Tiểu luận Tư tưởng Hồ chí minh - Tinh thần đại đoàn kết

Chia sẻ: Le Dinh Thao | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:34

Thêm vào BST

Báo xấu

386
lượt xem 100
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hồ Chí minh, người anh hùng dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới, người sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện Đảng cộng sản Việt nam. Toàn bộ cuộc đời của Người dành cho sự nghiệp cách mạng Việt nam. Trong số các di sản Người để lại cho dân tộc ta có đại đoàn kết - một tư tưởng nổi bật, bao trùm, xuyên suốt, nhất quán cả trong tư duy lý luận và thực tiễn của Người.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận Tư tưởng Hồ chí minh - Tinh thần đại đoàn kết

PHẦN MỞ ĐẦU 1- Lý do chọn đề tài: Hồ Chí minh, người anh hùng dân tộc, danh nhân văn hoá th ế giới, người sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện Đảng cộng sản Việt nam. Toàn bộ cuộc đời của Người dành cho sự nghiệp cách mạng Việt nam. Trong số các di sản Người để lại cho dân tộc ta có đại đoàn kết - một tư t ưởng nổi bật, bao trùm, xuyên suốt, nhất quán cả trong tư duy lý lu ận và th ực tiễn của Người. Tư tưởng Đại đoàn kết đã trở thành tình cảm, suy nghĩ c ủa mọi người Việt nam yêu nước, là sợi dây liên kết cả dân tộc và tạo nên sức mạnh to lớn, đưa tới thắng lợi vẻ vang của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, dân tộc Việt Nam độc lập hoàn toàn, đất nước Việt Nam th ống nhất trọn vẹn năm 1975. Tư tưởng Đại đoàn kết Hồ Chí Minh, minh chứng rõ rằng : khi nào Đảng ta, dân tộc ta đoàn kết một lòng, thực hiện triệt để tư tưởng Đại đoàn kết của Người, thì cách mạng lúc đó thuận lợi, thu được nhiều thắng lợi. Ngược lại lúc nào, nơi nào dân ta vi ph ạm đoàn k ết, xa r ời t ư tưởng đại đoàn kết Hồ Chí Minh, thì lúc đó nơi đó cách m ạng g ặp nhi ều khó khăn, thậm chí tổn thất. Trên cơ sở kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã h ội, Cách mạng nước ta đang trên đường đổi mới , với nhiều thách thức đặt ra. Chỉ có thể huy động sức mạnh đại đoàn kết theo tư tưởng Hồ Chí Minh chúng ta mới đưa đất nước tiến nhanh, tiến mạnh trên con đường công nghiệp hoá, hiện đại hoá, theo định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng dân giàu nước mạnh , xã hội công bằng văn minh, dân ch ủ. Vì v ậy, việc hiểu rõ và vận dụng tư tưởng đại đoàn kết Hồ Chí Minh trong công cuộc đổi mới hiện nay là vấn đề hết sức quan trọng, có ý nghĩa h ết sức to lớn. Đó là lý do tôi chọn đề tài : “Tư tưởng Đại đoàn kết Hồ Chí 1
Minh và sự vận dụng trong công cuộc đổi mới đất nước hiện nay “ làm đề tài tiểu luận. 2- Mục đích và nhiệm vụ của đề tài: Tư tưởng Đại đoàn kết của Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tư tưởng lớn, đã có nhiều người nghiên cứu với nhiều khía cạnh khác nhau. Tuy nhiên, nghiên cứu và vận dụng tư tưởng Đại đoàn kết của Người trong giai đoạn hiện nay vẫn là một vấn đề đòi hỏi phải được quan tâm và làm sáng tỏ nhiều hơn nữa . Vì vậy tôi thực hiện đề tài này nhằm mục đích nghiên cứu một cách hệ thống tư tưởng đại đoàn kết Hồ Chí Minh, qua đó vận d ụng xây dựng đại đoàn kết hiện nay, góp phần thực hiện hai nhi ệm v ụ chi ến lược : Bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa và xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội trên đất nước ta. Nghiên cứu đề tài này tôi còn hy vọng sẽ góp một tài liệu nhỏ của mình cho địa phương về tư tưởng đại đoàn kết Hồ Chí Minh, v ận d ụng vào công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị tại địa phương mình. 3- Phạm vi của đề tài : Đề tài nghiên cứu vị trí, cơ sở, nhất là các nguyên t ắc, các ph ương pháp đại đoàn kết Hồ Chí Minh, đồng thời nghiên cứu các chính sách của Đảng và Nhà nước , nhằm góp phần củng cố xây dựng đại đoàn k ết trong thời kỳ đất nước đổi mới. 4- Phương pháp giải quyết vấn đề : Sử dụng phương pháp lo gic kết hợp với lịch sử để chứng minh là chủ yếu. 5- Kết cấu của luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn gồm 2 chương , 4 mục Chương I : Tư tưởng đoàn kết Hồ Chí Minh Chương II: Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh xây dựng đại đoàn kết trong đổi mới. 2
