zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Luận Văn - Báo Cáo

» Tài chính - Ngân hàng

Tiểu luận: Thuế và lạm phát

Chia sẻ: Dxfgbfcvbc Dxfgbfcvbc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:23

Báo xấu

102
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài Thuế và lạm phát nhằm trình bày các nội dung chính: cơ sở về thuế và lạm phát, tiếp cận vấn đề bản chất của thuế từ các học thuyết. Những ảnh hưởng của các học thuyết thuế cổ điển và hiện đại đối với quá trình phát triển hệ thống thuế ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận: Thuế và lạm phát

Thu và l m phát Nhóm 9 Tiểu luận THUẾ VÀ LẠM PHÁT Page 1
Thu và l m phát Nhóm 9 I. Cơ sở lý thuyết về thuế và lạm phát 1. Tiếp cận vấn đề bản chất của thuế từ các học thuyết 1.1 Tiếp cận vấn đề bản chất của thuế từ các học thuyết thuế cổ điển Cho đến nay, dù đã trải qua diễn trình lịch sử khá lâu dài nhưng vấn đề bản chất của thuế vẫn còn là đề tài gây nhiều tranh luận. Điều này đã và đang có ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình thiết kế, xây dựng và thực thi các luật thuế ở hầu hết các quốc gia, đặc biệt là ở những quốc gia đang phát triển như Việt Nam. Theo quan niệm cổ điển về thuế, các học giả cổ điển cho rằng bản chất của thuế được thể hiện rõ nhất ở bốn điểm sau: a) Thuế là khoản trích nộp bằng tiền của tổ chức, cá nhân cho nhà nước; b) Thuế là khoản đóng góp bắt buộc dựa trên quyền lực nhà nước; c) Thuế là khoản thu không có hoàn trả; d) Thuế là khoản thu không có đối khoản trực tiếp. Đây chính là bốn đặc trưng cơ bản của thuế theo quan niệm cổ điển và các đặc điểm này vẫn tiếp tục được thừa nhận trong xã hội ngày nay, dù rằng quan niệm này hiện tại đã có nhiều thay đổi. Có thể nhận thấy điểm hạn chế lớn nhất của quan niệm cổ điển về thuế chính là ở chỗ nó đã tuyệt đối hoá vai trò của quyền lực nhà nước trong việc xác lập và hành thu thuế, trên cơ sở nhấn mạnh tính cưỡng chế và bắt buộc, tính không hoàn trả của thuế. Ngược lại, quan điểm này coi nhẹ Page 2
Thu và l m phát Nhóm 9 vai trò và địa vị kinh tế, thành phần xã hội của người nộp thuế trong quan hệ nộp thuế với nhà nước. Trường phái lí luận về thuế ra đời sớm nhất trong lịch sử học thuyết thuế, có lẽ là học thuyết không tưởng về thuế. Học thuyết này được xây dựng dựa trên ý tưởng cho rằng sự phức tạp hoá chính sách thuế với nhiều loại thuế khác nhau là không cần thiết và cần hướng tới xây dựng một loại thuế đơn nhất hay duy nhất, vừa có khả năng đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước, vừa có thể thỏa mãn nhu cầu, đòi hỏi của hầu hết dân chúng là người đóng thuế. Các học giả theo quan điểm này cố gắng tìm cách xây dựng học thuyết thật sự thuyết phục về thuế đơn nhất, tuy nhiên vẫn không tránh khỏi có nhiều quan điểm khác nhau về các loại thuế đơn nhất. Nói chung, tinh thần cơ bản của học thuyết về thuế đơn nhất là tìm cách đơn giản hoá đến mức tối đa các loại thuế trong hệ thống thuế quốc gia nhằm làm giảm gánh nặng thuế khoá cho dân chúng là người đóng thuế. Vào thời kì đó, học thuyết này được đa số dân chúng ủng hộ vì họ chính là những người đóng thuế nhiều nhất và phải chia sẻ gánh nặng chi tiêu với quốc gia nhiều nhất.Cùng chung ý tưởng với học thuyết không tưởng về thuế nhưng đi xa hơn, các học giả theo trường phái bài thuế đã cố gắng xây dựng trong lòng dân chúng hình ảnh về xã hội không có thuế. Đây chính là tư tưởng chủ yếu của học thuyết bài thuế hay chống thuế mà nền tảng lí luận của học thuyết này chính là quan điểm về kinh tế tự do bảo thủ. Trong thời gian khá dài, học thuyết bài thuế đã trở thành công cụ sắc bén để các đảng phái chính trị ở các nước châu Âu sử dụng nhằm lôi kéo sự ủng hộ của dân chúng đối với các đường lối chính trị của đảng mình. Hầu hết các học giả theo trường phái bài thuế đều tìm cách khuếch trương cho học thuyết của mình bằng cách làm lu mờ hoặc phủ nhận vai trò của chính phủ và nhà nước trong các hoạt động kinh tế và hoạt động xã hội. Nội dung cơ bản của quan điểm này là nếu nhà nước tỏ ra bất lực trước các đòi hỏi của thị trường thì mọi vấn đề khó khăn của Page 3
