi nhóm có 05 phút để thực hiện. Phần Tinh thần đồng đội, lần lượt các đội đã bốc thăm bắt cặp với nhau sẽ thi đấu qua 02 phần thi: Phần trắc nghiệm bao gồm 10 câu hỏi có kiến thức về kinh tế, văn hóa, xã hội, du lịch và các kiến thức cơ bản về nghề hướng dẫn viên du lịch, trả lời trong 10 giây; Phần tình huống, các đội sẽ xử lý tình huống qua phần sân khấu hóa trong thời gian không quá 5 phút. Vòng chung kết: Mỗi thí sinh dự thi sẽ thực hiện 03 phần thi bao gồm phần thi thuyết minh, phần thi giải mã bí mật (lật mảnh ghép) và phần thi kỹ năng tư duy. Phần thi thuyết minh: Thí sinh sẽ được bốc thăm các chủ đề về 01 điểm du lịch để thực hiện việc thuyết minh và trả lời các câu hỏi của Ban Giám khảo. Thời gian thực hiện việc thuyết minh không quá 05 phút và sau đó trả lời các câu hỏi của Ban Giám khảo; Phần thi giải mã bí mật (lật mảnh ghép): Thí sinh thực hiện giải mã bức tranh ẩn dưới 20 mảnh ghép. Mỗi thí sinh được lựa chọn tối đa 02 mảnh ghép. Mỗi mảnh ghép tương ứng với một câu hỏi. Trả lời đúng mảnh ghép sẽ được lật mở. Trả lời sai thí sinh khác có quyền trả lời. Từ miếng ghép thứ 10 thí sinh có thể trả lời nội dung bức tranh; Phần thi kỹ năng tư duy, thí sinh sẽ được bốc thăm 01 câu hỏi, sẽ có 01 phút để chuẩn bị và sử dụng kỹ năng tư duy, 380
phân tích vấn đề để trả lời câu hỏi trước Ban Giám khảo. Thí sinh có thể tranh luận, phản biện với các câu hỏi phụ từ Ban Giám khảo. 3.1.5. Cuộc thi Hướng dẫn viên du lịch tài năng - Trường Đại học Công thương Thành phố Hồ Chí Minh Hội thi Hướng dẫn viên du lịch tài năng được tổ chức bởi Trường Đại học Công thương Thành phố Hồ Chí Minh với mục đích tạo ra một sân chơi cho sinh viên ngành du lịch từ các trường đại học trên địa bàn thành phố, cung cấp cơ hội cho sinh viên học hỏi, giao lưu và áp dụng kiến thức đã học vào thực tế. Sân chơi này giúp sinh viên tích lũy thêm kinh nghiệm và kỹ năng thực hành công việc hướng dẫn viên du lịch, đồng thời phát triển tài năng và năng lực của sinh viên. Mục tiêu của hội thi là xây dựng một nguồn nhân lực chất lượng cao để phục vụ cho ngành du lịch trong quá trình hội nhập và phát triển. Các thí sinh đã trải qua ba vòng thi nhằm đánh giá toàn diện về kiến thức cũng như kỹ năng của từng thí sinh. Vòng thi đầu tiên, trong vòng 15 phút, thí sinh cùng thi tài về kiến thức địa lý, lịch sử đất nước qua 30 câu hỏi trắc nghiệm. Vòng thi thứ hai, các bạn sẽ hóa thân thành hướng dẫn viên du lịch và thuyết minh về một địa điểm du lịch nổi tiếng ở các tỉnh thành hay các di sản văn hóa phi vật thể như: Dinh Độc Lập, Hoàng thành Thăng Long, đờn ca tài tử, cồng chiêng Tây nguyên, v.v. Vòng thi cuối cùng cũng là vòng thi “Hoạt náo”, các thí sinh sẽ thể hiện nhiều kỹ năng tổng hợp như tổ chức trò chơi, hát, nhảy múa, v.v. 3.2. Thực trạng tổ chức các cuộc thi thuyết minh du lịch tại các trường đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh Các cuộc thi được tổ chức mang tính học thuật cao. Nội dung phần thi hướng đến việc tổng hợp, ôn tập các kiến thức lịch sử, văn hóa, địa lý, con người, tuyến điểm, nghiệp vụ du lịch mà sinh viên đã học. Sinh viên được tiếp thu, học tập thêm nhiều kiến thức mới. Đây còn là cơ hội giúp sinh viên được những người có kinh nghiệm như Ban Giám khảo, Ban Huấn luyện hướng dẫn thêm nhiều kinh nghiệm thực tế, bổ ích. Các cuộc thi được xem như các “học phần” đào tạo, huấn luyện ứng dụng thực tế cao, giúp sinh viên định hình được các ngành nghề mình