Tình hình tai nạn thương tích tại bệnh viện đa khoa trung tâm Tiền Giang

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> Tình hình tai naïn thöông tích taïi Beänh vieän<br /> Ña khoa trung taâm Tieàn Giang<br /> TS.<br /> Trҫm<br /> TS.BS.<br /> BS.Tҥ<br /> TaïVăn<br /> Vaên<br /> Traàm<br /> <br /> Tai naïn thöông tích (TNTT) laø moät vaán ñeà böùc xuùc ñoái vôùi söùc khoûe coäng ñoàng vaø söï phaùt trieån cuûa<br /> ñaát nöôùc. Vieäc nghieân cöùu thöïc traïng TNTT laø 1 vieäc laøm caàn thieát nhaèm goùp phaàn phoøng choáng tai<br /> naïn naøy. Muïc tieâu nghieân cöùu laø Ñaùnh giaù thöïc traïngTNTT taïi Beänh vieän Ña khoa Trung taâm Tieàn<br /> Giang trong naêm 2004 vaø 6 thaùng ñaàu naêm 2005, xaùc ñònh caùc yeáu toá lieân quan TNTT vaø deà xuaát<br /> caùc giaûi phaùp phoøng choáng. Nghieân cöùu cho thaáy toång soá TNTT laø 7551 tröôøng hôïp, trong ñoù nam<br /> laø 5644 tröôøng hôïp, chieám tyû leä 71,2%, nöõ laø 2076 tröôøng hôïp, chieám tyû leä 28,8%. Tai naïn giao thoâng<br /> (TNGT) chieám tyû leä cao nhaát 75,3%, tieáp ñeán laø tai naïn sinh hoaït (TNSH) (24,5%) vaø tai naïn lao<br /> ñoäng (TNLÑ) (0,3%). Phöông tieän gaây TNGT chuû yeáu laø xe maùy (72%), TNSH chuû yeáu laø ñaùnh nhau,<br /> TNLÑ chuû yeáu laø do coâng vieäc xaây döïng. Caùc yeáu toá lieân quan ñeán TNGT laø tuoåi 18 -49 tuoåi (67%),<br /> giôùi nam (71,2%), thôøi ñieåm xaûy ra TNGT cao nhaát 18 - 21 giôø (37,6%); noàng ñoä coàn trong maùu vöôït<br /> möùc cho pheùp laø 70%, tæ leä coù ñoäi muõ baûo hieåm laø 10% vaø coù giaáy pheùp laùi xe laø 82%. Qua nghieân<br /> cöùu naøy, taùc giaû ñaõ ñeà xuaát caùc giaûi phaùp thích hôïp ñeå phoøng choáng TNTT.<br /> Injuries, especially traffic injuries, are considered as a burning problem for community health and<br /> national development. It is necessary to conduct studies on injury status for the purpose of injury prevention and control. This study aims at evaluating the injury situation among patients admitted to<br /> Tien Giang General Central Hospital during 2004 and the first 6 months of 2005, identifying injury<br /> determinants, and recommending solutions for prevention and control of injury. The study findings<br /> show that there is a total number of 7,551 injury cases, of whom 5,644 cases are males (71.2%) and<br /> 2,076 cases are females (28.8%). Traffic injuries have the highest incidence rate (75.3%), followed<br /> by injuries associated with daily life activities and occupations (24.5% and 0.3%, respectively).