Toàn tập về C.Mác và Ph.Ăng-ghen - Tập 16

Chia sẻ: Kien Kien | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:558

Thêm vào BST

Báo xấu

106
lượt xem 33
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tập 16 của C.Mác và Ph.Ăng-ghen toàn tập bao gồm các tác phẩm của hai nhà kinh điển viết trong khoảng thời gian từ tháng chín 1864 đến tháng bảy 1870, từ khi Hội liên hiệp công nhân quốc tế (Quốc tế thứ nhất được thành lập cho đến khi chiến tranh Pháp - Phổ 1870-1871 bắt đầu).

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Toàn tập về C.Mác và Ph.Ăng-ghen - Tập 16

7 Héi ®ång xuÊt b¶n toµn tËp c.m¸c vµ ph.¨ng-ghen GS. NguyÔn §øc B×nh Uû viªn Bé chÝnh trÞ, BÝ th Trung ¬ng §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, Chñ tÞch Héi ®ång C.m¸c GS. §Æng Xu©n Kú Uû viªn Trung ¬ng §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, ViÖn vµ trëng ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c-Lª-nin vµ t tëng Hå ChÝ Minh, Phã chñ tÞch (thêng trùc) GS.PTS. TrÇn Ngäc Hiªn Héi ®ång Phã gi¸m ®èc Häc viÖn chÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, uû viªn ph.¨ng-ghen PGS. Hµ Häc Hîi Phã trëng ban T tëng - V¨n ho¸ Trung ¬ng §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, uû viªn Toµn tËp GS.PTS. Ph¹m Xu©n Nam Phã gi¸m ®èc Trung t©m khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n quèc gia, uû viªn TËp 16 GS. TrÇn Nh©m Gi¸m ®èc, Tæng biªn tËp Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia, uû viªn (Th¸ng chÝn 1864 - th¸ng b¶y 1870) GS. TrÇn Xu©n Trêng Trung tíng, ViÖn trëng Häc viÖn chÝnh trÞ - qu©n sù, uû viªn Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia Sù thËt Hµ Néi – 1994
7 Lêi nhµ xuÊt b¶n TËp 16 cña bé Toµn tËp C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen bao gåm c¸c t¸c phÈm cña hai nhµ kinh ®iÓn viÕt trong kho¶ng thêi gian tõ th¸ng ChÝn 1864 ®Õn th¸ng B¶y 1870, tõ khi Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ (Quèc tÕ thø nhÊt) ®îc thµnh lËp cho ®Õn khi chiÕn tranh Ph¸p - Phæ 1870 - 1871 b¾t ®Çu. Trong lÞch sö cña phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ vµ cña chñ nghÜa M¸c, thêi kú nµy ®îc ®¸nh dÊu b»ng nh÷ng ho¹t ®éng lý luËn vµ thùc tiÔn v« cïng phong phó, næi bËt vµ ®Æc biÖt quan träng cña hai nhµ kinh ®iÓn. ChÝnh trong thêi gian nµy, C.M¸c ®· ph¸c th¶o xong bé T b¶n vµ cho xuÊt b¶n tËp I cña t¸c phÈm quan träng nµy. §Ó ®¶m b¶o tÝnh hoµn chØnh cña bé T b¶n, c¸c tËp I, II, III cña nã vµ t¸c phÈm "C¸c häc thuyÕt vÒ gi¸ trÞ thÆng d" (®îc coi lµ tËp IV) sÏ ®îc xuÊt b¶n liªn tôc tõ tËp 23 ®Õn hÕt tËp 26 cña bé Toµn tËp nµy. C¸c t¸c phÈm ®îc in trong tËp 16 thÓ hiÖn ho¹t ®éng lý luËn vµ thùc tiÔn cña hai nhµ kinh ®iÓn trong viÖc thµnh lËp vµ cñng cè tæ chøc quèc tÕ ®Çu tiªn cña giai cÊp c«ng nh©n, ®Ò ra chiÕn lîc vµ s¸ch lîc cho phong trµo c«ng nh©n trong thêi kú ®ã còng nh ho¹t ®éng cña hai «ng trong viÖc chuÈn bÞ vµ cho xuÊt b¶n bé T b¶n. TËp nµy ®îc dÞch vµ dùa vµo b¶n tiÕng Nga bé Toµn tËp C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen tËp 16, do Nhµ xuÊt b¶n s¸ch chÝnh trÞ quèc gia Liªn X« xuÊt b¶n t¹i M¸t-xc¬-va n¨m 1960. Ngoµi phÇn chÝnh v¨n chóng t«i cßn in kÌm theo phÇn chó thÝch vµ c¸c b¶n chØ dÉn do ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c-Lªnin Liªn X« (tríc ®©y) biªn so¹n ®Ó b¹n ®äc tham kh¶o. §ång thêi víi viÖc xuÊt b¶n bé Toµn tËp cña C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, chóng t«i sÏ tæ chøc biªn so¹n s¸ch giíi thiÖu néi dung mçi tËp vµ c¸c t tëng c¬ b¶n trong c¸c t¸c phÈm chÝnh cña hai nhµ kinh ®iÓn. Th¸ng 9 n¨m 1994 Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia
Address And Provisional rules Of the Working men's International association, Established September 28, 1864, At a public meeting held at st. martin's Hall, long acre, london. Price one penny. Printed at the "bee-hive" newspaper office, 10, bolt court, fleet street. 1864. ΤИТУЛЬΗЬІЙ ЛИСТ ПΕРВОГО ИЗДΑΗИЯ УЧРΕДИТЕЛЬНОГО М ΑΗИФЕСТΑ И ΒΡЕМЕННОГО УСТΑΒΑ М ЕЖДУНΑΡΟДНОГО ТОВΑРИЩЕСТΒΑ Ρ ΑБОЧИΧ B×a trong cña lÇn xuÊt b¶n ®Çu tiªn "Tuyªn ng«n thµnh lËp" vµ "§iÒu lÖ t¹m thêi cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ"
11 c.m¸c tuyªn ng«n thµnh lËp héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ thµnh lËp ngµy 28 th¸ng ChÝn 1864 t¹i héi nghÞ c«ng khai ë héi trêng X.M¸c-tin, Loong-©y-c¬, ë Lu©n §«n1 Hìi c¸c c«ng nh©n! Tõ n¨m 1848 ®Õn n¨m 1864, n¹n nghÌo ®ãi cña quÇn chóng c«ng nh©n kh«ng gi¶m bít, - ®ã lµ mét sù thËt kh«ng thÓ chèi c·i, thÕ nhng vÒ mÆt ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ th¬ng nghiÖp th× thêi kú ®ã lµ thêi kú cã mét kh«ng hai trong lÞch sö. N¨m 1850, mét c¬ quan b¸o chÝ «n hoµ th¹o tin cña giai cÊp t s¶n Anh ®· nãi tríc r»ng nÕu nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu cña Anh t¨ng 50% th× n¹n khèn cïng ë níc nµy sÏ kh«ng cßn n÷a. Than «i! Ngµy 7 th¸ng T 1864, bé trëng tµi chÝnh ®· lµm cho thÝnh gi¶ cña m×nh trong nghÞ viÖn vui mõng b»ng lêi tuyªn bè r»ng tæng kim ng¹ch nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu cña Anh n¨m 1863 ®· t¨ng lªn "®Õn 433 955 000 p.xt.! Con sè ®¸ng kinh ng¹c Êy gÇn nh lín gÊp ba lÇn tæng sè chu chuyÓn cña th¬ng nghiÖp Anh ë thêi kú n¨m 1843 míi ®©y!" Tuy thÕ, «ng ta vÉn nãi rÊt hïng hån vÒ "sù nghÌo khæ". ¤ng ta kªu lªn r»ng: "H·y nghÜ tíi nh÷ng ngêi ®ang ë bªn bê vùc cña c¶nh nghÌo khæ", ®Õn "tiÒn c«ng... kh«ng t¨ng", ®Õn "cuéc sèng cña con ngêi... mµ trong mêi trêng hîp th× ®Õn hÕt chÝn trêng hîp lµ ph¶i ®Êu tranh ®Ó sinh tån!" 2 . Nhng «ng ta lµm l¬ kh«ng nãi ®Õn nh©n d©n Ai-r¬-len ë miÒn B¾c ®ang bÞ m¸y mãc, cßn ë miÒn Nam th× ®ang bÞ nh÷ng ®µn
12 c.m¸c Tuyªn ng«n thµnh lËp héi liªn hiÖp c«ng nh©n... 13 cõu, lo¹i dÇn ra, mÆc dï ngay sè cõu còng ®ang gi¶m bít trong c¸i gian, l¹i ®îc viªn thanh tra y tÕ cña Héi ®ång c¬ mËt ph¸i ®Õn ®Êt níc bÊt h¹nh ®ã, tuy lµ kh«ng gi¶m nhanh b»ng sè ngêi. ®iÒu tra sù ¨n uèng cña bé phËn nghÌo nhÊt trong giai cÊp c«ng ¤ng ta kh«ng lÆp l¹i nh÷ng ®iÒu mµ nh÷ng ®¹i biÓu cao cÊp cña nh©n. KÕt qu¶ cña cuéc ®iÒu tra cña «ng ®· ®îc tr×nh bµy trong quý téc võa tiÕt lé ra trong c¬n ho¶ng sî ®ét ngét. Khi sù kinh b¶n "B¸o c¸o thø s¸u vÒ t×nh h×nh søc khoÎ cña d©n c" xuÊt b¶n hoµng do "nh÷ng kÎ bãp cæ"3 g©y ra ®¹t tíi mét møc nhÊt ®Þnh, th× n¨m nay theo lÖnh cña nghÞ viÖn5 . ¤ng b¸c sÜ Êy ®· ph¸t hiÖn Thîng nghÞ viÖn quyÕt ®Þnh tiÕn hµnh ®iÒu tra t×nh h×nh ph¸t ®îc ®iÒu g×? §· ph¸t hiÖn r»ng ë nh÷ng ngêi dÖt lôa, nh÷ng n÷ v·ng vµ lao ®éng khæ sai vµ c«ng bè nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®iÒu tra c«ng nh©n may mÆc, nh÷ng ngêi lµm g¨ng tay, nh÷ng ngêi dÖt ®îc díi h×nh thøc mét b¶n b¸o c¸o. Sù thËt ®· ®îc v¹ch ra trªn bÝt tÊt, v.v., trung b×nh1* khÈu phÇn ¨n cßn tåi h¬n c¶ khÈu phÇn nh÷ng trang cña cuèn S¸ch xanh dµy cép n¨m 1863,4 vµ b»ng ¨n cña nh÷ng c«ng nh©n thÊt nghiÖp ngµnh c«ng nghiÖp b«ng v¶i nh÷ng sù thËt vµ nh÷ng con sè ®îc x¸c nhËn chÝnh thøc, ngêi sîi, thËm chÝ còng kh«ng cã ®îc sè lîng c¸c-bon vµ ®¹m "võa ®ñ ta ®· chøng minh r»ng ë Anh vµ Xcèt-len nh÷ng kÎ ph¹m téi h×nh ®Ó ng¨n ngõa nh÷ng bÖnh tËt do n¹n ®ãi g©y ra". nÆng nhÊt - nh÷ng kÎ lao ®éng khæ sai - lµm viÖc Ýt h¬n nhiÒu vµ Chóng ta ®äc thÊy trong b¶n b¸o c¸o: "Ngoµi ra, khi ®iÒu tra nh÷ng gia ®×nh ¨n uèng tèt h¬n nhiÒu so víi nh÷ng c«ng nh©n n«ng nghiÖp Anh thuéc nh©n khÈu n«ng nghiÖp, chóng t«i ®· thÊy r»ng h¬n 1/5 nh÷ng gia ®×nh Êy vµ Xcèt-len. Nhng kh«ng ph¶i chØ cã thÕ. Khi do cuéc Néi chiÕn kh«ng cã ®îc møc tèi thiÓu cÇn thiÕt vÒ thøc ¨n chøa ®ùng c¸c-bon, r»ng h¬n 1/3 ë Mü, c«ng nh©n Lan-kª-sia vµ Sª-sia bÞ ®Èy ra ngoµi ®êng phè, nh÷ng gia ®×nh Êy kh«ng cã ®îc møc tèi thiÓu cÇn thiÕt vÒ thøc ¨n chøa ®ùng th× còng Thîng nghÞ viÖn ®ã ®· ph¸i ®Õn c¸c khu c«ng nghiÖp ®¹m, vµ trong 3 tØnh BÐc-c¬-sia, èc-xphít-sia vµ X«-m¬-xÐt-sia, t×nh h×nh thiÕu mét b¸c sÜ cã tr¸ch nhiÖm x¸c ®Þnh sè lîng c¸c-bon vµ ®¹m tèi thøc ¨n chøa ®ùng ®¹m lµ mét hiÖn tîng th«ng thêng". B¶n b¸o c¸o chÝnh thøc thiÓu, ®îc cung cÊp víi mét gi¸ rÎ nhÊt vµ díi mét h×nh thøc cßn bæ sung thªm: "CÇn nhí r»ng, chØ sau khi chèng cù dai d¼ng, ngêi ta míi gi¶n ®¬n nhÊt, trung b×nh võa ®ñ ®Ó "ng¨n ngõa ®îc nh÷ng chÞu bÞ thiÕu ¨n nghiªm träng thªm nhiÒu vµ thêng thêng th× sau khi ®· chÞu bÖnh tËt do n¹n ®ãi g©y ra", B¸c sÜ XmÝt, mét nhµ y tÕ cã ®ñ ®ñ mäi thø thiÕu thèn kh¸c råi ngêi ta míi chÞu thiÕu thèn thøc ¨n... Ngay viÖc thÈm quyÒn, ®· x¸c ®Þnh r»ng 28 000 granh1* c¸c-bon vµ 1 330 gi÷ g×n vÖ sinh còng rÊt tèn kÐm hay rÊt khã kh¨n vµ nÕu nh do tinh thÇn tù granh ®¹m mçi tuÇn lµ møc tèi thiÓu cã thÓ duy tr× ®êi sèng cña t«n mµ ngêi ta cè gi÷ vÖ sinh, th× mçi cè g¾ng nh thÕ l¹i dÉn ®Õn nh÷ng ®au mét ngêi lín h¹ng trung b×nh... mµ nÕu thÊp h¬n th× sÏ bÞ khæ thªm v× ®ãi". "T×nh h×nh ®ã lµm cho ngêi ta cã nh÷ng ý nghÜ buån rÇu, nhÊt nh÷ng bÖnh tËt do n¹n ®ãi g©y ra; sau n÷a, «ng ta ®· ph¸t hiÖn lµ nÕu ngêi ta nhí r»ng n¹n nghÌo khæ nãi ë ®©y hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ sù r»ng sè lîng ®ã gÇn nh hoµn toµn t¬ng ®¬ng víi sè thøc ¨n trõng ph¹t ®Ých ®¸ng v× lêi biÕng; trong tÊt c¶ mäi trêng hîp ®ã lµ n¹n nghÌo Ýt ái mµ trªn thùc tÕ, díi ¸ch thiÕu thèn cïng cùc, nh÷ng c«ng khæ cña nh©n d©n lao ®éng. ThËt vËy, lao ®éng nhê ®ã mµ c«ng nh©n nhËn ®îc sè thøc ¨n nghÌo nµn ®ã, trong phÇn lín c¸c trêng hîp ®Òu hÕt søc kÐo dµi". nh©n c¸c xëng b«ng v¶i sîi b¾t buéc ph¶i b»ng lßng 1). Nhng xin h·y nghe tiÕp! Còng «ng b¸c sÜ uyªn b¸c Êy, sau ®ã mét thêi B¶n b¸o c¸o ®a ra mét sù thËt kú l¹ vµ rÊt bÊt ngê lµ "trong tÊt c¶ c¸c bé phËn cña V¬ng quèc liªn hiÖp" - Anh, Oen-x¬, Xcèt- 1) Kh«ng cÇn ph¶i nh¾c b¹n ®äc r»ng c¸c-bon vµ ®¹m, cïng víi níc vµ mét sè len vµ Ai-r¬-len - "th× chÝnh ë Anh", bé phËn giµu nhÊt trong chÊt v« c¬ kh¸c, lµ nguyªn liÖu ®Ó lµm thøc ¨n cña con ngêi. Nhng muèn nu«i dìng c¬ thÓ con ngêi, nh÷ng thµnh phÇn ho¸ häc gi¶n ®¬n Êy ph¶i ®îc cung v¬ng quèc, "d©n c n«ng nghiÖp l¹i ¨n uèng tåi nhÊt"; nhng cÊp díi d¹ng nh÷ng chÊt thùc vËt hay ®éng vËt; vÝ dô khoai t©y chñ yÕu bao hµm c¸c-bon, cßn b¸nh m× bao hµm c¸c-bon vµ ®¹m víi mét tû lÖ thÝch ®¸ng. ngay c¶ c«ng nh©n n«ng nghiÖp BÐc-c¬-sia, èc-xphít-sia vµ _____________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________ 1* Granh, ®¬n vÞ träng lîng b»ng 0,065gam. 1* Trong b¶n tiÕng §øc cã thªm mÊy ch÷: "hÕt n¨m nµy sang n¨m kh¸c".