chọn để có định hướng cố gắng học tập phù hợp, không ngừng tiến bộ hơn trong tương lai. Chính các chương trình mang lại rất nhiều lợi ích cho thí sinh nên khi các cuộc thi được phát động đã thu hút nhiều sinh viên trong và ngoài trường đến tham gia. Như chương trình Hội thi thuyết trình hướng dẫn du lịch do Trường Đại học Văn Hiến tổ chức năm 2023 có hơn 10 đơn vị trường đại học ở Thành phố có thí sinh đăng ký tham gia như: Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh; Trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh; Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng; Trường Đại học Văn Lang; Trường Đại học Nguyễn Tất Thành; Trường Đại học Tôn Đức Thắng; Trường Đại học Công thương Thành phố Hồ Chí Minh; Trường Đại học Văn Hiến, v.v. Đặc biệt, cuộc thi còn có sự góp mặt của các thí sinh đến từ Trường Đại học Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng như một cách thức đổi mới trong việc mở rộng hơn sự góp mặt của nhiều đơn vị trường ngoài khu vực Thành phố. Hơn nữa, trong cuộc thi Hướng dẫn viên du lịch triển vọng toàn thành lần 2, năm 2023 do Nhà Văn hóa Sinh viên Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp cùng Trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức không chỉ có sự góp mặt của nhiều đơn vị trường đại học mà còn có nhiều trường cao đẳng đào tạo du lịch nổi tiếng tham gia như: Trường Cao đẳng Du lịch Sài Gòn; Trường Cao đẳng Quốc tế Kent, v.v. mở rộng thêm cơ hội tham gia cho nhiều thí sinh. Khi nói đến các bạn thí sinh tham gia trong cuộc thi Hướng dẫn viên du lịch tài năng do Trường Đại học Công thương Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức, bà Võ Thị Cẩm Nhung - Phó Trưởng khoa Lữ hành – Trường Cao đẳng Du lịch Sài Gòn, Trưởng ban Giám khảo nhìn nhận qua cuộc thi “sức trẻ của sinh viên đang ngày một khẳng định. Các bạn không chỉ vui nhộn trong từng câu hát tiếng cười, mà còn biết sâu lắng bởi những nội dung thuyết minh về các di tích lịch sử có giá trị” (Anh Tú, Báo Giáo dục thời đại, 2023). Điều quan trọng là sinh viên đã vượt lên được chính mình, bước lên trên sân 381
khấu, tham dự một kỳ thi để nói với tất cả mọi người về những vùng đất khác nhau, về những giá trị lịch sử, văn hóa khác nhau của đất nước Việt Nam. Các cuộc thi được thực hiện ở các trường đại học hiện nay nằm trong kế hoạch tổ chức định kỳ hằng năm hoặc hai năm một lần. Đây được xem là chiến lược quan tâm chăm sóc đời sống tinh thần cho người học của các đơn vị. Chính vì thế, các chương trình hằng năm không ngừng cải tiến, thay đổi, nhận nhiều hơn sự ủng hộ của ban giám hiệu nhà trường, các đơn vị đồng hành. Các chương trình còn là cơ hội giúp thí sinh và doanh nghiệp du lịch lữ hành, các đơn vị đồng hành có cơ hội gặp gỡ, làm quen, tìm kiếm nguồn nhân lực phù hợp trong tương lai. Vì thế, quy mô chương trình hằng năm được mở rộng, giải thưởng bao gồm hiện kim, hiện vật cũng rất đa dạng, khuyến khích sự tham gia cố gắng của các thí sinh. Chất lượng một chương trình còn nằm ở ban giám khảo, ban huấn luyện, cố vấn chương trình. Đây được xem là những người có công tác lâu năm trong lĩnh vực du lịch, lữ hành, hướng dẫn viên đến từ nhiều đơn vị trường học, doanh nghiệp lữ hành, cơ quan ban ngành quản lý du lịch của nhà nước. Sự tinh tế trong việc quan sát, đưa ra nhận định để góp ý cho các thí sinh, khéo léo trong việc đặt các tình huống câu hỏi ứng xử và luôn tình cảm, nhiệt tình nâng đỡ, động viên