Thu và l m phát Nhóm 9 thị trường phải để cho thị trường tự giải quyết và vì thế nhà nước không cần thiết phải thu nhiều thuế nữa. Tuy vậy, cuối cùng thì những nỗ lực trong việc quảng bá vai trò của học thuyết bài thuế đã không đạt được sự thành công như mong muốn, bởi lẽ ở hầu hết các nước trên thế giới, vai trò không thể phủ nhận của thuế đã được hiến pháp ghi nhận như là nguyên tắc hiến định. 1.2 Tiếp cận vấn đề bản chất của thuế từ các học thuyết thuế hiện đại Theo quan niệm hiện đại về thuế, vấn đề bản chất của thuế lại nằm ở các mục tiêu kinh tế và xã hội của thuế cũng như mối liên hệ đến địa hạt chính trị của thuế. Tuy không phủ nhận hoàn toàn các đặc trưng cơ bản của thuế theo quan niệm cổ điển nhưng các học giả hiện đại lại tìm cách chỉ ra những điểm hạn chế của quan niệm cổ điển về thuế, trên cơ sở đó cho rằng cần nhận thức lại về bản chất mối quan hệ giữa nhà nước với công dân (với tư cách là người nộp thuế) trong lĩnh vực thuế vụ, dựa trên nền tảng ý tưởng về một xã hội công bằng và dân chủ: xã hội dân sự. Kế thừa những nhân tố tinh hoa của học thuyết cổ điển về thuế, các học giả của học thuyết thuế hiện đại đã và đang cố gắng đi tìm những chân lí mới cho sự tồn tại và phát triển của thuế trong xã hội đương đại. Trái với những gì mà các học thuyết cổ điển chủ trương theo hướng phê phán chế độ thuế, các học thuyết hiện đại về thuế lại tìm cách khẳng định vai trò không thể phủ nhận của thuế trong địa hạt kinh tế và địa hạt xã hội. Những ví dụ điển hình cho các học thuyết thuế hiện đại là học thuyết về thuế-trao đổi và sau đó là học thuyết về thuế-đoàn kết. Học thuyết về thuế-trao đổi bắt đầu xuất hiện vào cuối thế kỉ XVII và đã trở nên phổ biến ở châu Âu vào nửa đầu thế kỉ XVIII và gần như suốt thế kỉ XIX. Page 4
Thu và l m phát Nhóm 9 Tư tưởng cốt lõi của học thuyết này được xây dựng dựa trên chủ nghĩa tự do, coi thuế là cái giá mà người nộp thuế phải trả để đổi lấy các dịch vụ và hàng hoá công cộng do nhà nước cung ứng. Từ đó, các học giả của trường phái này cho rằng luôn tồn tại sự “thỏa thuận ngầm” hay “hợp đồng thuế” giữa nhà nước (người thu thuế) với công dân (người đóng thuế) về số tiền thuế mà họ phải nộp cho nhà nước để nhận lấy những gì được coi là dịch vụ và hàng hoá công cộng mà bản thân họ không thể tự tạo ra được. Các đại biểu nổi tiếng cho học thuyết thuế-trao đổi vào thế kỉ XVIII, XIX là John Locke, Jean – Jacques Rousseau, Adam Smith và Montesquieu, với tư tưởng về “hợp đồng thuế” hay “khế ước thuế”. Trên thực tế, học thuyết này đã từng có những ảnh hưởng rất quan trọng đến chính sách thuế của các nước châu Âu và kể cả Hoa Kỳ trong nhiều năm và điều này đã kích thích sự phát triển của nền dân chủ xã hội trong quá trình xây dựng và thực thi chính sách thuế. Tuy nhiên, học thuyết thuế-trao đổi cũng có một số hạn chế nhất định, chẳng hạn như việc không thể lí giải được vì sao có những người được hưởng thụ các dịch vụ và hàng hoá công cộng ít hơn nhưng lại phải nộp thuế nhiều hơn và ngược lại; hay việc người nộp thuế hầu như không có khả năng lựa chọn các hàng hoá, dịch vụ công cộng mà mình sẽ “nhận” được cũng như “giá cả” của các hàng hoá, dịch vụ đó, bởi lẽ đây là những vấn đề hầu như hoàn toàn do nhà nước quyết định. Đôi khi, rất khó hình dung được giá trị thực tế của các dịch vụ công cộng mà nhà nước sẽ cung ứng cho người nộp thuế, chẳng hạn như vấn đề quốc phòng và an ninh, vấn đề văn hoá hay các hoạt động về tư pháp. Vì vậy mà việc xác định nghĩa vụ thuế của những người nộp thuế cũng trở nên khó khăn hơn. Do bắt nguồn từ chủ nghĩa tự do nên những người đề xướng học thuyết thuế-trao đổi chủ trương mọi khoản thuế do nhà nước đặt ra để yêu cầu dân chúng đóng góp phải dựa trên căn bản sự tự nguyện ưng thuận của dân chúng đồng thời phải tương xứng với những gì được gọi là hàng hoá và dịch vụ công cộng mà người nộp thuế sẽ được hưởng. Tư tưởng này có ưu điểm lớn là đảm bảo cho người nộp thuế có Page 5