<br /> Traffic injuries are predominantly caused by motorbike (72%) while daily life activity injuries are<br /> caused by violent activities such as fighting (78.8%) and occupational injuries are most frequently<br /> caused by construction work (68%). Injury determinants are age between 18-49 years (67%), sex male (71.2%), time of traffic injury occurrence - between 18h-21h (37.6%), drink driving (77%), over<br /> limit of alcohol concentration (70%), driving with safety helmet (10%), possessing driving license<br /> (82%). Appropriate measures are recommended by the authors in this study for injury prevention.<br /> <br /> 1. Ñaët vaán ñeà<br /> Tai naïn thöông tích (TNTT) laø vaán ñeà y teá quan<br /> troïng hieän nay, chieám 16% gaùnh naëng beänh taät treân<br /> toaøn theá giôùi. TNTT laø nguyeân nhaân haøng ñaàu gaây<br /> töû vong vaø taøn taät ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån,<br /> chieám 98% toång soá TNTT thöông tích toaøn caàu.<br /> Nhöõng naêm gaàn ñaây ôû nöôùc ta, cuøng vôùi söï taêng<br /> nhanh veà kinh teá, xaõ hoäi trong caû nöôùc noùi chung,<br /> toác ñoä ñoâ thò hoùa nhanh ôû caùc vuøng noùi rieâng, laø söï<br /> gia taêng caùc loaïi hình TNTT. Hieän nay, TNTT gia<br /> taêng treân taát caû caùc lónh vöïc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi, ñaëc<br /> bieät laø tai naïn giao thoâng (TNGT). Nhieàu nghieân<br /> <br /> cöùu cho thaáy töû vong do TNGT chieám töø 11 - 13%<br /> toång soá caùc tröôøng hôïp töû vong vaø laø nguyeân nhaân<br /> töû vong haøng ñaàu ôû nhoùm tuoåi 3 - 40 tuoåi. Trong caùc<br /> loaïi TNTT, TNGT chieám tæ leä cao nhaát. Caùc nguyeân<br /> nhaân daãn ñeán ñieàu naøy moät phaàn do söï gia taêng<br /> nhanh choùng cuûa caùc loaïi xe coù ñoäng cô, yù thöùc chaáp<br /> haønh luaät leä giao thoâng cuûa ngöôøi daân chöa cao, heä<br /> thoáng ñöôøng giao thoâng coøn nhieàu baát caäp nhö thieát<br /> keá ñöôøng saù keùm, tình traïng giao thoâng phöùc hôïp,<br /> heä thoáng bieån baùo vaø chieáu saùng keùm, taàm nhìn haïn<br /> cheá… Beân caïnh ñoù, tình traïng uoáng röôïu bia gia taêng<br /> ñaõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán söùc khoûe con ngöôøi, laø<br /> nguyeân nhaân quan troïng gaây ra caùc loaïi TNTT.<br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 5.2006, Soá 5 (5)<br /> <br /> 19<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> Ñeå phaûn aùnh tình hình TNTT taïi Beänh vieän Ña<br /> khoa Trung taâm Tieàn Giang, cô sôû y teá ñieàu trò lôùn<br /> nhaát cuûa tænh Tieàn Giang, nhaèm goùp phaàn phoøng<br /> choáng TNTT, chuùng toâi tieán haønh ñeà taøi naøy nhaèm<br /> muïc tieâu: Ñaùnh giaù thöïc traïng TNTT taïi Beänh vieän<br /> Ña khoa Trung taâm Tieàn Giang, xaùc ñònh moät soá<br /> yeáu toá coù lieân quan ñeán TNTT vaø ñeà xuaát caùc giaûi<br /> phaùp phoøng choáng.