PHẦN NỘI DUNG Chương một TƯ TƯỞNG ĐẠI ĐOÀN KẾT HỒ CHÍ MINH I - Vị trí vấn đề đoàn kết trong tư duy lý lu ận và ho ạt đ ộng thực tiễn cách mạng của Hồ Chí Minh. 1- Đại đoàn kết là tư tưởng nổi bật của Hồ Chí Minh. Trong quá trình nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh, có một số ý kiến của các nhà nghiên cứu cho rằng: Đại đoàn kết không phải là t ư tưởng của Hồ Chí Minh. Theo họ, Người chỉ kế thừa và phát huy truy ền thống đoàn kết của dân tộc Việt nam trong điều kiện lịch sử mới . Và như vậy, những nhà nghiên cứu này đã phủ nhận luôn những luận đi ểm, những nguyên tắc, những phương pháp đại đoàn kết của Hồ Chủ Tịch. Song, hầu hết các nhà nghiên cứu Hồ Chí Minh đều th ống nh ất rằng : : Đại đoàn kết là tư tưởng - một tư tưởng lớn, một tư tưởng nổi bật, một tư tưởng xuyên suốt, nhất quán của Hồ Chí Minh, nh ằm xây dựng, củng cố, tăng cường lực lượng cách mạng trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội , giải phóng loài người. Khi thực hiện tư tưởng này, Hồ Chí Minh đưa ra những lời kêu gọi mang tính hiệu triệu, động viên nhằm tập hợp toàn dân trong nước, lao động trên toàn thế giới thành một khối đoàn kết, nh ất trí trong cu ộc đ ấu tranh chống kẻ thù chung của dân tộc mình và của giai cấp công nhân. Người kêu gọi : “ Toàn dân đoàn kết muôn năm “ ( Hồ Chí Minh : toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, tập 6, trang 182) ; “ Lao động t ất cả các nước, đoàn kết lại “ (Hồ Chí Minh, dd, t2, tr437 ). 3
Lịch sử cách mạng Việt nam đã thể hiện rõ đại đoàn kết là mối quan tâm hàng đầu có tính chiến lược hay là tư tưởng lớn của Hồ Chí Minh. Sau đây là một vài dẫn chứng : - Sau khi gặp luận cương của Lê nin về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa. Hồ Chí Minh đấu tranh rất tích cực trong phong trào c ộng s ản và công nhân quốc tế , nhằm thực hiện luận điểm của Lê nin và kh ẩu hiệu nổi tiếng của Quốc tế Cộng sản về đoàn kết quốc tế : “ Vô sản tất cả các nước và các dân tộc bị áp bức, đoàn kết lại “. - Khi tìm được con đường cứu nước, thấy được chân lý cách mạng, tháng 6 năm 1923, Hồ Chí Minh quyết định rời Pari, bắt đ ầu cu ộc hành trình về nước. Trong thư gửi các đồng chí cùng hoạt động ở pháp, Người nói rõ mục đích về nước là : “ Tôi trở về nước, đi vào quần chúng, thức tỉnh họ, tổ chức họ, đoàn kết họ, huấn luyện họ, đưa họ ra đấu tranh giành tự do độc lập “(Hồ Chí Minh: dd,t1, tr192 ). Ngay sau khi ở nước ngoài về tới Cao Bằng ngày 28 tháng1 năm 1941 người cùng Đảng ta tiến hành thực hiện đoàn kết toàn dân, xây dựng mặt trận dân tộc thống nhất và ngày 19/5/1941, Hội Việt nam độc lập đồng minh (gọi tắt là mặt trận Việt minh ) được thành lập. Về thành phần, Mặt trận Việt Minh bao gồm những người yêu nước trong công nhân, nông dân và những người yêu nước trong các tầng lớp nhân dân lao động khác; mặt trận này do Đảng ta trực tiếp lãnh đạo. - Năm 1945, Cách mạng Tháng Tám thành công, ngày 2/9/1945 nước Việt nam mới ra đời, với cương vị Chủ tịch nước chủ trì phiên họp đầu tiên của Chính phủ ngày 03/09/1945, Hồ Chí Minh đã chỉ rõ đại đoàn kết toàn dân, trong đó có đoàn kết Lương - Giáo là một trong 6 vấn đề cấp bách mà Chính phủ cách mạng phải tập trung thực hiện nhằm giữ vững thành quả cách mạng, phát triển chế độ dân chủ nhân dân. - Đến dự Đại hội thống nhất(VM-LV) thành lập Mặt trận Liên Việt ngày 03/03/1951, Hồ Chí Minh vui mừng nói : “ Rừng cây đ ại đoàn 4
kết dân tộc đã nở hoa kết quả và gốc rễ của nó đang ăn sâu rộng khắp toàn dân và nó có một cái tương lai “trường xuân bất lão” “ Thực hiện chủ trương của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta, ngày 20/12/1960 Mặt trận dân tộc giải phóng Miền nam Việt Nam ra đời. V ề thành phần và lãnh đạo của Mặt trận giống như Mặt trận Việt minh trước đây. Từ đó cho đến khi qua đời, Hồ Chí Minh hết s ức quan tâm đến việc mở rộng củng cố Mặt trận dân tộc giải phóng Miền nam Vi ệt nam. Người thường xuyên gửi thư, gửi điện cho Chủ tịch Mặt trận Nguyễn Hữu Thọ nhằm chỉ thị , động viên không ngừng mở rộng Mặt trận hơn nữa. Vì vậy, ngày 21/04/1968, Liên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ và hoà bình Việt Nam ra đời do ông Trịnh Đình Thảo làm Chủ tịch; thành phần gồm những tri thức, công chức yêu nước trong bộ máy Ngụy quyền Sài Gòn kiên quyết chống ngoại xâm, đánh đổ chế độ Nguỵ quyền giành độc lập, dân chủ, hoà bình và mong muốn thành lập Chính phủ liên hiệp dân tộc ở Miền nam. Hồ Chí Minh khẳng định , liên minh này “ Luôn sát cánh với Mặt trận dân tộc giải phóng Miền nam Việt nam “ trong công cuộc chống Mỹ cứu nước ( Hồ Chí Minh: dd, tl2, tr461 ). Ngày 23/05/1969 tuy sức khoẻ đã giảm nhiều, Hồ Chí Minh còn gửi điện cảm ơn Chủ tịch Nguyễn Hữu Thọ cùng Uỷ ban Trung ương Mặt trận dân tộc giải phóng Miền nam Việt nam , gửi điện cảm ơn Chủ tịch Trịnh Đình Thảo và Uỷ ban Trung ương liên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ và hoà bình Việt nam. Như vậy trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Hồ Chí Minh luôn hết sức quan tâm đến vấn đề đoàn kết toàn dân, tập hợp cho hết các lực lượng yêu nước trong dân tộc vì mục tiêu một Việt nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, đồng thời Người cũng hết sức quan tâm đến đoàn kết quốc tế, thực hiện di huấn c ủa lê nin và khẩu hiệu của Quốc tế Cộng sản vì thắng lợi của phong trào hoà bình, độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trên toàn thế giới. 5
