Toàn tập về C.Mác và Ph.Ăng-ghen - Tập 42

Chia sẻ: Kien Kien | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:491

Thêm vào BST

Báo xấu

250
lượt xem 39
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tập 42 của bộ toàn tập C.Mác và Ph.Ăng-ghen bao gồm những tác phẩm do hai ông viết từ tháng giêng 1844 đến tháng hai 1848. Những tác phẩm trong tập này chứa đựng những luận điểm thiên tài về những nguyên lý cơ bản của triết học Mác-xít chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Toàn tập về C.Mác và Ph.Ăng-ghen - Tập 42

6 ph.¨ng-ghen 7 Héi ®ång xuÊt b¶n toμn tËp C. M¸c vμ Ph. ¡ng- ghen GS. NguyÔn §øc B×nh Uû viªn Bé ChÝnh trÞ, Ban ChÊp hμnh Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, Chñ tÞch Héi ®ång C. M¸c GS. §Æng Xu©n Kú Phã Chñ tÞch chuyªn tr¸ch Héi ®ång Lý luËn vμ Trung −¬ng, Phã Chñ tÞch (th−êng trùc) Héi GS.PTS. TrÇn Ngäc Hiªn ®ång Uû viªn Héi ®ång Lý luËn Trung −¬ng, uû viªn Ph. ¡ng-ghen PGS. Hμ Häc Hîi Phã tr−ëng ban T− t−ëng - V¨n ho¸ Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, uû viªn GS.PTS. Ph¹m Xu©n Nam Uû viªn Héi ®ång Lý luËn Trung −¬ng, uû viªn Toμn tËp Th.S. TrÇn §×nh Nghiªm Gi¸m ®èc - Tæng biªn tËp Nhμ xuÊt b¶n ChÝnh TËp 42 trÞ quèc gia, uû viªn GS. TrÇn Xu©n Tr−êng Trung t−íng, ViÖn tr−ëng Häc viÖn chÝnh trÞ - qu©n sù, uû viªn Nhμ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia Sù ThËt Hμ Néi - 2000
6 7 Lêi nhμ xuÊt b¶n TËp 42 cña bé Toµn tËp C.M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen bao gåm nh÷ng t¸c phÈm do hai «ng viÕt tõ th¸ng Giªng 1844 ®Õn th¸ng Hai 1848, nh−ng ch−a ®−îc in trong c¸c tËp tõ 1 ®Õn 4 cña bé s¸ch nµy. Nh÷ng t¸c phÈm cña C.M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen in trong tËp nµy, ®Æc biÖt lµ t¸c phÈm "B¶n th¶o kinh tÕ - triÕt häc n¨m 1844" cña C.M¸c, ®· chøa ®ùng nh÷ng luËn ®iÓm thiªn tµi vÒ nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña triÕt häc m¸c-xÝt - chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, kinh tÕ chÝnh trÞ häc m¸c-xÝt vµ chñ nghÜa céng s¶n khoa häc. §i s©u ph©n tÝch c¸c quan hÖ kinh tÕ vµ c¸c quan hÖ giai cÊp trong c¸c n−íc t− b¶n chñ nghÜa, M¸c vµ ¡ng-ghen ®· chØ ra vai trß lÞch sö toµn thÕ giíi cña giai cÊp v« s¶n, vai trß cña ®¶ng v« s¶n m¸c-xÝt trong c¸ch m¹ng v« s¶n còng nh− vai trß cña quÇn chóng nh©n d©n trong c¸ch m¹ng. Hai «ng ®· ®Ò ra ®−êng lèi chiÕn l−îc vµ s¸ch l−îc cña giai cÊp v« s¶n trong cuéc c¸ch m¹ng t−¬ng lai. NhiÒu bµi viÕt trong tËp nµy cßn cho thÊy ho¹t ®éng c¸ch m¹ng thùc tiÔn cña hai «ng trong viÖc tæ chøc vµ l·nh ®¹o Liªn ®oµn nh÷ng ng−êi céng s¶n còng nh− trong viÖc l·nh ®¹o phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ thêi kú tr−íc c¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n nh÷ng n¨m 1848 - 1849. MÆt kh¸c, M¸c vµ ¡ng-ghen cßn lu«n lu«n quan t©m tíi viÖc g¾n lý luËn c¸ch m¹ng víi phong trµo c«ng nh©n, víi cuéc ®Êu tranh nh»m thµnh lËp §¶ng Céng s¶n. TËp nµy ®−îc dÞch tõ b¶n tiÕng Nga bé Toµn tËp C.M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, tËp 42,
8 lêi nhμ xuÊt b¶n 9 do Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia Liªn X« (tr−íc ®©y) xuÊt b¶n t¹i M¸t-xc¬-va, n¨m 1961. Ngoµi phÇn chÝnh v¨n, chóng t«i in kÌm theo phÇn chó thÝch vµ c¸c b¶n chØ dÉn, do ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin Liªn X« biªn so¹n ®Ó b¹n ®äc tham kh¶o. C¸c t¸c phÈm cña C.M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen ®−îc nh¾c ®Õn trong tËp nµy ®Òu ®−îc dÉn theo C.M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, tiÕng ViÖt, do Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia xuÊt b¶n t¹i Hµ Néi vµ ®−îc ghi v¾n t¾t lµ Toµn tËp, tiÕp ®ã lµ sè tËp, n¨m xuÊt b¶n tËp ®ã vµ sè trang ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò ®−îc dÉn. §ång thêi víi viÖc xuÊt b¶n bé Toµn tËp C.M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, chóng t«i sÏ tæ chøc biªn so¹n s¸ch giíi thiÖu néi dung mçi tËp vµ nh÷ng t− t−ëng c¬ b¶n trong c¸c t¸c phÈm chÝnh cña hai nhµ kinh ®iÓn. C.M¸c Th¸ng 6 n¨m 1999 Th¸ng Giªng - th¸ng t¸m 1844 Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia
10 11 * Tãm t¾t bμi viÕt cña Phri-®rÝch ¡ng-ghen "L−îc th¶o phª ph¸n khoa kinh tÕ chÝnh trÞ"1 ChÕ ®é t− h÷u. HÖ qu¶ gÇn nhÊt cña nã: th−¬ng m¹i: còng nh− mäi ho¹t ®éng - lμ nguån thu nhËp trùc tiÕp ®èi víi ng−êi bu«n b¸n. Ph¹m trï gÇn gòi nhÊt do th−¬ng m¹i quy ®Þnh: gi¸ trÞ. Gi¸ trÞ thùc tÕ trõu t−îng vμ gi¸ trÞ trao ®æi. X©y x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ b»ng tÝnh h÷u Ých, Ri-c¸c-®« vμ * x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ b»ng chi 0F1 phÝ s¶n xuÊt. §èi víi ng−êi Anh, c¹nh tranh biÓu hiÖn tÝnh h÷u Ých ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt, ®èi víi X©y nã biÓu hiÖn chi phÝ s¶n xuÊt. Gi¸ trÞ lμ quan hÖ cña chi phÝ s¶n xuÊt ®èi víi tÝnh h÷u Ých. Sù vËn dông gÇn nhÊt cña gi¸ trÞ x¶y ra khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò xÐt xem nãi chung cã nªn s¶n xuÊt hay kh«ng, tÝnh h÷u Ých cã bï ®¾p ®−îc chi phÝ s¶n xuÊt hay kh«ng. Sù vËn dông thùc tiÔn kh¸i niÖm gi¸ trÞ ®ãng khung ë viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÒ s¶n xuÊt2. Sù kh¸c nhau gi÷a gi¸ trÞ thùc tÕ vμ gi¸ trÞ trao ®æi dùa trªn viÖc vËt ngang gi¸ ®−îc ®−a ra trong th−¬ng m¹i kh«ng ph¶i lμ vËt ngang gi¸. Gi¸ c¶ lμ quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vμ c¹nh tranh. ChØ c¸i g× cã thÓ bÞ ®éc quyÒn lμ cã gi¸ c¶. §Þnh nghÜa ®Þa t« do Ri-c¸c-®« ®−a ra lμ kh«ng chÝnh x¸c, v× nã gi¶ ®Þnh r»ng sè cÇu sôt xuèng ¶nh h−ëng ngay ®Õn ®Þa t« vμ mét sè l−îng t−¬ng øng ®Êt canh t¸c xÊu nhÊt lËp tøc bÞ bá hoang. Kh«ng ®óng thÕ. §Þnh nghÜa ®ã bá qua sù canh tranh, cßn ®Þnh nghÜa cña XmÝt th× bá qua sù mμu mì. _____________________________________________________________ 1* ¡ng-ghen viÕt lµ: M¾c-cu-lèc.
12 c.m¸c 13 Lîi tøc tõ ruéng ®Êt lμ quan hÖ gi÷a sù mμu mì cña chÊt ®Êt vμ c¹nh tranh. Gi¸ trÞ cña ruéng ®Êt cÇn ph¶i ®o b»ng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña nh÷ng kho¶nh ®Êt b»ng nhau víi lao ®éng ngang nhau. *Tãm t¾t quyÓn s¸ch T− b¶n t¸ch khái lao ®éng. T− b¶n t¸ch khái lîi nhuËn. Sù cña Giªm-x¬ Min "Nh÷ng nguyªn lý ph©n chia lîi nhuËn thμnh lîi nhuËn theo ®óng nghÜa vμ lîi tøc... cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc"3 Lîi nhuËn lμ qu¶ c©n mμ t− b¶n ®Æt lªn ®Üa c©n khi x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt, ®ã vÉn lμ c¸i vèn cã cña t− b¶n, cßn t− b¶n th× quay trë l¹i víi lao ®éng. Lao ®éng t¸ch khái tiÒn c«ng. ý nghÜa cña I. VÒ s¶n xuÊt tiÒn c«ng. ý nghÜa cña lao ®éng ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt. Sù c¸ch biÖt gi÷a ruéng ®Êt vμ con ng−êi. Lao ®éng con [XVIII] "§Ó cho lao ®éng tån t¹i, cÇn cã mét sè l−îng nhÊt ®Þnh thøc ¨n vµ tÊt c¶ ng−êi ®−îc chia thμnh lao ®éng vμ t− b¶n. nh÷ng vËt phÈm kh¸c mµ nh÷ng ng−êi lµm viÖc sö dông" (tr.8). "V× nãi chung con ng−êi kh«ng thÓ thùc hiÖn mét sè l−îng lín c¸c thao t¸c kh¸c nhau víi tèc ®é vµ sù nhanh Do C.M¸c viÕt vµo nöa ®Çu n¨m 1844 In theo b¶n viÕt tay nhÑn nh− hä cã thÓ thùc hiÖn mét sè l−îng nhá c¸c thao t¸c Êy nhê kinh nghiÖm ®· thu C«ng bè lÇn ®Çu trong Marx - Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ®−îc, cho nªn bao giê còng cã lîi nÕu h¹n chÕ, trong chõng mùc cã thÓ, sè l−îng nh÷ng Gesamtausgabe Erste Abteilung. Bd, 3, In b»ng tiÕng Nga lÇn ®Çu thao t¸c ®−îc giao cho mçi c¸ nh©n thùc hiÖn" (tr.11). 1932 "§Ó ®¶m b¶o cã lîi nhÊt sù ph©n c«ng lao ®éng vµ sù ph©n phèi søc lùc cña con ng−êi vµ m¸y mãc, trong ®a sè tr−êng hîp cÇn tiÕn hµnh s¶n xuÊt víi quy m« lín, hoÆc nãi c¸ch kh¸c, cÇn s¶n xuÊt cña c¶i víi khèi l−îng lín. ChÝnh mèi lîi Êy lµ nguyªn nh©n lµm xuÊt hiÖn nh÷ng c«ng x−ëng lín" (nh− trªn). II. VÒ ph©n phèi 1) vÒ kho¶n tr¶ thuª ®Êt hay lµ vÒ ®Þa t« "Ruéng ®Êt cã nh÷ng møc ®é mµu mì kh¸c nhau. Cã lo¹i ®Êt cã thÓ coi lµ kh«ng s¶n xuÊt ®−îc g× c¶" (tr.15). "Trong lo¹t møc ®é mµu mì gi÷a lo¹i ®Êt Êy vµ ruéng ®Êt mµu mì nhÊt lµ ruéng ®Êt cã c¸c ®é mµu mì trung gian, chuyÓn tiÕp" (tr.16). "Nh÷ng ruéng ®Êt mµu mì nhÊt kh«ng mang l¹i mét c¸ch dÔ dµng còng nh− vËy tÊt c¶ nh÷ng thø mµ chóng cã thÓ s¶n xuÊt ra. ThÝ dô, mét kho¶nh ®Êt cã thÓ mang l¹i hµng n¨m 10 qu¸c-t¬ ngò cèc hoÆc gÊp 2 vµ 3 lÇn. Nh−ng nã ®em l¹i 10 qu¸c-t¬ ®Çu tiªn nhê ®Çu t− mét sè l−îng lao ®éng nhÊt ®Þnh, cßn 10 qu¸c-t¬ tiÕp theo th× nhê ®Çu t− mét l−îng lao ®éng lín h¬n vµ cø tiÕp tôc