các thí sinh qua các nội dung thi giúp cho thí sinh có nhiều động lực tự tin để hoàn thành tốt các phần thi của mình, điển hình như cuộc thi The Guiding Star 2023 do Trường Đại học Hoa Sen tổ chức có nhiều điểm nổi bật mới so với những mùa trước, “năm nay, cuộc thi có sự đồng hành của 3 huấn luyện viên gồm: ThS Trần Thanh Tuyên – Giảng viên Khoa Văn hóa và Du lịch – Trường Đại học Sài Gòn; ThS Võ Sơn Đông – Giảng viên Trường Đại học Mở TPHCM; ThS Trần Ngọc Triết – Giảng viên Trường Cao đẳng Du lịch Sài Gòn, Trưởng ban Đào tạo Chi hội Hướng dẫn viên Du lịch TPHCM. Các huấn luyện viên là người trực tiếp hướng dẫn cho các thí sinh qua từng vòng thi, giúp các bạn hoàn thiện bài thi và có thêm nhiều kiến thức, kinh nghiệm quý báu” (Hoasen.edu.vn, 2023). Nhìn nhận những mặt thuận lợi thì cũng cần đánh giá những hạn chế trong công tác tổ chức, để những lần tổ chức sau được hiệu quả, thành công hơn. Một số chương trình tổ chức hiện nay ở nhiều đơn vị trường về thể lệ, nội dung các phần thi hằng năm ít có sự thay đổi, điều chỉnh, chưa mang tính thử thách để đánh giá, phân loại thí sinh hiệu quả. Điều này dẫn đến sự hưởng ứng của nhiều thí sinh ở các trường tham gia chưa cao. Mặt khác cho thấy, nhiều chương trình khi tổ chức nhiều nội dung thi chưa thật sự cần thiết, điều này dẫn đến chương trình bị kéo dài, thí sinh không thể tập trung vào thế mạnh, sở trường của mình để đầu tư mà phải chuẩn bị nhiều nội dung thi. Bảng 2. Một số điểm tương đồng và khác biệt trong nội dung các cuộc thi thuyết minh du lịch tại một số trường đại học ở Thành phố Hồ Chí Minh Tên chương trình Điểm tương đồng Điểm khác biệt Hội thi thuyết trình Hướng dẫn du lịch – Trường Đại học Văn Hiến Có thêm phần thi hướng dẫn, thuyết minh Cuộc thi The Guiding Star – Trường Đại qua chuyến đi thực tế. học Hoa Sen Cách thức đánh Quay video clip thuyết minh. giá các thí sinh Phần thi nhóm cùng thí sinh khác. Cuộc thi hướng dẫn viên triển vọng toàn qua các phần thi Có thêm phần thi trắc nghiệm và tự luận. thành – Nhà Văn hóa Thanh niên Thành chính như: Thuyết Có thêm phần thi hướng dẫn, thuyết minh phố Hồ Chí Minh kết hợp cùng các trường minh; Xử lý tình qua chuyến đi thực tế. đại học. huống; Năng khiếu hay kỹ năng Có thêm: Phần thi trắc nghiệm; Phần thi Cuộc thi Hướng dẫn viên tiềm năng – hoạt náo. Giải mã bí mật (lật mảnh ghép); Phần thi Trường Đại học Tài chính - Marketing nhóm cùng thí sinh khác. Cuộc thi Hướng dẫn viên du lịch tài năng – Trường Đại học Công thương Thành phố Hồ Chí Minh (Nguồn: Hồ Lưu Phúc, 2024) 382
Hình 1. Khảo sát về Mức độ hấp dẫn của các chương trình thuyết minh du lịch do một số trường đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức (Nguồn: Hồ Lưu Phúc, 2024) Bên cạnh đó, công tác tổ chức các chương trình cần phải được đầu tư chỉnh chu, chuẩn bị lâu dài và có kế hoạch tổ chức chi tiết, hướng dẫn quy trình phối hợp giữa ban tổ chức và thí sinh hiệu quả đảm bảo công tác chuẩn bị và thực hiện chương trình được chất lượng, tránh ảnh hưởng đến phần thi của các thí sinh. 