Qua đó chúng ta có thể khẳng định : Đoàn kết, đại đoàn kết là một tư tưởng lớn của Hồ Chí Minh; một tư tưởng nổi bật, bao trùm, xuyên suốt, nhất quán của Người. Tư tưởng đại đoàn kết hồ Chí Minh ngay từ đầu năm 1930 khi Đảng ta ra đời, đã trở thành chi ến lược có ý nghĩa xuyên suốt đường lối của Đảng. Có thể khẳng định từ những năm 20 của thế kỷ XX đến nay, đại đoàn kết toàn dân, đoàn kết quốc tế trên cơ sở chủ nghĩa Mác - Lê nin và truyền thống dân tộc đã hoá thành sức mạnh, thành động lực phát tri ển quan trọng của dân tộc Việt nam. Nhờ đó mà năm 1975 dân tộc Vi ệt nam hoàn toàn độc lập, thống nhất. Ngày nay, đại đoàn kết vẫn đ ược toàn Đảng, toàn dân ta xác định là một trong những nội lực quan trọng nh ất để thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. 2- Cơ sở thực hiện đại đoàn kết theo tư tưởng Hồ chí Minh - Cơ sở thực hiện đại đoàn kết dân tộc Hồ Chí Minh tìm thấy ở mỗi người dân Việt nam những đặc điểm chung nhất, đó là : lòng yêu nước nồng nàn. Hồ Chí Minh đánh giá : “ Dân ta có lòng nồng nàn yêu nước, đó là truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước “ (Hồ Chí Minh: dd, t6, tr171 ). Người tin rằng ; hễ là con dân nước Việt, là con Lạc cháu Hồng, con Rồng cháu Tiên “ Thì ai cũng có ít hay nhiều lòng ái qu ốc “ ( H ồ Chí Minh : dd, t4, tr246 ). Hồ Chí Minh cũng thấy rằng : Hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ “ Đó là mục đích cao nhất của mỗi người Việt nam “ chúng ta ( H ồ Chí Minh : dd, t11, tr 488 ). Sau đó, Người bổ sung thêm mục đích cao nhất của mỗi người Việt nam còn là “ Dân giàu, nước mạnh “. 6
Hồ Chí Minh tin rằng, với những điểm chung nhất này trước sau người Việt nam sẽ tìm đến nhau, đoàn kết thành một khối, phấn đấu cho quyền lợi của Tổ quốc, của dân tộc, trong đó có quyền lợi của riêng mình. Lịch sử đã chứng minh năm 1941, những người dân lao động yêu nước Việt nam đến với nhau, đoàn kết trong mặt trận Việt Minh nh ằm đánh Pháp, đuổi Nhật, giành độc lập hoàn toàn cho dân tộc, quyền dân chủ cho nhân dân. Sau tháng 4 năm 1975, với lòng yêu n ước n ồng nàn và có chung một mục đích cao nhất là một nước Việt nam độc lập, th ống nhất, hoà bình, dân chủ , dân giàu , nước mạnh, Mặt trận Tổ quốc Việt nam ở miền Bắc, Mặt trận dân tộc giải phóng Miền nam Việt nam và Liên minh các lực lượng dân tộc , dân chủ và hoà bình Việt nam, thống nhất thành một Mặt trận chung có tên gọi là Mặt trận Tổ quốc Việt nam. - Về cơ sở thực hiện đoàn kết quốc tế : Bôn ba khắp thế giới tìm đường cứu nước và hoạt động cách mạng, Hồ Chí Minh rút ra một nhận xét hết sức quan trọng, độc đáo : “ Dù màu da có khác nhau, trên đời này ch ỉ có hai gi ống ng ười : Gi ống người bóc lột và giống người bị bóc lột. Mà cũng chỉ có một mối tình hữu ái là thật mà thôi: Tình hữu ái vô sản “ ( Hồ Chí Minh : dd, t1, tr 266 ). Theo Hồ Chí Minh, trước chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa đế quốc, quyền lợi của giai cấp vô sản và nhân dân lao động trên thế giới là thống nhất , gắn bó với nhau. Đó là hoà bình , tự do và ấm no , hạnh phúc. Đồng thời , Hồ Chí Minh cũng thấy rằng, trước phong trào cộng sản quốc tế và phong trào giải phóng dân tộc, thì chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa đế quốc thường liên minh chặt chẽ với nhau và làm t ất c ả nh ững gì có thể để ngăn chặn, phá hoại đoàn kết quốc tế theo tinh th ần ch ủ nghĩa Mác - Lê nin. 7