14 c.m¸c tãm t¾t quyÓn s¸ch cña giªm-x¬ min "nh÷ng nguyªn lý..." 15 nh− thÕ, h¬n n÷a viÖc s¶n xuÊt mçi chôc qu¸c-t¬ tiÕp theo ®ßi hái nhiÒu chi phÝ h¬n viÖc tÊt c¶ ruéng ®Êt lo¹i hai ®Òu ®· ®−îc canh t¸c vµ cÇn canh t¸c ruéng ®Êt lo¹i ba chØ s¶n s¶n xuÊt chôc qu¸c-t¬ ®Çu" (tr.16-17). "Chõng nµo toµn bé tæng thÓ nh÷ng ruéng ®Êt tèt xuÊt ®−îc 6 qu¸c-t¬ thay v× 8 qu¸c-t¬" (chÝnh ®iÒu nµy còng x¶y ra khi ®Çu t− t− b¶n bæ nhÊt ch−a ®−îc ®−a vµo canh t¸c vµ viÖc canh t¸c nã ch−a ®−îc ®Çu t− mét sè l−îng t− sung mang l¹i s¶n phÈm Ýt h¬n trªn ruéng ®Êt tèt nhÊt), th× ruéng ®Êt sè 2 mang l¹i ®Þa t« b¶n nhÊt ®Þnh, th× toµn bé t− b¶n sö dông trong trång trät mang l¹i s¶n phÈm nh− nhau. 2 qu¸c-t¬, cßn ruéng ®Êt sè 1 mang l¹i ®Þa t« 4 qu¸c-t¬ (tr.[21]-22). "Do ®ã, nÕu t− b¶n Song cø mçi lÇn sau khi ®¹t tíi mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh th× kh«ng mét sù ®Çu t− bæ sung ®−îc ®Çu t− hoÆc trªn ruéng ®Êt cã møc ®é mµu mì kh¸c nhau, hoÆc thµnh tõng ®ît liªn t− b¶n nµo l¹i cã thÓ ®−îc thùc hiÖn trªn cïng mét ruéng ®Êt mµ s¶n phÈm bæ sung l¹i tiÕp trªn cïng mét ruéng ®Êt, th× mét sè bé phËn cña t− b¶n ®−îc ®Çu t− nh− vËy ®em l¹i kh«ng gi¶m xuèng phÇn nµo mét c¸ch t−¬ng øng. V× thÕ ë bÊt cø n−íc nµo, sau khi nhËn nhiÒu s¶n phÈm h¬n lµ nh÷ng bé phËn kh¸c. Nh÷ng bé phËn ®em l¹i Ýt h¬n c¶ th× ®em l¹i ®−îc trªn ruéng ®Êt mét sè l−îng ngò cèc nµo ®ã, ®Òu chØ cã thÓ thu ®−îc sè l−îng ngò tÊt c¶ nh÷ng c¸i cÇn thiÕt ®Ó bï ®¾p vµ thï lao cho nhµ t− b¶n. Nhµ t− b¶n sÏ kh«ng nhËn cèc lín h¬n víi nh÷ng chi phÝ lín h¬n t−¬ng øng" (tr.[17]-18). "Khi bé phËn t− b¶n ®−îc nhiÒu h¬n sè thï lao chÝnh ®¸ng ®ã cho mçi lÇn ®Çu t− míi cña nhµ t− b¶n Êy, v× sù mang l¹i s¶n phÈm ®· gi¶m xuèng ®ã cÇn ph¶i cã cho ngµnh trång trät, th× cã thÓ sö c¹nh tranh cña nh÷ng ng−êi chñ t− b¶n kh¸c ng¨n c¶n t− b¶n nµy lµm viÖc ®ã. Ng−êi së dông nã b»ng mét trong hai c¸ch: hoÆc trªn ruéng ®Êt cã ®é mµu mì thø hai lÇn ®Çu tiªn h÷u ruéng ®Êt cã thÓ chiÕm h÷u toµn bé phÇn s¶n phÈm mµ ruéng ®Êt mang l¹i ngoµi sè ®−îc ®−a vµo canh t¸c, hoÆc trªn ruéng ®Êt cã møc ®é mµu mì thø nhÊt ®· sö dông toµn thï lao Êy. Nh− vËy, ®Þa t« lµ sè sai biÖt gi÷a s¶n phÈm mµ bé phËn t− b¶n ®−îc ®Çu t− bé t− b¶n cã thÓ ®−îc sö dông trªn ruéng ®Êt ®ã mµ kh«ng lµm cho s¶n phÈm gi¶m víi hiÖu qu¶ Ýt nhÊt ®em l¹i, vµ s¶n phÈm mµ tÊt c¶ nh÷ng bé phËn t− b¶n kh¸c ®−îc ®Çu xuèng. Giê ®©y t− b¶n sÏ ®−îc sö dông trªn ruéng ®Êt cã ®é mµu mì thø hai hay trªn t− víi hiÖu qu¶ lín h¬n ®em l¹i" (tr.[22]-23). X©y ®em sù thËt, - lµ ngay c¶ trªn ruéng ruéng ®Êt cã ®é mµu mì thø nhÊt - ®iÒu ®ã trong mçi tr−êng hîp phô thuéc vµo tÝnh chÊt ®Êt mµu mì, kho¶n tr¶ vÒ viÖc thuª ruéng ®Êt, ®Þa t«, ®−îc rót ra tõ sè d− tréi cña tæng vµ chÊt l−îng cña c¶ hai lo¹i ®Êt. NÕu cïng mét t− b¶n ®−îc sö dông trªn ruéng ®Êt tèt s¶n phÈm cña nh÷ng t− b¶n kh¸c nhau ®−îc ®Çu t− trªn ruéng ®Êt Êy so víi lîi tøc vµ lîi nhÊt chØ mang l¹i 8 qu¸c-t¬, cßn khi sö dông trªn ruéng ®Êt cã ®é ph× nhiªu thø hai nã nhuËn cña nh÷ng t− b¶n Êy, - ®èi lËp víi m©u thuÉn thùc tÕ (xem X©y v.v.) thÓ hiÖn ë mang l¹i 9 qu¸c-t¬, th× nã sÏ ®−îc sö dông trªn lo¹i ®Êt nãi sau, vµ ng−îc l¹i" (tr.18-19). viÖc t¹i mét n−íc v¨n minh ®Þa t« ®−îc tr¶ trªn mçi kho¶n ruéng ®Êt. Nh−ng ngoµi ra, "Chõng nµo, ruéng ®Êt kh«ng s¶n xuÊt ®−îc g× th× kh«ng ®¸ng tËu nã. Chõng nµo chØ cÇn ng−êi thuª ruéng ®Çu t− vµ cã thÓ ®Çu t− sè l−îng t− b¶n chØ ®em l¹i cho anh ta lîi nhuËn mét bé phËn nµo ®ã ruéng ®Êt tèt nhÊt ®Ó ®−a vµo canh t¸c, th× toµn bé ruéng ®Êt kh«ng ®−îc th«ng th−êng tÝnh trªn t− b¶n, nh−ng kh«ng mang l¹i g× ®Ó tr¶ ®Þa t« (tr.30-31). canh t¸c sÏ kh«ng s¶n xuÊt ®−îc g×, nghÜa lµ kh«ng cã gi¸ trÞ. V× thÕ bé phËn ruéng ®Êt nãi sau cïng nµy vÉn kh«ng cã ng−êi së h÷u, vµ ng−êi sÏ nhËn lµm cho nã cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt [XIX] 2) VÒ tiÒn c«ng th× cã thÓ biÕn nã thµnh së h÷u cña m×nh. Trong thêi gian ®ã ruéng ®Êt kh«ng mang l¹i ®Þa t«", nghÜa lµ cã hiÖn t−îng tr¶ tiÒn kh«ng ph¶i cho søc s¶n xuÊt cña ruéng ®Êt, mµ chØ lµ tr¶ "S¶n suÊt lµ kÕt qu¶ cña lao ®éng; nh−ng lao ®éng nhËn ®−îc ë t− b¶n nguyªn liÖu lîi tøc, lîi nhuËn cña sè t− b¶n ®−îc sö dông ®Ó canh t¸c ruéng ®Êt Êy (tr.19-20). "Song, råi mµ nã chÕ biÕn, vµ nh÷ng m¸y mãc gióp lao ®éng trong viÖc nµy, hoÆc nãi mét c¸ch chÆt ®Õn khi cÇn canh t¸c ruéng ®Êt lo¹i hai hoÆc sö dông t− b¶n phô thªm trªn ruéng ®Êt lo¹i mét", vµ chÏ, lao ®éng nhËn ®−îc ë t− b¶n nh÷ng vËt phÈm mµ tù chóng chÝnh lµ t− b¶n" (tr.32). nÕu t− b¶n ®· ®−îc sö dông trªn ruéng ®Êt lo¹i hai mang l¹i 8 qu¸c-t¬" cßn t− b¶n ®· Trong x· héi v¨n minh"ng−êi c«ng nh©n vµ nhµ t− b¶n lµ hai c¸ nh©n kh¸c nhau" (tr.32- ®−îc sö dông bæ sung trªn ruéng ®Êt sè 1 mang l¹i 10 qu¸c-t¬ th× ng−êi sö dông t− b¶n 33). "Thay v× chê ®Õn khi s¶n phÈm ®−îc s¶n xuÊt ra vµ gi¸ trÞ cña chóng ®−îc thùc hiÖn, cã thÓ tr¶ 2 qu¸c-t¬ cho viÖc ®−îc phÐp canh t¸c ruéng ®Êt sè 1: "kho¶n tiÒn tr¶ nµy lµ ®Þa ng−êi ta cho lµ øng tr−íc cho c«ng nh©n phÇn cña hä th× tiÖn cho hä h¬n. TiÒn c«ng lµ t«, kho¶n tr¶ vÒ viÖc thuª ruéng ®Êt" (tr.20-21). "Do ®ã, ®Þa t« t¨ng lªn theo tû lÖ gi¶m h×nh thøc mµ ng−êi ta cho lµ thÝch hîp ®Ó hä nhËn ®−îc phÇn cña hä. Sau khi phÇn s¶n hiÖu qu¶ cña t− b¶n ®−îc ®Çu t− liªn tôc trªn ruéng ®Êt" (tr.21). "NÕu d©n sè t¨ng ®Õn møc phÈm mµ ng−êi c«ng nh©n h−ëng ®−îc anh ta nhËn ®ñ d−íi h×nh thøc tiÒn c«ng th× nh÷ng
16 c.m¸c tãm t¾t quyÓn s¸ch cña giªm-x¬ min "nh÷ng nguyªn lý..." 17 s¶n phÈm ®ã chØ thuéc vÒ nhµ t− b¶n, v× nhµ t− b¶n thùc tÕ ®· mua phÇn cña c«ng nh©n t− b¶n t¨ng còng nhanh nh− d©n sè, hoÆc ng¨n c¶n kh«ng cho d©n sè t¨ng nhanh h¬n t− vµ ®· tr¶ tr−íc cho anh ta vÒ phÇn Êy" (tr.[33]-34). b¶n. NÕu t×nh h×nh ®êi sèng nh©n d©n tåi tÖ th× chØ cã thÓ c¶i thiÖn nã b»ng c¸ch ®Èy §1) "S¶n phÈm ®−îc chia gi÷a c«ng nh©n vµ nhµ t− b¶n theo tû lÖ nµo", hay lµ tû lÖ nhanh sù gia t¨ng cña sè l−îng t− b¶n hoÆc gi¶m d©n sè; nghÜa lµ b»ng c¸ch t¨ng tû sè nµo ®iÒu tiÕt møc tiÒn c«ng? (tr.34). "ViÖc x¸c ®Þnh phÇn cña c«ng nh©n vµ cña nhµ t− hiÖn h÷u gi÷a c¸c ph−¬ng tiÖn ®¶m b¶o c«ng ¨n viÖc lµm cña nh©n d©n vµ sè c¸ nh©n hîp b¶n lµ ®èi t−îng cña giao dÞch th−¬ng m¹i, ®èi t−îng mÆc c¶ gi÷a hä. Mäi giao dÞch thµnh nh©n d©n ®ã" (tr.38). "NÕu c¸c t− b¶n thÓ hiÖn xu h−íng tù nhiªn lµ t¨ng nhanh bu«n b¸n tù do ®Òu do sù c¹nh tranh ®iÒu tiÕt, vµ ®iÒu kiÖn mua b¸n thay ®æi tuú theo sù h¬n møc t¨ng d©n sè th× viÖc duy tr× nh©n d©n trong tr¹ng th¸i phån vinh sÏ kh«ng khã. thay ®æi cña quan hÖ gi÷a cÇu vµ cung" (tr.34-35). "Gi¶ sö cã mét sè nhÊt ®Þnh c¸c nhµ Tr¸i l¹i, nÕu d©n sè thÓ hiÖn xu h−íng tù nhiªn lµ t¨ng nhanh h¬n khèi l−îng t− b¶n th× t− b¶n vµ mét sè nhÊt ®Þnh nh÷ng c«ng nh©n. Gi¶ sö tû lÖ hä chia s¶n phÈm ®−îc x¸c n¶y sinh nh÷ng khã kh¨n hÕt søc lín. Trong tr−êng hîp nµy tiÒn c«ng th−êng xuyªn béc ®Þnh mét c¸ch nµo ®ã". NÕu sè c«ng nh©n t¨ng lªn mµ khèi l−îng t− b¶n kh«ng t¨ng th× lé xu h−íng gi¶m xuèng. TiÒn c«ng gi¶m xuèng ®Î ra t×nh tr¹ng gia t¨ng sù nghÌo khæ bé phËn c«ng nh©n míi thªm "ph¶i t×m c¸ch lÊn ¸t bé phËn ®· ®−îc thuª tr−íc ®ã. Bé cña nh©n d©n, t¨ng c¸c tÖ n¹n, t¨ng tû lÖ tö vong cña nh©n d©n. Dï tû lÖ d©n sè thÓ hiÖn phËn Êy chØ cã thÓ lµm ®−îc viÖc ®ã b»ng c¸ch cung cÊp lao ®éng cña m×nh víi thï lao xu h−íng t¨ng nhanh h¬n t− b¶n nh− thÕ nµo ®i n÷a th× d©n c− sèng trong nh÷ng ®iÒu thÊp h¬n. Trong tr−êng hîp nµy møc tiÒn c«ng tÊt yÕu h¹ xuèng" (tr.35-36). "Tr¸i l¹i, gi¶ kiÖn ®ã sÏ chÕt víi tû lÖ y nh− thÕ, vµ khi ®ã tû lÖ gi÷a t¨ng t− b¶n vµ t¨ng d©n sè sÏ nh− sö sè c«ng nh©n vÉn kh«ng ®æi, cßn khèi l−îng t− b¶n th× t¨ng lªn. C¸c nhµ t− b¶n cã sè tr−íc, vµ møc tiÒn c«ng sÏ th«i kh«ng sôt xuèng n÷a". ë hÇu hÕt c¸c n−íc sù bÇn cïng l−îng lín nh÷ng ph−¬ng tiÖn ®Ó sö dông lao ®éng, cã t− b¶n phô thªm mµ hä muèn rót cña ®¹i bé phËn nh©n d©n chøng minh d©n sè cã xu h−íng tù nhiªn lµ t¨ng nhanh h¬n sè ra lîi nhuËn tõ ®ã. Nh−ng muèn thÕ th× sè c«ng nh©n ph¶i t¨ng thªm. Song tÊt c¶ nh÷ng l−îng t− b¶n. Kh«ng cã t×nh huèng Êy th× kh«ng thÓ cã c¶nh khèn cïng nh− thÕ. "Sù c«ng nh©n Êy ®Òu do nh÷ng ng−êi chñ kh¸c thuª, vµ ®Ó l«i kÐo hä vÒ phÝa m×nh, chØ cã khèn cïng phæ biÕn cña loµi ng−êi lµ mét sù thùc cã thÓ gi¶i thÝch chØ b»ng c¸ch xuÊt mét biÖn ph¸p: ®Ò xuÊt tr¶ c«ng nhiÒu h¬n cho hä. Nh−ng nh÷ng ng−êi chñ kh¸c Êy còng ph¸t tõ mét trong hai tiÒn ®Ò Êy: hoÆc d©n sè thÓ hiÖn xu h−íng t¨ng nhanh h¬n t− b¶n, ë trong t×nh thÕ y nh− vËy vµ hä sÏ s½n sµng tr¶ cho c«ng nh©n tiÒn c«ng nhiÒu h¬n n÷a hoÆc c¸c t− b¶n bÞ c¶n trë, b»ng nh÷ng biÖn ph¸p nµo ®ã, trong viÖc thÓ hiÖn xu h−íng ®Ó khuyÕn khÝch hä ë l¹i chç lµm viÖc cò. Sù c¹nh tranh ®ã lµ kh«ng tr¸nh khái, vµ hÖ t¨ng lªn mµ chóng ®· tõng cã" (tr. [38]-40). qu¶ tÊt yÕu cña nã lµ møc tiÒn c«ng t¨ng lªn" (tr.36). Do ®ã, d©n sè t¨ng mµ khèi l−îng §2) "Xu h−íng t¨ng tù nhiªn cña nh©n khÈu cã thÓ rót ra": t− b¶n kh«ng t¨ng th× lµm cho tiÒn c«ng h¹ xuèng, cßn tr−êng hîp ng−îc l¹i th× lµm cho Thø nhÊt: tõ thÓ t¹ng sinh lý cña phô n÷. Tèi thiÓu phô n÷ cã thÓ cø hai n¨m sinh tiÒn c«ng t¨ng lªn. "Cßn nÕu c¶ hai ®¹i l−îng Êy ®Òu t¨ng, nh−ng t¨ng víi tû lÖ kh¸c mét con, Ýt ra lµ trong ®é tuæi tõ 20 ®Õn 40. Nh− vËy, sè lÇn sinh con tù nhiªn ®èi víi phô nhau th× hÖ qu¶ sÏ y nh− trong tr−êng hîp nÕu mét ®¹i l−îng hoµn toµn kh«ng t¨ng, cßn n÷ sÏ lµ m−êi (tr. [40, 42], 43). ThËm chÝ gi¶ sö - cã tÝnh ®Õn mäi tr−êng hîp rñi ro, ®¹i l−îng kia th× t¨ng thªm mét l−îng b»ng sè sai biÖt gi÷a hai ®¹i l−îng t¨ng thªm thùc tr¹ng th¸i v« sinh v.v., - r»ng mét cÆp vî chång sèng sung tóc chØ cã thÓ nu«i d¹y n¨m tÕ cña chóng". ThÝ dô, nÕu d©n sè t¨ng lªn 2/8, cßn khèi l−îng t− b¶n th× t¨ng 1/8 th× hÖ ®øa con (tr.44). Ngay c¶ víi gi¶ thiÕt nµy còng thÊy râ r»ng "sau mét Ýt n¨m d©n sè sÏ qu¶ sÏ y nh− khi khèi l−îng t− b¶n hoµn toµn kh«ng t¨ng, cßn d©n sè th× t¨ng 1/8 (tr.36- t¨ng gÊp ®«i" (tr.44). 