<br /> <br /> 2.. Phöông phaùp nghieân cöùu<br /> TNTT ñöôïc ñònh nghóa bao goàm TNGT, tai naïn<br /> lao ñoäng (TNLÑ), tai naïn sinh hoaït (TNSH), caùc<br /> loaïi ngoä ñoäc, boûng, dò vaät caùc loaïi, ñieän giaät, raén<br /> caén, coân truøng ñoát… Trong phaïm vi nghieân cöùu naøy,<br /> chuùng toâi nghieân cöùu taát caû caùc tröôøng hôïp TNGT,<br /> TNSH vaø TNLÑ nhaäp vieän taïi Beänh vieän Ña khoa<br /> Trung taâm Tieàn Giang trong naêm 2004 vaø 06 thaùng<br /> ñaàu naêm 2005.<br /> Phöông phaùp nghieân cöùu laø moâ taû caét ngang:<br /> Côõ maãu nghieân cöùu laø toaøn boä 7.551 ca. Xöû lyù soá<br /> lieäu theo phöông phaùp thoáng keâ y hoïc.<br /> 3. Keát quaû<br /> 3.1 Tình hình TNTT<br /> Trong thôøi gian naêm 2004 vaø 06 thaùng ñaàu naêm<br /> 2005, toång soá TNTT laø 8.711 tröôøng hôïp.<br /> Trong toång soá 7.551 tröôøng hôïp TNTT ñöôïc<br /> nghieân cöùu, coù 5.675 tröôøng hôïp thuoäc veà TNGT<br /> (75.3%), 1.854 tröôøng hôïp thuoäc TNSH (24.5%) vaø<br /> 22 TNLÑ (0.3%). Trong soá 7.551 ca, nam laø 5.644<br /> tröôøng hôïp, chieám tæ leä 71,2% vaø nöõ laø 2.076 tröôøng<br /> hôïp, chieám tæ leä 28,8%. Nam chieám tæ leä cao trong<br /> caû TNGT (71.2%), TNSH (70.8%) vaø TNLÑ<br /> (86.3%). Ñoä tuoåi taäp trung cao nhaát laø 18 - 49 tuoåi,<br /> chieám tæ leä 69,7%. Tuoåi trung bình laø 23,36.<br /> Thôøi ñieåm xaûy ra TNGT nhieàu nhaát laø töø 18 ñeán<br /> 21 giôø (37%), 12 ñeán 14 giôø (20%) vaø 5 ñeán 8 giôø<br /> saùng (15%).<br /> Noàng ñoä röôïu trong maùu vöôït quaù qui ñònh > 80<br /> mg% coù 3640/5200 ca, chieám 70%, noàng ñoä röôïu<br /> trung bình trong 5.200 maãu xeùt nghieäm laø: 106,53<br /> 25,99 mg%.<br /> Tæ leä ñoäi muõ baûo hieåm vaø baèng laùi xe: Khaûo saùt<br /> caét ngang 300 tröôøng hôïp TNGT thaáy 10% coù ñoäi<br /> muõ baûo hieåm vaø 82% coù giaáy pheùp laùi xe.<br /> Töû vong chuû yeáu do chaán thöông soï naõo:<br /> 116/137 ca TNGT (81.7%), 9/10 ca TNSH vaø 1/3<br /> 20<br /> <br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 5.2006, Soá 5 (5)<br /> <br /> ca TNLÑ. Nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa TNSH laø do<br /> caùc hoaït ñoäng toäi phaïm ñaùnh nhau, chieám tæ leä<br /> 78,78%, toån thöông chuû yeáu trong TNSH laø chaán<br /> thöông phaàn meàm, caùc thöông toån ngöïc buïng do<br /> TNSH gaây ra thöôøng laø toån thöông tim, gan, laùch,<br /> toån thöông cô hoaønh, toån thöông ñoäng maïch, traøn<br /> maùu maøng phoåi. Trong nghieân cöùu naøy coù 03 tröôøng<br /> hôïp toån thöông tim, coù traøn maùu maøng ngoaøi tim<br /> ñöôïc caùc baùc só beänh vieän cöùu soáng. Phöông tieän<br /> gaây ra TNSH thöôøng laø caùc vaät saéc, nhoïn nhö: dao<br /> Thaùi Lan, löôõi leâ…<br /> Tai naïn lao ñoäng chuû yeáu xaûy ra trong luùc ñang<br /> xaây döïng chieám 72%, tieáp ñeán laø tai naïn cuûa moät soá<br /> loaïi hình khaùc nhö bò tai naïn treân ñöôøng ñeán cô quan<br /> laøm vieäc. TNLÑ thöôøng gaëp chuû yeáu ôû nam (70,7%),<br /> cô quan bò toån thöông thöôøng laø gaõy xöông caùc loaïi.