Cuối năm 1922, thay mặt Ban nghiên cứu thuộc địa của Phân bộ Pháp thuộc Quốc tế Cộng sản, Người kêu gọi : “Vì hoà bình th ế giới, vì tự do và ấm no của mọi người, những người bị bóc lột thuộc mọi nòi giống, chúng ta hãy đoàn kết lại và đấu tranh chống bọn áp bức “( Hồ Chí Minh : dd.t1, tr460 ). Như vậy, theo Hồ Chí Minh : Hòa bình, tự do , ấm no, hạnh phúc, bình đẳng, bác ái là mục đích chung và là cơ sở cho những người lao động bị bóc lột trên toàn thế giới đoàn kết, nhất trí trong cuộc đấu tranh chống lại áp bức, bóc lột. Từ nhận thức đúng đắn này được chủ nghĩa Mác - Lê nin soi sáng, Hồ Chí Minh đặt cách mạng Việt nam là một bộ phận của cách mạng thế giới, Người nhanh chóng trở thành một chiến sỹ quốc tế, luôn coi trọng và góp sức vào việc xây dựng đoàn kết giữa nhân dân các thu ộc địa, đoàn kết giữa giai cấp công nhân chính quốc và nhân dân thuộc địa, đoàn kết giữa giai cấp vô sản trên toàn th ế giới theo quan đi ểm c ủa ch ủ nghĩa Mác - Lê nin. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, đoàn kết quốc tế là một nội dung gắn chặt chẽ trong toàn bộ tư tưởng, chiến lược đoàn kết của Người, vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì nghĩa vụ cách mạng Việt nam với cách mạng thế giới. Trong đoàn kết quốc tế, Hồ Chí Minh xác đ ịnh đoàn k ết, nhất trí “giữa các Đảng cộng sản “ trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lê nin là nhân tố, là đảm bảo quan trọng nhất, quyền quyết định toàn thắng của cuộc đấu tranh cho hoà bình độc lập của các dân tộc, cho chủ nghĩa xã hội trên toàn thế giới và Người đã làm hết sức mình cho m ối quan h ệ này. Vì vậy, Hồ Chí Minh rất buồn khi thấy giữa các đảng cộng s ản anh em có sự bất hoà trong những năm 60 , khi phong trào đấu tranh cho hoà bình, độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trên th ế gi ới đang lên cao. Trong di chúc, Người chỉ rõ và căn dặn Đảng ta : “ Là một người suốt đời phục vụ cách mạng, tôi càng tự hào về sự lớn mạnh của phong trào 8
cộng sản và công nhân quốc tế bao nhiêu, thì tôi càng đau lòng b ấy nhiêu vì sự bất hoà hiện nay giữa các Đảng anh em! “ “Tôi mong rằng Đảng ta sẽ ra sức hoạt động, góp phần đắc l ực vào việc khôi phục lại khối đoàn kết giữa các Đảng anh em trên n ền tảng chủ nghiã Mác - Lê nin và chủ nghĩa quốc tế vô sản, có lý, có tình “( Hồ Chí Minh : dd, t12, tr 511-512 ). Lịch sử đấu tranh cách mạng của dân tộc ta đã khẳng định, tư tưởng đoàn kết quốc tế của Hồ Chí Minh là hoàn toàn đúng đắn : Đoàn kết quốc tế là một nội dung gắn kết của đại đoàn kết, đoàn k ết quốc t ế để thế giới ủng hộ dân tộc Việt nam, ủng hộ cách mạng Việt nam và bằng những thắng lợi của mình, dân tộc Việt nam, cách mạng Việt nam đóng góp với cách mạng thế giới ; cụ thể : Làm suy yếu ch ủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa đế quốc, góp phần xây dựng giai cấp công nhân, phong trào cộng sản trên thế giới ngày càng lớn mạnh, thức tỉnh nhân dân lao động các nước bị áp bức bóc lột đoàn kết lại, đứng lên tự giành lại độc lập, tự do, bình đẳng, bác ái, hạnh phúc,... II- Nội dung cơ bản tư tưởng đại đoàn kết Hồ Chí Minh Suốt cuộc đời hoạt động của mình, Hồ Chí Minh bổ sung, hoàn thiện nội dung chiến lược đại đoàn kết cho phù hợp v ới nh ững yêu c ầu, hoàn cảnh lịch sử của từng giai đoạn cách mạng Việt nam. Nội dung c ơ bản của tư tưởng đoàn kết Hồ Chí Minh được thể hiện rõ, nhất quán trong các nguyên tắc, phương pháp đại đoàn kết của người. 1- Nguyên tẵc đại đoàn kết Hồ Chí Minh Trước sau Hồ Chí Minh vẫn kiên trì tuân thủ những nguyên t ắc c ơ bản xuyên suốt của chiến lược đại đoàn kết sau đây : Nguyên tắc thứ nhất : Đại đoàn kết phải được xây dựng trên cơ sở đảm bảo những lợi ích tối cao của dân tộc và nh ững quyèen l ợi cơ bản của toàn dân 9
Đây là nguyên tắc quan trọng nhất trong tư tưởng đại đoàn k ết H ồ Chí Minh. Hạt nhân của nguyên tắc này là giải quy ết đúng đắn m ối quan hệ lợi ích phức tạp, chồng chéo giữa cá nhân - tập th ể, gia đình - xã h ội, bộ phận - toàn thể, giai cấp - dân tộc, quốc gia - quốc tế theo ph ương châm chỉ đạo là : Dân tộc trên hết, Tổ quốc trên hết và t ất c ả do con người. Ví dụ: Chính sách giảm tô 25 % trong kháng chiến ch ống Pháp Hồ Chí Minh nhắc nhở : “ Chủ ruộng giảm tô cho đúng “ ; Đồng th ời cũng nhắc nhở : “ Tá điền nộp tô cho đều “(Hồ Chí Minh: dd, t5, tr591).Chính sách này đã giải quyết thỏa đáng lợi ích ruộng đất giữa địa chủ và nông dân nghèo trong điều kiện phải đoàn kết để kháng chi ến thắng lợi. Địa chủ có ruộng cho thuê và nông dân nghèo thuê ruộng đều phải hy sinh một phần lợi ích của mình để đoàn kết nhau lại, th ực hi ện khẩu hiệu : “Tổ quốc trên hết“ “Tất cả cho kháng chiến thắng lợi “. Tóm lại, muốn đoàn kết, đại đoàn kết toàn dân, phải gi ải quy ết đúng đắn các mối quan hệ lợi ích dân tộc. Song, khi giải quyết các mối quan hệ lợi ích này phải đặt quyền lợi dân tộc, quyền lợi Tổ quốc, quyền lợi toàn dân lên trên hết, lên trước hết. Nguyên tắc thứ hai : Tin vào dân , dựa vào dân Đây là nguyên tắc cơ bản trong tư tưởng đại đoàn kết Hồ Chí Minh. Bởi vì, theo Hồ Chí Minh: - Dân là gốc rễ, là nền tảng của đại đoàn kết - Dân là chủ thể của đại đoàn kết - Dân là nguồn sức mạnh vô tận và vô địch của kh ối đại đoàn k ết, quyết định thắng lợi của cách mạng. Nguyên tắc tin vào dân, dựa vào dân trong tư tưởng đại đoàn kết Hồ Chí Minh dựa trên cơ sở là : Một, theo nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lê nin thì cách mạng là sự nghiệp của quần chúng. 10