37). Nh− vËy, "nÕu tû lÖ gi÷a khèi l−îng t− b¶n vµ d©n sè vÉn kh«ng ®æi, th× møc tiÒn c«ng vÉn nh− tr−íc; nÕu tû lÖ gi÷a khèi l−îng t− b¶n víi d©n sè t¨ng th× møc tiÒn c«ng Thø hai: tr¸i ng−îc víi kÕt luËn ®ã lµ nh÷ng biÓu ®å chÝnh thøc vÒ nh©n khÈu, t¨ng, trong khi nÕu tû lÖ gi÷a d©n sè víi khèi l−îng t− b¶n t¨ng th× møc tiÒn c«ng l¹i h¹ ®Æc biÖt vÒ tû lÖ sinh ®Î vµ tû lÖ tö vong (tr.44). Nh−ng nh÷ng biÓu ®å Êy chøng xuèng" (tr.37-38). "XuÊt ph¸t tõ quy luËt ®ã, cã thÓ dÔ dµng x¸c ®Þnh nh÷ng ®iÒu minh ®iÒu g×? - Chøng minh sù t¨ng nh©n khÈu. NÕu ngay c¶ ë ®a sè c¸c n−íc kiÖn quyÕt ®Þnh t×nh h×nh cña ®¹i bé phËn nh©n d©n ë bÊt cø n−íc nµo. NÕu nh©n biÓu ®å cho thÊy nh©n khÈu ë tr¹ng th¸i tr× trÖ, th× ®iÒu ®ã ch¼ng chøng minh d©n sèng no ®ñ vµ ®ñ tiÖn nghi th× ®Ó duy tr× t×nh h×nh ®ã chØ cÇn gióp ®Ó sè l−îng g× c¶. PhÇn th× c¶nh nghÌo g©y nªn t×nh tr¹ng chÕt sím cña ®¹i bé phËn d©n c−
18 c.m¸c tãm t¾t quyÓn s¸ch cña giªm-x¬ min "nh÷ng nguyªn lý..." 19 sinh ra trong nghÌo khæ, cßn phÇn th× sù chÝn ch¾n ®· ng¨n trë nhiÒu cuéc kÕt h«n [XX] Do ®ã, "dï d©n sè t¨ng chËm thÕ nµo ®i n÷a, - v× t− b¶n t¨ng cßn chËm h¬n - hoÆc ng¨n trë viÖc v−ît qu¸ sè lÇn sinh con nhÊt ®Þnh nµo ®ã trong c¸c cuéc h«n nh©n th× tiÒn c«ng sÏ sôt tíi møc mét bé phËn nµo ®ã cña d©n c− sÏ th−êng xuyªn chÕt v× bÇn (tr.45-46). cïng" (tr.56-57). §3) C¸c t− b¶n cã xu h−íng t¨ng Ýt, v× "mäi sù t¨ng lªn cña t− b¶n ®Òu b¾t nguån tõ §4) "Nh÷ng biÖn ph¸p chñ yÕu mµ ng−êi ta dùa vµo trong lÜnh vùc ph¸p luËt ®Ó thay ®æi tiÕn tr×nh hµnh ®éng cña con ng−êi lµ trõng ph¹t vµ th−ëng c«ng, nh−ng c¶ hai tiÒn dµnh dôm. BÊt kú t− b¶n nµo còng ®Òu lµ" mét phÇn cña s¶n phÈm s¶n xuÊt hµng biÖn ph¸p ®Òu Ýt thÝch hîp ®Ó k×m gi÷ xu h−íng sinh s«i vµ t¨ng lªn cña loµi ng−êi" n¨m. "§Ó dµnh mét bé phËn cña s¶n phÈm ®ã ®Ó dïng nã lµm t− b¶n th× ng−êi cã phÇn (tr.57-[58]). s¶n phÈm ®ã ph¶i nhÞn tiªu dïng nã" (tr.46-47). "Trong nh÷ng tr−êng hîp kh«ng chÞu t¸c ®éng trùc tiÕp cña ph¸p luËt, ®«i khi nã cã S¶n phÈm hµng n¨m tÊt yÕu ®−îc ph©n phèi theo hai c¸ch. "HoÆc ®¹i bé phËn thÓ ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ b»ng c¸ch t¸c ®éng gi¸n tiÕp". NÕu ph¸p luËt khuyÕn nh©n d©n ®−îc cung cÊp ®Çy ®ñ mäi thø ®Ó duy tr× cuéc sèng vµ h−ëng l¹c, vµ lóc ®ã khÝch t¨ng d©n sè, th× "ph¸p luËt tai h¹i nh− vËy cÇn ®−îc söa ch÷a" (tr.58-59). "¶nh mét bé phËn nhá h¬n cña s¶n phÈm hµng n¨m sÏ dïng vµo viÖc t¨ng thu nhËp cña h−ëng m¹nh mÏ cña sù trõng ph¹t cña nh©n d©n cã thÓ ®−îc sö dông rÊt cã lîi trong ng−êi giµu; hoÆc ®¹i bé phËn nh©n d©n chØ tho¶ m·n mét c¸ch kh¾t khe nh÷ng nhu cÇu tr−êng hîp nµy còng nh− trong nhiÒu tr−êng hîp kh¸c. Cã thÓ toµn bé søc m¹nh lªn ¸n cÇn thiÕt nhÊt mµ th«i, vµ lóc ®ã tÊt nhiªn sÏ cã mét giai cÊp mµ thu nhËp cña nã rÊt cña d− luËn x· héi sÏ lµ ®ñ ®èi víi nh÷ng ng−êi do kh«ng thËn träng vµ do t¹o ra nh÷ng gia ®×nh lín mµ ®Èy m×nh vµo c¶nh nghÌo nµn vµ phô thuéc, vµ sù t¸n thµnh cña x· héi lín" (tr.48). Trong tr−êng hîp nãi sau cïng nµy giai cÊp nh©n d©n "kh«ng dµnh dôm sÏ lµ ®ñ ®èi víi nh÷ng ng−êi ®−îc b¶o ®¶m khái nghÌo khæ vµ suy ®èn nhê sù kiªng næi" (tr.[48]-49); ®ång thêi "giai cÊp nh÷ng ng−êi giµu - mµ quanh hä lµ khèi ®«ng nhÞn s¸ng suèt cña hä" (tr.59). "Sù gi¸o dôc cña nh©n d©n, sù tiÕn bé cña ph¸p luËt, sù ng−êi nghÌo - kh«ng cã xu h−íng t»n tiÖn", ng−êi giµu rÊt "khao kh¸t muèn h−ëng l¹c gi¶m bít c¸c ®Þnh kiÕn sÏ gi¶i quyÕt nhiÖm vô khã kh¨n nµy" (tr.59). VÒ viÖc ®Èy nhanh ngay; cí sao hä ph¶i lµm cho m×nh mÊt ®i sù h−ëng l¹c vµo thêi ®iÓm nµy, ®Ó tÝch luü sù t¨ng lªn cña t− b¶n th× ph¸p luËt cã mét ph−¬ng tiÖn - ®ã lµ c¸c ®¹o luËt chèng xa c¸i mµ viÖc sö dông nã cã rÊt Ýt ý nghÜa ®èi víi hä?" (tr.49). Trong tr−êng hîp thø hoa vµ l·ng phÝ, nã cã thÓ ®Æt sù võa ph¶i thµnh nhiÖm vô tr−íc m¾t vµ coi l·ng phÝ lµ nhÊt, c¶ giai cÊp nghÌo lÉn giai cÊp giµu ®Òu "kh«ng cã nh÷ng ®éng c¬ nghiªm tóc ®Ó lèi hµnh ®éng kh«ng xøng ®¸ng (tr.60). Ph¸p luËt cã thÓ t¸c ®éng trùc tiÕp b»ng c¸ch tiÕt kiÖm": trong giai cÊp nghÌo, ®éng c¬ nh− thÕ kh«ng cã ë ®a sè, v× ®a sè Êy kh«ng thu håi mét bé phËn nhÊt ®Þnh s¶n phÈm rßng hµng n¨m ®Ó biÕn nã thµnh t− b¶n. cã ®ñ lý trÝ ®Ó hy sinh hiÖn t¹i v× t−¬ng lai, nã còng kh«ng cã c¶ ë nh÷ng ng−êi cã lý Nh−ng b»ng c¸ch nµo? - B»ng thuÕ thu nhËp. "Ph¸p luËt cã thÓ sö dông sè t− b¶n ®−îc trÝ - hä lµ ngo¹i lÖ - v× hä hiÓu r»ng tõ bá l¹c thó trong hiÖn t¹i th× hä sÏ kh«ng nhËn t¹o ra b»ng c¸ch Êy theo hai c¸ch: cho nh÷ng ng−êi sÏ sö dông nã vay, hoÆc ®Ó l¹i cho m×nh sö dông nã" (tr.61). "Ph−¬ng thøc ®¬n gi¶n nhÊt lµ cho nh÷ng nhµ t− b¶n vµ chñ ®−îc sù ®Òn bï ®Çy ®ñ trong t−¬ng lai (tr.50-51). x−ëng cã thÓ ®¶m b¶o hoµn l¹i nã vay. B»ng c¸ch ®ã, lîi tøc vÒ nh÷ng kho¶n vay hµng Xem tiÕp nh÷ng lêi ba hoa tÎ nh¹t Êy ë nh÷ng trang tiÕp theo. n¨m Êy cã thÓ ®−îc sö dông lµm t− b¶n cho n¨m sau. Nh− vËy mçi phÇn hµng n¨m sÏ "Xu h−íng t¨ng cña nh©n khÈu, dï nã ®¸ng kÓ hay kh«ng ®¸ng kÓ, trong tÊt c¶ mäi t¹o ra l·i gép vµ nÕu l·i suÊt cao hîp lý Êy ®−îc duy tr×, nã sÏ t¨ng gÊp ®«i trong mét tr−êng hîp ®Òu thÓ hiÖn ®ång ®Òu. ë thêi gian nµy nã t¨ng víi tû lÖ nµo th× ë bÊt kú thêi thêi gian rÊt ng¾n. NÕu tiÒn c«ng h¹ xuèng, ®iÒu ®ã sÏ cã nghÜa lµ ®· ®Õn lóc gian nµo kh¸c nã ®Òu sÏ t¨ng víi cïng tû lÖ Êy nÕu ë trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh− ph¶i n©ng cao thuÕ thu nhËp. NÕu tiÒn c«ng t¨ng lªn nhiÒu h¬n møc cÇn thiÕt ®Ó thÕ. Tr¸i l¹i, c¸c t− b¶n t¨ng lªn cµng nhiÒu th× sù t¨ng lªn cña chóng ngµy cµng khã cã thÓ lµm cho ®êi sèng cña c«ng nh©n kh¶ quan ®óng møc th× cã thÓ h¹ thuÕ kh¨n, cho ®Õn khi hoµn toµn kh«ng thÓ t¨ng lªn n÷a" (tr.55-[56]). thu nhËp" (tr.61-62). HÖ qu¶ cña viÖc ®ã sÏ lµ "d©n sè sÏ t¨ng nhanh; sù cÇn thiÕt
20 c.m¸c tãm t¾t quyÓn s¸ch cña giªm-x¬ min "nh÷ng nguyªn lý..." 21 ph¶i ®Çu t− t− b¶n trªn ruéng ®Êt míi víi chÊt l−îng ngµy cµng thÊp h¬n hoÆc ®Çu t− loµi ng−êi ®èi víi c¸c lùc l−îng tù nhiªn" (tr.65). "Ng−êi h¹nh phóc nhÊt lµ nh÷ng ng−êi thµnh nh÷ng ®ît liªn tiÕp trªn ruéng ®Êt Êy mçi lÇn mang l¹i s¶n phÈm ngµy cµng Ýt h¬n, cã tµi s¶n trung b×nh". Lµ nh÷ng ng−êi ®éc lËp, "hä tÊt yÕu nhËn ®−îc sù h−ëng l¹c lín còng sÏ t¨ng nhanh" (tr.62). "C¸c nhµ t− b¶n sÏ nhËn ®−îc thu nhËp ngµy cµng Ýt theo nhÊt mµ toµn bé loµi ng−êi ®−îc h−ëng". V× thÕ "giai cÊp ®ã cÇn ph¶i lµ bé phËn cµng cïng tû lÖ mµ c¸c t− b¶n hµng n¨m mang l¹i s¶n phÈm ngµy cµng Ýt h¬n. Sau mét thêi lín cµng tèt cña x· héi. §Ó ®¶m b¶o ®iÒu ®ã, tuyÖt nhiªn kh«ng thÓ ®Ó x¶y ra t×nh tr¹ng gian nµo ®ã, thu nhËp tõ t− b¶n sÏ gi¶m ®Õn møc chØ cã nh÷ng ng−êi së h÷u nh÷ng khèi lµ do tÝch luü m¹nh mÏ t− b¶n mµ d©n sè t¨ng lªn ®Õn møc thu nhËp tõ t− b¶n ®Çu t− trªn t− b¶n lín míi cã thÓ rót ra ®−îc tõ nã c¸c ph−¬ng tiÖn sinh sèng; kÕt qu¶ cuèi cïng" ruéng ®Êt thu ®−îc rÊt Ýt. Thu nhËp tõ t− b¶n ph¶i ®ñ lín ®Ó mét bé phËn ®¸ng kÓ cña x· cña ho¹t ®éng nªu trªn "sÏ lµ nh− vËy" (tr.62-63). "Gi¶ sö møc tiÒn c«ng vÉn thÕ. TÊt c¶ héi cã thÓ h−ëng nh÷ng −u thÕ mµ thêi gian nhµn rçi ®em l¹i". NÕu sè d©n cÇn thiÕt t¨ng nh÷ng c¸ nh©n sèng kh«ng ph¶i b»ng lao ®éng ®Òu sèng b»ng thu nhËp tõ t− b¶n hoÆc lªn, th× ®ã lµ t×nh huèng khi mµ "thay v× t¨ng sù d− thõa s¶n phÈm hµng n¨m tréi h¬n sè b»ng ®Þa té. T×nh h×nh gi¶ ®Þnh Êy dÉn ®Õn xu h−íng lµm nghÌo nh÷ng ng−êi sèng b»ng cÇn thiÕt ®Ó bï l¹i t− b¶n ®· chi phÝ vµ ®Ó duy tr× ®êi sèng cña c«ng nh©n, nã l¹i dÉn ®Õn thu nhËp tõ t− b¶n", còng nh− lµm giµu nh÷ng ng−êi së h÷u ruéng ®Êt b»ng c¸ch liªn tôc chç lµm gi¶m quü d− thõa mµ h¹nh phóc cña x· héi phô thuéc vµo ®ã mét c¸ch hÕt søc n©ng cao ®Þa t«. "Trõ nh÷ng ng−êi së h÷u ruéng ®Êt ra, toµn bé x· héi cßn l¹i, c«ng nh©n ®¸ng kÓ" (tr.67). vµ c¸c nhµ t− b¶n, sÏ nghÌo hÇu nh− nh− nhau. Mçi khi ruéng ®Êt ®−îc ®em ra ®Ó b¸n, th× ®Ó tËu nã cÇn ph¶i tr¶ nh÷ng kho¶n t− b¶n lín; nh− vËy, mçi ng−êi chØ cã thÓ mua 3) VÒ lîi nhuËn tõ t− b¶n mét sè rÊt