14 c.m¸c Tuyªn ng«n thµnh lËp héi liªn hiÖp c«ng nh©n... 15 X«-m¬-xÐt-sia còng ¨n uèng tèt h¬n mét sè rÊt lín nh÷ng c«ng "Nh÷ng thî l µm ®å gèm, ®µn «ng còng nh ®µn bµ, vÒ mÆt thÓ x¸c vµ trÝ tuÖ lµ nhãm ngêi bÞ tho¸i ho¸ nhiÒu nhÊt"; "nh÷ng ®øa bÐ èm yÕu ®Õn lît nã sÏ nh©n lµnh nghÒ cña c«ng nghiÖp gia ®×nh ë miÒn ®«ng Lu©n §«n. trë thµnh nh÷ng ngêi bè, ngêi mÑ èm yÕu, t×nh h×nh nßi gièng ngµy cµng tåi §ã lµ nh÷ng con sè chÝnh thøc ®îc c«ng bè theo lÖnh cña nghÞ tÖ ®i lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái", "sù tho¸i ho¸ cña d©n c Xt¸p-phít-sia sÏ cßn lín h¬n n÷a, nÕu nh kh«ng cã mét dßng d©n c thêng xuyªn tõ c¸c ®Þa viÖn n¨m 1864, vµo thêi ®¹i hoµng kim cña chÕ ®é tù do th¬ng ph¬ng bªn c¹nh ®Õn, vµ nÕu nh kh«ng cã nh÷ng sù h«n phèi víi nh÷ng nhãm m¹i, vµo ®óng lóc mµ bé trëng tµi chÝnh ®· b¸o c¸o cho H¹ nghÞ d©n c khoÎ h¬n!"8 . viÖn biÕt r»ng: H·y xem cuèn S¸ch xanh cña «ng T¬-ri-men-hia vÒ "Nh÷ng lêi "Trong t×nh c¶nh cña ngêi c«ng nh©n trung b×nh ë Anh ®· cã sù c¶i thiÖn, mµ ta ph¶i thõa nhËn lµ ®Æc biÖt vµ cha tõng cã trong lÞch sö cña tÊt c¶ mäi khiÕu n¹i cña c«ng nh©n lµm b¸nh m×" 9 . Vµ thö hái ai mµ kh«ng níc vµ mäi thêi ®¹i". rïng m×nh tríc lêi tuyªn bè ngîc ®êi cña nh÷ng viªn thanh tra Tr¸i ngîc h¼n víi lêi ca tông chÝnh thøc ®ã lµ sù nhËn xÐt kh« c«ng xëng, ®· ®îc nh÷ng con sè thèng kª chÝnh thøc vÒ sinh tö khan cña b¶n b¸o c¸o chÝnh thøc vÒ søc khoÎ d©n c: x¸c nhËn, nãi r»ng søc khoÎ cña c«ng nh©n Lan-kª-sia trªn thùc tÕ ®· tèt h¬n mÆc dï hä chØ nhËn ®îc mét khÈu phÇn chÕt ®ãi, "Søc khoÎ c«ng céng cña mét níc cã nghÜa lµ søc khoÎ cña quÇn chóng nh©n d©n trong níc, vËy th× sè quÇn chóng Êy ch¾c g× khoÎ ®îc nÕu nh ngêi ta bëi v× hä t¹m thêi ngõng viÖc ë c¸c c«ng xëng b«ng v¶i sîi do n¹n kh«ng ®¶m b¶o ®îc chÝ Ýt lµ mét phóc lîi nµo ®ã cho ®Õn c¶ nh÷ng líp ngêi thiÕu b«ng, r»ng tû lÖ trÎ em chÕt trong thêi kú Êy ®· gi¶m bít, thÊp nhÊt trong hä". bëi v× rót côc nh÷ng bµ mÑ ®· cã thÓ nu«i con b»ng s÷a cña m×nh, BÞ lo¸ m¾t v× sù nh¶y móa cña nh÷ng con sè thèng kª trong chø kh«ng ph¶i b»ng hîp chÊt gèt-phri cã chøa thuèc phiÖn! nh÷ng b¶n b¸o c¸o vÒ sù tiÕn bé cña d©n téc, bé trëng tµi chÝnh Nhng chóng ta h·y nh×n th¼ng mét lÇn n÷a vµo mÆt chÝnh cña trong lóc kho¸i trÝ mét c¸ch man rî ®· kªu lªn r»ng: sù viÖc! B¶n b¸o c¸o vÒ thuÕ ®¸nh vµo thu nhËp vµ tµi s¶n, tr×nh bµy "Tõ n¨m 1842 ®Õn n¨m 1852, sè thu nhËp trong níc ph¶i ®ãng thuÕ ®· t¨ng 6%... trong 8 n¨m, tõ n¨m 1853 ®Õn n¨m 1861, sè thu nhËp ®ã ®· t¨ng 20% nÕu t¹i H¹ nghÞ viÖn ngµy 20 th¸ng B¶y 1864, cho chóng ta thÊy r»ng lÊy møc thu nhËp n¨m 1853 lµm c¬ së! Sù thËt kú l¹ ®Õn nçi gÇn nh kh«ng thÓ theo sù ®¸nh gi¸ cña ngêi thu thuÕ, sè ngêi cã møc thu nhËp hµng tin ®îc!... ViÖc t¨ng thªm sù giµu cã vµ thÕ lùc mét c¸ch ®¸ng kinh ng¹c nh n¨m lµ 50 000 p.x.t. hay h¬n thÕ n÷a, ®· t¨ng thªm 13 ngêi tõ ngµy thÕ", - ngµi Gl¸t-xt«n nãi thªm - "chØ hoµn toµn giíi h¹n trong c¸c giai cÊp cã cña mµ th«i!"6 . 5 th¸ng T 1862 ®Õn ngµy 5 th¸ng T 1863, nghÜa lµ trong mét n¨m ®ã con sè nh÷ng ngêi Êy ®· t¨ng tõ 67 ngêi lªn ®Õn 80 ngêi. Còng NÕu c¸c b¹n muèn biÕt giai cÊp c«ng nh©n ®· vµ ®ang t¹o ra qua b¶n b¸o c¸o ®ã ngêi ta thÊy r»ng gÇn 3 000 ngêi hµng n¨m "viÖc t¨ng thªm sù giµu cã vµ thÕ lùc mét c¸ch ®¸ng kinh ng¹c chia nhau mét sè thu nhËp 25 000 000 p.xt., nghÜa lµ mét con sè vît nh thÕ chØ hoµn toµn giíi h¹n trong c¸c giai cÊp cã cña" Êy trong qu¸ tæng thu nhËp hµng n¨m mµ tÊt c¶ c¸c c«ng nh©n n«ng nghiÖp nh÷ng ®iÒu kiÖn nh thÕ nµo, nh÷ng ®iÒu kiÖn lµm mÊt søc khoÎ, ë Anh vµ Oen-x¬ nhËn ®îc. H·y xem b¶ng thèng kª d©n sè n¨m b¹i ho¹i ®¹o ®øc vµ suy ®åi trÝ tuÖ, th× h·y xem ®o¹n miªu t¶ c¸c nhµ in vµ c¸c xëng m¸y kh©u trong b¶n "B¸o c¸o vÒ t×nh h×nh 1861, c¸c b¹n sÏ thÊy r»ng sè ngêi nam giíi cã ruéng ë Anh vµ søc khoÎ cña d©n c" 7 gÇn ®©y! H·y so s¸nh lêi kh¼ng ®Þnh trªn Oen-x¬ ®· gi¶m tõ 16 934 ngêi n¨m 1851 xuèng 15 066 ngêi ®©y víi b¶n "B¸o c¸o cña tiÓu ban ®iÒu tra lao ®éng cña trÎ em" n¨m 1861; ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ møc tËp trung ruéng ®Êt trong 10 n¨m c«ng bè n¨m 1863, trong ®ã cã ®o¹n nãi: ®· t¨ng 11%. NÕu nh ë Anh, viÖc tËp trung ruéng ®Êt trong tay
16 c.m¸c Tuyªn ng«n thµnh lËp héi liªn hiÖp c«ng nh©n... 17 mét sè Ýt ngêi vÉn sÏ tiÕp tôc diÔn ra víi mét tèc ®é nhanh chãng ®¶o trong giai cÊp c«ng nh©n ngµy cµng tôt xuèng thÊp h¬n, Ýt nhÊt nh vËy th× vÊn ®Ò ruéng ®Êt sÏ trë thµnh hÕt søc gi¶n ®¬n, gièng lµ theo møc ®é nh møc ®é c¸c giai cÊp trªn hä tiÕn lªn trªn chiÕc nh t×nh h×nh ë ®Õ chÕ La M· tríc kia, khi Nª-r«n cêi g»n mét thang x· héi. Giê ®©y, trong tÊt c¶ c¸c níc ch©u ¢u, bÊt cø ngêi c¸ch th©m ®éc khi nghe nãi r»ng mét nöa tØnh ch©u Phi thuéc nµo kh«ng cã thiªn kiÕn còng ®Òu thÊy râ ch©n lý sau ®©y mµ chØ quyÒn së h÷u cña 6 ngêi. nh÷ng ngêi nµo muèn ru ngñ nh÷ng ngêi kh¸c b»ng nh÷ng hy väng gi¶ dèi th× míi phñ nhËn: kh«ng cã mét sù c¶i tiÕn m¸y mãc Chóng ta ®· nãi rÊt tØ mØ tíi nh÷ng "sù thËt kú l¹ ®Õn nçi gÇn nµo1*, kh«ng cã mét sù ¸p dông khoa häc nµo vµo s¶n xuÊt, hoÆc nh kh«ng thÓ tin ®îc" ®ã, v× r»ng níc Anh ®øng ®Çu ch©u ¢u mét sù c¶i tiÕn nµo vÒ nh÷ng ph¬ng tiÖn giao th«ng, kh«ng cã vÒ mÆt th¬ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp1*. Chóng ta h·y nhí r»ng nh÷ng thuéc ®Þa míi nµo hoÆc sù di d©n nµo, kh«ng cã viÖc më réng c¸ch ®©y vµi th¸ng, mét trong nh÷ng ngêi con trai lu vong cña thÞ trêng nµo hoÆc sù bu«n b¸n tù do nµo, hoÆc tÊt c¶ nh÷ng c¸i Lu-i - Phi-lÝp ®· c«ng khai mõng cho c«ng nh©n n«ng nghiÖp Anh v× Êy céng l¹i, l¹i cã thÓ xo¸ bá ®îc t×nh c¶nh nghÌo khæ cña quÇn sè phËn cña hä tùa hå nh kh¸ h¬n sè phËn cña nh÷ng ngêi ®ång chóng lao ®éng; trªn c¬ së tåi tÖ hiÖn nay, bÊt kú sù ph¸t triÓn h¬n chÝ kÐm sung síng h¬n cña hä ë phÝa bªn kia La-M¨ng-s¬. ThËt n÷a nµo cña søc s¶n xuÊt cña lao ®éng còng ®Òu nhÊt ®Þnh lµm cho vËy, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Þa ph¬ng h¬i kh¸c, vµ víi mét quy m« nh÷ng sù t¬ng ph¶n trong x· héi s©u s¾c h¬n, ®Òu nhÊt ®Þnh nhá h¬n, th× còng nh÷ng sù thËt gièng nh ë Anh ®ang lÆp l¹i ë tÊt khoÐt s©u thªm nh÷ng ®èi kh¸ng trong x· héi. Trong thêi kú tiÕn c¶ c¸c níc c«ng nghiÖp vµ tiÒn tiÕn trªn lôc ®Þa. Trong tÊt c¶ bé vÒ kinh tÕ "®¸ng kinh ng¹c" ®ã, n¹n chÕt ®ãi hÇu nh mang tÝnh nh÷ng níc Êy, tõ n¨m 1848, c«ng nghiÖp ®· ph¸t triÓn cha tõng chÊt mét thÓ chÕ x· héi ë thñ ®« ®Õ quèc Anh. Trong biªn niªn sö thÊy, viÖc nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu ®îc më réng mét c¸ch kh«ng ai cña thÕ giíi, thêi kú ®ã ®· ®îc ®¸nh dÊu bëi nh÷ng sù lÆp ®i lÆp ngê