Hồ Chí Minh nhiều lần khẳng định : Đảng cộng sản Việt nam là Người lãnh đạo cách mạng Việt nam; song nếu chỉ có một mình Đảng thôi, không có người ngoài Đảng tin theo, ủng hộ thì cách mang Việt nam không thể thắng lợi được. - Hai, là truyền thống tư duy chính trị của dân tộc Việt nam . Tư duy chính trị này thể hiện rõ trong các câu ca dao, tục ngữ được Hồ Chí Minh sử dụng rất nhiều lần, chẳng hạn “Nước lấy dân làm gốc“ “Chở thuyền là dân, lật thuyền cũng là dân “. Hồ Chí Minh cũng từng nói : “Dễ mười lần dân không cũng chịu, khó trăm lần dân liệu cũng xong “. Với Hồ Chí Minh, “ Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân, trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân“ (Hồ Chí Minh: dd, t8, tr 276 ). Tin vào dân, dựa vào dân trong tư tưởng đại đoàn kết Hồ Chí Minh là tin vào, là dựa vào tinh thần yêu nước, ý chí giành độc lập tự do, xây dựng một đất nước Việt nam hòa bình, thống nhất, độc lập dân chủ và giàu mạnh ; là tin vào, là dựa vào lực lượng to lớn của nhân dân; là tin vào, là dựa vào sáng kiến của nhân dân. Trong đó, Hồ Chí Minh đ ặc bi ệt tin vào lòng yêu nước của nhân dân, với niềm tin đó Hồ Chí Minh kêu gọi toàn dân đoàn kết, Lương - Giáo đoàn kết, các dân t ộc, các thành phần dân tộc đoàn kết,... Thực tiễn cách mạng Việt nam đến nay đã khẳng định tư tưởng này của Người là hoàn toàn đúng, chẳng những phù hợp với đặc điểm ngưiơì Việt nam mà còn đúng với quan đi ểm c ủa giai cấp công nhân. Nguyên tắc thú ba : Đoàn kết rộng rãi, đoàn kết lâu dài, đoàn kết chặt chẽ theo lập trường giai cấp công nhân. Trong quá trình thực hiện đại đoàn kết, xây dựng và phát triển l ực lượng cách mạng, Hồ Chí Minh luôn nhất quán một nhận thức khoa học: Đoàn kết không phải là một tập hợp ngẫu nhiên, tự phát, nh ất th ời mà là 11
một tập hợp bền vững của các lực lượng xã hội có định hướng, có tổ chức, có lãnh đạo. Đầu năm 1955, nói chuyện tại hội nghị đại biểu Mặt trận Liên - Việt toàn quốc, Hồ Chí Minh chỉ rõ : “ Đoàn kết của ta không nh ững rộng rãi mà còn đoàn kết lâu dài. Đoàn kết là m ột chính sách dân t ộc, không phải là một thủ đoạn chính trị. Ta đoàn kết để đấu tranh cho thống nhất và độc lập của Tổ quốc, ta còn phải đoàn kết để xây dựng nước nhà “ (Hồ Chí Minh : dd, t7, tr 438). Như vậy theo Hồ Chí Minh, đoàn kết toàn dân trong các Tổ chức của Mặt trận dân tộc th ống nhất ph ải rộng rãi và lâu dài; đoàn kết không phải là một thủ đoạn chính trị, mà là một chính sách dân tộc, một chính sách nhất quán của Đảng và nhà n ước ta. Qua câu nói trên của Hồ Chí Minh, ta thấy rõ tư t ưởng c ủa Ng ười: Toàn dân ta phải đoàn kết cả trong cách mạng giải phóng dân t ộc, c ả trong cách mạng xã hội chủ nghĩa hay đoàn kết trong su ốt quá trình cách mạng Việt Nam. Theo Người, Đảng công sản Việt nam phải đoàn kết lâu dài với các đảng phái và các đoàn thể yêu nước khác trong Mặt trận dân tộc thống nhất, không phải đoàn kết nhất thời. Điều này được Hồ Chí Minh chỉ rõ khi Người nói chuyện tại buổi lễ kết thúc ra mắt của Đảng lao động Việt nam ngày 03/03/1951 như sau: “ ...đối với các đảng phái, các đoàn thể bạn trong mặt trận dân tộc, thì Đảng lao động Việt nam chủ trương: Đoàn kết chặt chẽ, lâu dài cùng nhau tiến bộ “ ( Hồ Chí Minh : dd, t6, tr 184 ). Về đoàn kết rộng rãi hay đại đoàn kết, theo tư tưởng đại đoàn kết Hồ Chí Minh là đoàn kết cho hết các lực lượng, các cá nhân, yêu nước trong dân tộc, không để sót một lực lượng, một cá nhân nào đứng ngoài các tổ chức của mặt trận dân tộc thống nhất, nh ưng đoàn kết ph ải được tổ chức theo lập trường giai cấp công nhân và hoàn cảnh của dân tộc. 12