Ýt ái ruéng ®Êt" (tr.63). "Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn Êy viÖc b¸n ruéng ®Êt cã thÓ diÔn ra th−êng xuyªn hoÆc hiÕm hoi. NÕu nã diÔn ra th−êng xuyªn th× ruéng ®Êt sÏ bÞ chia "Trong khi nghiªn cøu tÊt c¶, nh÷ng g× ®iÒu tiÕt tiÒn c«ng vµ lîi nhuËn, cã thÓ ra thµnh nh÷ng kho¶nh rÊt nhá do nhiÒu ng−êi thuª, kh«ng mét bé phËn nµo trong sè hä kh«ng xem xÐt ®Þa t«, v× nã lµ hÖ qu¶, chø kh«ng ph¶i lµ nguyªn nh©n lµm gi¶m s¶n cã thÓ ë trong t×nh c¶nh tèt h¬n nhiÒu so víi c«ng nh©n. NÕu thiªn tai x¶y ra mµ lµm cho phÈm mµ c¸c nhµ t− b¶n vµ c«ng nh©n ph¶i chia cho nhau" (tr.76). "NÕu mét vËt phÈm s¶n phÈm n¨m ®ã hoÆc mét sè n¨m thÊp h¬n ®¸ng kÓ so víi møc b×nh th−êng th× kh¾p nµo ®ã ®−îc chia cho hai ng−êi th× râ rµng lµ c¸i ®iÒu tiÕt phÇn cña ng−êi nµy còng n¬i sÏ cã tai häa phæ biÕn vµ kh«ng thÓ kh¾c phôc ®−îc, v× chØ cã ë mét ®Êt n−íc, trong ®iÒu tiÕt phÇn cña ng−êi kia, v× c¸i lÊy ®i cña ng−êi nµy th× ®−îc giao cho ng−êi kia" ®ã mét bé phËn ®¸ng kÓ d©n c− cã ®−îc thu nhËp nhiÒu h¬n nh÷ng ng−êi sèng b»ng tiÒn (tr.76). "Nh−ng v× quan hÖ gi÷a c¸c phÇn t−¬ng øng cña nhµ t− b¶n vµ cña c«ng nh©n c«ng, th× nhê nh÷ng ng−êi giµu Êy mµ cã thÓ t¹o ra nh÷ng dù tr÷ lín ®Ó lµm dÞu hËu qu¶ phô thuéc vµo mèi quan hÖ gi÷a sè d©n c− vµ khèi l−îng c¸c t− b¶n, mµ sè d©n c− cã cña sù thiÕu hôt ®· h×nh thµnh" (tr.[63]-64). "N¨ng lùc hoµn thiÖn cña con ng−êi, hoÆc xu h−íng t¨ng nhanh h¬n khèi l−îng t− b¶n, nªn nh©n tè tÝch cùc [XXI] cña sù thay n¨ng lùc th−êng xuyªn chuyÓn tõ mét tr×nh ®é khoa häc vµ h¹nh phóc nµy ®Õn mét ®æi n»m ë phÝa d©n sè mµ cã thÓ coi d©n sè, cã nghÜa lµ tiÒn c«ng, lµ nh©n tè ®iÒu tiÕt" tr×nh ®é khoa häc vµ h¹nh phóc kh¸c cao h¬n, râ rµng lµ phô thuéc ®¸ng kÓ vµo giai (tr.76-77). "Lîi nhuËn - phÇn cña c¸c nhµ t− b¶n trong s¶n phÈm chung cña lao ®éng cÊp nh÷ng ng−êi lµm chñ thêi ®¹i m×nh, nghÜa lµ nh÷ng ng−êi ®ñ giµu ®Ó hoµn toµn vµ t− b¶n - do ®ã, phô thuéc vµo tiÒn c«ng", tû lÖ nghÞch víi tiÒn c«ng (tr.77). "Lîi khái lo toan vÒ c¸c ph−¬ng tiÖn sinh sèng Ýt nhiÒu ®¶m b¶o h¬n. Nh÷ng ng−êi thuéc nhuËn kh«ng chØ phô thuéc vµo phÇn nhËn ®−îc cña nh÷ng ng−êi chñ cña c¸i mµ hä giai cÊp nµy vun ®¾p vµ më réng lÜnh vùc khoa häc; hä phæ biÕn kiÕn thøc; con c¸i ph©n chia, mµ còng cßn phô thuéc vµo tæng gi¸ trÞ cña c¸i ®em chia" (nh− trªn). hä ®−îc gi¸o dôc tèt h¬n vµ ®−îc ®µo t¹o ®Ó thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng quan träng "Sù gi¶m lîi nhuËn cña t− b¶n ®Çu t− trong trång trät lµm gi¶m lîi nhuËn cña t− b¶n nhÊt vµ tÕ nhÞ nhÊt cña x· héi; hä trë thµnh nh÷ng nhµ lµm luËt, thÈm ph¸n, quan ®Çu t− trong s¶n xuÊt c«ng x−ëng vµ trong tÊt c¶ mäi d¹ng c«ng nghiÖp kh¸c" (tr.81). chøc hµnh chÝnh, thÇy gi¸o, nhµ ph¸t minh trong nh÷ng lÜnh vùc kh¸c nhau, ng−êi "Sù gi¶m sót thø nhÊt lµ kh«ng tr¸nh khái, nh−ng tû suÊt lîi nhuËn cña t− b¶n l·nh ®¹o tÊt c¶ nh÷ng c«ng viÖc lín lao vµ cã Ých, nhê chóng mµ më réng sù ngù trÞ cña ®−îc ®Çu t− b»ng c¸ch Êy quyÕt ®Þnh tû suÊt lîi nhuËn cña t− b¶n ®−îc ®Çu t−
22 c.m¸c tãm t¾t quyÓn s¸ch cña giªm-x¬ min "nh÷ng nguyªn lý..." 23 b»ng bÊt cø ph−¬ng thøc nµo kh¸c, v× kh«ng mét ng−êi nµo muèn tiÕp tôc ®Çu t− t− b¶n §2) "NÕu sè l−îng s¶n phÈm nµy trao ®æi víi s¶n phÈm kh¸c phô thuéc vµo cña m×nh trong trång trät nÕu anh ta cã thÓ nhËn ®−îc nhiÒu lîi léc h¬n nhê t×m ®−îc quan hÖ gi÷a cÇu vµ cung", th× thö hái, "quan hÖ ®ã phô thuéc vµo c¸i g×" (tr.89). c¸ch ®Çu t− kh¸c cho sè t− b¶n Êy. V× thÕ tÊt c¶ lîi nhuËn ®Òu h¹ xuèng b»ng møc lîi Quan hÖ ®ã "suy cho cïng phô thuéc vµo chi phÝ s¶n xuÊt" (tr.[91]-92). Chi phÝ s¶n nhuËn trong ngµnh trång trät" (tr.81 - [82]). xuÊt ®ã do lao ®éng t¹o thµnh. "Nh− vËy, sè l−îng lao ®éng quyÕt ®Þnh tû lÖ mµ c¸c "Th«ng qua nh÷ng nÊc thang nµo ng−êi ta ®i tíi kÕt qu¶ ®ã? Khi xuÊt hiÖn sè cÇu s¶n phÈm trao ®æi víi nhau" (tr.99). vÒ l−îng ngò cèc bæ sung chØ cã thÓ s¶n xuÊt b»ng c¸ch ®−a nh÷ng ruéng ®Êt phÈm chÊt thÊp h¬n vµo canh t¸c hoÆc b»ng c¸ch ®Çu t− nh÷ng ®ît t− b¶n míi trªn cïng §3) Lao ®éng trùc tiÕp: 1) t− b¶n: lao ®éng ®−îc tÝch luü (tr.100). "VÒ c¶ hai lo¹i ruéng ®Êt Êy mang l¹i lîi nhuËn Ýt h¬n, th× dÜ nhiªn nh÷ng ng−êi trång trät nghi ngê lao ®éng Êy cÇn ph¶i chó ý: 1) chóng kh«ng ph¶i bao giê còng ®−îc tr¶ c«ng theo mét tû tÝnh hîp lý cña viÖc ®Çu t− t− b¶n cña m×nh mét c¸ch kÐm n¨ng suÊt h¬n tr−íc; nh−ng lÖ nh− nhau; 2) chóng kh«ng ph¶i bao giê còng tham gia theo cïng mét tû lÖ vµo viÖc lóc ®ã sè cÇu vÒ ngò cèc t¨ng lªn mµ møc s¶n xuÊt hµng ho¸ Êy kh«ng t¨ng t−¬ng øng. s¶n xuÊt ra tÊt c¶ mäi hµng ho¸" (tr.100-101). HÖ qu¶ kh«ng tr¸nh khái cña t×nh h×nh ®ã lµ gi¸ trÞ trao ®æi cña ngò cèc t¨ng lªn, vµ "Ho¸ ra chØ cÇn xÐt ba tr−êng hîp lµm vÝ dô lµ ®ñ ®Ó gi¶i thÝch møc ®é tham gia lóc ®ã ng−êi trång trät, do s¶n xuÊt Ýt ngò cèc h¬n tr−íc, sÏ cã thÓ thu ®−îc tõ t− b¶n kh¸c nhau cña lao ®éng vµ cña t− b¶n vµo s¶n xuÊt; ®ã lµ hai tr−êng hîp cùc ®oan ë hai cña m×nh lîi nhuËn y nh− nh÷ng chñ t− b¶n kh¸c. B»ng c¸ch ®ã kh«ng ph¶i lîi nhuËn ®Çu vµ mét tr−êng hîp ë gi÷a: 1) c¸c s¶n phÈm chØ do lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt ra, cña anh ta ®−îc gi÷ ë møc ban ®Çu, mµ tÊt c¶ nh÷ng lîi nhuËn kh¸c ®Òu h¹ xuèng b»ng møc mµ lîi nhuËn cña anh ta ®· tôt xuèng. Do gi¸ trÞ cña ngò cèc t¨ng lªn mµ c¶ kh«ng cã sù tham gia cña t− b¶n; 2) c¸c s¶n phÈm ®−îc s¶n xuÊt ra mét nöa b»ng lao gi¸ trÞ cña lao ®éng còng t¨ng h¬n. V× r»ng ng−êi c«ng nh©n ph¶i tiªu dïng mét sè ®éng trùc tiÕp, mét nöa b»ng t− b¶n ; 3) c¸c s¶n phÈm chØ do t− b¶n s¶n xuÊt ra, kh«ng l−îng nµo ®ã c¸c vËt phÈm cÇn thiÕt cho ®êi sèng, dï gi¸ trÞ cña chóng lín h¬n hay cã sù tham gia cña lao ®éng trùc tiÕp" (tr.102-103). nhá h¬n. NÕu gi¸ trÞ cña chóng lín h¬n tr−íc th× lao ®éng cña anh ta cã gi¸ trÞ lín h¬n, "§Ó s¶n xuÊt nÕu ng−êi ta sö dông hai lo¹i lao ®éng vµ nÕu khi gi¸ c¶ cña lo¹i nµy tuy sè l−îng c¸c t− liÖu sinh ho¹t vµ nh÷ng vËt phÈm kh¸c mµ hä tiªu dïng vÉn y nh− t¨ng lªn gi¸ c¶ cña lo¹i kia gi¶m xuèng, th× gi¸ trÞ trao ®æi cña lo¹i hµng ho¸ ®−îc s¶n thÕ. Nh− vËy, cã thÓ coi tiÒn c«ng cña anh ta ®· t¨ng lªn, tuy møc thï lao thùc tÕ cho xuÊt ra víi tû lÖ lín lo¹i lao ®éng thø nhÊt - khi gi¸ c¶ cña lo¹i lao ®éng nµy t¨ng - sÏ lao ®éng cña anh ta kh«ng t¨ng. Nh− vËy, tÊt c¶ mäi nhµ t− b¶n ®Òu buéc ph¶i tr¶ t¨ng lªn so víi gi¸ trÞ trao ®æi cña thø hµng ho¸ ®−îc s¶n xuÊt ra b»ng mét sè l−îng nhá kho¶n tiÒn c«ng lín h¬n, cã nghÜa lµ lîi nhuËn cña hä gi¶m xuèng. Còng v× nguyªn nh©n Êy mµ chñ n«ng tr¹i ë trong t×nh thÕ y nh− vËy. Nh− thÕ, theo ®µ t¨ng d©n sè vµ h¬n cña lo¹i lao ®éng ®ã. Tû lÖ cña sù n©ng cao Êy mçi lÇn ®Òu phô thuéc vµo hai ®iÒu thÊy cÇn ®Çu t− t− b¶n trªn nh÷ng ruéng ®Êt kÐm mµu mì h¬n, lîi nhuËn cña tÊt c¶ kiÖn: 1) vµo tû lÖ gi¶m gi¸ c¶ cña lo¹i lao ®éng nµy trong khi gi¸ c¶ cña lo¹i lao ®éng kia mäi t− b¶n ®Òu dÇn dÇn gi¶m xuèng" (tr.82-[83,84]). t¨ng lªn; 2) vµo tû lÖ gi÷a sè l−îng lao ®éng lo¹i thø nhÊt ®−îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ thø nhÊt trong sè nh÷ng hµng ho¸ ®−îc xem xÐt, víi sè l−îng lao ®éng lo¹i thø nhÊt III. VÒ trao ®æi ®· ®−îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ thø hai" (tr.[103]-104). Nh− vËy, vÊn ®Ò thø nhÊt vµ duy nhÊt lµ: "Lîi nhuËn gi¶m xuèng víi tû lÖ nµo nÕu §1) Trao ®æi dùa trªn sù tån t¹i s¶n phÈm d− thõa do chÝnh m×nh s¶n xuÊt ra vµ trªn tiÒn c«ng t¨ng lªn? Tû lÖ tham gia cña hai lo¹i lao ®éng vµo viÖc s¶n xuÊt ra nh÷ng hµng nhu cÇu vÒ nh÷ng s¶n phÈm do ng−êi kh¸c s¶n xuÊt ra. Nh÷ng ng−êi ®¹i lý trao ®æi "lµ ho¸ kh¸c nhau phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn cña tõng tr−êng hîp ®Æc biÖt" (tr.104). nh÷ng ng−êi vËn chuyÓn vµ nhµ bu«n" (tr.85).