Thu và l m phát Nhóm 9 khả năng kiểm soát được các khoản thuế mà nhà nước sẽ thu đối với mình, dựa trên nguyên tắc đánh thuế phù hợp với khả năng đóng góp của người nộp thuế. Mặt khác, học thuyết này cũng đòi hỏi nhà nước phải sử dụng số tiền thuế do dân chúng đóng góp một cách thực tế, hiệu quả, không lãng phí và có lợi cho dân. Nói cách khác, tư tưởng chủ đạo của học thuyết thuế-trao đổi chính là hướng tới sự công bằng và bình đẳng về lợi ích giữa nhà nước (người thu thuế) với công dân (người nộp thuế), dựa trên nguyên tắc trao đổi lợi ích ngang bằng. Bên cạnh học thuyết thuế-trao đổi, còn tồn tại học thuyết khác về thuế hiện đại với tên gọi học thuyết thuế-đoàn kết. Học thuyết này phát triển rất mạnh vào cuối thế kỉ XIX, dựa trên tư tưởng về chủ nghĩa đoàn kết cộng đồng. Theo nghiên cứu của một số học giả phương Tây, sở dĩ có sự xuất hiện của học thuyết thuế-đoàn kết là bởi vì chính việc chủ trương coi quan hệ thuế có tính chất “sòng phẳng” như quan hệ thị trường (theo tinh thần của học thuyết thuế-trao đổi) đã dẫn đến những hậu quả về mặt chính trị và xã hội mà nhà nước không thể giải quyết được, chẳng hạn như vấn đề suy giảm quyền lực nhà nước trong thuế, vấn đề giải quyết việc làm và trợ cấp xã hội cho những người không có khả năng tài chính để đóng thuế, vấn đề thất thu thuế và việc cưỡng chế thi hành nghĩa vụ thuế… Khác với chủ đề tư tưởng của học thuyết thuế-trao đổi là dựa trên sự trao đổi ngang giá về lợi ích giữa nhà nước với người nộp thuế, tư tưởng cốt lõi của học thuyết về thuế-đoàn kết lại đòi hỏi người nộp thuế phải chấp nhận hi sinh một phần lợi ích của mình cho nhà nước vì lợi ích chung của cộng đồng, bằng cách nộp thuế cho nhà nước theo sự ấn định thuế của nhà nước. Mặt khác, học thuyết này cũng đòi hỏi nhà nước phải ấn định nghĩa vụ thuế của người dân sao cho phù hợp với khả năng tài chính của họ và không đẩy họ vào tình trạng bần cùng sau khi nộp thuế. Điều đó cũng có nghĩa là nghĩa vụ thuế sẽ luỹ tiến theo cùng với mức độ gia tăng của các khoản thu nhập của người nộp thuế. Học thuyết này có xu hướng “cào bằng” nghĩa vụ của những người đóng thuế nếu khả năng nộp thuế của những người đó là giống nhau. Nói Page 6
Thu và l m phát Nhóm 9 cách khác, học thuyết về thuế-đoàn kết hầu như không quan tâm đến vấn đề nhu cầu của người nộp thuế (nghĩa là không cần biết người nộp thuế mong muốn nhận được lợi ích gì sau khi nộp thuế) mà chỉ quan tâm đến khả năng đóng thuế của họ như thế nào. Chính điều này khiến cho vai trò của quyền lực nhà nước trong thuế trở nên mạnh mẽ hơn và do đó khả năng cưỡng chế thi hành nghĩa vụ thuế cũng tốt hơn. Mặt khác, học thuyết thuế-đoàn kết cũng góp phần nâng cao ý thức và trách nhiệm xã hội của mỗi người dân đối với nhà nước, với cộng đồng thông qua việc hoàn thành nghĩa vụ thuế theo quy định của pháp luật. Trong chừng mực nào đó, học thuyết thuế-đoàn kết dường như phù hợp hơn với bối cảnh của nền kinh tế hiện đại, khi mà sự phân hoá giàu nghèo trong xã hội ngày càng trở nên sâu sắc do sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế thị trường, cùng với yêu cầu giải quyết nhanh chóng, triệt để các hậu quả xấu về phương diện xã hội của các nền kinh tế mở. 1.3 Những ảnh hưởng của các học thuyết thuế cổ điển và hiện đại đối với quá trình phát triển hệ thống thuế ở Việt Nam Có thể khẳng định rằng sự ra đời của các học thuyết cổ điển cũng như hiện đại về thuế trên thực tế đã có những tác động quan trọng đến quá trình hình thành, phát triển và vận hành của các hệ thống thuế trên thế giới. Đối với Việt Nam, tất cả những gì chúng ta đã chứng kiến về hệ thống thuế trong thời kì nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung và những cải cách thuế gần đây khi chuyển đổi nền kinh tế theo hướng thị trường đã cho thấy những bằng chứng về sự ảnh hưởng của các học thuyết thuế cổ điển cũng như hiện đại đến quá trình hình thành và phát triển hệ thống thuế ở Việt Nam. 1.3.1 Thuế 1.3.2 Khái niệm thuế Page 7
Thu và l m phát Nhóm 9 Thuế là một khoản nộp bắt buộc mà các thể nhân và pháp nhân có nghĩa vụ phải thực hiện đối với Nhà nước, phát sinh trên cơ sở các văn bản pháp luật do Nhà nước ban hành, không mang tính chất đối giá và hoàn trả trực tiếp cho đối tượng nộp thuế. 1.3.3 Vai trò của thuế - Tạo nguồn thu của ngân sách nhà nước để đáp ứng nhu cầu chi tiêu của chính phủ - Góp phần điều tiết vĩ mô nền kinh tế: Cơ chế tác động này thể hiện chủ yếu thông qua thuế có thể điều tiết giá cả, thu nhập của các doanh nghiệp và các cá nhân 1.3.4 Phân loại thuế 1.1.3.1. Căn cứ vào tính chất của nguồn tài chính động viên vào ngân sách Nhà nước, thuế được phân làm 2 loại: thuế trực thu và thuế gián thu. - Thuế gián thu là loại thuế mà Nhà nước sử dụng nhằm động viên một phần thu nhập của người tiêu dùng hàng hóa, sử dụng dịch vụ thông qua việc thu thuế đối với người sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ. Tính chất gián thu thể hiện ở chổ người nộp thuế và người chịu thuế không đồng nhất với nhau. Thuế