Tình trạng hạ huyết áp tư thế ở người cao tuổi trong cộng đồng xã Vĩnh Thành, tỉnh Bến Tre

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 1 * 2016<br /> <br /> <br /> TÌNH TRẠNG HẠ HUYẾT ÁP TƯ THẾ Ở NGƯỜI CAO TUỔI<br /> TRONG CỘNG ĐỒNG XÃ VĨNH THÀNH, TỈNH BẾN TRE<br /> Nguyễn Văn Trí*, Nguyễn Trần Tố Trân*, Nguyễn Thế Quyền*, Nguyễn Thị Lan Thanh**,<br /> Nguyễn Minh Đức*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Ở người cao tuổi, các nghiên cứu thường tập trung vào tăng huyết áp (THA) nhưng hạ huyết áp<br /> tư thế (HHATT) lại ít được quan tâm. Trong khi HHATT liên quan đến nguy cơ té ngã, tàn tật và tử vong ở<br /> người cao tuổi.<br /> Mục tiêu: xác định tần suất hạ huyết áp tư thế và mối liên quan giữa HHATT với tăng huyết áp và giảm<br /> chức năng ở người cao tuổi.<br /> Đối tượng- Phương pháp nghiên cứu: người ≥ 60 tuổi trong cộng đồng xã Vĩnh Thành, huyện Chợ Lách,<br /> Bến Tre. Phương pháp nghiên cứu: cắt ngang mô tả có phân tích.<br /> Kết quả: có 594 người trong nghiên cứu, tuổi trung bình 71,4 ± 8,8 tuổi. Tần suất HHATT ở người cao tuổi<br /> trong cộng đồng là 12,5%, trong đó 40,5%không có triệu chứng. Tần suất HHATT ở nhóm THA cao hơn nhóm<br /> không THA (OR= 3,15, 95% CI: 1,69- 5,88)nhưng không có mối liên hệ giữa dùng thuốc hạ áp và HHATT.<br /> Không có mối liên quan giữa HHATT và giảm chức năng ở người cao tuổi.<br /> Kết luận: khoảng một nửa người cao tuổi HHATT không triệu chứng. Có mối liên quan giữa THA và<br /> HHATT nhưng không có mối liên quan giữa HHATT và dùng thuốc hạ áp<br /> Từ khóa: THA- Tăng huyết áp. HHATT- Hạ huyết áp tư thế<br /> ABSTRACT<br /> ORTHOSTATIC HYPOTENSION IN THE COMMUNITY DWELLING ELDERLY<br /> IN VINH THANH WARD, CHO LACH DISTRICT, BEN TRE PROVINCE<br /> Nguyen Van Tri, Nguyen Tran To Tran, Nguyen The Quyen, Nguyen Thi Lan Thanh,<br /> Nguyen Minh Duc * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 20 - No 1 - 2016: 112 - 116<br /> <br /> Background: In the elderly, most studies focus on hypertension (HTN) while orthostatic hypotension (OH)<br /> receives little attention. However, orthostatic hypotension increases the risk of falling, morbidity and mortality in<br /> the elderly.<br /> Objectives: To determine the prevalence of orthostatic hypotension and relationship of this disorder with<br /> hypertension and functional decline in the elderly.<br /> Subjects- Method: community dwelling elderly≥ 60 years old in Vinh Thanh ward, Cho Lach district Ben<br /> Tre province. Methods: cross- sectional analytical study.<br /> Results: 594 subjects were evaluated with mean age 71.4 ± 8.8. The prevalence of OH in the community<br /> dwelling elderly accounted for 12.5% but 40.5% of them lacked symptoms.In hypertensive group, the prevalence<br /> of OH was higher than in the normotensive group (OR= 3.15, 95% CI= 1.69- 5.88) but OH was not related to<br /> using antihypertensive drugs. There was no relationship between OH and functional decline in the elderly.<br /> Conclusion: Nearly half of the elderly with OH lacked symptoms. OH was related to HTN but not<br /> associated with using antihypertensive drugs.<br /> <br /> *Bộ môn Lão- Đại học Y Dược TPHCM ** Bệnh viện Nguyễn Đình Chiểu Bến Tre.<br /> Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Trần Tố Trân- ĐT: 0979635889- Email: nguyentrantotran@gmail.com<br /> <br /> 112 Chuyên Đề Nội Khoa I<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 1 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Key words: HTN- Hypertension. OH- Orthostatic Hypotension.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Vĩnh Thành.