tíi. Trong tÊt c¶ nh÷ng níc Êy, "viÖc t¨ng thªm sù giµu cã vµ l¹i thêng xuyªn h¬n, víi nh÷ng quy m« ngµy cµng réng lín h¬n vµ thÕ lùc chØ hoµn toµn giíi h¹n trong c¸c giai cÊp cã cña". Qu¶ lµ víi nh÷ng kÕt qu¶ ngµy cµng tai h¹i h¬n cña c¸i bÖnh dÞch x· héi "®¸ng kinh ng¹c". Trong tÊt c¶ nh÷ng níc Êy, còng nh ë Anh, mµ ngêi ta gäi lµ khñng ho¶ng c«ng nghiÖp vµ th¬ng nghiÖp. tiÒn c«ng thùc tÕ2*, ®· t¨ng lªn chót Ýt ®èi víi thiÓu sè trong giai cÊp c«ng nh©n; trong khi ®ã th× ®èi víi ®a sè, viÖc t¨ng tiÒn c«ng Sau khi cuéc C¸ch m¹ng n¨m 1848 bÞ thÊt b¹i, tÊt c¶ c¸c tæ b»ng tiÒn còng rÊt Ýt cã nghÜa lµ sù t¨ng lªn thùc tÕ cña phóc lîi chøc ®¶ng vµ c¸c c¬ quan b¸o chÝ ®¶ng cña giai cÊp c«ng nh©n gièng nh c¸i sù kiÖn lµ ®èi víi nh÷ng ngêi sèng trong nhµ tÕ bÇn trªn lôc ®Þa ®Òu bÞ tiªu diÖt b»ng b¹o lùc th« b¹o; nh÷ng ngêi hay tr¹i må c«i ë Lu©n §«n ch¼ng h¹n, gi¸ nh÷ng thùc phÈm cÇn con tiªn tiÕn nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n trong c¬n tuyÖt väng thiÕt ®Ó nu«i sèng hä n¨m 1861 ®· lªn ®Õn 9p.xt. 15s. 3* 8pen-ni, so ®· ch¹y trèn sang níc céng hoµ ë bªn kia §¹i T©y D¬ng, vµ nh÷ng giÊc m¬ ng¾n ngñi vÒ sù gi¶i phãng ®· tiªu tan tríc thêi víi 7p.xt. 7s. 4pen-ni n¨m 1852. ë kh¾p mäi n¬i, quÇn chóng ®«ng kú lªn c¬n sèt c«ng nghiÖp, b¹i ho¹i vÒ ®¹o ®øc vµ ph¶n ®éng vÒ _____________________________________________________________________________________________ chÝnh trÞ. Sù thÊt b¹i cña giai cÊp c«ng nh©n trªn lôc ®Þa, mét 1* Trong b¶n tiÕng §øc, cã thªm mét ®o¹n: "vµ trªn thùc tÕ th× ®¹i diÖn cho ch©u nµy trªn thÞ trêng thÕ giíi". phÇn do chÝnh s¸ch ngo¹i giao cña ChÝnh phñ Anh g©y ra, - 2* Trong b¶n tiÕng §øc, cã thªm mét ®o¹n: "nghÜa lµ sè lîng thøc ¨n cã thÓ mua _____________________________________________________________________________________________ ®îc b»ng tiÒn c«ng nhËn ®îc". 3* Tõ ®©y si-linh viÕt t¾t lµ s. 1* Trong b¶n tiÕng §øc cã thªm mÊy ch÷: "kh«ng mét ph¸t kiÕn nµo vÒ ho¸ häc".
18 c.m¸c Tuyªn ng«n thµnh lËp héi liªn hiÖp c«ng nh©n... 19 chÝnh phñ nµy, khi Êy còng nh hiÖn nay, ®· liªn minh h÷u nghÞ PhÇn lín c¸c chÝnh phñ ch©u ¢u ®· ph¶i tiÕp nhËn ®¹o luËt c«ng víi ChÝnh phñ Xanh-Pª-tÐc-bua, - ch¼ng bao l©u ®· më réng t¸c dông xëng cña Anh, díi mét h×nh thøc cã Ýt nhiÒu söa ®æi, vµ b¶n truyÒn nhiÔm cña nã sang c¶ bªn kia biÓn La-M¨ng-s¬. Sù thÊt b¹i th©n nghÞ viÖn Anh hµng n¨m còng b¾t buéc ph¶i më réng ph¹m cña nh÷ng ngêi anh em cïng giai cÊp trªn lôc ®Þa ®· lµm cho giai vi hiÖu lùc cña ®¹o luËt ®ã. Nhng ngoµi ý nghÜa thùc tiÔn cña cÊp c«ng nh©n Anh buån n¶n vµ mÊt tin tëng vµo sù nghiÖp cña nã ra, biÖn ph¸p ®ã ®èi víi c«ng nh©n cßn cã mét ®iÒu kh¸c n÷a chÝnh m×nh, ®ång thêi ®· lµm cho nh÷ng tªn trïm ruéng ®Êt vµ tµi gióp cho nã thµnh c«ng ®Æc biÖt lín. Th«ng qua nh÷ng nhµ b¸c chÝnh lÊy l¹i lßng tù tin ®· Ýt nhiÒu bÞ lung lay. Chóng ®· ngang ngîc rót l¹i nh÷ng nhîng bé ®· ®îc tuyªn bè tríc kia. ViÖc ph¸t häc næi tiÕng nhÊt cña m×nh, nh tiÕn sÜ I-u-r¬, gi¸o s Xª-ni-o hiÖn nh÷ng n¬i cã má vµng míi g©y ra mét luång di c lín, mµ hËu vµ nh÷ng nhµ th«ng th¸i kh¸c cïng lo¹i nh thÕ, giai cÊp t s¶n qu¶ lµ giai cÊp v« s¶n Anh bÞ nh÷ng tæn thÊt kh«ng thÓ bï ®¾p ®îc. ®· ®o¸n tríc vµ ®· nhai ®i nhai l¹i m·i r»ng bÊt cø mét sù h¹n Mét sè ®¹i biÓu kh¸c cña giai cÊp v« s¶n Anh, tríc kia tá ra tÝch cùc chÕ thêi gian lao ®éng nµo b»ng ph¸p luËt, còng ph¶i lµ tiÕng nay bÞ quyÕn rò bëi sè lîng c«ng viÖc vµ tiÒn c«ng t¹m thêi t¨ng lªn kÌn ®¸m ma ®èi víi nÒn c«ng nghiÖp Anh, mét nÒn c«ng nghiÖp ®· biÕn thµnh nh÷ng "kÎ ph¸ b·i c«ng vÒ mÆt chÝnh trÞ". TÊt c¶ gièng nh con quû hót m¸u, chØ cã thÓ tån t¹i b»ng c¸ch hót nh÷ng mu toan nh»m gi÷ v÷ng hay c¶i tæ phong trµo HiÕn ch¬ng m¸u, h¬n n÷a lµ hót c¶ m¸u trÎ em. Ngµy xa, viÖc giÕt trÎ em ®Òu ®· hoµn toµn bÞ thÊt b¹i; c¸c c¬ quan b¸o chÝ cña giai cÊp c«ng lµ mét lÔ nghi huyÒn bÝ cña ®¹o thê thÇn M«-l«-s¬, nhng viÖc nh©n lÇn lît bÞ ®×nh b¶n v× th¸i ®é thê ¬ cña quÇn chóng; thËt vËy, giÕt h¹i ®ã chØ thùc hiÖn trong mét sè trêng hîp rÊt träng thÓ, tríc kia h×nh nh kh«ng bao giê giai cÊp c«ng nh©n Anh l¹i chÞu nhËn mét ®Þa vÞ chÝnh trÞ nhá män nh vËy. NÕu tríc kia gi÷a giai cã lÏ mçi n¨m kh«ng qu¸ mét lÇn; h¬n n÷a thÇn M«-l«-s¬ còng cÊp c«ng nh©n Anh vµ giai cÊp c«ng nh©n trªn lôc ®Þa kh«ng cã sù kh«ng tá ra ®Æc biÖt thÝch thó nh÷ng con em cña ngêi nghÌo. ®oµn kÕt trong hµnh ®éng, th× giê ®©y dÉu sao ngêi ta còng thÊy cã Cuéc ®Êu tranh xung quanh viÖc h¹n chÕ thêi gian lao ®éng b»ng sù ®oµn kÕt trong thÊt b¹i. ph¸p luËt l¹i cµng ®îc tiÕn hµnh m¹nh mÏ h¬n, bëi v× nÕu Nhng tuy vËy, thêi kú tõ nh÷ng cuéc c¸ch m¹ng n¨m 1848 kh«ng nãi ®Õn sù ho¶ng sî cña nh÷ng kÎ thÌm kh¸t lîi nhuËn th× ®Õn nay còng cã nh÷ng mÆt tÝch cùc. ë ®©y chóng ta chØ nªu hai ®©y lµ vÊn ®Ò tranh c·i lín gi÷a mét bªn lµ sù thèng trÞ mï sù viÖc lín: qu¸ng cña quy luËt cung cÇu cÊu thµnh khoa kinh tÕ chÝnh trÞ cña giai cÊp t s¶n, vµ mét bªn lµ viÖc kiÓm so¸t nÒn s¶n xuÊt x· Sau cuéc ®Êu tranh ba m¬i n¨m mµ giai cÊp c«ng nh©n Anh héi th«ng qua sù dù kiÕn cña x· héi, cÊu thµnh khoa kinh tÕ ®· tiÕn hµnh víi mét tinh thÇn bÒn bØ ®¸ng kinh ng¹c, giai cÊp chÝnh trÞ cña giai cÊp c«ng nh©n. V× vËy, dù luËt ngµy lµm 10 giê ®ã ®· lîi dông sù chia rÏ t¹m thêi gi÷a giai cÊp quý téc ruéng kh«ng nh÷ng lµ mét thµnh c«ng quan träng thùc tiÔn, mµ cßn lµ ®Êt vµ giai cÊp quý téc tiÒn tÖ, ®Ó giµnh ®îc dù luËt ngµy lµm th¾ng lîi cña nguyªn t¾c; lÇn ®Çu tiªn, khoa kinh tÕ chÝnh trÞ 10 giê10 . Nhng hËu qu¶ hÕt søc tèt vÒ mÆt thÓ lùc, ®¹o ®øc vµ cña giai cÊp t s¶n ®· c«ng khai ®Çu hµng khoa kinh tÕ chÝnh trÞ trÝ lùc, mµ ®¹o luËt ®ã ®em l¹i cho c¸c c«ng nh©n c«ng xëng, cø cña giai cÊp c«ng nh©n. nöa n¨m mét l¹i ®îc nªu lªn trong b¶n b¸o c¸o cña c¸c viªn thanh tra c«ng xëng, th× b©y giê ®· ®îc mäi ngêi thõa nhËn. Nhng cßn mét chiÕn th¾ng lín h¬n n÷a cña khoa kinh tÕ chÝnh