gián thu là một bộ phận cấu thành trong giá cả hàng hoá, dịch vụ do chủ thể hoạt động sản xuất, kinh doanh nộp cho Nhà nước nhưng người tiêu dùng lại là người phải chịu thuế. Ở nước ta thuộc loại thuế này bao gồm: Thuế giá trị gia tăng, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt... - Thuế trực thu là loại thuế mà Nhà nước thu trực tiếp vào phần thu nhập của các pháp nhân hoặc thể nhân. Tính chất trực thu thể hiện ở chổ người nộp thuế theo quy định của pháp luật đồng thời là người chịu thuế. Thuế trực thu trực tiếp động viên, điều tiết thu nhập của người chịu thuế. Ở nước ta thuộc loại thuế này gồm: thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao, thuế chuyển quyền sử dụng đất, thuế sử dụng đất nông nghiệp... 1.1.3.2. Căn cứ vào đối tượng đánh thuế. Page 8
Thu và l m phát Nhóm 9 Theo cách phân loại này thuế được chia thành: - Thuế đánh vào hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ như thuế giá trị gia tăng. - Thuế đánh vào sản phẩm hàng hóa như thuế xuất nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt... - Thuế đánh vào thu nhập như thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao. - Thuế đánh vào tài sản như thuế nhà đất. - Thuế đánh vào việc khai thác hoặc sử dụng một số tài sản quốc gia như thuế tài nguyên, thuế sử dụng đất, sử dụng vốn của ngân sách Nhà nước. 2. Lạm phát 2.1 Khái niệm lạm phát Lạm phát là sự gia tăng mức giá chung của hàng hóa và dịch vụ trong nền kinh tế trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm) Tỷ lệ lạm phát hàng năm (ký hiệu If) là tỷ lệ phần trăm gia tăng mức giá chung của năm này so với năm trước, được tính theo công thức sau: Pt – Pt-1 If = . 100 Pt-1 Trong đó: If : Tỷ lệ lạm phát năm t Pt : mức giá chung (chỉ số giá) năm t Pt-1 : mức giá chung (chỉ số giá) năm t - 1 2.1.1 Phân loại lạm phát Page 9
Thu và l m phát Nhóm 9 - Lạm phát vừa phải: Loại lạm phát này xảy ra khi giá cả hàng hóa tăng chậm ở mức độ một con số (tỷ lệ lạm phát < 10%). Lạm phát vừa phải còn gọi là lạm phát nước kiệu hay lạm phát một con số. Loại lạm phát này thường được các nước duy trì như một chất xúc tác thúc đẩy nền kinh tế phát triển. - Lạm phát phi mã: Loại lạm phát này xảy ra khi giá cả hàng hóa tăng ở mức hai hoặc ba con số hàng năm (tỷ lệ lạm phát từ 10% - 1.000%/năm). Lạm phát phi mã gây ra nhiều tác hại đến sự phát triển kinh tế - xã hội. - Siêu lạm phát: Còn được gọi là lạm phát siêu tốc (tỷ lệ lạm phát > 1.000%/năm). Không có điều gì tốt khi nền kinh tế rơi vào tình trạng siêu lạm phát. Người ta thường ví siêu lạm phát như căn bệnh ung thư gây chết người, có những tác hại rất lớn đến kinh tế - xã hội. 2.2 Nguyên nhân gây ra lạm phát: Có 2 nguyên nhân chính: - Do cầu kéo: Khi tổng cầu tăng dẫn đến mức giá chung của hàng hóa và dịch vụ tăng ta gọi đây là lạm phát do cầu kéo. Sự gia tăng của tổng cầu thường là do 2 nguyên nhân sau: + Sự gia tăng cung tiền của Ngân hàng trung ương + Sự gia tăng chi tiêu của chính phủ - Do chi phí đẩy: Khi chi phí sản xuất tăng dẫn đến mức giá chung tăng và sản lượng giảm 2.3 Tác động của lạm phát - Tác động đến thu nhập và của cải: Lạm phát có thể gây thiệt hại cho người này và mang lợi cho những người khác. Khi một người đi vay và một người cho vay ký vào một hợp đồng vay vốn, mỗi bên đều kỳ vọng về tỷ lệ lạm phát trong tương lai. Nếu tỷ lệ lạm phát thực hiện xảy ra cao hơn mức kỳ vọng và những người cho vay sẽ nhận được khoản thanh toán với giá trị thực thấp hơn họ kỳ vọng – người đi vay được lợi và người cho vay bị thiệt. Chúng ta có thể lập luận tương tự cho trường hợp lạm phát thực hiện xảy Page 10
Thu và l m phát Nhóm 9 ra thấp hơn lạm phát kỳ vọng – người đi vay bị thiệt và người cho vay được lợi. Nếu tỷ lệ lạm phát thực hiện xảy ra bằng tỷ lệ lạm phát kỳ vọng thì không có ai được lợi và bị thiệt trong hợp đồng vay vốn. Để giải thích rõ hơn, chúng ta có thể sử dụng công thức sau: Lãi suất thực = Lãi suất danh nghĩa – Tỷ lệ lạm phát Ví dụ: Ngân hàng X ký hợp đồng vay vốn với khách hàng A, thời hạn vay 1 năm, lãi suất danh nghĩa 7% + Nếu cả 2 đều kỳ vọng tỷ lệ lạm phát là 5% => Lãi suất thực 2% + Nếu tỷ lệ lạm phát là 10% => Lãi suất thực là -3% => Khách hàng A được lợi – Ngân hàng X bị thiệt + Nếu tỷ lệ lạm phát là 2% => Lãi suất thực là 5% => Khách hàng A bị thiệt – Ngân hàng X được lợi - Tác động đến lãi