<br /> Đồng ý tham gia nghiên cứu<br /> Hạ huyết áp tư thế là một vấn đề rất thường<br /> gặp ở người cao tuổi. Nó là một yếu tố nguy cơ Tiêu chuẩn loại trừ<br /> nội sinh của té ngã, dẫn đến tàn tật và tử vong(1). Người nằm liệt giường hoặc không thể<br /> Tuy nhiên, trên thực tế vấn đề này ít được các đứng được.<br /> nhà lâm sàng quan tâm.<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Ở Việt Nam, các nghiên cứu trong cộng đồng Nghiên cứu cắt ngang mô tả có phân tích<br /> ở người cao tuổi chủ yếu tập trung vào tăng<br /> Cỡ mẫu tính theo công thức n = (Z1- )2p (1-<br /> huyết áp (THA) do liên quan trực tiếp đến các<br /> p)/d2 với Z1- = 1,96 tương ứng với độ tin cậy 95%;<br /> biến cố tim mạch và đột quị trong khi tình trạng<br /> p= 10%: tỉ lệ ước tính người cao tuổi có hạ huyết<br /> hạ huyết áp tư thế (HHATT) bị bỏ qua. Vì vậy ít<br /> áp tư thế trong cộng đồng; d: sai số 5% ta được<br /> có nghiên cứu về HHATT ở người cao tuổi.<br /> n= 139 người. Lấy mẫu cụm sử dụng hiệu ứng<br /> Các nghiên cứu cắt ngang trong cộng đồng ở thiết kế bằng 2 nên cỡ mẫu cần lấy N= 2n= 278.<br /> Mỹ cho thấy tần suất HHATT ở người cao tuổi là Hoàn cảnh khả thi dự tính lấy 600 người.<br /> 5- 30%, tần suất này tăng theo tuổi(3). Ở Việt<br /> Số cụm là 60, tổng dân số cộng dồn 16637,<br /> Nam, tác giả Vũ Mai Hương cho thấy HHATT ở<br /> khoảng cách mẫu 277. Chọn ngẫu nhiên đầu<br /> người cao tuổi tại Hà Nội là 18,5%(7). Ngoài ra,<br /> tiên số N= 102, cụm kế tiếp= N + 277x (với<br /> nghiên cứu của tác giả Kamal H. Masaki còn cho<br /> x=1,2,..59). Mỗi cụm khảo sát 10 người. Cụm<br /> thấy HHATT là một yếu tố tiên lượng tử vong<br /> ứng với tổ dân phố.<br /> trong vòng 4 năm ở người nam cao tuổi(2).<br /> Người cao tuổi hạ huyết áp tư thế không Thu thập số liệu<br /> được phát hiện và điều trị sẽ tăng nguy cơ té ngã Người thu thập: cán bộ y tế các trạm y tế<br /> và tàn tật, đặc biệt ở người có kèm tăng huyết áp được huấn luyện.<br /> và được điều trị hạ áp quá mức, vấn đề này có Người cao tuổi (NCT) được chọn vào nghiên<br /> thể trở nên trầm trọng hơn. cứu được đo huyết áp hai tư thế ngồi và sau<br /> Mục tiêu nghiên cứu đứng 3 phút. Hạ huyết áp tư thế khi huyết áp<br /> tâm thu giảm ≥ 20 mmHg hoặc huyết áp tâm<br /> Xác định tần suất hạ huyết áp tư thế ở người<br /> trương giảm ≥ 10 mmHg. Sau đó phỏng vấn<br /> cao tuổi trong cộng đồng<br /> bằng bảng câu hỏi soạn sẵn.<br /> Xác định mối liên quan giữa tăng huyết áp<br /> Tăng huyết áp khi huyết áp đo 2 lần có huyết<br /> và hạ huyết áp tư thế.<br /> áp tâm thu ≥ 140 mmHg hoặc huyết áp tâm<br /> Xác định mối liên quan giữa hạ huyết áp tư trương ≥ 90 mmHg hoặc đã được chẩn đoán và<br /> thếvà giảm chức năng ở người cao tuổi. đang điều trị hạ áp.<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU Chức năng cơ bản ADL (activities of daily<br /> Đối tượng nghiên cứu living) gồm ăn uống, tắm rửa, vệ sinh cá nhân,<br /> mặc quần áo, di chuyển, tiêu tiểu không tự chủ.<br /> Những người cao tuổi (≥ 60 tuổi) trong<br /> Giảm chức năng ADL khi NCT cần trợ giúp một<br /> cộng đồng xã Vĩnh Thành, huyện Chợ Lách,<br /> trong các hoạt động trên.<br /> tỉnh Bến Tre.<br /> Chức năng sinh hoạt IADL (instrumental<br /> Tiêu chuẩn nhận vào<br /> activities of daily living) gồm các hoạt động: mua<br /> Người ≥ 60 tuổi đang sống tại tổ nhân dân sắm, giữ nhà, quản lý tiền bạc, nấu ăn, quản lý<br /> tự quản được chọn vào cụm khảo sát của xã<br /> <br /> <br /> Tim Mạch 113<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 1 * 2016<br /> <br /> thuốc men và ra ngoài bằng phương tiện. Giảm Bảng 3: Hạ huyết áp tư thế trong dân số có THA<br /> chức năng IADLkhi NCT cần trợ giúp một trong Hạ HA tư Không hạ HA OR; 95% p<br /> các hoạt động trên. thế n(%) tư thế n(%) CI<br /> THA 61 (16,4) 311 (86,3) 3,15;