Hồ Chí Minh chỉ rõ : “Đại đoàn kết tức là trước h ết ph ải đoàn k ết đại đa số nhân dân ; mà đại đa số nhân dân ta là công nhân, nông dân và các tầng lớp nhân dân lao động khác “. Rồi Người nhấn mạnh : “Đó là nền gốc của đại đoàn kết. Nó cũng như cái nền của nhà, cái gốc của cây “, nhưng : “Đã có nền vững; gốc tốt, còn phải đoàn kết các tầng lớp nhân dân khác “. Tóm lại : Theo Hồ Chí Minh, đoàn kết Mặt trận dân t ộc th ống nhất phải thật rộng rãi. Cụ thể : Đoàn kết tất cả những người yêu nước; những người thật thà tán thành một nước Việt nam hoà bình, th ống nh ất, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, dù họ ở phe phái nào, dù trước đây đi ngược lại quyền lợi dân tộc, quyền lợi toàn dân ; song “Nền gốc“ hay “Cơ sở chủ yếu“ hoặc “Nền tảng“ của đại đoàn kết phải là khối liên minh công nông và các tầng lớp nhân dân lao động khác, trong đó trước hết là trí thức (Hồ Chí Minh: dd, t8 tr 569 ). Hồ Chí Minh cho rằng : Đoàn kết rộng rãi, đoàn kết lâu dài, nh ưng đoàn kết phải có tổ chức, có kỷ luật, có lãnh đạo hay đoàn k ết ph ảt ch ặt chẽ. Cụ thể : Về tổ chức : Đoàn kết phải được tổ chức trong các đoàn thể quần chúng cách mạng hay trong các đoàn thể chính trị - xã hội của Mặt trận dân tộc thống nhất. Về kỷ luật : Tổ chức của Mặt trận và các đoàn thể phải có kỷ luật mà mỗi thành viên phải tự giác tuân theo. Về lãnh đạo : Lãnh đạo khối đại đoàn kết toàn dân là Đảng cộng sản. Hồ Chí Minh khẳng định Đảng cộng sản là người lãnh đạo khối đoàn kết toàn dân ; nhưng Người chỉ rõ : “Đảng cộng sản cũng là một bộ phận hữu cơ của Mặt trận, nhưng “Phải tỏ ra là một bộ ph ận trung thành nhất, hoạt động nhất và chân thực nhất “ của Mặt trận. (Hồ Chí Minh: dd, t13 tr 139 ). 13
Để khối đại đoàn kết toàn dân vững mạnh, Hồ Chí Minh ch ỉ rõ, trước hết Đảng phải đoàn kết, nhất trí, nhất là cán bộ lãnh đạo Đảng. Đây là yếu tố quyết định sự tồn tại và sức mạnh của khối đ ại đoàn k ết. Hồ Chủ Tịch đã đặt lên hàng đầu: “Tư cách người kách mệnh” và ch ỉ rõ muốn đoàn kết trong Đảng, đoàn kết toàn dân, Đảng luôn luôn t ự phê bình và phê bình, phải phê phán nghiêm khắc bệnh quan liêu, m ệnh l ệnh, tham ô, lãng phí, vi phạm quyền làm chủ của nhân dân. Người nhấn mạnh: “Đoàn kết là một truyền thống cực kỳ quý báu c ủa Đ ảng và nhân dân ta. Các đồng chí từ Trung ương đến các chi bộ cần phải giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng như gìn giữ con ngươi của mắt mình “ (Hồ Chí Minh : dd, t12, tr510 ). Muốn đoàn kết rộng rãi, đoàn kết lâu dài, đoàn kết chặt chẽ, theo Hồ Chí Minh, khối đoàn kết phải luôn được củng cố, trong đó củng cố Liên minh Công - Nông - Trí thức phải được quan tâm hàng đ ầu. B ởi vì, theo Người: “Nền có vững nhà mới chắc chắn, gốc có tốt thì cây m ới tươi “ ( Hồ Chí Minh : đd, t7, tr438, ). Có như thế mới phát tri ển và c ủng cố được lực lượng cách mạng và đưa cách mạng đến thắng lợi cuoí cùng. Nguyên tắc đoàn kết rộng rãi, lâu dài theo lập trường của giai cấp công nhân là kết quả của nhà tổ chức vĩ đại Hồ Chí Minh, biến khẩu hiệu nổi tiếng : Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết; thành công, ,, thành công, đại thành công,, thành hiện thực, thành sức mạnh tinh thần, trí tuệ, thành sức mạnh vật chất cực kỳ to lớn đánh thắng nh ững th ế lực thù địch, xây dựng và bảo vệ tổ quốc ngày càng vững mạnh. Trên đây là ba nguyên tắc khi thực hiện đại đoàn kết tư tưởng Hồ Chí Minh với nội dung bao trùm là: Đoàn kết ph ải rộng rãi, lâu dài nhưng phải được Đảng cộng sản tổ chức và lãnh đạo, phải đặt quyền lợi của tổ quốc, của dân tộc, của toàn dân lên trên hết. 2 -Phương pháp đại đoàn kết Hồ Chí Minh 14
Trong tư tưởng đại đoàn kết Hồ Chí Minh cùng với việc xác định mục tiêu đúng đoàn kết; thực hiện đúng, đầy đủ các nguyên t ắc đoàn kết, còn phải có phương pháp tiến hành đoàn kết. Có thể nhìn nh ận phương pháp đại đoàn kết Hồ Chí Minh ở một số phương pháp cụ thể sau : Phương pháp thứ nhất : Phương pháp tuyên truyền giáo dục, vận động quần chúng thật sự khoa học Tuyên truyền, giáo dục, vận động quần chúng đoàn kết ph ải th ật thật sự khoa học. Do vậy, vấn đề có ý nghĩa quan trọng hàng đ ầu là vi ệc tìm tòi lựa chọn các nội dung tuyên truyền, giáo dục, v ận đ ộng ph ải phù hợp với nguyện vọng, quyền lợi của quần chúng. Phương pháp này nhằm làm cho mọi người nhận thức được sự cần thiết phải tập hợp nhau lại, từ đó tự giác tham gia tổ chức đoàn kết quần chúng cách m ạng trong mặt trận dân tộc thống nhất. Nội dung tuyên truyền giáo dục, vận động quần chúng được Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng và xác định đúng ngay từ đầu. đó là nh ững nguyện vọng chung, sâu xa nhất của cả dân tộc, của toàn dân (như hoà bình, thống nhất, độc lập, dân giàu, dân chủ, nước mạnh ). Nguyện vọng chung, sâu xa nhất của dân tộc, của toàn dân,khi tuyên truy ền toàn dân đoàn kết, Hồ Chí Minh còn chú ý cả tới nguy ện vọng riêng c ủa m ỗi giai cấp, của mỗi tầng lớp nhân dân; chẳng hạn như ruộng đất cho nông dân nghèo. Nội dung tuyên truyền, giáo dục, vận động quần chúng đoàn kết phải đáp ứng được cả hai yêu cầu chung và riêng. Hồ Chí Minh nh ận thức sâu sắc vấn đề này và thgực hiện rất thành công trong cách mạng việt nam ngay tử năm 1941 trở đi. Tuỳ theo hoàn cảnh và yêu cầu cụ thể của từng giai đoạn cách mạng, để đoàn kết toàn dân, Hồ Chí Minh đã đưa vào cương lĩnh cách mạng của đảng những mục tiêu chiến lược phản ánh đúng nh ững đòi 15