20 c.m¸c Tuyªn ng«n thµnh lËp héi liªn hiÖp c«ng nh©n... 21 trÞ cña lao ®éng ®èi víi khoa kinh tÕ chÝnh trÞ cña së h÷u1*. Chóng tõ thiÖn ba hoa cña giai cÊp t s¶n vµ ngay c¶ nh÷ng nhµ kinh tÕ ta nãi ®Õn phong trµo hîp t¸c, nhÊt lµ ®Õn nh÷ng c«ng xëng hîp häc kh«n ngoan n÷a, - tÊt c¶ nh÷ng kÎ Êy ®ét nhiªn ®ång thanh ca t¸c do mét sè Ýt "bµn tay" dòng c¶m ®· tù lùc lËp nªn. Kh«ng thÓ tông ®Õn lîm giäng chÝnh c¸i chÕ ®é lao ®éng hîp t¸c mµ chóng ®· nµo ®¸nh gi¸ hÕt ®îc ý nghÜa cña nh÷ng thùc nghiÖm x· héi vÜ mu toan bãp chÕt ngay tõ trong trøng, mµ chóng chÕ giÔu lµ sù ®¹i Êy. Kh«ng ph¶i b»ng lêi nãi mµ b»ng viÖc lµm, ngêi c«ng kh«ng tëng cña nh÷ng kÎ m¬ méng, hay lªn ¸n lµ mét tµ thuyÕt nh©n ®· chøng minh r»ng nÒn s¶n xuÊt víi quy m« lín vµ ®îc cña nh÷ng ngêi x· héi chñ nghÜa. Muèn gi¶i phãng ®îc quÇn tiÕn hµnh phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu cña khoa häc hiÖn ®¹i, cã chóng lao ®éng th× lao ®éng hîp t¸c cÇn ph¶i ®îc ph¸t triÓn trªn thÓ thùc hiÖn ®îc mµ kh«ng cÇn ®Õn giai cÊp nh÷ng ngêi chñ sö quy m« c¶ níc vµ do ®ã b»ng nh÷ng ph¬ng tiÖn cu¶ toµn thÓ dông lao ®éng cña giai cÊp c«ng nh©n lµm thuª; hä ®· chøng minh quèc gia. Nhng nh÷ng tªn trïm ruéng ®Êt vµ trïm t b¶n bao r»ng muèn s¶n xuÊt cã kÕt qu¶ th× c«ng cô lao ®éng hoµn toµn giê còng sÏ lîi dông nh÷ng ®Æc quyÒn chÝnh trÞ cña m×nh ®Ó b¶o kh«ng thÓ ®Ó cho bÞ ®éc chiÕm lµm c«ng cô thèng trÞ vµ cíp bãc vÖ vµ duy tr× m·i m·i ®éc quyÒn kinh tÕ cña chóng. Kh«ng nh÷ng c«ng nh©n, r»ng gièng nh lao ®éng cña n« lÖ vµ cña n«ng n«, lao chóng sÏ kh«ng gióp cho sù nghiÖp gi¶i phãng lao ®éng mµ tr¸i ®éng lµm thuª chØ lµ mét h×nh thøc2* nhÊt thêi vµ thÊp, cÇn ph¶i l¹i, chóng cßn lu«n lu«n dùng lªn ®ñ mäi thø chíng ng¹i trªn con nhêng chç cho lao ®éng liªn hîp, tiÕn hµnh mét c¸ch tù nguyÖn, ®êng ®i cña sù nghiÖp ®ã. Xin h·y nhí lµ trong phiªn häp gÇn vui vÎ vµ phÊn khëi. ë Anh, nh÷ng h¹t gièng cña chÕ ®é hîp t¸c ®©y cña nghÞ viÖn Hu©n tíc Pan-míc-xt¬n ®· nh¹o b¸ng ®Õn møc ®· ®îc R«-bíc ¤-oen gieo; nh÷ng thùc nghiÖm, ®îc c«ng nh©n nµo khi «ng ta nÐm vµo mÆt nh÷ng ngêi b¶o vÖ b¶n dù luËt vÒ tiÕn hµnh trªn lôc ®Þa, vÒ thùc chÊt lµ mét kÕt luËn thùc tiÔn rót quyÒn cña t¸ ®iÒn Ai-r¬-len c©u nãi sau ®©y: H¹ nghÞ viÖn lµ nghÞ ra tõ nh÷ng lý luËn kh«ng do ai ph¸t minh ra c¶, nhng ®· ®îc viÖn cña c¸c chñ ruéng!11 lín tiÕng tuyªn bè n¨m 1848. V× vËy, viÖc giµnh chÝnh quyÒn trë thµnh mét nghÜa vô vÜ ®¹i Còng vµo thêi gian Êy, kinh nghiÖm cña thêi kú nh÷ng n¨m cña giai cÊp c«ng nh©n. H×nh nh c«ng nh©n ®· hiÓu ®îc ®iÒu ®ã, 1848 - 1864 ®· chøng minh mét c¸ch ch¾c ch¾n3 * r»ng dï cã h¬n bëi v× ë Anh, §øc, I-ta-li-a vµ Ph¸p, phong trµo ®· ®ång thêi b¾t h¼n vÒ nguyªn t¾c vµ cã lîi trªn thùc tiÔn ®Õn nh thÕ nµo ch¨ng ®Çu s«i næi trë l¹i vµ ®ång thêi ®· cã nh÷ng bíc c¶i tæ ®¶ng c«ng n÷a, th× lao ®éng hîp t¸c còng kh«ng bao giê cã thÓ ng¨n chÆn nh©n vÒ mÆt chÝnh trÞ. ®îc sù ph¸t triÓn theo cÊp sè nh©n cña bän ®éc quyÒn, còng C«ng nh©n ®· cã mét trong nh÷ng yÕu tè thµnh c«ng lµ sè kh«ng thÓ gi¶i phãng ®îc quÇn chóng, vµ thËm chÝ kh«ng thÓ lîng. Nhng sè lîng chØ gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò khi quÇn chóng gi¶m nhÑ ®îc mét c¸ch râ rÖt g¸nh nÆng nghÌo khæ cña hä, ®îc tæ chøc l¹i vµ ®îc sù hiÓu biÕt chØ ®¹o. Kinh nghiÖm cña chõng nµo lao ®éng hîp t¸c ®ã kh«ng vît ra khái ph¹m vi chËt qu¸ khø chøng tá r»ng th¸i ®é coi thêng sù liªn minh anh em, - hÑp cña nh÷ng sù cè g¾ng ngÉu nhiªn cña nh÷ng c«ng nh©n riªng sù liªn minh ph¶i cã gi÷a c«ng nh©n c¸c níc kh¸c vµ ph¶i thóc lÎ. Cã lÏ chÝnh v× vËy mµ nh÷ng nhµ quý téc cã thiÖn chÝ, nh÷ng nhµ ®Èy hä kÒ vai s¸t c¸nh trong cuéc ®Êu tranh ®Ó tù gi¶i phãng, - sÏ _____________________________________________________________________________________________ bÞ trõng ph¹t b»ng c¸ch b¾t nh÷ng cè g¾ng ph©n t¸n cña hä ph¶i 1* Trong b¶n tiÕng §øc, thay cho nh÷ng ch÷ "khoa kinh tÕ chÝnh trÞ cña së h÷u" lµ chÞu sù thÊt b¹i chung. ý thøc ®ã ®· thóc ®Èy nh÷ng c«ng nh©n nh÷ng ch÷ "khoa kinh tÕ chÝnh trÞ cña t b¶n". 2* Trong b¶n tiÕng §øc cã thªm hai ch÷ "x· héi". c¸c níc kh¸c nhau, häp nhau l¹i trong cuéc mÝt-tinh c«ng khai ë 3* Trong b¶n tiÕng §øc cã thªm mét ®o¹n "c¸i luËn ®iÓm mµ ngay trong nh÷ng n¨m héi trêng Xanh-M¸c-tin, Lu©n §«n, ngµy 28 th¸ng ChÝn 1864, 1851 - 1852 c¸c l·nh tô næi tiÕng nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n ®· nãi vÒ phong trµo hîp t¸c ë Anh". thµnh lËp Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ.
22 c.m¸c Tuyªn ng«n thµnh lËp héi liªn hiÖp c«ng nh©n... 23 Cßn mét niÒm tin n÷a ®· cæ vò nh÷ng ngêi tham gia cuéc mÝt- V« s¶n tÊt c¶ c¸c níc, ®oµn kÕt l¹i! tinh ®ã. Do C.M¸c viÕt vµo kho¶ng gi÷a 21 vµ 27 In theo b¶n in trong cuèn NÕu viÖc gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n ®ßi hái ph¶i cã sù hîp th¸ng Mêi 1864 s¸ch, cã ®èi chiÕu víi b¶n t¸c anh em cña c«ng nh©n1 * th× lµm sao hä cã thÓ hoµn thµnh ®îc §· in trong cuèn s¸ch nhá "Address and ®¨ng ký trªn b¸o "Social - nhiÖm vô vÜ ®¹i ®ã khi cã mét chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i theo ®uæi Provisional Rules of the Working Men's Demokrat" International Association, Established Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh nh÷ng môc ®Ých téi lçi, lîi dông nh÷ng thµnh kiÕn d©n téc, ®æ September 28, 1864 at a Public Meeting held m¸u vµ phung phÝ cña c¶i cña nh©n d©n trong nh÷ng cuéc chiÕn at St. Martin's Hall, Long Acre, London" tranh ¨n cíp? C¸i ®· cøu T©y ¢u khái sù phiªu lu cña cuéc xuÊt b¶n t¹i Lu©n §«n th¸ng Mêi Mét chiÕn tranh ch÷ thËp nhôc nh· nh»m môc ®Ých duy tr× m·i m·i vµ 1864, b¶n dÞch tiÕng §øc ®· ®îc t¸c gi¶ xem l¹i ®· ®îc in trªn b¸o "Social - truyÒn b¸ chÕ ®é n« lÖ sang phÝa bªn kia §¹i T©y D¬ng12 kh«ng Demokrat" c¸c sè 2 vµ 3, ngµy 21 vµ 30 ph¶i lµ sù kh«n ngoan cña c¸c giai cÊp thèng trÞ, mµ lµ sù ph¶n th¸ng Ch¹p 1864 kh¸ng anh hïng cña giai cÊp c«ng nh©n Anh ®èi víi hµnh ®éng ®iªn cuång ®Çy téi lçi cña chóng. Sù t¸n thµnh mét c¸ch v« liªm sØ, sù th«ng c¶m gi¶ dèi hay sù h÷ng hê ngu ngèc cña c¸c giai cÊp bªn trªn ë ch©u ¢u ®ang ®øng nh×n níc Nga chiÕm nh÷ng ®ån ¶i ë miÒn nói C¸p-ca-d¬ vµ c¾t xÐn ®Êt ®ai cña níc Ba Lan anh hïng, ®ang ®øng nh×n nh÷ng cuéc x©m lîc to lín vµ kh«ng hÒ gÆp mét sù ph¶n kh¸ng nµo cña cêng quèc d· man ®ã, mµ ®Çu th× ë Xanh-Pª-tÐc-bua cßn tay ch©n th× ë kh¾p c¸c néi c¸c ch©u ¢u, - ®· chØ cho giai cÊp c«ng nh©n thÊy râ nghÜa vô cña m×nh lµ ph¶i n¾m ®îc nh÷ng bÝ mËt cña chÝnh trÞ quèc tÕ, ph¶i theo dâi ho¹t ®éng ngo¹i giao cña c¸c chÝnh phñ níc m×nh vµ trong trêng hîp cÇn thiÕt, ph¶i dïng mäi ph¬ng tiÖn s½n cã trong tay ®Ó chèng l¹i; cßn trong trêng hîp kh«ng thÓ ng¨n chÆn ®îc ho¹t ®éng ®ã, th× ®oµn kÕt l¹i ®Ó ®ång thêi v¹ch trÇn nã vµ t×m c¸ch lµm cho nh÷ng quy t¾c gi¶n ®¬n cña ®¹o ®øc vµ c«ng lý vèn ®· ph¶i lµ kim chØ nam trong quan hÖ qua l¹i gi÷a c¸c t nh©n, còng trë thµnh nh÷ng quy t¾c tèi cao trong quan hÖ gi÷a c¸c d©n téc. Cuéc ®Êu tranh cho mét chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i nh vËy lµ mét bé phËn cña cuéc ®Êu tranh chung ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n. _____________________________________________________________________________________________ 1* Trong b¶n tiÕng §øc cßn thªm mÊy ch÷: "C¸c níc kh¸c nhau".