<br /> <br /> 4. Baøn luaän<br /> 4.1. Thöïc traïng TNTT taïi Beänh vieän Ña<br /> khoa trung taâm Tieàn Giang:<br /> Löùa tuoåi 18 ñeán 49 laø löùa tuoåi tham gia giao<br /> thoâng nhieàu nhaát ñoàng thôøi cuõng laø löùa tuoåi coù ñieàu<br /> kieän uoáng nhieàu röôïu bia, deã khoâng laøm chuû ñöôïc<br /> mình, gaây xung ñoät vôùi ngöôøi khaùc. Vôùi 7.551<br /> tröôøng hôïp, TNTT ñöùng haøng ñaàu so vôùi caùc beänh<br /> vaøo vieän ñieàu trò, keá ñeán laø beänh lyù vieâm phoåi, hoäi<br /> chöùng daï daøy, cao huyeát aùp, vieâm ruoät thöøa, soát<br /> xuaát huyeát…<br /> Tình hình TNTT vaø töû vong do TNTT, ñaëc bieät<br /> laø TNGT vaãn coøn laø gaùnh naëng " ñeø vai" ngaønh y teá.<br /> Theo Toå chöùc Y teá theá giôùi ( TCYTTG ), naêm 2002,<br /> caùc vuï TNGT ñöôøng boä ñaõ cöôùp ñi 1,18 trieäu ngöôøi<br /> vaø gaây thöông tích cho 50 trieäu ngöôøi treân toaøn theá<br /> giôùi, trong ñoù coù khoaûng 5 trieäu ngöôøi bò taøn taät suoát<br /> ñôøi. Tæ leä TNGT ôû caùc nöôùc phaùt trieån chæ chieám<br /> 12,6/ 100.000 daân. Trong khi ñoù ôû caùc nöôùc ñang<br /> phaùt trieån leân tôùi 28,2/100.000 daân. Cuõng nhö döï<br /> baùo ñeán naêm 2020, neáu xu höôùng naøy coøn gia taêng<br /> thì soá ngöôøi cheát vaø taøn taät cho TNGT seõ taêng leân<br /> 60% vaø trôû thaønh nguyeân nhaân thöù 3 trong 10<br /> nguyeân nhaân beänh taät vaø thöông taät toaøn caàu. Thieät<br /> haïi do TNGT haøng naêm leân ñeán 520 tyû USD. Haøng<br /> ngaøy, treân theá giôùi, TNGT ñaõ cöôùp ñi sinh maïng cuûa<br /> 3.000 ngöôøi, khieán hôn 400.000 ngöôøi bò thöông tích<br /> vaø 15.000 ngöôøi taøn taät suoát ñôøi (1,2,3).<br /> ÔÛ nöôùc ta, TNGT ñang laø vaán ñeà böùc xuùc ñoái vôùi<br /> söùc khoûe coäng ñoàng vaø söï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc.<br /> Tæ leä töû vong do TNGT laø 27/100.000 daân so vôùi<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> toaøn caàu laø 19/100.000 daân. So vôùi 10 naêm tröôùc, soá<br /> töû vong TNGT taêng gaáp 5 laàn. Trong 10 naêm trôû laïi<br /> ñaây, ôû nöôùc ta, TNGT ngaøy caøng gia taêng vaø mang<br /> tính khoác lieät hôn vaø laø nguyeân nhaân gaây töû vong<br /> nhieàu nhaát vaø thöông taâm nhaát. Theo öôùc tính, haøng<br /> ngaøy coù 30 ngöôøi cheát vaø 70 ngöôøi bò thöông gaây taøn<br /> taät suoát ñôøi do TNGT(2). Trong nghieân cöùu cuûa<br /> chuùng toâi, soá töû vong do TNGT laø 137 tröôøng hôïp,<br /> chieám tæ leä 46,7% caùc tröôøng hôïp töû vong trong naêm<br /> 2004 vaø 06 thaùng ñaàu naêm 2005, ñöùng haøng ñaàu so<br /> vôùi caùc tröôøng hôïp töû vong khaùc. Veà cô caáu TNTT,<br /> TNGT chieám tæ leä cao nhaát 75,3% vôùi 5.675 ngöôøi.