24 c.m¸c tãm t¾t quyÓn s¸ch cña giªm-x¬ min "nh÷ng nguyªn lý..." 25 "Chóng ta sÏ biÓu thÞ ba tr−êng hîp nªu trªn b»ng c¸c sè 1, 2, 3. NÕu tÊt c¶ mäi phÇn cña nhµ t− b¶n sÏ b»ng 700 phÇn, trong ®ã 200 phÇn sÏ lµ lîi nhuËn. NÕu tiÒn c«ng hµng ho¸ ®Òu ®−îc s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn cña tr−êng hîp 1 - chØ b»ng lao ®éng t¨ng 5%, th× trong sè 1700 phÇn, c«ng nh©n sÏ ®−îc h−ëng 1050 vµ 650 lµ phÇn cña nhµ mµ th«i, cßn t− b¶n th× sÏ ®−îc sö dông duy nhÊt ®Ó tr¶ tiÒn c«ng - th× lîi nhuËn cña t− b¶n ®−îc h−ëng, sau khi nhµ t− b¶n ®· hoµn bï 500p.xt. t− b¶n l−u ®éng, nhµ t− b¶n sÏ t− b¶n sÏ sôt xuèng ®óng víi tû lÖ t¨ng cña tiÒn c«ng" (tr.104). "Gi¶ sö t− b¶n 1000 chØ cã 150p.xt. lîi nhuËn; nghÜa lµ nhµ t− b¶n sÏ chÞu sù gi¶m lîi nhuËn cña m×nh xuèng p.xt. ®−îc ®Çu t− víi lîi nhuËn 10%. Trong tr−êng hîp nµy gi¸ trÞ cña c¸c s¶n phÈm 2,5% nh− tr−íc" (tr.106-107). sÏ b»ng 1100p.xt., v× kho¶n tiÒn ®ã sÏ bï ®¾p t− b¶n víi lîi nhuËn cña nã. Nh÷ng "NÕu viÖc s¶n xuÊt tÊt c¶ mäi hµng ho¸ ®Òu diÔn ra trong ®iÒu kiÖn cña tr−êng hîp s¶n phÈm ®ã cã thÓ coi lµ gåm 1100 phÇn ngang nhau, trong ®ã 1000 phÇn thuéc sè 3 th× v× ë ®©y kh«ng tr¶ tiÒn c«ng, nªn viÖc tiÒn c«ng t¨ng lªn kh«ng thÓ thay ®æi c«ng nh©n, cßn 100 phÇn thuéc nhµ t− b¶n". NÕu tiÒn c«ng t¨ng 5% th× lîi nhuËn l−îng lîi nhuËn; râ rµng lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ cµng gÇn víi tr−êng hîp cùc ®oan nµy th× cña nhµ t− b¶n sÏ gi¶m 5%, v× giê ®©y nhµ t− b¶n ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n 1050p.xt, l−îng lîi nhuËn sÏ cµng Ýt thay ®æi do sù t¨ng lªn nh− vËy" (tr.107). thay v× 1000, cã nghÜa lµ nhµ t− b¶n chØ cßn 50p.xt. thay v× 100. "Gi¸ trÞ c¸c s¶n "NÕu chóng ta gi¶ ®Þnh (®iÒu nµy rÊt cã thÓ x¶y ra) r»ng trong thùc tÕ x¶y ra biÕt phÈm cña nhµ t− b¶n sÏ kh«ng t¨ng lªn ®Ó bï ®¾p tæn thÊt cho nhµ t− b¶n [XXII] , v× bao nhiªu tr−êng hîp cùc ®oan ng¶ vÒ phÝa nµy còng nh− ng¶ vÒ phÝa kia kÓ tõ ®iÓm chóng ta ®· gi¶ ®Þnh r»ng tÊt c¶ mäi hµng ho¸ ®Òu ®−îc s¶n xuÊt ra trong ®iÒu kiÖn gi÷a, th× do nh÷ng bï trõ qua l¹i sÏ x¶y ra nªn lîi nhuËn sÏ sôt xuèng ®óng b»ng mét nöa cña cïng mét tr−êng hîp; còng nh− tr−íc, c¸c s¶n phÈm sÏ cã gi¸ trÞ 1100p.xt., sè t¨ng lªn cña tiÒn c«ng" (tr.[107]-108). trong ®ã nhµ t− b¶n chØ cßn 50p.xt. "NÕu cïng víi sù t¨ng lªn cña tiÒn c«ng tÊt c¶ c¸c kho¶n lîi nhuËn ®Òu sôt xuèng th× râ rµng lµ gi¸ trÞ cña tÊt c¶ mäi hµng ho¸ ®−îc s¶n xuÊt ra víi tû lÖ lao ®éng nhá NÕu viÖc s¶n xuÊt tÊt c¶ mäi hµng ho¸ ®Òu diÔn ra trong ®iÒu kiÖn cña ®iÒu kiÖn sè 2, h¬n tû lÖ t− b¶n, sÏ gi¶m xuèng so víi gi¸ trÞ cña nh÷ng hµng ho¸ ®−îc s¶n xuÊt ra víi th× lîi nhuËn chØ gi¶m xuèng mét nöa ®¹i l−îng t¨ng cña tiÒn c«ng. Gi¶ sö t− b¶n 1000p.xt., ®−îc sö dông ®Ó tr¶ tiÒn c«ng vµ 1000p.xt. n÷a lµm t− b¶n cè ®Þnh, lîi nhuËn lµ 10% tæng tû lÖ lao ®éng lín h¬n. VÝ dô, nÕu chóng ta coi tr−êng hîp sè 1 lµ tr−êng hîp cã tÝnh sè l−îng chi phÝ nh− tr−íc; lóc ®ã gi¸ trÞ cña c¸c s¶n phÈm sÏ lµ 1200p.xt., v× kho¶n tiÒn chÊt quyÕt ®Þnh th× gi¸ trÞ cña tÊt c¶ nh÷ng hµng ho¸ ®−îc s¶n xuÊt ra trong ®iÒu kiÖn nµy sÏ bï l¹i sè t− b¶n ®· chi phÝ víi lîi nhuËn 10%. Gi¶ sö tiÒn c«ng ®· t¨ng 5%. Lóc ®ã cña tr−êng hîp nµy vÉn sÏ nh− vËy, cßn gi¸ trÞ cña tÊt c¶ c¸c hµng ho¸ mµ viÖc s¶n nhµ t− b¶n sÏ ph¶i tr¶ 1050p.xt. thay v× 1000p.xt. tiÒn c«ng; nhµ t− b¶n sÏ cßn l¹i 150p.xt. xuÊt ra chóng phôc tïng nh÷ng ®iÒu kiÖn cña mét trong nh÷ng tr−êng hîp cßn l¹i, sÏ lîi nhuËn"; nh− vËy, cø mçi tr¨m ®¬n vÞ t− b¶n cña m×nh nhµ t− b¶n sÏ chÞu møc gi¶m lîi h¹ xuèng. NÕu chóng ta coi tr−êng hîp trung b×nh sè 2 lµ tr−êng hîp cã tÝnh chÊt nhuËn chØ b»ng 2,5%, nghÜa lµ mét nöa møc t¨ng cña tiÒn c«ng (5%). "Tr−êng hîp vÉn y quyÕt ®Þnh th× gi¸ trÞ cña tÊt c¶ nh÷ng hµng ho¸ ®−îc s¶n xuÊt ra trong nh÷ng ®iÒu nh− vËy, nÕu t− b¶n 1000p.xt. kh«ng ®−îc sö dông ®Ó tr¶ tiÒn c«ng mµ ®−îc dïng lµm t− kiÖn cña tr−êng hîp nµy vÉn sÏ nh− thÕ; gi¸ trÞ cña tÊt c¶ nh÷ng hµng ho¸ mµ ®iÒu kiÖn b¶n l−u ®éng ®Ó sö dông trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ bï ®¾p tiÕp theo. VÝ dô, s¶n xuÊt ra chóng gÇn víi tr−êng hîp cùc ®oan ®Çu ®Òu sÏ t¨ng lªn, cßn gi¸ trÞ cña tÊt còng trong thêi gian 1000p.xt. ®−îc chi phÝ ®Ó tr¶ tiÒn c«ng, th× 500p.xt. cã thÓ chi phÝ lµm c¶ nh÷ng hµng ho¸ ®−îc s¶n xuÊt ra trong nh÷ng ®iÒu kiÖn gÇn víi tr−êng hîp cùc t− b¶n cè ®Þnh ®Ó mua m¸y mãc phôc vô trong mét thêi h¹n dµi, cßn 500p.xt. th× ®−îc sö ®oan nãi cuèi cïng, sÏ gi¶m xuèng. Nh÷ng nhµ t− b¶n s¶n xuÊt ra hµng ho¸ trong dông ®Ó mua nguyªn liÖu vµ dïng vµo nh÷ng chi phÝ kh¸c. Víi dù to¸n chi tiªu nh− vËy, nh÷ng ®iÒu kiÖn cña tr−êng hîp sè 1 ®· chÞu chi phÝ bæ sung b»ng 5%; nh−ng hä trao gi¸ trÞ cña c¸c s¶n phÈm sÏ b»ng 1700p.xt., b»ng sè t− b¶n ph¶i ®−îc bï ®¾p víi lîi ®æi s¶n phÈm cña m×nh lÊy nh÷ng hµng ho¸ ®−îc s¶n xuÊt ra trong ®iÒu kiÖn cña nhuËn 10%. Trong sè 1700 phÇn s¶n phÈm ®ã, 1000 phÇn sÏ lµ phÇn cña c«ng nh©n nh÷ng tr−êng hîp kh¸c. NÕu hä trao ®æi hµng ho¸ cña m×nh lÊy hµng ho¸ ®−îc
26 c.m¸c tãm t¾t quyÓn s¸ch cña giªm-x¬ min "nh÷ng nguyªn lý..." 27 s¶n xuÊt ra trong ®iÒu kiÖn cña tr−êng hîp sè 2, trong ®ã c¸c nhµ t− b¶n ®· chÞu chi phÝ xuÊt theo c¸ch ®¬n gi¶n h¬n vµ dÔ dµng h¬n ë nh÷ng ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh" do bæ sung chØ b»ng 2,5%, th× trong nh÷ng hµng ho¸ Êy hä nhËn ®−îc kho¶n phô thªm b»ng nh÷ng nguyªn nh©n lµ ë ®Êy t− liÖu sinh ho¹t rÎ h¬n, hoÆc cã nhiÒu nhiªn liÖu 2,5%. Nh− vËy, khi mua nh÷ng hµng ho¸ ®−îc s¶n xuÊt ra trong ®iÒu kiÖn cña tr−êng h¬n, hoÆc cã nhiÒu n−íc h¬n ®Ó ch¹y m¸y mãc (tr.112-113); γ) "nãi chung, nÕu so víi n−íc kh¸c, cïng mét sè l−îng lao ®éng ë n−íc nµy s¶n xuÊt ®−îc mét trong hîp sè 2, hä nhËn ®−îc mét sù ®Òn bï nµo ®ã vµ chØ bÞ gi¶m 2,5% lîi nhuËn cña m×nh do hai hµng ho¸ víi tû lÖ lín h¬n hµng ho¸ kia th× viÖc trao ®æi víi nhau cã lîi cho c¶ tiÒn c«ng t¨ng lªn. Trong viÖc trao ®æi nµy, kÕt qu¶ hoµn toµn tr¸i ng−îc víi nh÷ng nhµ hai n−íc" (tr.119). t− b¶n ®· s¶n xuÊt hµng ho¸ trong ®iÒu kiÖn cña tr−êng hîp sè 2. Trong viÖc s¶n xuÊt §5) "Mèi lîi thu ®−îc tõ viÖc trao ®æi hµng ho¸ nµy lÊy hµng ho¸ kia bao giê còng hµng ho¸ cña m×nh, hä ®· chÞu chi phÝ t¨ng 2,5%, cßn khi ®æi s¶n phÈm cña m×nh lÊy b¾t nguån tõ hµng ho¸ nhËn ®−îc, chø kh«ng ph¶i tõ hµng ho¸ trao ®i. V× vËy, c¶ bÊt cø hµng ho¸ s¶n xuÊt ra trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña tr−êng hîp sè 1, hä l¹i bÞ gi¶m lîi nhuËn mèi lîi nµo trong viÖc bu«n b¸n cña n−íc nµy víi n−íc kh¸c còng b¾t nguån tõ nh÷ng xuèng 2,5%" (tr.108-109). "Nh− vËy, nh×n chung kÕt qu¶ lµ tÊt c¶ nh÷ng nhµ s¶n xuÊt hµng ho¸ nhËp khÈu; ®Êt n−íc ®−îc lîi nhê viÖc nhËp khÈu chø kh«ng ph¶i nhê vµo viÖc nµo hoÆc th«ng qua s¶n xuÊt, hoÆc th«ng qua trao ®æi mµ trë thµnh nh÷ng ng−êi chñ cña nµo kh¸c" (tr.120). "NÕu con ng−êi cã mét hµng ho¸ c«ng nghiÖp hoÆc hµng ho¸ l−¬ng nh÷ng hµng ho¸ s¶n xuÊt ra trong ®iÒu kiÖn cña tr−êng hîp sè 2, th× chÞu kho¶n thua thùc nµo ®ã th× ng−êi Êy sÏ kh«ng thÓ thu ®−îc lîi nhê viÖc ®¬n thuÇn tho¸t khái hµng thiÖt 2,5%: trong sè hä [XXIII], nh÷ng ng−êi nµo trë thµnh ng−êi chñ cña nh÷ng hµng ho¸ cña m×nh. ChØ cã b»ng c¸ch tho¸t khái hµng ho¸ cña m×nh ®Ó cã ®−îc hµng ho¸ kh¸c ho¸ ®−îc s¶n xuÊt ra trong nh÷ng tr−êng hîp cã ®iÒu kiÖn gÇn víi tr−êng hîp cùc ®oan th× ng−êi ®ã míi t×m thÊy lîi léc trong viÖc cã ®−îc hµng ho¸ nãi sau cïng Êy; v× r»ng cuèi th× chÞu kho¶n thua thiÖt Ýt h¬n; cuèi cïng nÕu sè nh÷ng tr−êng hîp cùc ®oan ®Çu ng−êi ®ã cã thÓ gi÷ l¹i hµng ho¸ cña m×nh, nÕu cho r»ng hµng ho¸ Êy cã gi¸ trÞ lín h¬n b»ng sè nh÷ng tr−êng hîp cùc ®oan cuèi th× tÊt c¶ c¸c nhµ t− b¶n gép chung l¹i chÞu thua hµng ho¸ mµ ng−êi ®ã ®· ®æi lÊy. Anh ta thÝch hµng ho¸ kh¸c h¬n hµng ho¸ cña m×nh, sù thiÖt 2,5% vµ kho¶n thua thiÖt nµy sÏ lµ sè tèi ®a mµ - ®iÒu nµy cã thÓ gi¶ ®Þnh - lîi thùc ®ã lµ b»ng cø chøng minh r»ng ®èi víi anh ta, hµng ho¸ kia cã gi¸ trÞ lín h¬n" nhuËn sÏ gi¶m trong thùc tiÔn" (tr.110). "XuÊt ph¸t tõ nh÷ng nguyªn t¾c Êy, ta dÔ dµng (tr.121). §èi víi c¸c d©n téc th× còng thÕ."Mèi lîi cña mçi d©n téc kh«ng ®¬n thuÇn lµ ë tÝnh to¸n sù t¨ng tiÒn c«ng ¶nh h−ëng nh− thÕ nµo ®Õn gi¸ c¶ cña nh÷ng s¶n phÈm kh¸c chç tho¸t khái s¶n phÈm cña m×nh, mµ lµ ë c¸i mµ víi s¶n phÈm ®ã d©n téc Êy ®æi lÊy nhau. TÊt c¶ mäi s¶n phÈm th−êng cã thÓ so s¸nh víi tiÒn tÖ hoÆc víi kim lo¹i quý. Gi¶ sö, - ®−îc" (tr.121). ®iÒu nµy ch¾c ch¾n kh¸ gÇn víi thùc tÕ - tiÒn tÖ ®−îc s¶n xuÊt ra trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña tr−êng hîp sè 2, nghÜa lµ b»ng nh÷ng tû lÖ lao ®éng vµ t− b¶n b»ng nhau; lóc ®ã gi¸ c¶ cña VËt trung gian tÊt c¶ nh÷ng hµng ho¸ s¶n xuÊt ra trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− vËy kh«ng thay ®æi do tiÒn c«ng t¨ng lªn; gi¸ c¶ nh÷ng hµng ho¸ mµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ra chóng gÇn víi tr−êng hîp cùc ®oan ®Çu tiªn, t¨ng lªn; gi¸ c¶ cña nh÷ng hµng ho¸ mµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ra chóng gÇn §6) "VËt trung gian cña trao ®æi lµ vËt phÈm mµ ®Ó tiÕn hµnh trao ®æi gi÷a hai vËt víi tr−êng hîp cùc ®oan cuèi th× h¹ xuèng; cuèi cïng, tæng khèi l−îng hµng ho¸ chÞu t¸c phÈm kh¸c, th× nã tr−íc tiªn ®−îc chÊp nhËn ®Ó ®æi lÊy mét trong hai s¶n phÈm Êy, sau ®éng cña mét sù bï trõ khiÕn gi¸ c¶ kh«ng t¨ng còng kh«ng gi¶m" (tr.110-111). ®ã ®−îc trao ®i ®Ó ®æi lÊy s¶n phÈm kia" (tr.125). Vµng, b¹c, tiÒn. §4) C¸c d©n téc muèn trao ®æi s¶n phÈm cña m×nh víi nhau: §7) "Gi¸ trÞ cña tiÒn b»ng tû sè mµ tiÒn tÖ trao ®æi lÊy nh÷ng vËt phÈm kh¸c, hoÆc α) nÕu "sù ph©n c«ng lao ®éng ®−îc hiÓu mét c¸ch ®óng ®¾n" ®ßi hái ph¶i b»ng sè l−îng tiÒn tÖ ®−îc ®em ra ®æi lÊy mét sè l−îng nhÊt ®Þnh nh÷ng vËt phÈm kh¸c" lµm thÕ; β) nÕu hµng ho¸ "cã thÓ chØ ®−îc s¶n xuÊt hoÆc dï sao vÉn ®−îc s¶n (tr.128).