24 ®iÒu lÖ t¹m thêi cña héi liªn hiÖp... 25 d©n téc, mµ lµ mét vÊn ®Ò x· héi, bao qu¸t tÊt c¶ c¸c níc trong ®ã x· héi hiÖn ®¹i ®ang tån t¹i, vµ viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy phô thuéc vµo sù hîp t¸c vÒ mÆt thùc tiÔn vµ vÒ mÆt lý luËn cña c¸c níc tiªn tiÕn nhÊt; c.m¸c cao trµo míi hiÖn nay cña giai cÊp c«ng nh©n trong c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhÊt ë ch©u ¢u, trong khi gîi lªn nh÷ng hy väng míi th× ®ång thêi còng nghiªm kh¾c c¶nh c¸o lµ kh«ng ®îc ®iÒu lÖ t¹m thêi cña Héi Liªn hiÖp t¸i ph¹m nh÷ng sai lÇm cò vµ ®ßi hái ph¶i hîp nhÊt l¹i ngay lËp c«ng nh©n quèc tÕ13 tøc tÊt c¶ nh÷ng phong trµo ®ang cßn rêi r¹c; v× nh÷ng lý do Êy mµ c¸c uû viªn uû ban ký tªn ë díi ®©y ®îc giao phã tiÕn hµnh viÖc nµy theo nghÞ quyÕt cña mét cuéc häp NhËn thÊy r»ng c«ng khai ngµy 28 th¸ng ChÝn 1864 ë héi trêng Xanh-M¸c-tin, sù gi¶i phãng cña giai cÊp c«ng nh©n ph¶i do b¶n th©n giai cÊp Lu©n §«n, ®· tiÕn hµnh nh÷ng bíc cÇn thiÕt ®Ó thµnh lËp Héi c«ng nh©n tù giµnh lÊy; cuéc ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ. c«ng nh©n kh«ng ph¶i lµ mét cuéc ®Êu tranh ®Ó giµnh nh÷ng ®Æc Hä tuyªn bè r»ng Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ vµ tÊt c¶ c¸c quyÒn vµ nh÷ng ®éc quyÒn giai cÊp, mµ lµ ®Ó giµnh lÊy nh÷ng ®oµn thÓ vµ mäi c¸ nh©n gia nhËp héi ®Òu thõa nhËn ch©n lý, quyÒn lîi vµ nghÜa vô b×nh ®¼ng vµ ®Ó xo¸ bá mäi sù thèng trÞ giai chÝnh nghÜa vµ ®¹o ®øc lµ c¬ së cho nh÷ng quan hÖ cña hä ®èi víi cÊp; nhau vµ ®èi víi tÊt c¶ mäi ngêi, kh«ng ph©n biÖt mµu da, tÝn t×nh tr¹ng ngêi lao ®éng bÞ bän n¾m ®éc quyÒn t liÖu lao ngìng hoÆc d©n téc. ®éng, tøc lµ nh÷ng nguån sèng, chi phèi vÒ mÆt kinh tÕ, lµ c¬ së cña sù n« dÞch díi tÊt c¶ mäi h×nh thøc, cña mäi tai häa x· héi, Hä coi nghÜa vô cña con ngêi lµ ph¶i ®ßi quyÒn con ngêi vµ cña t×nh tr¹ng thÊp kÐm vÒ mÆt tinh thÇn vµ lÖ thuéc vÒ mÆt quyÒn c«ng d©n kh«ng nh÷ng cho b¶n th©n m×nh mµ cßn cho bÊt chÝnh trÞ. kú ngêi nµo thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh. Kh«ng cã quyÒn lîi nµo mµ kh«ng cã nghÜa vô, kh«ng cã nghÜa vô nµo mµ kh«ng cã do ®ã, viÖc gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n vÒ mÆt kinh tÕ lµ môc quyÒn lîi14 . tiªu vÜ ®¹i mµ bÊt kú phong trµo chÝnh trÞ nµo còng ®Òu ph¶i phôc tïng víi t c¸ch lµ mét thñ ®o¹n; XuÊt ph¸t tõ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã, hä ®· th¶o ra b¶n §iÒu lÖ t¹m thêi cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ nh sau: tÊt c¶ mäi cè g¾ng nh»m ®¹t tíi môc tiªu vÜ ®¹i ®ã, cho tíi nay, ®Òu kh«ng ®em l¹i kÕt qu¶ v× thiÕu sù ®oµn kÕt gi÷a nh÷ng ngêi 1. Héi nµy ®îc thµnh lËp lµ ®Ó lµm mét trung t©m liªn l¹c vµ c«ng nh©n thuéc c¸c ngµnh lao ®éng kh¸c nhau trong mçi níc vµ hîp t¸c gi÷a c¸c ®oµn thÓ c«ng nh©n hiÖn ®ang tån t¹i ë c¸c níc v× kh«ng cã sù liªn minh anh em gi÷a giai cÊp c«ng nh©n c¸c níc kh¸c nhau vµ theo ®uæi cïng mét môc ®Ých, - tøc lµ b¶o vÖ, ph¸t kh¸c nhau; triÓn vµ gi¶i phãng hoµn toµn giai cÊp c«ng nh©n. gi¶i phãng lao ®éng kh«ng ph¶i lµ mét vÊn ®Ò ®Þa ph¬ng hay 2. Tªn héi lµ Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ.
26 c.m¸c ®iÒu lÖ t¹m thêi cña héi liªn hiÖp... 27 3. N¨m 1865 sÏ triÖu tËp ë BØ mét ®¹i héi chung cña c«ng nh©n, ®ång trung ¬ng ph¶i chñ ®éng ®a ra nh÷ng ®Ò nghÞ víi c¸c ®oµn gåm c¸c ®¹i biÓu cña tÊt c¶ c¸c tæ chøc c«ng nh©n lóc Êy gia nhËp thÓ cña c¸c níc vµ c¸c ®oµn thÓ ë ®Þa ph¬ng. Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ. §¹i héi sÏ tuyªn bè tríc ch©u 7. V× sù thµnh c«ng cña phong trµo c«ng nh©n trong mçi níc ¢u nh÷ng nguyÖn väng chung cña giai cÊp c«ng nh©n, th«ng qua chØ cã thÓ ®îc b¶o ®¶m b»ng søc m¹nh cña sù thèng nhÊt vµ sù b¶n ®iÒu lÖ cuèi cïng cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ, th¶o tæ chøc vµ mÆt kh¸c, v× hiÖu qu¶ do Héi ®ång trung ¬ng quèc tÕ luËn nh÷ng biÖn ph¸p cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng cã kÕt qu¶ cña Héi ®em l¹i phô thuéc phÇn lín vµo viÖc lµ nã sÏ liªn hÖ víi vµi trung vµ sÏ cö ra Héi ®ång trung ¬ng cña Héi15 . §¹i héi chung sÏ ®îc t©m cã tÝnh chÊt toµn quèc cña c¸c ®oµn thÓ c«ng nh©n, hay víi triÖu tËp mçi n¨m mét lÇn. nhiÒu ®oµn thÓ nhá vµ ph©n t¸n ë c¸c ®Þa ph¬ng, cho nªn c¸c héi 4. Héi ®ång trung ¬ng ®Æt trô së t¹i Lu©n §«n; thµnh phÇn viªn cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ sÏ ph¶i ®em hÕt mäi cè cña héi ®ång gåm cã c«ng nh©n cña c¸c níc kh¸c nhau cã ®¹i g¾ng cña m×nh ra ®Ó thèng nhÊt c¸c ®oµn thÓ c«ng nh©n ®ang cßn diÖn trong Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ. Héi ®ång lùa chän rêi r¹c cña níc hä l¹i thµnh nh÷ng tæ chøc cã tÝnh chÊt toµn quèc trong néi bé m×nh c¸c uû viªn phô tr¸ch cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu hµnh do c¸c c¬ quan trung ¬ng cña c¶ níc ®¹i biÓu. DÜ nhiªn, viÖc vËn c¸c c«ng viÖc, cô thÓ lµ: chñ tÞch, thñ quü, tæng th ký, th ký dông ®iÒu kho¶n cña §iÒu lÖ nµy cßn tuú thuéc vµo nh÷ng ®Æc th«ng tÊn chÞu tr¸ch nhiÖm liªn l¹c víi c¸c níc kh¸c nhau, v.v.. ®iÓm cña luËt ph¸p ë mçi níc vµ kh«ng kÓ lµ nh÷ng chíng ng¹i 5. Trong nh÷ng kú häp hµng n¨m, ®¹i héi sÏ nghe Héi ®ång vÒ mÆt luËt ph¸p nh thÕ nµo, mçi ®oµn thÓ ®éc lËp cña ®Þa trung ¬ng b¸o c¸o c«ng khai vÒ ho¹t ®éng trong n¨m cña héi ph¬ng ®Òu cã quyÒn liªn hÖ th¼ng víi Héi ®ång trung ¬ng ë ®ång. Héi ®ång trung ¬ng, do ®¹i héi bÇu l¹i hµng n¨m, cã quyÒn Lu©n §«n. bæ sung c¸c uû viªn míi cho m×nh. Trong trêng hîp cÇn thiÕt cÊp 8. Cho ®Õn kú häp ®¹i héi lÇn thø nhÊt, uû ban ®îc bÇu ra b¸ch, Héi ®ång trung ¬ng cã thÓ triÖu tËp ®¹i héi häp tríc thêi ngµy 28 th¸ng ChÝn 1864 vµ ho¹t ®éng víi t c¸ch lµ Héi ®ång h¹n hµng n¨m ®· quy ®Þnh. trung ¬ng l©m thêi, sÏ cè g¾ng thiÕt lËp c¸c mèi liªn hÖ gi÷a c¸c 6. Héi ®ång trung ¬ng lµ c¬ quan quèc tÕ, thùc hiÖn mèi liªn tæ chøc c«ng nh©n c¸c níc kh¸c nhau, kÕt n¹p c¸c héi viªn ë hÖ gi÷a c¸c tæ chøc kh¸c nhau ®ang hîp t¸c ®Ó cho c«ng nh©n V¬ng quèc liªn hiÖp, tiÕn hµnh nh÷ng bíc chuÈn bÞ ®Ó triÖu tËp cña mçi níc ®Òu ®îc th«ng b¸o thêng xuyªn vÒ c¸c phong mét ®¹i héi chung vµ th¶o luËn víi c¸c héi cã tÝnh chÊt c¶ níc vµ trµo cña giai cÊp hä ë tÊt c¶ c¸c níc kh¸c; ®Ó cho c«ng t¸c ®iÒu ®Þa ph¬ng vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n sÏ ph¶i ®a ra ®¹i héi Êy. tra vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn x· héi trong c¸c níc kh¸c nhau ë ch©u 9. Mçi héi viªn cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ, khi thay ¢u cã thÓ ®îc tiÕn hµnh ®ång thêi vµ díi mét sù chØ ®¹o ®æi chç ë tõ mét níc nµy sang mét níc kh¸c, ®Òu sÏ ®îc sù ñng chung; ®Ó cho nh÷ng vÊn ®Ò do mét ®oµn thÓ ®Ò ra, nhng l¹i cã hé anh em cña nh÷ng ngêi c«ng nh©n lµ héi viªn cña Héi. mét ý nghÜa chung, ®Òu ®îc tÊt c¶ c¸c ®oµn thÓ th¶o luËn; ®Ó khi cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p thùc tiÔn ngay lËp tøc, ch¼ng h¹n 10. C¸c ®oµn thÓ c«ng nh©n gia nhËp Héi liªn hiÖp c«ng nh©n nh trong trêng hîp x¶y ra nh÷ng cuéc xung ®ét quèc tÕ, th× quèc tÕ, tuy liªn hîp víi nhau trong mét liªn minh kh«ng g× ph¸ nh÷ng ®oµn thÓ tham gia Héi liªn hiÖp ®Òu cã thÓ hµnh ®éng ®ång vì næi cña sù hîp t¸c anh em, nhng vÉn gi÷ nguyªn tæ chøc hiÖn thêi vµ ¨n khíp ®îc. Trong tÊt c¶ mäi trêng hîp cÇn thiÕt, Héi nay cña hä.
28 c.m¸c 29 Do C.M¸c viÕt gi÷a nh÷ng ngµy 21 vµ 27 In theo b¶n in trong cuèn th¸ng Mêi 1864 s¸ch §· in trong cuèn s¸ch nhá "Address and Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh Provisional Rules of the Working Men's International Association, Established September 28, 1864, at a Public Meeting held at St. Martin's Hall, Long Acre, c.m¸c London" xuÊt b¶n t¹i Lu©n §«n th¸ng Mêi mét 1864 dù th¶o NghÞ quyÕt vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn kÕt n¹p c¸c tæ chøc c«ng nh©n vµo Héi Liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ16 I KhuyÕn dô c¸c tæ chøc c«ng nh©n gia nhËp Héi liªn hiÖp mét c¸ch tËp thÓ, dµnh cho hä tù x¸c ®Þnh møc héi phÝ tïy theo kinh phÝ mµ hä cã. II C¸c héi gia nhËp Héi liªn hiÖp ®îc quyÒn bÇu mçi héi mét ®¹i biÓu vµo Héi ®ång trung ¬ng; Héi ®ång dµnh cho m×nh quyÒn tiÕp nhËn hoÆc kh«ng nhËn nh÷ng ®¹i biÓu ®ã1*. Do C.M¸c ®a ra ngµy 22 th¸ng Mêi In theo b¶n ghi trong sæ biªn mét 1864 b¶n cña Tæng héi ®ång cã ®èi §· ®¨ng trªn b¸o "The Bee Hive chiÕu víi b¶n ®¨ng trªn b¸o Newspaper" sè 163, ngµy 26 th¸ng Mêi Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh mét 1864 In b»ng tiÕng Nga lÇn ®Çu _____________________________________________________________________________________________ 1* Trong bµi têng thuËt vÒ phiªn häp cña Héi ®ång ®¨ng trªn b¸o "Bee- Hive Newspaper" sè 163 ngµy 26 th¸ng Mêi mét 1864, nghÞ quyÕt thø hai ®îc tr×nh bµy nh sau: "C¸c héi ë Lu©n §«n gia nhËp Héi liªn hiÖp ®îc quyÒn bÇu mçi héi mét ®¹i biÓu vµo Héi ®ång trung ¬ng; Héi ®ång dµnh cho m×nh quyÒn nhËn hay kh«ng nhËn nh÷ng ®¹i biÓu ®ã. Cßn c¸c héi ë ngoµi Lu©n §«n muèn gia nhËp Héi liªn hiÖp th× ®îc quyÒn bÇu mét héi viªn cña m×nh lµm th«ng tin viªn".