hỏi cấp bách của lịch sử, những khát vọng cháy bỏng của toàn dân. Trước cách mạng tháng tám năm 1945, Người nêu cao mục tiêu chi ến lược: ‘’Độc lập dân tộc, người cày có ruộng’’. Trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước, Người chỉ rõ mụctiêu chiến lược của thời kỳ này là : Đ ộc l ập hoàn toàn cho dân tộc, thống nhất trọn vẹn cho đất nước; Người khảng định ‘’Không có gì quý hơn độc lập tự do’’ . Đặc biệt, khi tuyên truyền, giáo dục, vận động để toàn dân đoàn kết, Hồ Chí MInh hết sức quan tâm đến việc giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa nguyện vọng chung của cả dân tộc và nguyện vọng riêng của từng giai cấp lao động, từng tầng lớp nhân dân ..... theo phương châm chỉ đạo nhất quán là phải đặt quyền lợi của dân tộc, của tổ quốc lên hàng đầu, lên trước hết. Hồ Chí Minh đã chỉ rõ những nội dung tuyên truyền, vận động sát hợp với từng giai cấp, từng cộng đồng xã hội nh ư đối với giai c ấp công nhân, nông dân, trithức, văn nghệ sỹ, cán bộ chiến sỹ lực l ượng vũ trang nhân dân, với thanh niên, phụ nữ, đồng bào dân tộc ít người, với cộng đồng tôn giáo, với quan lại, hoàng tộc, với nhân sỹ yêu nước, với người lầm đường lạc lối.... Hồ Chí Minh đã thấu hiểu t ất c ả, ph ấn đ ấu hy sinh vì tất cảnhững khats vọng, những ước mơ sâu lắng của dân tộc và của mỗi con người, do vậy tư tưởng đại đoàn kết của Người có sức mạnh to lớn tập hợp toàn dân đoàn kết. Có thẻ nói, Hồ Chí Minh là bậc th ầy trong công tác vân đ ộng, giáo dục toàn dan thực hiện đại đoàn kết. Bản thân ng ười cũng to ả sáng một mãnh lực tập hợp, đoàn kết toàn dân, tập hợp đoàn kết các lực lượng cách mạng và tiến bộ trên thế giới. Phương pháp thứ hai : Xây dựng, kiện toàn không ngừngphát triển hệ thống chính trị cách mạng hay tổ chức một cách khoa học Hệ thống chính cách mạng nước ta từ năm 1945 đến nay bao gồm: 16
+ Đảng cộng sản, cụ thể là Đảng cộng sản Việt Nam ; + Nhà nước cách mạng Việt Nam; + Các đoàn thể chính trị - xã hội trong Mặt trận T ổ qu ốc thống nhất do Đảng lãnh đạo. Theo Hồ Chí Minh, sự thống nhất bền vững của h ệ th ống chính trị là nhân tố quyết định sư tồn tại và sức mạnh của khối đại đoàn két toàn dân. Đảng cộng sản có vai trò quyết định nhất đối với sự hình thành, phát triển và sức mạnh của dại đoàn kết trong hệ thống chính trị cách mạng. Vì vậy, Người luôn hết sức quan tâm công tác xây dựng Đảng, sao cho Đảng thật sự là một tổ chức chính trị vững mạnh, trong sạch, đoàn kết, nhất trí,. đủ sức lãnh đạo khối đoàn kết toàn dân. Về nhà nước cách mạng, theo Hồ Chí Minh hoạt động của nó ảnh hưởng rất lớn đến đoàn kết toàn dân và đến cả đoàn kết quốc tế. Bởi vì đối với mỗi chính sách, mỗi quyết định, mỗi việc làm đúng c ủa các cấp chính quyền, Nhà nước, sữ có sức mạnh rất lớn, gắn nhân dân với Đảng, gắn nhân dân với nhau thành một khôi, đồng th ời tăng thêm đoàn kết giữa nhân dân ta, giữa dân tộc ta và bạn bè th ế gi ới; ng ược l ại, có thê làm rạn nứt khối đoàn kết toàn dân, ảnh hưởng xấu đ ến đoàn k ết quốc tế. Vì vậy để khối đại đoàn kết toàn dân tồn tại, sức mạnh đoàn kết được tăng cường. Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến việc xây dựng, củng cố Nhà nước, cách mạng. Nhất là UBND các cấp, nơi trực tiếp tổ chức, quản lý, điều hành mọi hoạt động của đời sống xã hội. Về các đoàn thể chính trị- xã hội, theo Hồ Chí Minh đây là sợi dây gắn kết Đảng với nhân dân, gắn kết nhân dân với nhau , thực hiện đoàn kết và cũng là nơi thể hiện sức mạnh đoàn kết. Vì vậy, theo Người, xây dựng củng cố, phát triển, đoàn kết các tổ chức quần chúng hay các đoàn thể chính trị – xã hội trong Mặt trận dân tộc thống nhất thực sự là 17