28 c.m¸c tãm t¾t quyÓn s¸ch cña giªm-x¬ min "nh÷ng nguyªn lý..." 29 Tû sè ®ã do tæng sè l−îng tÊt c¶ tiÒn tÖ cã trong mét n−íc quyÕt ®Þnh (nh− trªn). NÕu tæng khèi l−îng tiÒn tÖ lµ mét triÖu «n-x¬ vµ nã t¨ng mét phÇn m−êi th× dï sù "NÕu chóng ta gi¶ ®Þnh r»ng mét mÆt tÊt c¶ mäi hµng ho¸ cña mét n−íc, vµ mÆt kh¸c, gi¶m gi¸ trÞ cña tæng thÓ nh− thÕ nµo ®i n÷a, sù gi¶m xuèng ®ã ph¶i ¶nh h−ëng theo tÊt c¶ tiÒn tÖ cña ®Êt n−íc ®−îc tËp trung l¹i, th× râ rµng lµ trong viÖc trao ®æi c¶ hai tû lÖ t−¬ng øng ®Õn mçi bé phËn trong sè c¸c bé phËn cña tæng thÓ; 1/10 triÖu so víi khèi l−îng Êy víi nhau, gi¸ trÞ cña tiÒn tÖ", nghÜa lµ sè l−îng hµng ho¸ trao ®æi lÊy mét triÖu, còng nh− 1/10 «n-x¬ so víi mét «n-x¬" (tr.130-131). "NÕu tæng khèi chóng, "hoµn toµn phô thuéc vµo sè l−îng cña b¶n th©n chóng" (tr.128-129). Trong l−îng tiÒn tÖ chØ b»ng 1/10 tæng sè ®· gi¶ ®Þnh, cßn mçi phÇn trong sè c¸c phÇn cña thùc tÕ t×nh h×nh còng hoµn toµn y nh− vËy. Tæng khèi l−îng hµng ho¸ cña mét n−íc nã dïng cho m−êi lÇn mua trong mét n¨m, th× nh− vËy còng gièng tr−êng hîp nÕu ®−îc ®æi lÊy tæng khèi l−îng tiÒn tÖ kh«ng ph¶i ngay mét lóc; hµng ho¸ ®−îc trao ®æi khèi l−îng ®ã ®−îc trao ®æi m−êi lÇn lÊy mét phÇn m−êi tæng khèi l−îng hµng ho¸; tõng phÇn, th−êng lµ nh÷ng phÇn rÊt nhá, vµ trong nh÷ng kho¶ng thêi gian kh¸c nhau nh−ng nÕu mét phÇn m−êi tæng sè ®· gi¶ ®Þnh, nghÜa lµ tæng khèi l−îng tiÒn tÖ t¨ng trong n¨m. Cïng mét ®ång tiÒn ®óc h«m nay dïng cho mét lÇn trao ®æi nµy, th× ngµy víi mét tû lÖ nµo ®ã th× ®iÒu ®ã còng gièng nh− nÕu c¸i tæng thÓ, nghÜa lµ tæng sè mai l¹i cã thÓ dïng cho mét lÇn trao ®æi kh¸c. Mét bé phËn tiÒn tÖ nµy ®−îc sö dông tiÒn ®−îc gi¶ ®Þnh, ®· t¨ng víi tû lÖ ®ã. Nh− vËy, dï møc ®é t¨ng hoÆc gi¶m cña cho mét sè lín lÇn trao ®æi, mét bé phËn kh¸c ®−îc sö dông cho mét sè l−îng rÊt nhá tæng khèi l−îng tiÒn tÖ nh− thÕ nµo ®i n÷a, nÕu sè l−îng nh÷ng vËt phÈm cßn l¹i vÉn lÇn trao ®æi, cßn bé phËn thø ba th× ®−îc tÝch luü l¹i vµ hoµn toµn kh«ng dïng ®Ó trao nh− tr−íc, th× gi¸ trÞ cña tæng khèi l−îng ®ã vµ cña mçi phÇn trong sè c¸c phÇn cña ®æi. Trong sù ®a d¹ng ®¹i l−îng Êy cã thÓ t×m ®−îc mét tû suÊt trung b×nh nµo ®ã dùa nã ®Òu gi¶m hoÆc t¨ng t−¬ng øng. Râ rµng, nguyªn lý ®ã lµ mét ch©n lý tuyÖt ®èi. trªn sè lÇn trao ®æi mµ mçi ®ång tiÒn ®óc ®−îc sö dông ®Ó tiÕn hµnh, nÕu tÊt c¶ mäi Mçi khi gi¸ trÞ cña tiÒn tÖ t¨ng lªn hoÆc gi¶m xuèng, cßn sè l−îng hµng ho¸ cã thÓ ®ång tiÒn ®óc ®Òu lµm trung gian cho mét sè lÇn trao ®æi nh− nhau. Chóng ta sÏ x¸c ®æi b»ng tiÒn Êy vµ tèc ®é l−u th«ng vÉn nh− tr−íc, th× nguyªn nh©n thay ®æi gi¸ trÞ ®Þnh tû suÊt Êy b»ng mét con sè nµo ®ã, con sè 10 ch¼ng h¹n. NÕu mçi ®ång tiÒn ®óc ¾t ph¶i lµ sù gi¶m hoÆc t¨ng theo tû lÖ t−¬ng øng cña sè l−îng tiÒn tÖ, vµ kh«ng thÓ cã trong n−íc ®· ®−îc dïng cho 10 lÇn mua, th× ®iÒu ®ã còng y nh− thÕ nÕu tæng sè g¸n sù thay ®æi ®ã cho t¸c ®éng cña bÊt cø nguyªn nh©n nµo kh¸c. NÕu khèi l−îng tiÒn ®óc ®· t¨ng lªn 10 lÇn vµ mçi ®ång tiÒn ®óc chØ phôc vô cho mét lÇn mua. Trong hµng ho¸ gi¶m xuèng, trong khi tæng khèi l−îng tiÒn tÖ vÉn nh− tr−íc, th× ®iÒu ®ã tr−êng hîp nµy, gi¸ trÞ cña tÊt c¶ c¸c hµng ho¸ cña mét n−íc b»ng gi¸ trÞ t¨ng gÊp 10 còng gièng nh− tr−êng hîp tæng khèi l−îng tiÒn tÖ t¨ng lªn, vµ ng−îc l¹i còng nh− lÇn cña tÊt c¶ mäi tiÒn tÖ trong n−íc, v× gi¸ trÞ cña mçi ®ång tiÒn ®óc b»ng gi¸ trÞ cña vËy. Nh÷ng thay ®æi nh− vËy lµ kÕt qu¶ cña mäi sù thay ®æi cña tèc ®é l−u th«ng. sè l−îng hµng ho¸ mµ nã cã thÓ ®æi lÊy, vµ v× mçi ®ång tiÒn ®óc dïng cho 10 lÇn trao Tèc ®é l−u th«ng ®−îc hiÓu lµ sè lÇn mua ®−îc thùc hiÖn trong mét thêi gian nhÊt ®æi trong mét n¨m" (tr.129-130). ®Þnh. Mäi sù t¨ng lªn cña sè lÇn mua Êy ®Òu cã t¸c ®éng nh− sù t¨ng lªn cña tæng [XXIV] "NÕu thay v× mçi ®ång tiÒn ®óc phôc vô cho m−êi lÇn trao ®æi trong khèi l−îng tiÒn tÖ vËy; sù gi¶m xuèng cña con sè Êy g©y ra t¸c ®éng ng−îc l¹i" n¨m, th× tæng khèi l−îng tiÒn tÖ sÏ t¨ng gÊp m−êi lÇn vµ mçi ®ång tiÒn ®óc sÏ chØ (tr.131-132). "NÕu mét bé phËn nµo ®ã cña s¶n phÈm hµng n¨m hoµn toµn kh«ng dïng cho mét lÇn trao ®æi, th× râ rµng lµ mäi sù t¨ng lªn cña khèi l−îng Êy sÏ g©y ®−îc trao ®æi - nh− tr−êng hîp b¶n th©n ng−êi s¶n xuÊt tiªu dïng chóng, hoÆc nh− ra sù gi¶m xuèng t−¬ng øng cña gi¸ trÞ mçi ®ång tiÒn ®óc trong sè nh÷ng ®ång tr−êng hîp kh«ng trao ®æi lÊy tiÒn - th× kh«ng thÓ tÝnh ®Õn bé phËn s¶n phÈm Êy, v× tiÒn ®óc Êy. V× chóng ta ®· gi¶ ®Þnh r»ng khèi l−îng hµng ho¸ mµ tÊt c¶ tiÒn tÖ cã ®èi víi tiÒn, c¸i kh«ng ®−îc trao ®æi lÊy tiÒn còng ë trong mét t×nh tr¹ng nh− tr−êng thÓ ®æi lÊy vÉn nh− cò, nªn gi¸ trÞ cña tæng khèi l−îng tiÒn tÖ, sau khi t¨ng sè hîp c¸i ®ã tuyÖt nhiªn kh«ng tån t¹i" (tr.132-133). l−îng cña nã lªn, vÉn kh«ng nhiÒu h¬n tr−íc. NÕu chóng ta ®· gi¶ ®Þnh r»ng sù t¨ng khèi l−îng tiÒn tÖ b»ng mét phÇn m−êi th× gi¸ trÞ mçi bé phËn trong §8) VËy c¸i g× ®iÒu tiÕt sè l−îng tiÒn tÖ? "ViÖc chÕ t¹o tiÒn tÖ cã thÓ x¶y sè c¸c bé phËn cña nã, 1 «n-x¬ ch¼ng h¹n, ph¶i gi¶m xuèng mét phÇn m−êi. ra trong hai t×nh huèng. ChÝnh phñ cã thÓ ®Ó cho tiÒn tÖ tù do t¨ng hoÆc gi¶m,
30 c.m¸c tãm t¾t quyÓn s¸ch cña giªm-x¬ min "nh÷ng nguyªn lý..." 31 hoÆc chÝnh phñ tù m×nh ®iÒu tiÕt sè l−îng ®ã vµ lµm cho nã nhiÒu h¬n hoÆc Ýt h¬n lμ nªu ra mét quy luËt trõu t−îng mμ kh«ng tÝnh ®Õn sù thay ®æi theo ý cña m×nh". vμ sù th−êng xuyªn bÞ lo¹i bá cña quy luËt ®ã, chØ nhê thÕ mμ nã Trong tr−êng hîp thø nhÊt, "chÝnh phñ më cöa x−ëng ®óc tiÒn cho c«ng chóng vµ ®−îc thùc hiÖn. NÕu ch¼ng h¹n chi phÝ s¶n xuÊt, suy cho cïng, - t¹o kh¶ n¨ng biÕn nh÷ng thái kim lo¹i quý cña m×nh thµnh tiÒn ®óc cho tÊt c¶ nh÷ng ai hoÆc nãi ®óng h¬n, trong ®iÒu kiÖn cã sù phï hîp gi÷a cÇu vμ muèn lµm thÕ. Nh÷ng ng−êi cã c¸c thái vµng b¹c chØ cã thÓ muèn chuyÓn ho¸ chóng cung ®−îc thiÕt lËp mét c¸ch thÊt th−êng, ngÉu nhiªn - quyÕt ®Þnh gi¸ c¶ (gi¸ trÞ) lμ mét quy luËt bÊt biÕn, th× hiÖn t−îng thµnh tiÒn trong tr−êng hîp nÕu viÖc ®ã ®¸p øng lîi Ých cña hä, nghÜa lµ nÕu c¸c thái kim kh«ng cã sù phï hîp nh− thÕ vμ, do ®ã, gi¸ trÞ vμ chi phÝ s¶n lo¹i chuyÓn ho¸ thµnh tiÒn ®óc cã gi¸ trÞ lín h¬n chóng cã d−íi h×nh thøc tr−íc cña nã. xuÊt kh«ng cã mèi quan hÖ tÊt yÕu víi nhau còng lμ mét quy Mµ ®iÒu ®ã chØ x¶y ra khi tiÒn cã gi¸ trÞ ®Æc biÖt, vµ cïng mét sè l−îng kim lo¹i ®· ®óc luËt bÊt biÕn nh− thÕ. CÇu vμ cung chØ phï hîp víi nhau mét thµnh tiÒn cã thÓ ®æi lÊy mét sè l−îng hµng ho¸ kh¸c nhiÒu h¬n tr−êng hîp trao ®æi thêi gian nμo ®ã, do nh÷ng biÕn ®éng tr−íc ®ã cña cÇu vμ cung, chóng lÊy cïng thø kim lo¹i ®ã nh−ng d−íi d¹ng thái. V× gi¸ trÞ cña tiÒn tÖ phô thuéc vµo do cã sù kh«ng phï hîp gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vμ gi¸ trÞ trao ®æi; sè l−îng cña chóng, nªn chóng cã gi¸ trÞ lín khi chóng cã Ýt". Lóc ®ã x¶y ra viÖc chuyÓn sù biÕn ®éng ®ã vμ sù kh«ng phï hîp ®ã l¹i x¶y ®Õn tiÕp sau sù ho¸ c¸c thái kim lo¹i quý thµnh tiÒn ®óc; nh−ng chÝnh nhê sù t¨ng lªn ®ã mµ tû lÖ tr−íc phï hîp ®· ®−îc thiÕt lËp trong mét thêi gian nμo ®ã. Sù vËn ®©y ®−îc kh«i phôc. Do ®ã, nÕu tiÒn tÖ v−ît gi¸ trÞ cña c¸c thái kim lo¹i, th× trong tr−êng ®éng thùc tÕ ®ã mμ quy luËt nãi trªn lμ yÕu tè trõu t−îng, ngÉu hîp t×nh h×nh diÔn biÕn tù do, sù can thiÖp cña t− nh©n kh«i phôc sù c©n b»ng b»ng c¸ch nhiªn vμ phiÕn diÖn cña nã - ®−îc c¸c nhμ kinh tÕ chÝnh trÞ häc t¨ng sè l−îng tiÒn tÖ lªn (tr.134-136). "Cßn nÕu sè l−îng tiÒn tÖ trong l−u th«ng nhiÒu hiÖn ®¹i4 biÕn thμnh mét ®iÒu ngÉu nhiªn, thμnh c¸i kh«ng c¨n ®Õn møc gi¸ trÞ cña tiÒn tÖ tôt xuèng thÊp h¬n gi¸ trÞ cña c¸c thái kim lo¹i th× tû lÖ tr−íc b¶n. V× sao? V× víi nh÷ng c«ng thøc chÆt chÏ vμ chÝnh x¸c mμ hä ®©y ®−îc kh«i phôc mét c¸ch y nh− vËy b»ng viÖc chuyÓn ho¸ ngay lËp tøc tiÒn ®óc quy kinh tÕ chÝnh trÞ häc vμo, th× c«ng thøc c¬ b¶n, nÕu nh− hä thµnh c¸c thái kim lo¹i" (tr.136). muèn ®−a ra lèi diÔn ®¹t trõu t−îng cho sù vËn ®éng nãi trªn, ¾t [XXV] "Nh− vËy, nÕu sè l−îng tiÒn tÖ t¨ng hoÆc gi¶m mét c¸ch tù do, th× sè l−îng ph¶i nãi: trong kinh tÕ chÝnh trÞ häc, quy luËt ®−îc x¸c ®Þnh ®ã ®−îc ®iÒu tiÕt b»ng gi¸ trÞ cña kim lo¹i tiÒn tÖ, v× t− nh©n muèn sù t¨ng lªn hoÆc gi¶m th«ng qua cùc ®èi lËp cña nã, th«ng qua sù kh«ng cã quy luËt; xuèng nh− vËy tuú thuéc vµo viÖc gi¸ trÞ cña tiÒn tÖ d−íi h×nh thøc tiÒn ®óc v−ît gi¸ trÞ quy luËt ®Ých thùc cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc lμ tÝnh ngÉu nhiªn cña chóng d−íi h×nh thøc thái, hay ng−îc l¹i" (tr.137). "Nh−ng nÕu sè l−îng tiÒn tÖ do mμ qua sù vËn ®éng cña nã chóng ta, nh÷ng nhμ khoa häc, tïy tiÖn ghi nhËn nh÷ng yÕu tè riªng lÎ d−íi h×nh thøc c¸c quy luËt.- gi¸ trÞ cña kim lo¹i tiÒn tÖ quyÕt ®Þnh, vËy th× c¸i g× quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ ®ã? Vµng vµ b¹c ThÓ hiÖn rÊt ®¹t thùc chÊt cña vÊn ®Ò d−íi d¹ng mét kh¸i hay lµ nh÷ng hµng ho¸, nh÷ng s¶n phÈm ®ßi hái ph¶i sö dông lao ®éng vµ t− b¶n. V× thÕ niÖm, Min x¸c ®Þnh tiÒn tÖ lμ vËt trung gian cña trao ®æi. B¶n gi¸ trÞ cña vµng vµ b¹c, còng nh− gi¸ trÞ cña tÊt c¶ nh÷ng s¶n phÈm kh¸c, ®Òu do chi phÝ chÊt cña tiÒn tÖ tr−íc hÕt kh«ng ph¶i lμ ë chç th«ng qua chóng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh" (nh− trªn). së h÷u bÞ tha ho¸, mμ lμ ë c¸i ®· bÞ tha ho¸ ë ®©y vμ trë thμnh Nãi vÒ sù cμo b»ng tiÒn tÖ vμ gi¸ trÞ cña kim lo¹i vμ m« t¶ thuéc tÝnh cña vËt thÓ vËt chÊt ë ngoμi con ng−êi, thuéc tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt lμ yÕu tè duy nhÊt quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ, Min - cña tiÒn tÖ, lμ ho¹t ®éng trung gian hoÆc sù vËn ®éng trung còng nh− tr−êng ph¸i Ri-c¸c-®« nãi chung - m¾c mét sai lÇm gian, lμ c¸i hμnh vi cña con ng−êi, hμnh vi x· héi mμ kÕt qu¶