suất danh nghĩa: Bên cạnh lạm phát ảnh hưởng đến lãi suất thực thì lạm phát còn ảnh hưởng đến lãi suất danh nghĩa. Lạm phát kỳ vọng tăng lên thì lãi suất danh nghĩa cũng tăng lên. - Tác động đến việc làm: Lạm phát và thất nghiệp có mối quan hệ nghịch biến. 2.4 Giải pháp kiểm soát lạm phát Có rất nhiều giải pháp để kiểm soát lạm phát nhưng trong bài viết này chỉ nghiên cứu đến 2 giải pháp: - Chính sách tài khóa: + Mục tiêu của chính sách tài khóa:  Ổn định nền kinh tế ở mức sản lượng tiềm năng (Y= Yp)  Duy trì nền kinh tế ở tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên  Tỷ lệ lạm phát vừa phải + Công cụ sử dụng:  Chi ngân sách Page 11
Thu và l m phát Nhóm 9  Thuế + Có 2 loại chính sách tài khóa:  Chính sách tài khóa mở rộng  Chính sách tài khóa thắt chặt + Nguyên tắc thực hiện chính sách tài khóa: Khi nền kinh tế có tỷ lệ lạm phát cao là trường hợp sản lượng thực tế cao hơn sản lượng tiềm năng (Y > Yp). Lúc này, chính phủ cần thực hiện chính sách tài khóa thu hẹp (thắt chặt), cụ thể:  Giảm chi tiêu về hàng hóa và dịch vụ  Tăng thu thuế => Kết quả: G, T -> AD -> Y , P , U - Chính sách tiền tệ: + Mục tiêu của chính sách tiền tệ:  Ổn định giá cả  Tăng trưởng kinh tế  Tạo công ăn việc làm giảm thất nghiệp + Công cụ sử dụng:  Tỷ lệ dự trữ bắt buộc  Lãi suất  Hạn mức tín dụng  …. + Có 2 loại chính sách tiền tệ:  Chính sách tiền tệ mở rộng  Chính sách tiền tệ thắt chặt + Nguyên tắc thực hiện chính sách tiền tệ: Khi có lạm phát cao Ngân hàng trung ương sử dụng chính sách tiền tệ thắt chặt để nhằm thu hút bớt lượng tiền dư thừa trong nền kinh tế Page 12
Thu và l m phát Nhóm 9 Tóm lại, để kiểm soát lạm phát thì có thể thực hiện một trong hai chính sách trên hoặc kết hợp cả 2 để mang lại hiệu quả cao nhất II. Mối quan hệ giữa thuế và lạm phát 1.Tác động của lạm phát lên nghiã vụ thuế Lạm phát gây ra 3 tác động lên nghĩa vụ thuế thực, đó là: (1) tác động lên doanh thu thuế do sự mất giá đồng tiền, (2) tác động lên nghĩa vụ thuế thực do độ trễ của việc thu thuế, và (3) các hiệu ứng khác lên cơ sở đo lường thuế. Mức độ ảnh hưởng của lạm phát lên các loại thuế khác nhau sẽ không giống nhau. Chẳng hạn, thuế tiêu thụ đặc biệt được thu ngay sẽ không bị ảnh hưởng bởi lạm phát, và do đó không cần điều chỉnh. Ngược lại, ảnh hưởng của lạm phát đến thuế thu nhập đặc biệt phức tạp bởi vì tất cả các hiệu ứng trên đều có mặt. a, Lạm phát tác động lên doanh thu thuế do sự mất giá đồng tiền Luật thuế thông thường quy định nghĩa vụ thuế thông qua một số tiền cụ thể, giá trị của số tiền này bị xói mòn bởi lạm phát, và do đó làm giảm doanh thu thuế. Sự xói mòn giá trị thu thuế do lạm phát có thể được khắc phục bằng nhiều cách: đưa ra những luật thuế tự động điều chỉnh định kỳ, hoặc loại bỏ nhưng khoản thuế được thể hiện bằng giá trị tiền tệ tuyệt đối. Tuy nhiên, không phải lúc nào lạm phát cũng tác động lên doanh thu thuế theo cùng một hướng. Trong trường hợp của thuế thu nhập cá nhân, lạm phát tăng lên sẽ làm cho thu nhập danh nghĩa tăng. Điều này đẩy người nộp thuế đến một mức thuế suất cao hơn, dù thực tế thu nhập thực của họ không đổi, và do đó làm tăng số tiền thuế phải nộp. b.Lạm phát tác động lên nghĩa vụ thuế thực do độ trễ của việc thu thuế: Thuế là nghĩa vụ của người nộp thuế đối với Nhà nước. Lạm phát làm giảm giá trị các nghĩa vụ này do độ trễ của việc thu thuế (khoảng thời gian từ lúc phát sinh nghĩa vụ thuế đến khi khoản thuế được thu). Các lọai thuế khác nhau có thời hạn Page 13
Thu và l m phát Nhóm 9 thu thuế khác nhau. Thuế thu nhập có thời hạn thu tùy thuộc vào loại thu nhập. Thuế thu nhập có thể được trả vào cuối năm, trong khi đó, thuế đánh vào tiền lương có thể được nộp ngay bằng việc khấu trừ vào lương hàng tháng. Thuế VAT có độ trễ dài hơn (có thể được nộp vào tháng sau). Nếu trong khoảng thời gian từ khi phát sinh nghĩa vụ thuế đến khi thuế được thu, người đóng thuế không phải tra bất kỳ khoản lãi chậm nộp nào, thì lạm phát xảy ra sẽ làm hao mòn giá trị thực của nghĩa vụ thuế. Một tác động ngược chiều có thể xảy ra trong trường hợp Chính phủ có một khoản hoàn thuế cho người nộp thuế (chẳng hạn như một khoản giảm trừ tổn thất thuần từ hoạt động). Độ trễ của việc hoàn thuế càng dài sẽ càng làm hao mòn số tiền hoàn thuế do tác động của lạm phát. Tác động của độ trễ thu thuế có thể được khắc phục bằng nhiều cách khác nhau