30 KÝnh göi tæng thèng hîp chóng quèc mü... 31 bè vµ ®· cã mét sù thóc ®Èy ®Çu tiªn ®èi víi cuéc c¸ch m¹ng ch©u ¢u thÕ kû XVIII; khi mµ ë ®óng nh÷ng n¬i Êy thÕ lùc ph¶n c¸ch m¹ng lu«n lu«n khoe khoang mét c¸ch nhÊt qu¸n r»ng nã thñ tiªu ®îc "nh÷ng t tëng ®· thèng trÞ trong thêi kú x©y dùng hiÕn ph¸p cò", r»ng "chÕ ®é n« lÖ lµ mét thÓ chÕ tèt ®Ñp, vÒ thùc chÊt lµ c.m¸c mét gi¶i ph¸p duy nhÊt cho vÊn ®Ò lín lao lµ mèi quan hÖ gi÷a t b¶n vµ lao ®éng", vµ tr¾ng trîn tuyªn bè quyÒn së h÷u vÒ con ngêi lµ "hßn ®¸ t¶ng cña ng«i nhµ míi"; - th× lóc ®ã c«ng nh©n kÝnh göi Tæng thèng ch©u ¢u liÒn hiÓu ngay - c¶ tríc khi sù bªnh che cuång tÝn cña hîp chóng quèc mü c¸c giai cÊp bªn trªn ®èi víi nh÷ng phÇn tö liªn minh lµ mét sù c¶nh c¸o hung d÷ ®èi víi hä - r»ng sù næi lo¹n cña bän chñ n« sÏ a-bra-ham lin-c«n17 lµ tiÕng chu«ng b¸o ®éng cho mét cuéc chiÕn tranh ch÷ thËp chung cña chÕ ®é së h÷u chèng l¹i lao ®éng, r»ng ®èi víi nh÷ng ngêi lao ®éng th× ch¼ng nh÷ng vËn mÖnh cña hä, hy väng cña hä Tha Ngµi, vÒ t¬ng lai mµ ngay c¶ nh÷ng thµnh qu¶ cña hä trong qu¸ khø Chóng t«i xin chóc mõng nh©n d©n Mü nh©n dÞp Ngµi ®îc còng ®Òu bÞ ®em ra ®¸nh cuéc trong cuéc ®Êu tranh vÜ ®¹i Êy ë tróng cö l¹i víi ®¹i ®a sè phiÕu. phÝa bªn kia §¹i T©y D¬ng. V× vËy ë kh¾p n¬i giai cÊp c«ng nh©n ®Òu kiªn tr× chÞu ®ùng nh÷ng sù ®au khæ mµ cuéc khñng ho¶ng NÕu khÈu hiÖu «n hoµ cña Ngµi trong cuéc bÇu cö ®Çu tiªn lµ b«ng 19 ®· g©y ra cho hä, hä nhiÖt liÖt ph¶n ®èi cuéc can thiÖp cã chèng l¹i thÕ lùc hïng m¹nh cña c¸c chñ n« th× tiÕng hß reo chiÕn lîi cho chÕ ®é n« lÖ mµ nh÷ng kÎ cã quyÒn lùc ®ang kh¨ng kh¨ng th¾ng cña lÇn Ngµi t¸i cö lµ: tiªu diÖt chÕ ®é n« lÖ. ®ßi thùc hiÖn, - vµ ë phÇn lín c¸c níc ch©u ¢u hä ®· ®ãng gãp Ngay tõ bíc ®Çu cña cuéc chiÕn ®Êu khæng lå ë Mü, theo b¶n phÇn x¬ng m¸u cña m×nh cho sù nghiÖp chÝnh nghÜa. n¨ng, c«ng nh©n ch©u ¢u ®· c¶m thÊy lµ sè phËn cña giai cÊp hä Chõng nµo c«ng nh©n - lùc lîng chÝnh trÞ thËt sù ë miÒn B¾c - g¾n liÒn víi l¸ cê sao. LÏ nµo cuéc ®Êu tranh giµnh ®Êt ®ai, - cuéc cßn cho phÐp chÕ ®é n« lÖ lµm nhôc nÒn céng hoµ cña hä, chõng ®Êu tranh ®· më ®Çu thiªn anh hïng ca ®Çy gian khæ Êy, - l¹i nµo tríc mÆt ngêi da ®en bÞ ngêi ta mua vµ b¸n mµ kh«ng kh«ng ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: liÖu nh÷ng vïng ®Êt ®ai bao la cha cÇn biÕt ngêi ®ã cã ®ång ý hay kh«ng, hä cßn hîm hÜnh vÒ c¸i khai ph¸ cã sÏ ®îc trao cho lao ®éng cña ngêi di c hay kh«ng, ®Æc quyÒn cao nhÊt cña ngêi c«ng nh©n da tr¾ng lµ ®îc tù b¸n hay chóng sÏ bÞ lµm « nhôc bëi gãt ch©n cña bän qu¶n n«? m×nh vµ chän cho m×nh mét «ng chñ, th× chõng ®ã hä kh«ng thÓ Khi bän trïm cña 300 000 chñ n« lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö ®¹t tíi sù tù do thËt sù cña lao ®éng, còng nh kh«ng thÓ ñng hé thÕ giíi d¸m ghi ch÷ n« lÖ lªn l¸ cê cña cuéc næi lo¹n vò trang; nh÷ng ngêi anh em cña m×nh ë ch©u ¢u trong cuéc ®Êu tranh khi mµ ë ®óng nh÷ng n¬i c¸ch ®©y cha ®Çy mét thÕ kû, lÇn ®Çu gi¶i phãng cña hä. Nhng nh÷ng chíng ng¹i ®ã trªn con ®êng tiªn ®· xuÊt hiÖn t tëng vÒ mét níc céng hoµ d©n chñ vÜ ®¹i tiÕn bé giê ®©y ®ang bÞ lµn sãng ®Ém m¸u cña cuéc néi chiÕn thèng nhÊt, b¶n Tuyªn ng«n nh©n quyÒn1 8 ®Çu tiªn ®· ®îc tuyªn cuèn tr«i ®i.
32 c.m¸c KÝnh göi tæng thèng hîp chóng quèc mü... 33 C«ng nh©n ch©u ¢u tin tëng s©u s¾c r»ng, gièng nh cuéc Do C.M¸c viÕt gi÷a nh÷ng ngµy 22 vµ 29 In theo b¶n viÕt tay cña th¸ng Mêi mét 1864 bøc th, cã ®èi chiÕu víi chiÕn tranh giµnh ®éc lËp cña Mü ®· më ®Çu kû nguyªn thèng trÞ §· ®¨ng trªn tê "The Bee - Hive Newspaper" b¶n ®¨ng trªn b¸o cña giai cÊp t s¶n, cuéc chiÕn tranh cña Mü chèng chÕ ®é n« lÖ sè 169, ngµy 7 th¸ng Giªng 1865 Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh còng sÏ më ®Çu kû nguyªn thèng trÞ cña giai cÊp c«ng nh©n. Hä coi viÖc sè phËn ®· trao cho A-bra-ham Lin-c«n, ngêi con chÝnh trùc cña giai cÊp c«ng nh©n, c¸i nhiÖm vô ®a tæ quèc m×nh qua nh÷ng trËn chiÕn ®Êu v« song ®Ó gi¶i phãng chñng téc bÞ n« dÞch vµ ®Ó c¶i t¹o chÕ ®é x· héi lµ mét dÊu hiÖu cña thêi ®¹i s¾p tíi. Thay mÆt Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ, Héi ®ång trung ¬ng ®· ký tªn: L¬ Luy-b¬ - bÝ th th«ng tÊn phô tr¸ch liªn l¹c víi Ph¸p, Ph.Røp-chin-xki (Ba Lan), £-min H«n-toãc-p¬ (Ba Lan), Gi.B.Bèc-kª, H.I-ung - bÝ th th«ng tÊn phô tr¸ch liªn l¹c víi Thôy SÜ, M«-ri-x«, Gioãc-gi¬ U-Uy-le-r¬, Gi.§ª-nu-an, P.Boãc-®a-gi¬, L¬-ru, Ta-lan-®i-ª, Giuèc-®anh, §uy-p«ng, R.Gr©y, §.La-ma, Xª-ta-si, Ph.X«-luy-xt¬-ri, P.An-®o-vran-®i, Gi.B¸c-na-ga-ti, Gi.P.Ph«n-ta-na - bÝ th th«ng tÊn phô tr¸ch liªn l¹c víi I-ta-li-a, Gi.L©y-c¬, Gi.B¾c-cli, Gi.Hao-oen, Gi.¤-xboãc-n¬, Gi.§.Xt©y-xbi, Gi.Gr«-xmÝt, G.Õch-ca-ri-ót, Phri-®rÝch Le-xn¬, V«n-ph¬, C.Cau-b¬, Hen-rÝch B«-le-t¬, Lót-vÝch èt-t«, N.P.Han-xen (§an M¹ch), C¸c-l¬ Ph¬-phen-®¬, Ghª-oãc Lèc-n¬, Pª-t¬ Pª-t¸c-xen, C¸c M¸c - bÝ th th«ng tÊn phô tr¸ch liªn l¹c víi §øc, A.§Ých, L.V«n-ph¬, Gi. óyt-lèc, Gi.C¸c-t¬, U.Moãc-gan, Uy-li-am §en, Gi«n OÐt-xt¬n, Pi-t¬ Phèc-x¬, R«-bíc S«, Gi«n L«ng-g¬-mÕt, R«-bíc Hen-ri Xai-®¬, Uy-li-am Uèc-li, Bl¾c-mo, R.H¸c-tu-en, U.PÝt-gin, B.L¬-cr¸p, Gi.Ni-a-x¬, Gi.èt-gie-r¬ - chñ tÞch Héi ®ång, Uy-li-am R.Cri-m¬ - tæng bÝ th danh dù
34 35 c.m¸c c.m¸c göi «ng biªn tËp viªn b¸o th göi ban biªn tËp b¸o "Beobachter" ë stót-g¸t21 "beobachter"20 Ngµy 28 th¸ng Mêi mét 1864 1, M«-®e-na Tha Ngµi, Vi-l¸t, M©y-t¬n-len-p¸c, Ha-v¬-xtèc-Hin-l¬ Lu©n §«n Nhê sù gióp ®ì cña ngêi ®øng tªn cho m×nh lµ tiÕn sÜ Br«n-n¬ ë Br¸t-phoãc, «ng C¸c-l¬ Blin-®¬ ®· göi cho Ngµi mét bøc th do Tha «ng biªn tËp viªn, «ng C¸c-l¬ Blin-®¬ viÕt, v× lîi Ých cña «ng C¸c-l¬ Blin-®¬ vµ vÒ «ng §Ò nghÞ «ng cho ®¨ng tµi liÖu cã liªn quan ®Õn «ng C¸c-l¬ C¸c-l¬ Blin-®¬, trong ®ã ngoµi nh÷ng ®iÒu qu¸i gë kh¸c cã chen Blin-®¬1* kÌm theo ®©y. vµo c©u nh sau: T«i ®· göi b¶n tuyªn bè nµy díi cïng mét h×nh thøc nh vËy - "ë ®©y t«i kh«ng muèn mang trë l¹i cuéc tranh c·i cò ®· gi¶i quyÕt xong xu«i tøc lµ díi d¹ng th göi ban biªn tËp b¸o "Beobachter" ë Stót-g¸t - b»ng nh÷ng sù gi¶i thÝch toµn diÖn vµ l¹i ®îc ban biªn tËp l«i ra ¸nh s¸ng vÒ tê truyÒn ®¬n "§Ò phßng" nh»m chèng Ph«-gt¬". cho mét vµi tê b¸o Phæ ®Ó hä ®¨ng vµ t«i ditto2* sÏ tiÕn hµnh nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó ®¨ng tuyªn bè ®ã trªn tê b¸o §øc ë ®©y, cho ¤ng ta "kh«ng muèn quay trë l¹i"! §é lîng biÕt chõng nµo! nªn t«i hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nã. ChØ cÇn nh¾c l¹i bµi cña t«i chèng Ph«-gt¬22 còng ®ñ ®Ó chøng KÝnh chµo «ng minh r»ng tÝnh hiÕu danh qu¸ tù tin cña «ng C¸c-l¬ Blin-®¬ lu«n lu«n buéc «ng C¸c-l¬ Blin-®¬ ph¶i vît ra ngoµi khu«n khæ thuÇn C.M¸c tuý hµi híc. Qua tr¶ lêi cña Blin-®¬, Ngµi vµ c¸c ®éc gi¶ cña Ngµi h¼n ph¶i kÕt luËn r»ng nh÷ng lêi buéc téi «ng C¸c-l¬ Blin-®¬ §· ®¨ng trªn b¸o "Der Beobachter" sè 282, In theo b¶n in trªn b¸o trong bµi ®ã, ®· bÞ b¸c bá "b»ng nh÷ng sù gi¶i thÝch toµn diÖn". ngµy 3 th¸ng Ch¹p 1864 Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Nhng thËt ra tõ khi bµi viÕt cña t«i ra m¾t b¹n ®äc, tøc lµ suèt bèn n¨m nay, «ng C¸c-l¬ Blin-®¬, mét con ngêi tá ra thêng v« cïng say sa viÕt l¸ch, l¹i kh«ng hÒ d¸m hÐ r¨ng nöa lêi, cµng _____________________________________________________________________________________________ kh«ng hÒ d¸m "quay trë l¹i cuéc tranh c·i cò" víi "nh÷ng sù gi¶i 1* Xem bµi tiÕp sau ®©y. 2*- còng. thÝch toµn diÖn".