32 c.m¸c tãm t¾t quyÓn s¸ch cña giªm-x¬ min "nh÷ng nguyªn lý..." 33 lμ c¸c s¶n phÈm cña con ng−êi hoμn bï cho nhau. Tha ho¸ chÝnh TiÒn tÖ còng vËy, theo kh¸i niÖm vÒ chóng, lóc ®Çu chóng ®¹i ho¹t ®éng trung gian ®ã, con ng−êi giê ®©y chØ cã thÓ hμnh ®éng biÓu: 1) cho së h÷u t− nh©n ®èi víi së h÷u t− nh©n; 2) cho x· héi nh− lμ ®· ®¸nh mÊt m×nh, lμ con ng−êi ®· bÞ phi nh©n ho¸; b¶n ®èi víi së h÷u t− nh©n; 3) cho së h÷u t− nh©n ®èi víi x· héi. th©n viÖc ®Æt c¸c sù vËt vμo mèi quan hÖ víi nhau, viÖc con ng−êi Nh−ng Ky-t« lμ vÞ Chóa ®· tha ho¸ vμ lμ con ng−êi ®· tha vËn dông chóng ®· trë thμnh viÖc vËn dông mét b¶n chÊt nμo ®ã ho¸. Giê ®©y Chóa chØ cã ý nghÜa trong chõng mùc Chóa ®¹i biÓu ë bªn ngoμi con ng−êi vμ bªn trªn con ng−êi. Thay v× b¶n th©n con cho Ky-t«, con ng−êi giê ®©y chØ cã ý nghÜa trong chõng mùc con ng−êi lμm trung gian ®èi víi con ng−êi, sù cã mÆt cña vËt trung ng−êi ®¹i biÓu cho Ky-t«5. Víi tiÒn tÖ còng y hÖt nh− vËy.- gian xa l¹ ®ã dÉn ®Õn chç con ng−êi coi ý chÝ cña b¶n th©n m×nh, V× sao së h÷u t− nh©n nhÊt ®Þnh ph¶i ph¸t triÓn thμnh tiÒn tÖ? ho¹t ®éng cña m×nh, quan hÖ cña m×nh víi nh÷ng ng−êi kh¸c lμ mét lùc l−îng ®éc lËp víi con ng−êi vμ víi nh÷ng ng−êi kh¸c. V× con ng−êi, víi t− c¸ch lμ sinh vËt cã giao tiÕp, nhÊt ®Þnh ph¶i ®i B»ng c¸ch ®ã ®Þa vÞ n« lÖ cña con ng−êi ®¹t tíi ®Ønh ®iÓm. V× vËt tíi trao ®æi [XXV], cßn trao ®æi - trong ®iÒu kiÖn cã së h÷u t− trung gian lμ quyÒn lùc thùc tÕ ®èi víi c¸i mμ nã lμm trung gian nh©n víi t− c¸ch lμ tiÒn ®Ò cña nã - nhÊt ®Þnh ph¶i dÉn ®Õn gi¸ víi t«i, nªn râ rμng lμ vËt trung gian Êy trë thμnh vÞ thÇn thùc tÕ. trÞ. VÊn ®Ò lμ víi tiÒn ®Ò ®ã, sù vËn ®éng trung gian cña con ng−êi ViÖc sïng b¸i vÞ thÇn ®ã trë thμnh môc ®Ých tù th©n. Nh÷ng vËt tiÕn hμnh trao ®æi kh«ng ph¶i lμ sù vËn ®éng x· héi, sù vËn ®éng phÈm bÞ t¸ch khái vËt trung gian ®ã ®· mÊt ®i gi¸ trÞ cña m×nh. con ng−êi, nã kh«ng ph¶i lμ quan hÖ con ng−êi, ®ã lμ mèi quan hÖ Do ®ã, chóng chØ cã gi¸ trÞ trong chõng mùc chóng ®¹i biÓu cho trõu t−îng cña së h÷u t− nh©n víi së h÷u t− nh©n, vμ mèi quan nã, trong khi lóc ®Çu t−ëng r»ng vËt trung gian chØ cã gi¸ trÞ hÖ trõu t−îng ®ã lμ gi¸ trÞ. TiÒn tÖ chØ lμ sù tån t¹i thùc tÕ cña gi¸ trong chõng mùc nã ®¹i biÓu cho chóng. Sù xoay chuyÓn Êy cña trÞ víi t− c¸ch lμ gi¸ trÞ. V× nh÷ng con ng−êi tiÕn hμnh trao ®æi l¹i quan hÖ ban ®Çu lμ kh«ng tr¸nh khái. V× vËy vËt trung gian ®ã lμ quan hÖ víi nhau kh«ng ph¶i víi t− c¸ch lμ nh÷ng con ng−êi, nªn b¶n chÊt ®· ®¸nh mÊt chÝnh m×nh, ®· tha ho¸ cña së h÷u t− c¶ b¶n th©n sù vËt còng mÊt ®i ý nghÜa lμ së h÷u cña con ng−êi, nh©n, së h÷u t− nh©n Êy ®· trë thμnh së h÷u bªn ngoμi, së h÷u t− së h÷u c¸ nh©n. Quan hÖ x· héi cña së h÷u t− nh©n víi së h÷u t− nh©n ®· tha ho¸, sù trung gian ®· tha ho¸ cña s¶n xuÊt cña con nh©n ®· lμ mèi quan hÖ mμ trong ®ã së h÷u t− nh©n ®· tha ho¸ ng−êi víi s¶n xuÊt cña con ng−êi, lμ ho¹t ®éng loμi ®· tha ho¸ cña con ng−êi. TÊt c¶ nh÷ng thuéc tÝnh cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt khái chÝnh m×nh. V× vËy sù tån t¹i ®éc lËp cña mèi quan hÖ ®ã - loμi cña con ng−êi v× vËy ®−îc chuyÓn sang vËt trung gian ®ã. Do tiÒn tÖ - lμ sù tha ho¸ cña së h÷u t− nh©n, lμ sù trõu t−îng ho¸ ®ã, vËt trung gian ®ã trë nªn giμu h¬n bao nhiªu th× con ng−êi víi b¶n chÊt, ®Æc thï, c¸ nh©n cña nã.- t− c¸ch lμ con ng−êi, nghÜa lμ t¸ch khái vËt trung gian ®ã, l¹i trë V× thÕ, sù ®èi lËp cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc hiÖn ®¹i ®èi víi nªn nghÌo h¬n bÊy nhiªu.- hÖ thèng tiÒn tÖ, systÌme montÐtaire 6, kh«ng thÓ dÉn tíi Chóa Ky-t« lóc ®Çu lμ ng−êi ®¹i biÓu: 1) cho con ng−êi tr−íc th¾ng lîi cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc Chóa; 2) cho Chóa tr−íc con ng−êi; 3) cho mäi ng−êi tr−íc hiÖn ®¹i, mÆc dï nã lμm ra bé rÊt th«ng minh, v× nÕu sù mª mét ng−êi. tÝn th« thiÓn cña nh©n d©n vμ cña c¸c chÝnh phñ, trªn ph−¬ng
34 c.m¸c tãm t¾t quyÓn s¸ch cña giªm-x¬ min "nh÷ng nguyªn lý..." 35 diÖn kinh tÕ chÝnh trÞ häc, b¸m chÆt c¸i vËt thÓ c¶m tÝnh, râ rÖt, ®Ëp cã häc vÊn cña sù mª tÝn kh«ng lÊn ¸t næi hoμn toμn h×nh thøc vμo m¾t lμ tói tiÒn, vμ v× thÕ tin vμo gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña c¸c kim lo¹i c¶m tÝnh th« thiÓn cña nã, v× c¸i bÞ phª ph¸n kh«ng ph¶i lμ b¶n quý vμ coi viÖc së h÷u c¸c kim lo¹i quý lμ sù giμu cã thùc tÕ vμ nÕu chÊt cña sù mª tÝn, mμ chØ lμ mét h×nh thøc x¸c ®Þnh cña b¶n sau ®ã cã mét nhμ kinh tÕ chÝnh trÞ häc cã häc thøc, cã häc vÊn thÕ chÊt ®ã. tôc ®Õn vμ chøng minh cho hä r»ng tiÒn tÖ còng lμ hμng ho¸ nh− mäi Tån t¹i c¸ tÝnh cña tiÒn tÖ víi t− c¸ch lμ tiÒn tÖ - chø kh«ng hμng ho¸ kh¸c, vμ do ®ã gi¸ trÞ cña chóng, còng nh− gi¸ trÞ cña bÊt chØ víi t− c¸ch lμ mèi quan hÖ néi t¹i, tån t¹i trong nã, tiÒm Èn cø hμng ho¸ nμo kh¸c, phô thuéc vμo mèi quan hÖ cña chi phÝ s¶n cña c¸c hμng ho¸ víi nhau trong qu¸ tr×nh l−u th«ng hoÆc trao xuÊt ®èi víi sè cÇu (c¹nh tranh) vμ sè cung, ®èi víi sè l−îng hoÆc søc ®æi cña chóng, - tån t¹i ®ã cμng phï hîp víi b¶n chÊt cña tiÒn tÖ c¹nh tranh cña nh÷ng hμng ho¸ kh¸c, - th× ng−êi ta ph¶n b¸c nhμ nÕu tù chóng cμng trõu t−îng, nÕu chóng cã quan hÖ tù nhiªn kinh tÕ chÝnh trÞ häc ®ã mét c¸ch x¸c ®¸ng r»ng gi¸ trÞ thùc tÕ cña cμng Ýt víi nh÷ng hμng ho¸ kh¸c, nÕu chóng cμng biÓu hiÖn ra lμ c¸c vËt vÉn lμ gi¸ trÞ trao ®æi cña chóng, r»ng gi¸ trÞ trao ®æi cña s¶n phÈm vμ ®ång thêi kh«ng ph¶i lμ s¶n phÈm cña con ng−êi, chóng suy cho cïng tån t¹i trong tiÒn tÖ, cßn tiÒn tÖ th× tån t¹i trong nÕu yÕu tè tån t¹i cña chóng lμ yÕu tè ®· t¨ng tù nhiªn víi møc ®é c¸c kim lo¹i quý vμ, do ®ã, tiÒn tÖ lμ gi¸ trÞ ®Ých thùc cña c¸c vËt vμ cμng Ýt, nÕu chóng ®−îc con ng−êi t¹o ra víi møc ®é cμng Ýt hoÆc, nãi theo ng«n ng÷ cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc, nÕu mèi quan hÖ v× thÕ lμ vËt ®¸ng mong muèn nhÊt. H¬n n÷a, c¸c häc thuyÕt cña ng−îc chiÒu cña gi¸ trÞ trong t− c¸ch tiÒn tÖ ®èi víi gi¸ trÞ trao ®æi nhμ kinh tÕ chÝnh trÞ häc cã kiÕn thøc nhÊt rèt cuéc tù chóng quy tô hoÆc víi gi¸ trÞ tiÒn tÖ cña vËt liÖu trong ®ã chóng tån t¹i, cμng thμnh sù uyªn th©m ®ã, chØ cã kh¸c lμ nhμ kinh tÕ chÝnh trÞ häc am lín. V× vËy tiÒn giÊy vμ v« vμn ®¹i diÖn b»ng giÊy cña tiÒn tÖ (nh−: hiÓu cã n¨ng lùc trõu t−îng ho¸, cho phÐp «ng ta nhËn biÕt sù tån kú phiÕu, sÐc, tr¸i phiÕu, v.v.) lμ tån t¹i hoμn h¶o h¬n cña tiÒn tÖ t¹i cña tiÒn tÖ trong tÊt c¶ mäi h×nh thøc cña hμng ho¸ vμ do vËy víi t− c¸ch tiÒn tÖ vμ lμ yÕu tè cÇn thiÕt trong sù ph¸t triÓn tiÕn lμm cho «ng ta tho¸t khái niÒm tin vμo gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña sù tån t¹i lªn cña tiÒn tÖ. kim lo¹i chÝnh thøc cña chóng. - Sù tån t¹i kim lo¹i cña tiÒn tÖ chØ lμ Trong hÖ thèng tÝn dông - mμ biÓu hiÖn hoμn chØnh cña nã lμ hÖ biÓu hiÖn chÝnh thøc ®−îc c¶m nhËn b»ng c¶m tÝnh cña c¸i linh hån thèng ng©n hμng - cã c¸i vÎ d−êng nh− quyÒn lùc cña søc m¹nh vËt tiÒn tÖ xuyªn suèt tÊt c¶ mäi kh©u cña nÒn s¶n xuÊt vμ tÊt c¶ mäi sù chÊt xa l¹ ®ã ®· bÞ ph¸ vì, quan hÖ tù tha ho¸ ®· ®−îc lét bá vμ con vËn ®éng cña x· héi t− s¶n. ng−êi l¹i ë vμo c¸c quan hÖ con ng−êi víi con ng−êi. Ph¸i Xanh-Xi- Sù ®èi lËp cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc hiÖn ®¹i ®èi víi hÖ m«ng bÞ vÎ ngoμi ®ã ®¸nh lõa ®· coi sù ph¸t triÓn cña tiÒn tÖ, kú thèng tiÒn tÖ chØ lμ ë chç nã n¾m b¶n chÊt tiÒn tÖ trong tÝnh phiÕu, tiÒn giÊy, ®¹i diÖn b»ng giÊy cña tiÒn tÖ, tÝn dông vμ hÖ trõu t−îng vμ tÝnh phæ biÕn cña nã vμ v× thÕ v−¬n lªn cao h¬n thèng ng©n hμng lμ nh÷ng nÊc thang kh¾c phôc sù t¸ch rêi cña con so víi h×nh thøc c¶m tÝnh cña lßng mª tÝn cho r»ng b¶n chÊt ng−êi víi vËt, cña t− b¶n víi lao ®éng, cña së h÷u t− nh©n víi tiÒn ®ã chØ tuyÖt ®èi tån t¹i trong c¸c kim lo¹i quý mμ th«i. Nã ®Æt tÖ, cña tiÒn tÖ víi con ng−êi, sù t¸ch rêi cña con ng−êi víi con sù mª tÝn tinh vi thay cho sù mª tÝn th« thiÓn ®ã. Nh−ng ng−êi. V× vËy lý t−ëng cña hä lμ hÖ thèng ng©n hμng cã tæ chøc. v× c¶ hai vÒ thùc chÊt ®Òu cã cïng mét gèc rÔ, nªn h×nh thøc Nh−ng ®ã chØ lμ vÎ bÒ ngoμi cña viÖc kh¾c phôc [XXVI] sù tha ho¸,
36 c.m¸c tãm t¾t quyÓn s¸ch cña giªm-x¬ min "nh÷ng nguyªn lý..." 37 cña viÖc con ng−êi trë vÒ víi chÝnh m×nh, vμ do ®ã, víi ng−êi kh¸c; giμu, lμ nh©n tè b¶o ®¶m hoμn tr¶ t− b¶n cña ng−êi giμu cïng víi lîi ®ã cμng lμ sù tha ho¸, sù phi nh©n ho¸ hÌn h¹ h¬n vμ cùc ®oan tøc th«ng th−êng. V× vËy, c¸i chÕt cña ng−êi nghÌo ®−îc ng−êi cÊp h¬n, v× yÕu tè cña nã kh«ng cßn lμ hμng ho¸, kh«ng cßn lμ kim tÝn dông coi lμ ®iÒu tåi tÖ nhÊt. §ã lμ c¸i chÕt cña t− b¶n cña ng−êi lo¹i, kh«ng cßn lμ tiÒn giÊy n÷a, mμ lμ tån t¹i tinh thÇn, tån t¹i x· cÊp tÝn dông cïng víi sè lîi tøc. H·y nghÜ mμ xem, cã bao nhiªu ®iÒu héi, ®êi sèng néi t¹i cña b¶n th©n con ng−êi, vμ ®iÒu ®ã cμng ®¸ng thÊp hÌn trong sù ®¸nh gi¸ con ng−êi th«ng qua ®ång tiÒn nh− vËy, ghÐt, v× ë ®©y, d−íi c¸i vÎ sù tin cËy cña con ng−êi ®èi víi con sù ®¸nh gi¸ Êy chøa ®ùng trong c¸c quan hÖ tÝn dông! §ång thêi ng−êi Èn giÊu sù kh«ng tin cËy nghiªm träng nhÊt vμ sù tha ho¸ ®−¬ng nhiªn lμ ngoμi nh÷ng ®¶m b¶o tinh thÇn ra, ng−êi cho vay cßn ®Çy ®ñ nhÊt. cã c¶ ®¶m b¶o c−ìng bøc ph¸p lý còng nh− nh÷ng ®¶m b¶o Ýt nhiÒu C¸i g× lμ b¶n chÊt cña tÝn dông? ë ®©y chóng ta hoμn toμn thùc tÕ ®èi víi ng−êi mμ anh ta cho vay. Cßn nÕu b¶n th©n ng−êi ®i trõu t−îng ho¸ néi dung cña tÝn dông mμ néi dung ®ã l¹i vÉn lμ vay kh¸ gi¶ th× tÝn dông chØ lμ vËt trung gian lμm cho viÖc trao ®æi tiÒn tÖ. Do ®ã, chóng ta trõu t−îng ho¸ néi dung cña sù tin cËy ®ã ®−îc dÔ dμng, cã nghÜa lμ còng trë thμnh tiÒn tÖ, cã ®iÒu lμ ®· ®−îc cña ng−êi nμy ®èi víi ng−êi kh¸c, khi mét ng−êi thõa nhËn ng−êi n©ng lªn thμnh h×nh thøc hoμn toμn lý t−ëng. kh¸c b»ng viÖc cho anh ta vay nh÷ng gi¸ trÞ nμy hay nh÷ng gi¸ TÝn dông lμ sù xÐt ®o¸n trªn gãc ®é kinh tÕ chÝnh trÞ häc ®èi trÞ kh¸c, - trong tr−êng hîp may l¾m, nÕu anh ta kh«ng ®ßi hái víi ®¹o ®øc cña con ng−êi. Trong tÝn dông, thay v× kim lo¹i hoÆc tr¶ tiÒn vÒ viÖc cho vay, nghÜa lμ anh ta kh«ng ph¶i lμ ng−êi cho chøng kho¸n, vËt trung gian cña trao ®æi lμ b¶n th©n con ng−êi, vay nÆng l·i - vμ tÆng cho ng−êi ng−êi ®ång lo¹i cña m×nh sù tin nh−ng kh«ng ph¶i víi t− c¸ch lμ con ng−êi, mμ víi t− c¸ch lμ tån cËy cña m×nh