tùy thuộc từng loại thuế: rút ngắn thời hạn nộp thuế; yêu cầu tạm tính và nộp trước thuế; xác định nghĩa vụ thuế trên cơ sở mức lạm phát từ lúc phát sinh nghĩa vụ thuế đến khi thu được thuế. Bên cạnh đó, áp dụng lãi phạt đối với các trường hợp chậm nộp thuế theo quy định. c.Lạm phát tác động lên cơ sở đo lường thuế Khi cơ sở tính thuế được đo lường bằng những đơn vị lịch sử, lạm phát sẽ làm sai lệch thước đo này. Có thể dễ dàng thấy được điều đó trong trường hợp của một loại thuế đánh vào giá trị lịch sử của tài sản, chẳng hạn như thuế bất động sản. Theo thời gian, giá trị của bất động sản tăng lên do lạm phát, trong khi đó, cơ sở để tính thuế vẫn dựa trên giá trị ban đầu. Ngược lại, giá trị thực của cơ sở tính thuế của những loại thuế khác, chẳng hạn như thuế doanh thu hay thuế tiêu thụ đặc biệt, lại không bị ảnh hưởng bởi lạm phát. Điều đó là vì cơ sở tính thuế trong những trường hợp này được định theo giá trị thị trường, tức đã được điều chỉnh theo lạm phát. Page 14
Thu và l m phát Nhóm 9 Thuế thu nhập là một trường hợp phức tạp hơn. Việc xác định cơ sở tính thuế thu nhập bao gồm việc cộng và trừ các khoản mục sổ sách kế toán tại những thời điểm khác nhau trong năm theo đơn vị tiền tệ. Nếu không có lạm phát, việc cộng, trừ này hoàn toàn đơn giản. Tuy nhiên, dưới tác động của lạm phát, các đơn vị này không thể so sánh được. 2. Mối liện hệ giữa thuế thu nhập cá nhân và lạm phát -Chi phí có thể gây ra lạm phát, đó là tiền lương, thuế gián thu và giá nguyên liệu nhập khẩu.Việc chính phủ tăng những loại thuế tác động đến đồng thời tất cả các nhà sản xuất cũng có thể gây ra lạm phát.Đối với nền kinh tế nhập khẩu nguyên liệu, cấu kiện cần thiết từ nước ngoài thì sự thay đổi tỉ giá hối đoái sẽ ảnh hưởng quan trọng đến tình hình lam phát trong nước. Nếu giá của chúng tăng mạnh trên thị trường thế giới hay đồng nội tệgiảm mạnh trên thị trường tài chính quốc tếthì chi phí sản xuất trong nước sẽ tăng mạnh và lạm phát sẽ bùng nổ. - Mới đây Chính phủ ban hành nghị định giảm/hoãn thuế cho một số loại thu nhập, trong đó có thuế thu nhập cá nhân. Tuy nhiên, thuế không giảm đối với thu nhập cổ tức được chi trả từ các DN tài chính, ngân hàng,…Trước khi miễn giảm/hoãn, Thuế thu nhập đối với nhận cổ tức là 5%, đối với các khoản lãi thu được từ tiền gửi NH thì không có chịu thuế. Đối với lãi đầu tư chứng khoán, thuế là 25%.Việc miễn, giảm này được thực hiện trong môi trường lạm phát rất cao nên tác động sẽ khác: Môi trường lạm phát, sức mua của đồng tiền bị bào mòn, nó như một loại thuế đánh vào thu nhập thực tế của người có thu nhập (inflation tax). Điều này ai cũng biết, như, trước đây, 10 nghìn mua được một kg gạo, hiện tại mua được ½ kg thôi. Liên hệ giữa thuế thu nhập và lạm phát, thì lạm phát cũng như là một đòn bẩy vào chính mức thuế thu nhập của người có thu nhập. Cụ thể môi trường lạm phát cao thì làm cho các khoản mất đi từ thuế có tác động lớn hơn rất nhiều so với môi Page 15
Thu và l m phát Nhóm 9 trường lạm phát thấp (thuế trên thuế), cùng chi tiêu một tỷ lệ % số thu nhập có được, người thu nhập thấp sẽ thấy khó khăn hơn rất nhiều so với người có thu nhập cao. Chính vì vậy, giảm thuế trong môi trường lạm phát cao có tác dụng tích cực hơn nhiều về hỗ trợ mức sống, vừa hỗ trợ vốn cho việc tiếp tục duy trì hoạt động đầu tư, kinh doanh. Đối với thị trường Chứng khoán, với cùng một kỳ vọng sinh lợi, sẽ kích thích người ta đầu tư nhiều hơn hơn trước. - Suất thuế TNCN phải dựa trên nguyên tắc người có thu nhập càng cao càng phải đóng nhiều. Trên thế giới có 2 cách đánh thuế: một là trừ cho người nộp thuế một khoản thu nhập để có thể sống một cách bình thường; hai là đánh thuế từ đồng thu nhập đầu tiên. Và càng lên cao, thuế suất càng cao với mục tiêu là điều tiết thu nhập. - Tiền gửi NH, vì VND, USD chưa có thu thuế thu nhập (thuộc vào tiền gửi) nên chỉ có tác động tax inflation như trên, chứ chưa có tác động từ chính sách thu thuế. - Khi lạm phát tăng cao gây ra siêu lạm phát làm đồng nội tệ rớt nhanh , khi đó người dân sẽ ồ ạt bán nội tệ để mua ngoại tệ . Tệ nạn tham nhũng tăng cao , nạn buôn lậu phát triển mạnh , tình trạng đầu cơ trái phép tăng nhanh , trèn thuế và thuế không thu được đã gây ra tình trạng nguồn thu của nhà nước bị tổn hại nặng nề càng làm cho thâm hụt ngân sách trầm trọng dẫn đến tỷ lệ lạm phát cao. 3. Thuế