36 c.m¸c Göi «ng biªn tËp viªn b¸o... 37 Tr¸i l¹i, «ng C¸c-l¬ Blin-®¬ lÆng yªn khi bÞ ngêi ta phØ nhæ lµ lµm chñ bót tê "Neue Deutsche Zeitung" 26 ë Phran-phuèc vµ lu«n "kÎ nãi dèi ®ª hÌn" (xem tr.66 vµ 67 bµi cña t«i 23). ¤ng C¸c-l¬ lu«n lµ mét chiÕn sÜ u tó cña §¶ng c«ng nh©n §øc. Ýt l©u sau khi Blin-®¬ ®· nhiÒu lÇn tuyªn bè c«ng khai r»ng «ng ta kh«ng biÕt ai néi chiÕn ë Mü bïng næ «ng ®· gia nhËp hµng ngò ph¸i liªn bang. ®· ra tê truyÒn ®¬n chèng Ph«-gt¬, r»ng "«ng ta hoµn toµn kh«ng Phri-m«ng ®· mêi «ng ®Õn Xanh-Lu-i; t¹i ®©y «ng vµo qu©n ®éi dÝnh d¸ng g× ®Õn viÖc Êy" v.v.. Ngoµi ra «ng C¸c-l¬ Blin-®¬ ®· cho tho¹t tiªn gi÷ c¬ng vÞ ®¹i uý binh ®oµn c«ng binh ®Þa ph¬ng, ®¨ng lêi khai cña ngêi lµm chøng lµ chñ nhµ in Phi-®ª-li-« H«- sau ®ã lµm trung t¸ ë trung ®oµn ph¸o binh, vµ khi bang MÝt-xu-ri linh-g¬, ®îc x¸c nhËn b»ng lêi khai cña ngêi lµm chøng kh¸c lµ l¹i cã nguy c¬ bÞ qu©n ®Þch x©m nhËp míi ®©y, «ng ®ét nhiªn nhËn thî s¾p ch÷ Vi-ª nãi r»ng tê truyÒn ®¬n kh«ng ph¶i do nhµ in cña ®îc lÖnh tæ chøc thµnh lËp trung ®oµn sè 41 lÝnh t×nh nguyÖn H«-linh-g¬ in vµ kh«ng ph¶i do «ng C¸c-l¬ Blin-®¬ ®a ra. Trong MÝt-xu-ri, hiÖn do «ng lµ ®¹i t¸ chØ huy. Tõ Xanh-Lu-i, thñ phñ bµi cña t«i chèng Ph«-gt¬, ®· cã nªu nh÷ng affidavits (lêi khai cã cña bang MÝt-xu-ri, n¬i trung ®oµn cã «ng hiÖn ®ang ®ãng qu©n, gi¸ trÞ ngang nh dÉn liÖu cã tuyªn thÖ) cña ngêi thî s¾p ch÷ V©y- ®¬-mai-¬ cho biÕt nh sau: Phuª-ghe-l¬ vµ cña chÝnh b¶n th©n Vi-ª tríc toµ ¸n c¶nh s¸t t¹i "§Ýnh theo ®©y, b¹n sÏ cã mét bµi b¸o c¾t tõ tê "Westliche Post"27 xuÊt b¶n ë Boi-xt¬-rÝt ë Lu©n §«n; nh÷ng affidavits ®ã ®· chøng minh r»ng ®©y, trong ®ã c©y bót kÎ cíp C¸c-l¬ Blin-®¬ l¹i mét lÇn n÷a lªn mÆt quan träng chÝnh «ng C¸c-l¬ Blin-®¬ ®· th¶o ra tê truyÒn ®¬n, ®· ®a in tê kh«ng tëng tîng ®îc ba hoa nh thÓ nh©n danh "nh÷ng ngêi céng hoµ §øc". ThËt ra c¸i viÖc «ng ta xuyªn t¹c kh¸t väng vµ sù tuyªn truyÒn cña L¸t-xan nh truyÒn ®¬n ®ã t¹i nhµ in cña H«-linh-g¬, ®· tù tay söa b¶n in vµ thÕ nµo th× thËt sù ch¼ng ®¸ng cho mäi ngêi ë ®©y ph¶i bËn t©m: nh÷ng ai ®· r»ng ®Ó b¸c bá nh÷ng sù thËt ®ã, «ng ta ®· b«i ra mét lêi khai ®äc t¸c phÈm cña L¸t-xan th× biÕt r»ng «ng cã th¸i ®é nh thÕ nµo ®èi víi trß cêi man, høa nh©n danh H«-linh-g¬ tr¶ tiÒn thï lao cho lêi khai man cña Blin-®¬, nhng nh÷ng ai kh«ng chÞu khã t×m hiÓu ®«i chót cô thÓ h¬n vÒ sù tuyªn truyÒn cña ph¸i L¸t-xan th× cã lÏ cã thÓ c¶ tin mµ th¸n phôc "quan niÖm" ®ã vµ sau nµy sÏ ®Ých th©n c¸m ¬n, lõa ngêi thî in Vi-ª ký vµo ®ã s¸ng suèt vµ "v÷ng vµng" cña nh©n vËt vÜ ®¹i ngêi xø Ba-®en, kÎ ©m mu par vµ cuèi cïng göi c¸c giÊy tê gi¶ m¹o do «ng ta xµo x¸o ra ®ã cã excellence 1* , vµ héi viªn cña tÊt c¶ c¸c héi bÝ mËt vµ c¸c chÝnh phñ l©m thêi t¬ng mang ch÷ ký cña Vi-e do chÝnh «ng ta moi ®îc cho tê "Allgemeine lai nµy; viÖc xÐt ®o¸n «ng ta ch¼ng cã ý nghÜa g×. Thªm vµo ®ã, mäi ngêi ë ®©y Zeitung" 24 ë Au-xbuèc vµ c¸c b¸o §øc kh¸c ®· chøng tá sù phÉn né hiÖn nay qu¸ bËn bÞu v× nh÷ng viÖc kh¸c nªn kh«ng thÓ quan t©m ®Õn viÖc ph¶n ®èi Blin-®¬. Nhng ë trong níc ta th× ch¾c ch¾n lµ nªn ®Ëp thÝch ®¸ng cho th»ng ®Çy tao nh· ®èi víi "sù bÞa ®Æt ®éc ¸c" cña t«i. hÒ lªn mÆt quan träng nµy, v× thÕ t«i göi cho b¹n bµi b¸o nµy, nã chØ lµ mét mÉu h×nh cña nh÷ng s¸ng t¸c tríc ®©y thuéc lo¹i t¬ng tù cña «ng ta". ¤ng C¸c-l¬ Blin-®¬ bÞ phØ nhæ nh vËy ®· im lÆng. V× sao? V× (xem tr.69 bµi cña t«i25 «ng ta chØ cã thÓ b¸c bá nh÷ng affidavits Bµi b¸o c¾t tõ tê "Westliche Post" mµ I.V©y-®¬-mai-¬ göi tíi cã do t«i c«ng bè b»ng nh÷ng ph¶n affidavits, nhng lµm nh vËy nhan ®Ò lµ "Kh¸ng nghÞ cña ph¸i céng hoµ, Lu©n §«n, ngµy 17 «ng ta sÏ ph¶i ra tríc toµ ¸n Anh quèc ®Çy nguy hiÓm, n¬i mµ th¸ng ChÝn 1864" vµ lµ b¶n xuÊt b¶n ë Mü cña "Kh¸ng nghÞ ngêi ta "kh«ng thÓ ®ïa ®îc víi nh÷ng vô ¸n h×nh sù". cña ph¸i céng hoµ" mµ ch¾c ch¾n lµ còng vÉn chÝnh «ng C¸c-l¬ Bøc th kÓ trªn göi tê b¸o cña Ngµi còng chøa ®ùng nh÷ng tin Blin-®¬ ®ã ®· cïng mét lóc cho ®¨ng trªn tê "Neue Frankfurter hoang ®êng vÒ chiÕn c«ng cña «ng C¸c-l¬ Blin-®¬ ë Mü. §Ó nãi râ Zeitung" 28 còng díi nhan ®Ò ®ã vµ sau ®ã ®· chuyÓn cho tê b¸o vÊn ®Ò nµy, xin cho phÐp t«i trÝch mét ®o¹n trong bøc th cña "Herma nn" 2 9 ë Lu©n § «n d íi d¹ng in l¹i cña tê "Neue J.V©y-®¬-mai-¬ mµ t«i võa nhËn ®îc c¸ch ®©y vµi ngµy, ch¾c _____________________________________________________________________________________________ ngµi cßn nhí J.V©y-®¬-mai-¬ tríc ®©y ®· cïng víi ¤.Luy-ninh 1*- thîng h¹ng
38 c.m¸c 39 Frankfurter Zeitung" víi sù cÇn mÉn cña loµi kiÕn vèn cã cña «ng ta. So s¸nh hai b¶n in bµi viÕt cña Blin-®¬ cho thÊy r»ng còng c¸i chÝnh «ng C¸c-l¬ Blin-®¬ tuyªn bè ph¶n kh¸ng ë Phran-phuèc vµ ë Lu©n §«n víi vÎ mÆt ®au buån cña ph¸i Ca-t« céng hoµ chÝnh trùc th× ®ång thêi ë Xanh-Lu-i xa x«i l¹i ®· mÆc søc tu«n ra nh÷ng c.m¸c ®iÒu nh¶m nhÝ ®éc ®Þa nhÊt vµ tr©ng tr¸o hÌn h¹ nhÊt mµ kh«ng chót ngîng ngïng. So s¸nh hai b¶n in b¶n kh¸ng nghÞ - ë ®©y bµn vÒ pru-®«ng kh«ng thÝch hîp ®Ó lµm viÖc nµy, - ngoµi c¸i ®ã ra sÏ cßn cho ta mét tµi liÖu v« cïng lý thó ®Ó lµm s¸ng tá c¸c ph¬ng ph¸p nÆn ra (th göi gi.b.svai-x¬)31 nh÷ng bøc th th«ng tri, bµi c«ng kÝch, kh¸ng nghÞ, lêi b¸o tríc, bµi biÖn hé, lêi kªu gäi, th vµ nh÷ng c«ng thøc chÝnh trÞ trÞnh Lu©n §«n, ngµy 24 th¸ng Giªng 1865 träng th©m thuý t¬ng tù cña Blin-®¬ mµ ngêi ta rÊt khã tr¸nh Tha Ngµi, ch¼ng kh¸c nµo khã tr¸nh thuèc viªn cña «ng H«n-lu-©y hoÆc khã H«m qua t«i nhËn ®îc th Ngµi, trong ®ã Ngµi yªu cÇu t«i tr¸nh chÊt chiÕt xuÊt m¹ch nha cña «ng Hèp-ph¬. ®¸nh gi¸ tØ mØ Pru-®«ng. V× kh«ng cã ®ñ th× giê nªn t«i kh«ng thÓ T«i hoµn toµn kh«ng cã ý ®Þnh nãi râ tÇm quan träng cña nh©n tho¶ m·n ®iÒu mong muèn cña Ngµi. H¬n n÷a, ë ®©y t«i kh«ng cã vËt nh L¸t-xan vµ khuynh híng thùc sù cña sù tuyªn truyÒn s½n trong tay mét t¸c phÈm nµo cña «ng ta c¶. Tuy vËy, ®Ó tá râ cña «ng ®Ó gi¶i thÝch cho anh chµng M¸t-di-ni-Xca-pen1* kú côc t«i s½n sµng ®¸p øng mong muèn cña Ngµi, t«i còng xin viÕt víi nµy, con ngêi mµ ®»ng sau anh ta ch¼ng cã g× hÕt ngoµi c¸i bãng mÊy dßng sau ®©y. Sau ®ã Ngµi sÏ cã thÓ bæ sung, viÕt thªm vµo, cña chÝnh anh ta. Tr¸i l¹i t«i tin ch¾c r»ng khi «ng C¸c-l¬ Blin-®¬ rót ng¾n bít, - tãm l¹i cã thÓ lµm g× th× tuú ý Ngµi1*. ®· hËn con s tö chÕt, «ng ta chØ lµm c¸i thiªn chøc mµ b¶n chÊt T«i kh«ng nhí nh÷ng thö nghiÖm ®Çu tiªn cña Pru-®«ng n÷a. cña «ng ta vµ £-dèp phó cho «ng ta30 mµ th«i. T¸c phÈm cã tÝnh chÊt häc trß cña «ng ta vÒ "Ng«n ng÷ thÕ giíi" 32 chøng tá r»ng «ng ta ®· d¸m liÒu lÜnh ®i vµo nh÷ng vÊn ®Ò mµ Ngµy 28 th¸ng Mêi mét 1864 C¸c M¸c thËm chÝ «ng ta kh«ng cã c¶ ®Õn nh÷ng kiÕn thøc s¬ ®¼ng nhÊt ®Ó 1, M«-®en-na Vi-l¸t M©y-t¬-len-p¸c, Lu©n §«n gi¶i quyÕt. §· ®¨ng trªn b¸o "Nordstern" sè 287, In theo b¶n do vî M¸c lµ T¸c phÈm ®Çu tiªn cña «ng ta: "Së h÷u lµ g×?" 33 râ rµng lµ t¸c ngµy 10 th¸ng Ch¹p 1864 Gien-ni M¸c sao l¹i tõ b¶n th¶o vµ ®· ®îc t¸c gi¶ söa phÈm kh¸ nhÊt cña «ng ta. Nã lµ mét t¸c phÈm ®¸nh dÊu thêi l¹i ®¹i, nÕu kh«ng ph¶i v× tÝnh chÊt míi mÎ trong néi dung cña nã, Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc th× Ýt ra còng lµ v× c¸ch nãi c¸i cò theo lèi míi vµ t¸o b¹o. _____________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________ 1* Trªn b¸o "Nordstern" thay cho c¸c ch÷ "einem grotesken Mazzini - Scapin" lµ c¸c 1* Chóng t«i cho r»ng tèt h¬n c¶ lµ ®¨ng bøc th kh«ng söa ®i chót nµo. (Chó thÝch ch÷ "einem grotesken Clown" (anh chµng hÒ kú côc). cña ban biªn tËp b¸o "Ngêi d©n chñ x· héi").