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Các cuộc thi thuyết minh du lịch được tổ chức tại một số trường đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh luôn là các hoạt động, sân chơi bổ ích cho sinh viên tham dự. Chính vì thế, cần có những nhìn nhận, đánh giá và tìm ra những giải pháp thiết thực giúp nâng cao chất lượng các chương trình, cuộc thi. Tác giả qua bài tham luận này từng có thời gian tham dự, tổ chức điều phối một số chương trình, cuộc thi học thuật về thuyết minh du lịch, cũng có những góp ý, đề xuất nhằm cải thiện, phát triển hơn nữa các chương trình ý nghĩa này cho sinh viên như sau: Một là, tiếp tục duy trì các cuộc thi mang tính học thuật, rèn luyện kỹ năng, nghiệp vụ du lịch và ứng dụng thực tế cao trong định hướng đào tạo nguồn nhân lực du lịch cho sinh viên các trường. Mở rộng các cuộc thi ra cho nhiều trường ngoài khu vực Thành phố Hồ Chí Minh và cả nước, mở rộng cuộc thi tham gia cho thí sinh thuộc các hệ đào tạo cao đẳng, trung cấp cùng tham gia. Hai là, thể lệ, nội dung các cuộc thi phải thật sự hấp dẫn, lôi cuốn, đa dạng các nội dung thi giúp đánh giá năng lực cá nhân, năng lực nhóm, phát huy nhiều kỹ năng mềm, kiến thức bổ ích và tăng cường các hoạt động thực tế qua các chuyến đi bên ngoài nhằm tăng sức hấp dẫn cuộc thi. Cụ thể: thiết kế thêm các chương trình trải nghiệm bên ngoài thực tế giúp thí sinh tăng thêm sự hào hứng, có động lực thực hiện tốt phần thi; Tăng cường kỹ năng tư duy phản biện, làm việc nhóm nâng cao tinh thần làm việc đoàn kết, tương trợ nhau; Thiết kế các phần thi lý thuyết phải thật sự lôi cuốn như các chương trình gameshow, không ngừng ứng dụng công nghệ hiện đại để giúp tổ chức các phần thi chuyên nghiệp, hiệu quả. Ba là, cần có sự ủng hộ, đồng hành của nhiều đơn vị từ ban giám hiệu nhà trường, các đơn vị doanh nghiệp đồng hành để mở rộng quy mô về giải thưởng, khuyến khích hơn trong tinh thần cố gắng tham gia cuộc thi cho các thí sinh. Điều quan trọng hơn các giải thưởng là việc nhìn nhận, tìm kiếm và chọn lựa các thí sinh tiềm năng để tiếp tục công tác đào tạo, huấn luyện lâu dài sau cuộc thi. Sau cùng, công tác chuẩn bị cho chương trình phải mang tính chuyên nghiệp, đảm bảo chất lượng cho các thí sinh tham dự cuộc thi. Cần nhìn nhận những công việc làm hiệu quả, những việc cần thay đổi và rút kinh nghiệm sau mỗi lần tổ chức cuộc thi, hướng đến việc tổ chức các chương trình thuyết minh du lịch trong tương lai quy mô, xứng tầm và chất lượng cao. 383
TÀI LIỆU THAM KHẢO Anh Tú. (2023). “Tìm ra quán quân hội thi Hướng dẫn viên du lịch tài năng lần 1”. Đăng trên Báo Giáo dục thời đại. Truy xuất từ: https://giaoducthudo.giaoducthoidai.vn/tim-ra-quan-quan-hoi-thi-huong-dan- vien-du-lich-tai-nang-lan-1-70409.html. Diệu Nhi. (2019). “Thuyết minh và vai trò của thuyết minh”. Đăng trên Báo Vietnambiz. Truy xuất từ: https://vietnambiz.vn/thuyet-minh-du-lich-tourism-presentations-la-gi-muc-dich-va-vai-tro- 20191016122736326.htm. Hoasen.edu.vn. (2023). “The Guiding Star 2023: Sự trở lại hoành tráng, chuyên nghiệp của đề án sinh viên HSU”. Truy xuất từ: https://www.hoasen.edu.vn/ngap-tran-cam-xuc-tai-chung-ket-the-guiding-star- 2023-cua-sinh-vien-hsu/. Phạm Xuân Hậu. (2019). “Phát triển nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao ở Việt Nam trong bối cảnh hội nhập – sự lựa chọn những giải pháp đột phá phù hợp”. Đăng trong Phát triển nguồn nhân lực du lịch Việt Nam trong bối cảnh hội nhập. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. Quốc hội. (2017). Luật Du lịch Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Lao động. Tổng cục Du lịch. (2015). Bộ tiêu chuẩn nghề du lịch Việt Nam (VTOS) về Thuyết minh du lịch. Tài liệu do Dự án Chương trình Phát triển năng lực du lịch có trách nhiệm với môi trường và xã hội (Dự án EU, do Liên minh EU tài trợ). 384