kiềm chế lạm phát - Trong số các giải pháp về tài chính thì việc sử dụng linh hoạt công cụ thuế quan đã được minh chứng là có hiệu quả nhất trong việc kiềm chế lạm phát và bình ổn giá cả. ""Độ trễ"" của chính sách này được chứng minh là rất ngắn. Giải pháp này thường phát huy tác dụng ngay sau khi chính sách được ban hành. - Với bản chất là một sắc thuế gián thu, gánh nặng thuế chủ yếu do người tiêu dùng chịu, việc điều chỉnh thuế suất thuế nhập khẩu sẽ tác động tức thời đến giá bán của các mặt hàng này trên thị trường. Khi giá của một số hàng hoá tăng, giải pháp của Chính phủ nhiều nước sử dụng đầu tiên là giảm thuế suất thuế nhập khẩu Page 16
Thu và l m phát Nhóm 9 một cách phù hợp. Ngược lại, đối với hàng hoá Nhà nước cần quản lý giá điều tiết về quan hệ cung cầu như xăng dầu, khi giá giảm thì việc tăng thuế nhập khẩu cũng được xem là giải pháp hữu ích. Việc này góp phần thực hiện được nhiều mục tiêu khác bên cạnh việc bình ổn giá như tạo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, thực hiện chính sách phân phối và điều tiết tiêu dùng một cách phù hợp. 4. Nhất quán chủ trương kiềm chế lạm phát, điều chỉnh chính sách thuế - Các chính sách tháo gỡ khó khăn được quan tâm như: điều chỉnh giảm lãi suất vay phù hợp với mức giảm của lạm phát; tăngkhả năng vay vốn cho doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu, công nghiệp phụ trợ và khu vực nông nghiệp, nông thôn. Thực hiện việc kéo dài thời hạn nộp thuế, giảm tiền thuê đất, miễn thuế môn bài đối với một số đối tượng doanh nghiệp; đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư nhà nước… - Quốc hội sẽ xem xét quyết định một số giải pháp về thuế nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và cá nhân năm 2012. Xem xét, thông qua 13 dự án luật và 2 dự thảo nghị quyết; một số báo cáo kết quả giám sát của các cơ quan của Quốc hội, tiến hành chất vấn, trả lời chất vấn và thảo luận các báo cáo quan trọng khác.Triển khai áp dụng các giải pháp xử lý nợ phù hợp đối với các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả, có tiềm năng phát triển nhưng đang gặp khó khăn tạm thời (cơ cấu lại nợ, giãn nợ, thay đổi thời hạn, lãi suất…). III. Dùng công cụ thuế để kiểm soát lạm phát ở tại Việt Nam trong những năm gần đây - Nhìn vào Việt Nam có 2 điểm quan trọng nhất là kiểm soát thu nhập và thông qua đó áp thu nhập chịu thuế. Tuy nhiên, Việt Nam kiểm soát thu nhập rất kém đây chính là vấn đề cần phải khắc phục làm trước khi bàn đến việc tính thuế suất TNCN như thế nào. Page 17
Thu và l m phát Nhóm 9 - Bàn sang đến vấn đề mức như thế nào thì đủ sống, ở các nước họ cũng đưa ra một ngưỡng tính thuế như mức tiền lương tối thiểu hay là một mức tuyệt đối nào đó, song xem ra lại không phù hợp với Việt Nam. Bởi, đặc trưng của kinh tế Việt Nam là lạm phát liên tục và khá cao. Điều này còn quan trọng hơn ở Việt Nam bởi thực tế xuất phát điểm của kinh tế Việt Nam thấp, vì vậy không thể lấy một mốc thu nhập nào đó ví như năm 2000 là tốt mà phải vươn lên.Vì vậy ngoài việc điều chỉnh tương đối theo lạm phát còn phải điều chỉnh theo hướng tuyệt đối nhằm nâng cao hơn mức sống cho người dân. Trong số các giải pháp về tài chính thì việc sử dụng linh hoạt công cụ thuế quan đã được minh chứng là có hiệu quả nhất trong việc kiềm chế lạm phát và bình ổn giá cả. Cụ thể, Việt Nam đã áp dụng chính sách thuế để kiểm soát lạm phát như sau: 3.1. Miễn, giảm thuế nhập khẩu Khi giá của một số hàng hoá tăng, giải pháp của Chính phủ nhiều nước sử dụng đầu tiên là giảm thuế suất thuế nhập khẩu một cách phù hợp. Việc điều chỉnh thuế suất thuế nhập khẩu sẽ tác động tức thời đến giá bán của các mặt hàng này trên thị trường, giảm thuế suất thuế nhập khẩu sẽ làm cho giá bán của hàng hóa đó ở tại Việt Nam giảm, kích thích tiêu dùng trong nước. Cụ thể, Việt Nam đã miễn thuế nhập khẩu nhiên liệu cho máy bay, xăng dầu cho hãng hàng không. 3.2. Miễn, giảm thuế thu nhập cá nhân Năm 2008, Việt Nam có mức lạm phát lên tới 19,89% khiến người nộp thuế gặp vô vàn khó khăn. Trước tình hình đó, để kích cầu tiêu dùng, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 32 ngày 16/9/2009, trong đó miễn thuế toàn bộ thuế TNCN phải nộp từ ngày 1/1/2009 đến ngày 30/6/2009 cho các đối tượng. Sang năm 2010 và 2011, lạm phát tiếp tục phi mã (CPI tương ứng 11,75% và 18,12%). Sự ảnh hưởng mạnh mẽ này đã khiến 6/8/2011, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về ban hành bổ sung một số giải pháp về thuế để tháo gỡ khó khăn cho Page 18