40 c.m¸c Bµn vÒ pru-®«ng 41 Nh÷ng t¸c phÈm cña nh÷ng ngêi x· héi chñ nghÜa vµ céng s¶n chñ Trong lÇn xuÊt b¶n ®Çu tiªn, ®ã ch¼ng qua chØ lµ mét "sensational nghÜa Ph¸p mµ «ng ta ®· biÕt, cè nhiªn ch¼ng nh÷ng ®· phª ph¸n pamphlet" 1* vµ h¬n n÷a chØ lµ mét sù ¨n c¾p tõ ®Çu ®Õn cuèi. Tuy "propriÐtÐ" 1* vÒ nhiÒu mÆt, mµ cßn "xo¸ bá" nã mét c¸ch kh«ng vËy, c¸i tËp v¨n phØ b¸ng loµi ngêi ®ã vÉn g©y ®îc mét Ên tîng tëng. Víi quyÓn s¸ch nµy, nÕu ®em Pru-®«ng so víi Xanh-Xi-m«ng m¹nh mÏ biÕt bao!. vµ Phu-ri-ª th× còng gÇn gièng nh ®em Phoi-¬-b¾c so víi Hª-ghen. NÕu t«i cã s½n trong tay quyÓn s¸ch cña Pru-®«ng th× t«i dÔ So víi Hª-ghen th× Phoi-¬-b¾c thËt lµ nghÌo nµn. ThÕ nhng, sau dµng lÊy vµi vÝ dô ®Ó v¹ch râ c¸ch viÕt ®Çu tiªn cña «ng ta. Trong Hª-ghen, Phoi-¬-b¾c ®· ®¸nh dÊu mét thêi ®¹i, bëi v× ta ®· ®a lªn nh÷ng ®o¹n mµ b¶n th©n «ng ta coi lµ quan träng nhÊt «ng ta ®· hµng ®Çu nh÷ng ®iÓm mµ ý thøc Thiªn chóa gi¸o lÊy lµm khã chÞu, b¾t chíc c¸ch Can-t¬ gi¶i thÝch nh÷ng nguyªn lý m©u thuÉn nhng l¹i lµ quan ®iÓm quan träng cho sù thµnh c«ng cña sù phª nhau - Can-t¬ lóc ®ã lµ nhµ triÕt häc §øc duy nhÊt mµ «ng ta ®· ph¸n, nh÷ng ®iÓm mµ Hª-ghen ®· ®Ó l¹i trong mét phª ph¸n, biÕt ®îc qua c¸c b¶n dÞch - vµ t¹o ra mét Ên tîng m¹nh mÏ nh÷ng ®iÓm mµ Hª-ghen ®· ®Ó l¹i trong mét clair-obscur2* thÇn bÝ. r»ng, ®èi víi «ng ta còng nh ®èi víi Can-t¬, viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng nguyªn lý m©u thuÉn lµ mét viÖc "ë phÝa bªn kia" cña lý T¸c phÈm Êy cña Pru-®«ng cßn cã mét thÓ v¨n r¾n ch¾c nh b¾p tÝnh nh©n lo¹i, nghÜa lµ ®èi víi lý tÝnh cña b¶n th©n «ng ta, th× thÞt - nÕu t«i cã thÓ nãi ®îc nh thÕ. Vµ t«i coi thÓ v¨n Êy lµ u viÖc ®ã vÉn lµ mét viÖc kh«ng râ rµng. ®iÓm chñ yÕu cña t¸c phÈm. Ngêi ta thÊy r»ng ngay c¶ nh÷ng ®o¹n Pru-®«ng chØ nãi l¹i nh÷ng ®iÒu ®· cò, ®èi víi «ng ta ®ã còng MÆc dÇu tÊt c¶ tinh thÇn cùc kú c¸ch m¹ng bÒ ngoµi, ngay trong t¸c phÈm "Së h÷u lµ g×?" còng ®· béc lé mét m©u thuÉn lµ: lµ mét ph¸t hiÖn ®éc lËp; nh÷ng ®iÒu «ng ta nãi ®Òu lµ míi mÎ ®èi mét mÆt, Pru-®«ng phª ph¸n x· héi theo quan ®iÓm vµ th«ng qua víi b¶n th©n «ng ta vµ «ng ta còng cho lµ nh thÕ. C¸i th¸i ®é l¸o cÆp m¾t cña ngêi tiÓu n«ng (vÒ sau lµ cña petit bourgeois2*) Ph¸p, xîc th¸ch thøc khi «ng ta x©m ph¹m ®Õn "®Êng thiªng liªng tèi nhng mÆt kh¸c, «ng ta l¹i øng dông vµo x· héi c¸i thíc ®o mµ cao" cña khoa kinh tÕ chÝnh trÞ, nh÷ng nghÞch lý hãm hØnh mµ «ng «ng ta mîn cña nh÷ng ngêi x· héi chñ nghÜa. ta dïng ®Ó chÕ giÔu c¸i lý tÝnh tÇm thêng cña giai cÊp t s¶n, sù ChÝnh ngay b¶n th©n nhan ®Ò còng ®· nãi lªn sù thiÕu sãt phª ph¸n kÞch liÖt, sù ch©m biÕm chua ch¸t, t×nh c¶m phÉn né s©u cña quyÓn s¸ch. VÊn ®Ò ®îc ®Æt ra mét c¸ch sai lÇm ®Õn møc s¾c vµ ch©n thµnh, lé ra ë ®©y ®ã, chèng l¹i sù ®ª tiÖn cña c¸i hiÖn ngêi ta kh«ng thÓ gi¶i ®¸p mét c¸ch ®óng ®¾n ®îc. "Quan hÖ tån, lßng tin tëng c¸ch m¹ng, - víi tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã, quyÒn "Së së h÷u" cæ ®¹i ®· bÞ quan hÖ së h÷u phong kiÕn tiªu diÖt, vµ h÷u lµ g×?" ®· kÝch ®éng m¹nh c¸c b¹n ®äc vµ ®· g©y ra mét Ên quan hÖ së h÷u phong kiÕn th× bÞ quan hÖ së h÷u "t s¶n" tiªu tîng m¹nh mÏ ngay tõ khi quyÓn s¸ch míi ra ®êi. Trong lÞch sö cã diÖt. Nh vËy, chÝnh lÞch sö ®· phª ph¸n nh÷ng quan hÖ së h÷u tÝnh chÊt khoa häc chÆt chÏ cña khoa kinh tÕ chÝnh trÞ, quyÓn s¸ch ®· qua. C¸i mµ vÒ thùc chÊt «ng Pru-®«ng muèn nãi ®Õn lµ chÕ Êy vÞ tÊt lµ ®¸ng ®îc nh¾c ®Õn. Nhng nh÷ng quyÓn s¸ch giËt g©n ®é së h÷u hiÖn tån, chÕ ®é së h÷u t s¶n hiÖn ®¹i. §èi víi c©u nh thÕ ®Òu cã vai trß cña chóng trong khoa häc, còng nh trong hái: së h÷u Êy lµ g×, ngêi ta chØ cã thÓ tr¶ lêi b»ng mét sù ph©n v¨n häc. H·y lÊy quyÓn "Bµn vÒ d©n sè" 34 cña Man-tót lµm tû dô. tÝch phª ph¸n cña "khoa kinh tÕ chÝnh trÞ", m«n häc nµy bao qu¸t _____________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________ 1*- "chÕ ®é së h÷u" 1*- "cuèn s¸ch ®¶ kÝch giËt g©n" 2*- tr¹ng th¸i nöa tèi nöa s¸ng 2*- ngêi tiÓu t s¶n
42 c.m¸c Bµn vÒ pru-®«ng 43 toµn bé nh÷ng quan hÖ së h÷u Êy, kh«ng ph¶i trong biÓu hiÖn Kh«ng l©u tríc khi xuÊt b¶n t¸c phÈm lín thø hai cña «ng ta: ph¸p quyÒn cña chóng víi t c¸ch lµ nh÷ng quan hÖ ý chÝ, mµ lµ "TriÕt häc cña sù khèn cïng v.v." 36 b¶n th©n Pru-®«ng ®· b¸o cho trong h×nh th¸i hiÖn thùc cña chóng, tøc víi t c¸ch lµ nh÷ng t«i biÕt vÒ quyÓn s¸ch Êy trong mét bøc th rÊt chi tiÕt, trong ®ã quan hÖ s¶n xuÊt. Nhng v× Pru-®«ng ®· lÇm lÉn toµn bé nh÷ng bªn c¹nh nh÷ng ®iÒu kh¸c, cã c©u sau ®©y: "J'attends votre fÐrule quan hÖ kinh tÕ Êy víi c¸i quan niÖm ph¸p quyÒn chung lµ "së critique" 1*. Thùc vËy, ch¼ng bao l©u, sù phª b×nh ®ã ®· quËt vµo h÷u", "la propriÐtÐ", nªn «ng ta còng kh«ng thÓ vît ra ngoµi c©u «ng ta (trong quyÓn "Sù khèn cïng cña triÕt häc, v.v.", Pa-ri, tr¶ lêi mµ BrÝt-x« ®· nãi ra ngay tõ tríc n¨m 1789, còng víi nh÷ng 184737, cña t«i), díi mét h×nh thøc ®Õn møc chÊm døt vÜnh viÔn lêi lÏ nh thÕ vµ còng trong mét t¸c phÈm t¬ng tù nh thÕ35 : "La t×nh b¹n gi÷a chóng t«i. propriÐtÐ c'est le vol" 1*. Tõ nh÷ng ®iÒu nãi ë ®©y, «ng thÊy r»ng trong quyÓn "TriÕt Tõ tÊt c¶ c¸i ®ã, nhiÒu l¾m ngêi ta còng chØ cã thÓ rót ra kÕt häc cña sù khèn cïng hay HÖ thèng c¸c m©u thuÉn kinh tÕ" cña luËn lµ nh÷ng quan niÖm ph¸p quyÒn t s¶n vÒ "¨n c¾p" còng cã Pru-®«ng, vÒ thùc chÊt, lÇn ®Çu tiªn «ng ta ®· tr¶ lêi c©u hái: thÓ ¸p dông ®îc vµo thu nhËp "l¬ng thiÖn" cña b¶n th©n ngêi "Së h÷u lµ g×?". ThËt vËy, chØ sau khi xuÊt b¶n quyÓn s¸ch ®Çu t s¶n. MÆt kh¸c, v× b¶n th©n "viÖc ¨n c¾p" víi t c¸ch lµ sù x©m tiªn, Pru-®«ng míi b¾t ®Çu nghiªn cøu m«n kinh tÕ häc; «ng ta ®· ph¹m b»ng b¹o lùc vµo së h÷u, gi¶ ®Þnh lµ ®· cã së h÷u råi, nªn ph¸t hiÖn ra r»ng, cã thÓ gi¶i ®¸p vÊn ®Ò mµ «ng ta ®Æt ra kh«ng Pru-®«ng ®©m ra lóng tóng trong mét mí nh÷ng triÕt lý h·o ph¶i b»ng nh÷ng lêi l¨ng m¹, mµ chØ b»ng sù ph©n tÝch "khoa huyÒn, m¬ hå ®èi víi ngay c¶ b¶n th©n «ng ta, vÒ së h÷u t s¶n kinh tÕ chÝnh trÞ" hiÖn ®¹i. §ång thêi, «ng ta cè tr×nh bµy mét ch©n chÝnh. c¸ch biÖn chøng hÖ thèng nh÷ng ph¹m trï kinh tÕ. Thay cho "nh÷ng nguyªn lý m©u thuÉn lÉn nhau" kh«ng thÓ gi¶i quyÕt næi Trong thêi gian t«i lu l¹i ë Pa-ri n¨m 1844, t«i cã nh÷ng liªn cña Can-t¬, giê ®©y cÇn ph¶i ®a ra c¸i "m©u thuÉn" cña Hª-ghen hÖ c¸ nh©n víi Pru-®«ng. T«i nh¾c l¹i ®iÒu nµy ë ®©y v× trªn mét víi t c¸ch lµ mét ph¬ng tiÖn ph¸t triÓn. møc ®é nµo ®ã, t«i còng ph¶i chÞu mét phÇn tr¸ch nhiÖm vÒ c¸i ¤ng cã thÓ t×m thÊy sù phª ph¸n vÒ t¸c phÈm dµy gåm hai tËp "sophistication" cña «ng ta, nh ngêi Anh dïng ®Ó chØ viÖc lµm cña «ng ta trong t¸c phÈm tr¶ lêi cña t«i. Trong ®ã bªn c¹nh gi¶ hµng hãa. Trong nhiÒu cuéc th¶o luËn l©u, thêng kÐo dµi nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c t«i ®· chØ ra r»ng Pru-®«ng ®i s©u vµo c¸i bÝ suèt ®ªm, t«i ®· - thËt rÊt cã h¹i cho «ng ta - lµm cho «ng ta mËt cña phÐp biÖn chøng khoa häc thËt Ýt ái ®Õn møc nµo, vµ nhiÔm ph¶i chñ nghÜa Hª-ghen mµ «ng ta kh«ng thÓ nghiªn cøu mÆt kh¸c, «ng ta t¸n thµnh nh÷ng ¶o tëng cña triÕt häc t biÖn ®Õn n¬i ®Õn chèn ®îc v× kh«ng biÕt tiÕng §øc. C¸i viÖc mµ t«i ®Õn møc nµo: ®¸ng lÏ ph¶i coi nh÷ng ph¹m trï kinh tÕ lµ nh÷ng më ®Çu, th× sau khi t«i bÞ trôc xuÊt khái Pa-ri, «ng C¸c Grun ®· biÓu hiÖn lý luËn cña nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt lÞch tiÕp tôc. Víi t c¸ch lµ gi¸o s triÕt häc §øc, «ng ta cßn cã mét sö, t¬ng øng víi mét tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña nÒn s¶n u ®iÓm næi bËt h¬n t«i ë chç chÝnh «ng ta l¹i kh«ng hiÓu tÝ g× vÒ xuÊt vËt chÊt, th× «ng ta l¹i biÕn mét c¸ch v« lý nh÷ng ph¹m triÕt häc §øc c¶. trï kinh tÕ Êy thµnh nh÷ng ý niÖm vÜnh cöu, tån t¹i s½n tõ l©u, _____________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________ 1*- "Së h÷u lµ ¨n c¾p". 1*- "T«i ®îi sù phª ph¸n nghiªm kh¾c cña «ng"