xuÊt ph¸t tõ gi¶ ®Þnh r»ng ng−êi ®ång lo¹i ®ã kh«ng t¹i cña t− b¶n nμy hay t− b¶n kh¸c vμ lîi tøc. Nh− vËy, c¸i lμm ph¶i lμ kÎ bÞp bîm, mμ lμ mét ng−êi "®øng ®¾n". Còng gièng nh− trung gian cho trao ®æi ®· thùc sù quay trë vÒ vμ di chuyÓn ng−îc S©y-lèc, ng−êi tÆng sù tin cËy cña m×nh, hiÓu ng−êi "®øng ®¾n" lμ trë l¹i, tõ h×nh thøc vËt chÊt cña m×nh trë l¹i con ng−êi, nh−ng ng−êi "cã kh¶ n¨ng thanh to¸n". chØ v× b¶n th©n con ng−êi ®· dÞch chuyÓn m×nh ra bªn ngoμi vμ ®· TÝn dông cã ®−îc khi cã hai mèi quan hÖ vμ víi hai ®iÒu kiÖn trë thμnh mét h×nh thøc vËt chÊt bªn ngoμi nμo ®ã. Trong c¸c kh¸c nhau. Hai mèi quan hÖ ®ã lμ: ng−êi giμu cho ng−êi nghÌo vay, quan hÖ tÝn dông, kh«ng ph¶i tiÒn tÖ bÞ con ng−êi lo¹i bá, mμ ng−êi - mμ anh ta coi lμ siªng n¨ng vμ ®¸ng tin cËy. Lo¹i tÝn dông b¶n th©n con ng−êi ®· chuyÓn ho¸ thμnh tiÒn tÖ, hoÆc tiÒn tÖ cã nμy thuéc lÜnh vùc l·ng m¹n, ®a c¶m cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc, ®−îc, trong con ng−êi, thÓ x¸c cña m×nh. C¸ tÝnh con ng−êi, ®¹o thuéc nh÷ng ®iÒu lÇm l¹c, nh÷ng ®iÒu th¸i qu¸, nh÷ng ngo¹i tÖ cña ®øc con ng−êi tù chóng ®· trë thμnh ®èi t−îng mua b¸n vμ ®· nã - kh«ng ph¶i thuéc th«ng lÖ. Nh−ng thËm chÝ nÕu gi¶ ®Þnh cã trë thμnh vËt liÖu trong ®ã tiÒn tÖ tån t¹i. VËt chÊt, thÓ x¸c cña ngo¹i lÖ ®ã, nÕu cho lμ cã kh¶ n¨ng l·ng m¹n ®ã, th× ®èi víi ng−êi linh hån tiÒn tÖ kh«ng cßn lμ tiÒn tÖ, kh«ng cßn lμ chøng kho¸n giμu, c¸i ®¶m b¶o hoμn tr¶ tiÒn vay vμ b¶n th©n ®êi sèng cña ng−êi n÷a, mμ lμ tån t¹i c¸ nh©n cña b¶n th©n t«i, lμ m¸u thÞt cña t«i, nghÌo, tμi n¨ng vμ ho¹t ®éng cña anh ta; nãi c¸ch kh¸c, tÊt c¶ mäi ®øc h¹nh vμ danh gi¸ x· héi cña t«i. TÝn dông ®Æt gi¸ trÞ tiÒn tÖ ®øc h¹nh x· héi cña ng−êi nghÌo, toμn bé néi dung ho¹t ®éng sèng kh«ng ph¶i vμo tiÒn tÖ n÷a, mμ lμ vμo m¸u thÞt con ng−êi vμ vμo cña anh ta, b¶n th©n sù tån t¹i cña anh ta, trong con m¾t cña ng−êi tr¸i tim con ng−êi. §iÒu ®ã cho thÊy sù tiÕn bé vμ mäi sù kh«ng
38 c.m¸c tãm t¾t quyÓn s¸ch cña giªm-x¬ min "nh÷ng nguyªn lý..." 39 triÖt ®Ó, trong khu«n khæ mét hÖ thèng sai lÖch, ho¸ ra lμ sù tho¸i ®i t×m tÝn dông; tiÕt lé nh÷ng thÊt b¹i t¹m thêi cña ng−êi ®ã ®Ó bé hÕt søc to lín vμ sù triÖt ®Ó hÕt søc to lín cña sù hÌn h¹ ®Õn bÊt ngê lμm chÊn ®éng sù tÝn nhiÖm cña anh ta, g¹t bá ®èi thñ møc ®é nμo. c¹nh tranh, v.v.. C¶ mét hÖ thèng nh÷ng vô ph¸ s¶n, nh÷ng Trong khu«n khæ chÕ ®é tÝn dông, b¶n chÊt tha ho¸ khái con doanh nghiÖp ma v.v.. Trong tÝn dông quèc gia, t×nh h×nh cña nhμ ng−êi cña nã cã ®−îc hai sù kh¼ng ®Þnh d−íi d¹ng sù thõa nhËn n−íc còng hoμn toμn gièng nh− t×nh h×nh cña tõng ng−êi riªng lÎ, cao nhÊt trªn gãc ®é kinh tÕ chÝnh trÞ ®èi víi con ng−êi: 1) Sù ®èi nh− ®· tr×nh bμy ë trªn... Trong sù ®Çu c¬ chøng kho¸n nhμ n−íc lËp gi÷a nhμ t− b¶n vμ c«ng nh©n, gi÷a nhμ t− b¶n lín vμ nhμ t− ta thÊy béc lé viÖc nhμ n−íc ®· biÕn thμnh ®å ch¬i cña nh÷ng kÎ b¶n nhá trë nªn cμng lín h¬n, v× tÝn dông chØ cung cÊp cho ng−êi ®Çu c¬ v.v. ®Õn møc ®é nμo. ®· lμ ng−êi cã cña, vμ v× tÝn dông ®ã ®em l¹i cho ng−êi giμu c¬ héi 4) Cuèi cïng, hÖ thèng tÝn dông ®−îc hoμn tÊt trong ngμnh míi ®Ó tÝch luü. Cßn ®èi víi ng−êi nghÌo th× anh ta thÊy toμn bé ng©n hμng. Sù thèng trÞ cña ng©n hμng do c¸c chñ ng©n hμng t¹o sù tån t¹i cña m×nh ®−îc kh¼ng ®Þnh hoÆc bÞ phñ ®Þnh trong b¶n ra trong nhμ n−íc, sù tÝch tô cña c¶i trong tay c¸c chñ ng©n ¸n tuú tiÖn mμ ng−êi giμu ®−a ra cho anh ta, v× toμn bé sù tån t¹i hμng, trong tay c¸i toμ ¸n tèi cao kinh tÕ chÝnh trÞ Êy cña d©n téc, cña ng−êi nghÌo hoμn toμn phô thuéc vμo sù ngÉu nhiªn ®ã; 2) Sù lμ sù hoμn tÊt xøng ®¸ng cña tiÒn tÖ. gi¶ dèi vμ sù lõa bÞp ®èi víi nhau ®i tíi chç lμ ng−êi bÞ mÊt tÝn V× trong hÖ thèng tÝn dông, sù thõa nhËn tinh thÇn ®èi víi con dông kh«ng chØ nhËn b¶n ¸n ®¬n gi¶n vÒ sù nghÌo nμn cña anh ng−êi, còng nh− sù tin cËy ®èi víi nhμ n−íc, v.v. ®· mang h×nh ta, mμ c¶ b¶n ¸n tinh thÇn vÒ viÖc anh ta kh«ng ®¸ng ®−îc tin thøc tÝn dông, nªn bÝ mËt chøa ®ùng trong sù gi¶ dèi cña sù thõa cËy, còng kh«ng ®¸ng ®−îc thõa nhËn, vμ do ®ã, lμ mét ng−êi nhËn tinh thÇn, sù hÌn h¹ v« ®¹o ®øc cña tÝnh ®¹o ®øc Êy, còng cïng khæ x· héi, ng−êi xÊu. Thªm vμo nh÷ng thiÕu thèn cña nh− sù gi¶ dèi vμ thãi Ých kû t¹o thμnh c¬ së cña sù tin cËy nãi m×nh, ng−êi nghÌo cßn ph¶i nhËn c¶ sù h¹ thÊp nμy; anh ta buéc trªn ®èi víi nhμ n−íc, béc lé ra ngoμi vμ ph¬i bμy b¶n chÊt thùc tÕ ph¶i nhôc nh· xin vay ng−êi giμu. [XXVII] 3) Do sù tån t¹i hoμn cña nã. toμn lý t−ëng ®ã cña tiÒn tÖ mμ giê ®©y n¹n lμm tiÒn gi¶ cã thÓ do Trao ®æi - trao ®æi ho¹t ®éng con ng−êi bªn trong b¶n th©n nÒn con ng−êi tiÕn hμnh kh«ng ph¶i b»ng vËt liÖu kh¸c nμo ®ã, mμ chØ s¶n xuÊt, còng nh− trao ®æi c¸c s¶n phÈm cña con ng−êi - ®ång b»ng nh©n c¸ch cña b¶n th©n m×nh: b¶n th©n con ng−êi buéc ph¶i nghÜa víi ho¹t ®éng loμi vμ tinh thÇn loμi mμ tån t¹i thùc tÕ, ®−îc biÕn m×nh thμnh ®ång tiÒn gi¶, lõa ®o¹t tÝn dông b»ng sù x¶o tr¸, nhËn thøc vμ ®Ých thùc cña chóng lμ ho¹t ®éng x· héi vμ sù h−ëng b»ng sù lõa dèi v.v., vμ nh÷ng quan hÖ tÝn dông Êy - tõ phÝa ng−êi l¹c x· héi. V× b¶n chÊt con ng−êi lμ mèi liªn hÖ x· héi ®Ých thùc gi÷a cung cÊp sù tin cËy, còng nh− tõ phÝa ng−êi cÇn ®Õn sù tin cËy Êy - ng−êi vμ ng−êi nªn trong qu¸ tr×nh tÝch cùc thùc hiÖn b¶n chÊt cña trë thμnh ®èi t−îng mua b¸n, ®èi t−îng cña sù lõa g¹t vμ l¹m m×nh, con ng−êi t¹o ra, s¶n sinh ra mèi liªn hÖ x· héi cña con ng−êi, dông nhau. ë ®©y ®ång thêi béc lé hoμn toμn râ rμng lμ c¬ së cña s¶n sinh ra b¶n chÊt x· héi mμ b¶n chÊt x· héi nμy kh«ng ph¶i lμ sù tin cËy kinh tÕ chÝnh trÞ Êy lμ t×nh tr¹ng kh«ng cã sù tin cËy: mét lùc l−îng trõu t−îng phæ biÕn nμo ®ã ®èi lËp víi tõng c¸ nh©n, viÖc suy nghÜ ngê vùc vμ cã tÝnh to¸n - cho vay hay kh«ng cho mμ lμ b¶n chÊt cña tõng c¸ nh©n riªng lÎ, lμ ho¹t ®éng, lμ ®êi vay; theo dâi nh÷ng bÝ mËt cña ®êi sèng c¸ nh©n v.v. cña ng−êi sèng, lμ sù h−ëng l¹c, lμ sù giμu cã cña b¶n th©n c¸ nh©n Êy. V×
40 c.m¸c tãm t¾t quyÓn s¸ch cña giªm-x¬ min "nh÷ng nguyªn lý..." 41 thÕ, mèi liªn hÖ x· héi ch©n chÝnh nãi trªn n¶y sinh kh«ng ph¶i loμi, trong ®êi sèng ®Ých thùc con ng−êi d−íi h×nh thøc trao ®æi vμ do ph¶n t−; nã biÓu hiÖn ra lμ s¶n phÈm cña nhu cÇu vμ thãi Ých mua b¸n. kû cña c¸c c¸ nh©n, cã nghÜa lμ s¶n phÈm trùc tiÕp cña viÖc c¸c c¸ §e-xtuýt §ê T¬-ra-xi nãi: "X· héi lµ mét chuçi nh÷ng sù trao ®æi víi nhau... Nã nh©n tÝch cùc thùc hiÖn tån t¹i cña chÝnh m×nh. Cã hay kh«ng cã chÝnh lµ sù vËn ®éng liªn kÕt víi nhau Êy". A-®am XmÝt nãi: "X· héi lµ mét héi th−¬ng mèi liªn hÖ x· héi Êy, ®iÒu ®ã kh«ng phô thuéc vμo con ng−êi; m¹i. Mçi thµnh viªn cña nã lµ mét th−¬ng nh©n"7. nh−ng chõng nμo con ng−êi kh«ng thõa nhËn m×nh lμ con ng−êi Nh− ta thÊy, h×nh thøc tha ho¸ ®ã cña sù giao tiÕp x· héi vμ v× thÕ mμ kh«ng tæ chøc thÕ giíi theo c¸ch cña con ng−êi, th× ®−îc kinh tÕ chÝnh trÞ häc ghi nhËn víi t− c¸ch lμ h×nh thøc c¨n mèi liªn hÖ x· héi Êy, biÓu hiÖn ra d−íi h×nh thøc sù tha ho¸. V× b¶n vμ khëi ®Çu vμ víi t− c¸ch lμ h×nh thøc phï hîp víi sø mÖnh chñ thÓ cña mèi liªn hÖ x· héi Êy, con ng−êi, lμ mét sinh vËt ®· cña con ng−êi. tha hãa khái chÝnh m×nh. Nh÷ng con ng−êi - kh«ng ph¶i trong [XXVIII] Kinh tÕ chÝnh trÞ häc - còng nh− sù vËn ®éng thùc kh¸i niÖm trõu t−îng, mμ lμ trong t− c¸ch nh÷ng c¸ nh©n thùc tÕ, tÕ - xuÊt ph¸t tõ quan hÖ cña con ng−êi víi con ng−êi víi t− c¸ch sèng ®éng, ®Æc biÖt - lμ céng ®ång ®ã. C¸c c¸ nh©n nh− thÕ nμo th× lμ quan hÖ cña ng−êi së h÷u t− nh©n víi ng−êi së h÷u t− nh©n. b¶n th©n mèi liªn hÖ x· héi ®ã nh− thÕ Êy. V× vËy nh÷ng luËn NÕu con ng−êi ®−îc gi¶ ®Þnh lμ ng−êi së h÷u t− nh©n, do ®ã ®iÓm ®ång nhÊt lμ nh÷ng luËn ®iÓm cho r»ng con ng−êi tha ho¸ nghÜa lμ ng−êi chiÕm h÷u ®Æc biÖt mμ th«ng qua sù chiÕm h÷u khái chÝnh m×nh, r»ng x· héi cña con ng−êi tha ho¸ Êy lμ sù biÕm ®Æc biÖt ®ã ®· kh¼ng ®Þnh nh©n c¸ch cña m×nh vμ lμm cho m×nh häa mèi liªn hÖ x· héi thùc tÕ cña con ng−êi Êy, ®êi sèng loμi cña kh¸c víi nh÷ng ng−êi kh¸c, ®ång thêi cã quan hÖ víi hä - së h÷u anh ta; r»ng do ®ã mμ ho¹t ®éng cña anh ta ho¸ ra lμ mét nçi ®au t− nh©n lμ tån t¹i c¸ nh©n cña anh ta, ph©n biÖt anh ta, do ®ã lμ khæ, s¶n phÈm cña b¶n th©n anh ta ho¸ ra lμ mét lùc l−îng xa l¹ tån t¹i c¨n b¶n cña anh ta, - th× sù mÊt ®i, hoÆc sù xo¸ bá së h÷u víi anh ta, sù giμu cã cña anh ta ho¸ ra lμ sù nghÌo nμn cña anh t− nh©n lμ sù tha ho¸ cña con ng−êi vμ cña chÝnh së h÷u t− ta, mèi liªn hÖ b¶n chÊt liªn kÕt anh ta víi ng−êi kh¸c ho¸ ra lμ nh©n. ë ®©y chóng t«i chØ ®Ò cËp ®Õn ®Þnh nghÜa nãi sau cïng mèi liªn hÖ kh«ng c¨n b¶n vμ ng−îc l¹i, sù t¸ch biÖt cña anh ta víi nμy. NÕu t«i tõ bá së h÷u t− nh©n cña m×nh lμm lîi cho ng−êi ng−êi kh¸c ho¸ ra lμ tån t¹i ®Ých thùc cña anh ta; r»ng ®êi sèng cña kh¸c nμo ®ã, th× së h÷u Êy kh«ng cßn lμ cña t«i n÷a; nã trë anh ta ho¸ ra lμ sù hy sinh ®êi sèng cña anh ta, sù thùc hiÖn b¶n thμnh mét vËt ®éc lËp víi t«i, ë ngoμi m«i tr−êng cña t«i, mét vËt chÊt cña anh ta ho¸ ra lμ tÝnh kh«ng cã thùc cña ®êi sèng anh ta, bªn ngoμi ®èi víi t«i. Do ®ã, t«i chuyÓn nh−îng së h÷u t− nh©n cña sù s¶n xuÊt cña anh ta ho¸ ra lμ s¶n xuÊt sù kh«ng tån t¹i cña anh t«i. Qua ®ã, ®èi víi t«i, t«i coi nã lμ së h÷u t− nh©n ®· tha ho¸. ta, quyÒn lùc cña anh ta ®èi víi ®å vËt ho¸ ra lμ quyÒn lùc cña ®å Nh−ng nÕu t«i ®¬n thuÇn chuyÓn nh−îng së h÷u t− nh©n cña t«i vËt ®èi víi anh ta, cßn b¶n th©n anh ta, chóa tÓ cña vËt do m×nh ®èi víi b¶n th©n m×nh, th× t«i coi nã chØ lμ vËt ®· tha ho¸ nãi s¸ng t¹o ra, ho¸ ra lμ n« lÖ cña vËt ®−îc t¹o ra ®ã. chung, t«i chØ g¹t bá quan hÖ c¸ nh©n cña t«i víi nã, t«i tr¶ nã Kinh tÕ chÝnh trÞ häc xem xÐt mèi liªn hÖ x· héi gi÷a ng−êi cho c¸c thÕ lùc tù ph¸t cña tù nhiªn chi phèi. VËt chØ trë thμnh vμ ng−êi, hoÆc b¶n chÊt con ng−êi ®−îc thùc hiÖn mét c¸ch së h÷u t− nh©n tha ho¸ khi nã kh«ng cßn lμ së h÷u t− nh©n tÝch cùc cña hä, sù bæ sung cho nhau cña hä trong ®êi sèng cña t«i n÷a, nh−ng kh«ng ph¶i v× thÕ mμ nãi chung kh«ng cßn lμ