Jean-Jacques Rousseau
• Nhà tư tưởng vĩ đại, nhà triết học duy vật
biện chứng lỗi lạc của triết học Khai sáng
Pháp, có ảnh hưởng lớn tới Cách mạng
Pháp năm 1789.
• Các tác phẩm nổi tiếng: “Tân Helido”
(1761), “Êmilo” (1762), “Suy diễn về
nguồn gốc và cơ sở của sự bất bình đẳng”
(1775) và “Khế ước xã hội” (1762) (1712-1778)
Quan điểm về bản chất và quá trình phát triển của xã hội
• Lịch sử của nhân loại là kết quả của hoạt động con người, chứ
không phải do bàn tay xếp đặt của Thượng đế.
• Bản chất của con người là tự do nhưng do sự bất bình đẳng
trong xã hội mà khát vọng tự do của con người luôn luôn bị
kìm hãm.
Nguyên nhân của sự bất bình đẳng:
- Thể chế chính trị xã hội: tầng lớp xã hội khác nhau -> sở hữu
tư nhân về tư liệu sản xuất.
- Con người có sự phát triển khác nhau về thể lực và trí tuệ.
Jean-Jacques Rousseau
• Lịch sử loài người là quá trình liên tục giải quyết mâu thuẫn và
nảy sinh, là sự thay thế liên tiếp của hình thái cao đối với hình
thái thấp.
Rouseau chia tiến trình phát triển lịch sử thành 3 giai đoạn:
- Trạng thái tự nhiên: Các quan hệ xã hội còn thuần khiết, chưa
có sự phân biệt về đẳng cấp.
- Xã hội công dân:
+ Sự bất bình đẳng trong xã hội phát triển do xuất hiện sở
hữu tư nhân hình thành kẻ giàu người nghèo.
+ Chiến tranh gia tăng.
+ Nhà nước xuất hiện trên cơ sở “Khế ước xã hội” do nhân
dân lập ra tự phát ,do bối cảnh xuất hiện đầy rẫy những bất công,
nhà nước cũng bị tha hóa bản chất và quay lại thống trị, đàn áp
nhân dân.
Jean-Jacques Rousseau
+ Các đạo luật ra đời trước hết là luật sở hữu mang tính
giai cấp: trói buộc kẻ yếu, đem lại sức mạnh cho kẻ mạnh.
+ Không thể tồn tại mãi được: dựa trên chế độ tư hữu thúc
đẩy xã hội phát triển nhưng biến con người thành bạo chúa của
nhau và của tự nhiên.
- Trạng thái tự nhiên trên cơ sở cao hơn:
+ Về mặt chính trị: thiết lập nền dân chủ cộng hòa.
+ Về mặt xã hội: sự bất công trong xã hội được khắc
phục, hạn chế.
+ Về mặt kinh tế: sở hữu xã hội là chủ yếu nhưng vẫn duy
trì sở hữu cá nhân ở mức vừa phải sao cho không tạo ra sự đối
lập giữa các giai tầng, đẳng cấp đồng thời tạo ra sự cạnh tranh
thúc đẩy xã hội phát triển.
Jean-Jacques Rousseau
• Một xã hội tiến bộ và ưu việt phải tạo điều kiện thúc đẩy cho
khoa học và nghệ thuật phát triển.
• Điều kiện tự nhiên, đặc biệt là khí hậu ảnh hưởng trực tiếp đến
thể chế chính trị.
Jean-Jacques Rousseau