vấn đề chiến lược, không thể xem đây là vấn đề sách l ược c ủa cách mạng Hồ Chí Minh là người sáng tạo vun đắp Mặt trận dân t ộc th ống nhất, đồng thời là người thầy về phương pháp và tổ chức các đoàn th ể chính trị – xã hội nói chung, Mặt trận dân tộc thống nhất nói riêng. Về tổ chức các đoàn thể quần chúng cách mạng có bốn lu ận điểm sau: Luận điểm thứ nhất : các tổ chức, đoàn thể quần chúng phải được xây dựng từ thấp đến cao phù hợp với yêu cầu và nhân thức của quần chúng. Lúc đầu có thể là các tổ chức sơ khai, truyền thống ( như h ội hiếu hỷ, đồng hương...) trên cơ sở đó xây dựng các đoàn th ể cách m ạng đơn giản, rồi tiến tới xây dựng các đoàn thể cách mạng chặt ch ẽ rộng khắp, đấu tranh chính trị là chủ yếu. Luận điểm thứ hai: Hình thức các tổ chức, các đoàn thể quần chúng phải hết sức đa dạng, phù hợp với từng lứa tuổi, ngành ngh ề, giới tính, tên gọi các đoàn thể phản ánh đúng mục đích chính tr ị c ốt y ếu nhất của mỗi thời kỳ cách mạng. Ví dụ, trong thời kỳ tiền khởi nghĩa ( 1941- 1945 ) nhi ệm v ụ chính trị cốt yếu là cứu quốc, giành độc lập cho dân tộc Việt Nam. Vì vậy tên gọi các hội, ngành.... đều có hai từ ‘’cứu quốc và hai từ ‘’ Việt ‘’ như : Việt Nam công nhân cứu quốc, Viẹt Nam nông dân cứu ‘’ Nam quốc... tất cả các hội Cứu quốc này hợp thành hội Việt Nam độc l ập đồng minh, gọi tắt là Mặt trận Việt Minh Luận điểm thứ ba : cương lĩnh, chương trình hoạt đ ộng c ủa các tổ chức, các đoàn thể quần chúng phải hết sức rõ ràng, thiét thực , nội dung phải phong phú , phù hợp với nguyện v ọng và yêu c ầu c ủa mỗi đối tượng quần chúng . 18
Luận điểm thứ tư : cán bộ các tổ chức , đoàn thể quần chúng phải đạt công tác dân vận lên hàng đầu. Theo Hồ Chí Minh, trong công tác đoàn th ể, cac bộ ph ận phải : + Hoà mình trong dân, coi dân là chủ, mình là đầy tớ + Miệng nói tay làm. + ‘’ Ba cùng ‘’ với nhân dân + Hiểu nguyện vọng của quần chúng, học hỏi quần chúng .... Phương pháp thứ ba : Kết hợp đồng bộ các giải pháp ứng xử sao cho có thể mở rộng đến mức cao nhất trận tuyến cách mạng, thu hẹp đến mức tối da trận tuyến thù địch. Trong đấu tranh dân tộc, đấu tranh giai cấp, tương quan lực lượng thường phân định thành ba tuyến lực lượng rõ rệt : Tuy ến cách mạng , tyến phản cách mạng và tuyến trung gian ở giữa hai tuyến cách mạng và phản cách mạng. Phương pháp đại đoàn kết Hồ Chí Minh chính là sự kết hợp đồng bộ các giải pháp ứng xử các tuyến lực lượng này, nhằm mục tiêu mở rộng đến mức tói đa trận tuyến cách mạng, thu h ẹp đ ến m ức t ối thiểu trận tuyến thù địch, tạo thế áp đảo của cách mạng đối với ph ản cách mạng, từng bước làm suy yếu kẻ thù và giành th ế chủ động cho cách mạng. Với lực lượng cách mạng : Phương pháp đại đoàn kết Hồ - Chí Minh là khai thác, phát huy những điểm chung, những điểm t ương đồng, qua đó hạn chế khắc phục, tiến tới xoá bỏ dần những khác biẹt trong mục tiêu, lợi ích để mọi người xích lại gần nhau, đoàn kết thành một khối. Với lực lượng cách mạng, cụ thể : - 19
+ Với bọn đế quốc xâm lược, phương pháp Hồ Chí Minh là :’’ kiên quyết không ngừng thế tấn công’’ và hễ còn tên xam lược ‘’ trên đất nước ta thì ta phải tiếp tục chiến đấu quét sạch nó đi’’ + Đối với bọn VIệt gian tay sai đế quốc phản bội quy ền l ợi tổ quốc, phương pháp Hồ Chí Minh là dùng phép nước để trị. Người nói : ‘’Đói với những kẻ cố ý hại dân, can tâm phản quốc, phép nước sẽ không khuan hồng quốc dân sẽ không tha thứ ‘’ ( Hồ Chí Minh : đr, t5,tr561 ) + Đối với vua quan, nguỵ binh, công chức cũ đã ch ịu đầu hàng cách mạng hoặc bị cách mạng bắt, phương pháp Hồ Chí Minh là khoan hồng, tha thứ, động viên họ tham gia việc nước, cải tà qui chính. Theo Hồ Chí Minh, những người này cùng’’ máu đỏ da vàng ‘’ , cũng là ‘’ con dân nước Việt’’ , chẳng qua có lúc vì lợi ích nhỏ mà quên nghĩa ‘’ lớn’’ nên độ lượng khoan hồng, tha thứ họ. Người nhắc nhở Chính Ph ủ : ‘’ không để tâm moi ra những tội cũ đem làm án mới ’’ ( Hồ Chí Minh : đr, t4, tr45, t6, tr305 ) Với lực lượng trung gian : Phương pháp ứng xử đối với lực - lượng này của Hồ Chủ Tịch là : Đặc biệt quan tâm, tranh thủ , lôi kéo về phía lực lượng cách mạng, đoàn kết lâu dài, trọng dụng đức tài của họ. Qua đó gay lòng tin cho nhân dân, thực hiện đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế, đồng thời cô lập kẻ thù của dân tộc, của giai cấp. Lực lượng trung gian được Hồ Chí Minh quan tâm đoàn kết, trọng dụng là : + các quan lại, nhân sỹ yêu nước ( Cụ Phan Kế Toại, Huỳnh Thúc Kháng, Bùi Bằng Đoàn....) + Những trí thức yêu nước ( Luật Sư Phan Anh, Ông Đ ặng Thai Mai..) + Những người có chức sắc tôn giáo ( linh mục Phan Bá Trực, Vũ Đình Phụng ) 20