<br /> Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi caùc nghieân cöùu cuûa caùc taùc<br /> giaû Traàn Minh Ñaïo3, Beänh vieän 198 - Boä Coâng An,<br /> cuûa taùc giaû Hoaøng Thò Phöôïng4, Vieän chieán löôïc vaø<br /> chính saùch Y teá, Boä Y teá. Caùc tröôøng hôïp TNSH<br /> chieám 24,5%, TNLÑ chieám 0,3%.<br /> <br /> 4.2. Caùc yeáu toá lieân quan ñeán TNTT.<br /> Nguyeân nhaân do ngöôøi ñieàu khieån xe maùy gaây<br /> tai naïn chieám tyû leä cao 70%. Lyù do laø do soá löôïng<br /> xe maùy tham gia giao thoâng taêng nhanh trong nhöõng<br /> naêm gaàn ñaây, do yù thöùc chaáp haønh luaät leä giao thoâng<br /> cuûa ngöôøi daân chöa cao, laùi xe trong tình traïng say<br /> röôïu, laùi xe toác ñoä cao, heä thoáng bieån baùo vaø ñeøn<br /> chieáu saùng keùm, taàm nhìn haïn cheá, cô sôû haï taàng<br /> giao thoâng keùm, khoâng theo kòp toác ñoä phaùt trieån<br /> cuûa xaõ hoäi.<br /> Theo TCYTTG, treân toaøn caàu, nam giôùi chieám<br /> 70% caùc tröôøng hôïp töû vong do TNGT vôùi tyû leä<br /> 24,6/100.000 daân so vôùi 30% töû vong vaø tyû leä töû<br /> vong 10,5/1000.000daân ñoái vôùi nöõ. Taïi Vieät Nam,<br /> soá lieäu töø caùc cuoäc ñieàu tra ña trung taâm veà TNTT<br /> cho thaáy xe maùy chieám 68% toång soá caùc tröôøng hôïp<br /> thöông tích do TNGT ñöôøng boä, nhöõng laùi xe treû<br /> tuoåi vaø kyõ naêng laùi xe keùm cuõng coù nguy cô bò<br /> TNGT cao hôn (1,2,3).<br /> Vieäc söû duïng röôïu, bia tröôùc khi ñieàu khieån xe<br /> cuõng laø 1 yeáu toá nguy cô bò TNGT. Taùc ñoäng cuûa<br /> röôïu leân töû vong vaø soá maéc TNGT laø khoâng coøn<br /> tranh caõi nöõa. ÔÛ caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhö<br /> Australia 28% laùi xe moâ toâ töû vong coù noàng ñoä coàn<br /> trong maùu vöôït ngöôõng quy ñònh. Röôïu laø caên<br /> nguyeân chuû yeáu cuûa töû vong do TNGT ôû Australia.<br /> Taïi Vieät Nam, moät ñieàu tra ôû 2 tænh Haûi Döông vaø<br /> Höng Yeân naêm 2002, cho thaáy gaàn 50% ngöôøi laùi<br /> xe maùy khoâng coù baèng laùi vaø 28% laùi xe uoáng röôïu<br /> bia tröôùc khi laùi xe (2). Trong nghieân cöùu cuûa chuùng<br /> toâi, tyû leä ngöôøi bò TNGT coù noàng ñoä coàn trong maùu<br /> <br /> vöôït quaù ngöôõng quy ñònh chieám tyû leä 70%, cao hôn<br /> caùc nghieân cöùu ôû caùc tænh Haûi Döông, Höng Yeân<br /> (P