Thu và l m phát Nhóm 9 doanh nghiệp và cá nhân từ tháng 8 đến hết tháng 12/2011. Theo đó, người nộp thuế không có người phụ thuộc có thu nhập dưới 9 triệu đồng/tháng được miễn hoàn toàn số thuế phải nộp. 3.3. Giảm, gia hạn nộp thuế thu nhập doanh nghiệp Giảm thuế thu nhập doanh nghiệp từ 28% xuống còn 25%, vì cắt giảm thuế nhằm tạo môi trường đầu tư hấp dẫn để khuyến khích, thu hút đầu tư. Điều chỉnh thuế suất là ưu đãi theo diện rộng và sẽ đi đôi với hạn chế ưu đãi theo diện hẹp, khắc phục tình trạng dàn trải, phức tạp trong chính sách hiện hành, giảm thuế sẽ ảnh hưởng tới nguồn thu song có thể bù lại bằng tăng trưởng kinh tế. Bộ Tài chính đã có văn bản cho phép 6 doanh nghiệp ngành hàng, gồm sản xuất linh kiện điện tử; chế biến nông, lâm, thủy sản, dệt may và da giày được gia hạn thuế thu nhập doanh nghiệp để giảm bớt khó khăn. Theo đó, số thuế thu nhập doanh nghiệp được gia hạn tính từ quý 3 và quý 4 năm 2008 tạm tính trên thu nhập từ các hoạt động sản xuất chế biến nói trên. Thời gian gia hạn nộp thuế không quá ngày 29/4/2009 đối với số thuế tạm tính của quý 3/2008, và không quá ngày 30/7/2009 đối với số thuế tạm tính của quý 4/2008. Quy định này có hiệu lực kể từ ngày ký ban hành văn bản 16/7/2008. Đây là một trong những biện pháp tháo gỡ khó khăn kịp thời cho doanh nghiệp sau khi các kiến nghị về việc được giãn nộp thuế thu nhập doanh nghiệp được các hiệp hội ngành hàng gửi lên các bộ, ngành liên quan trong thời gian qua. Page 19
Thu và l m phát Nhóm 9 Để thực hiện thu ngân sách năm 2011 vượt tối thiểu 7-8% so với nhiệm vụ thu mà Quốc hội đã quyết định, ngành thuế tập trung thực hiện 07 nhóm giải pháp chủ yếu sau: Một là, căn cứ vào chỉ tiêu phấn đấu thu ngân sách năm 2011 Tổng cục Thuế đã giao tại Quyết định số 179/QĐ-TCT ngày 21/2/2011, cục thuế các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương phân bổ giao kịp thời, đầy đủ nhiệm vụ phấn đấu thu năm 2011 cho từng phòng, chi cục thuế thực hiện, đồng thời có kế hoạch tổ chức thực hiện nhiệm vụ thu đã được giao phấn đấu. Hai là, Phối hợp với các ngành, các cấp giải quyết kịp thời các khó khăn, vướng mắc cho DN trong sản xuất kinh doanh và thực hiện nghĩa vụ thuế, giúp hoạt động sản xuất kinh doanh phát triển ổn định, vững chắc. Tạo môi trường thuận lợi thu hút đầu tư, tăng năng lực sản xuất mới, ổn định thị trường, tạo nguồn thu cho ngân sách. Ba là, rà soát, đánh giá các nguồn thu, phân tích những yếu tố ảnh hưởng đến nguồn thu trên địa bàn, đặc biệt là các nguồn thu không ổn định, làm rõ các khoản thu, sắc thuế còn thất thu, các nguồn thu còn tiềm năng. Đẩy mạnh các biện pháp quản lý thu đối với các khoản thu liên quan đến đất đai, kinh doanh bất động sản, tài nguyên khoáng sản... Bốn là, tổ chức hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện nghĩa vụ kê khai thuế của các tổ chức, cá nhân nhằm đạt mục tiêu tỷ lệ hồ sơ khai thuế đúng hạn 100% so số cần phải kê khai nghĩa vụ thuế theo chế độ quy định; Đồng thời, giám sát chặt chẽ người nộp thuế, xử lý nghiêm các trường hợp kê khai không đúng, không đủ số thuế phải nộp; Năm là, tăng cường áp dụng các biện pháp đôn đốc thu nợ và cưỡng chế nợ thuế nhằm hạn chế nợ mới phát sinh. Trong 6 tháng đầu năm 2011 thu tối thiểu 90% số nợ thuế có khả năng thu năm 2010 chuyển qua và đảm bảo đến cuối năm số nợ thuế ở mức dưới 4% tổng thu ngân sách. Sáu là, Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra thuế, trong đó tập trung vào nhóm đối tượng có dấu hiệu chuyển giá, kinh doanh lỗ nhưng vẫn mở rộng sản xuất kinh doanh, có số hoàn thuế GTGT lớn,... Bảy là, Đẩy mạnh cải cách hành chính theo Đề án 30 của Chính phủ; thực hiện triển khai mở rộng dịch vụ đăng ký thuế, khai thuế điện tử; triển khai mở rộng hệ thống nhận tờ khai thuế qua mạng và kê khai thuế trực tuyến, nộp thuế qua hệ thống ngân hàng thương mại, kết nối thông tin giữa 4 ngành thuế - hải quan - kho bạc - tài chính, trên cơ sở đó giảm thời gian thực hiện các thủ tục hành chính của Page 20

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.09: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Quản Trị Kinh Doanh

81 tài liệu

1643 lượt tải

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.