Tr−êng ®¹i häc V¨n ho¸ Hµ Néi<br />
KHoa V¨n ho¸ d©n téc thiÓu sè<br />
<br />
VĂN HOÁ TRUYỀN THỐNG LÀNG PLEISINH A<br />
DƯỚI SỰ TÁC ĐỘNG CỦA ĐẠO TIN LÀNH<br />
<br />
M∙ Sè : 608<br />
<br />
NGUYỄN THỊ THUÝ MÙI<br />
<br />
H−íng dÉn khoa häc: ts NGUYỄN THỊ VIỆT HƯƠNG<br />
<br />
Hµ Néi: 2008<br />
<br />
LÔØI CAÛM ÔN<br />
Ñeå coù theå hoaøn thaønh baøi khoùa luaän naøy, ngoaøi söï coá gaéng vaø noã löïc<br />
cuûa baûn thaân, ngöôøi vieát ñaõ ñöôïc söï quan taâm vaø giuùp ñôõ cuûa caùc thaày coâ giaùo<br />
trong Khoa Vaên hoùa daân toäc. Ñaëc bieät, ngöôøi vieát xin traân troïng baøy toû loøng<br />
bieát ôn saâu saéc ñeán Ts. Nguyeãn Thò Vieät Höông ñaõ tröïc tieáp höôùng daãn trong<br />
quaù trình trieån khai ñeà taøi.<br />
Ngöôøi vieát cuõng xin göûi lôøi caûm ôn ñeán Sôû vaên hoùa theå thao vaø du lòch<br />
tænh Gia Lai, phoøng vaên hoùa thoâng tin huyeän Phuù Thieän, ban vaên hoùa thoâng tin<br />
xaõ Iapiar vaø ñoàng baøo taïi laøng Pleising A ñaõ nhieät tình cung caáp nhöõng thoâng<br />
tin vaø taøi lieäu quí baùu cho khoùa luaän.<br />
Do chöa coù nhieàu thôøi gian vaø ñieàu kieän ñeå tìm hieåu voán vaên hoùa vaø ñi<br />
saâu tìm hieåu thöïc teá, neân baøi khoùa luaän khoâng traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt. Vì<br />
vaäy ngöôøi vieát raát mong nhaän ñöôïc nhöõng yù kieán ñoùng goùp cuûa caùc thaày coâ<br />
giaùo vaø caùc baïn ñeå khoùa luaän ñöôïc ñaày ñuû vaø hoaøn chænh hôn.<br />
Xin traân troïng caûm ôn !<br />
Haø Noäi, ngaøy 02 thaùng 06 naêm 2008<br />
Sinh vieân<br />
<br />
Nguyeãn Thò Thuùy Muøi<br />
<br />
1<br />
<br />
MUÏC LUÏC<br />
LÔØI CAÛM ÔN .............................................................................................................. 0<br />
MÔÛ ÑAÀU ...................................................................................................................... 2<br />
Chöông 1: VAÊN HOÙA TRUYEÀN THOÁNG CUÛA NGÖÔØI GIA RAI ....................... 8<br />
LAØNG PLEISING A ................................................................................................... 8<br />
1.1 KHAÙI QUAÙT VEÀ NGÖÔØI GIA RAI ÔÛ LAØNG PLEISING A. ...................... 8<br />
1.2 VAÊN HOÙA TRUYEÀN THOÁNG ........................................................................ 9<br />
1.2.1. Vaên hoùa xaõ hoäi: ...........................................................................................9<br />
1.2.1.1 Laøng vaø thieát cheá töï quaûn: ...................................................................9<br />
1.2.1.2 Luaät tucï vaø phöông phaùp quaûn lyù cuûa laøng: .....................................11<br />
1.2.1.3 Quan heä hoân nhaân vaø gia ñình ..........................................................12<br />
1.2.2 Vaên hoùa vaät chaát ........................................................................................13<br />
1.2.2.1 Laøng buoân vaø nhaø ôû ............................................................................13<br />
1.2.2.2 AÅm thöïc ................................................................................................14<br />
1.2.2.3 Trang phuïc ..........................................................................................15<br />
1.2.3 Vaên hoùa tinh thaàn ......................................................................................16<br />
1.2.3.1 Vaên hoùa ngheä thuaät: ...........................................................................16<br />
1.2.3.2 Phong tuïc taäp quaùn: ............................................................................18<br />
1.2.3.3 Toân giaùo tín ngöôõng ............................................................................23<br />
Chöông 2: AÛNH HÖÔÛNG CUÛA ÑAÏO TIN LAØNH ÑEÁN VAÊN HOÙA TRUYEÀN<br />
THOÁNG CUÛA NGÖÔØI GIA RAI ÔÛ LAØNG PLEISING A..................................... 27<br />
2.1 QUAÙ TRÌNH XAÂM NHAÄP CUÛA ÑAÏO TIN LAØNH VAØO COÄNG ÑOÀNG<br />
NGÖÔØI GIA RAI ÔÛ LAØNG PLEISING A. ......................................................... 27<br />
2.1.1. Vaøi neùt veà ñaïo Tin Laønh vaø quaù trình aûnh höôûng ôû Vieät Nam. .............27<br />
2.1.1.1. Lòch söû ra ñôøi vaø nhöõng quy ñònh cô baûn. ........................................27<br />
2.1.1.2 Caùc höôùng aûnh höôûng cuûa ñaïo Tin Laønh ôû Vieät Nam. ..................32<br />
2.1.2. Quaù trình thaâm nhaäp cuûa ñaïo Tin Laønh vaøo laøng Pleising A vaø nhöõng<br />
aûnh höôûng chung cuûa ñaïo Tin Laønh ñeán chính trò an ninh xaõ hoäi.................40<br />
2.1.2.1. Quaù trình thaâm nhaäp cuûa ñaïo Tin Laønh vaøo laøng Pleising A ........40<br />
2.1.2.2. Nhöõng aûnh höôûng chung cuûa ñaïo Tin Laønh ñeán chính trò an<br />
ninh xaõ hoäi. .....................................................................................................46<br />
2.2. AÛNH HÖÔÛNG CUÛA ÑAÏO TIN LAØNH ÑEÁN VAÊN HOÙA TRUYEÀN THOÁNG. ... 48<br />
2.2.1. Vaên hoùa xaõ hoäi: .........................................................................................48<br />
2.2.1.1. Thieát cheá töï quaûn buoân laøng. ............................................................48<br />
<br />
2.2.1.2 Moái quan heä coäng ñoàng, gia ñình. .....................................................54<br />
2.2.1.3 Luaät tuïc ................................................................................................55<br />
2.2.2. Vaên hoùa vaät chaát .......................................................................................56<br />
2.2.2.1 Buoân laøng vaø nhaø ôû: ...........................................................................56<br />
2.2.2.2 AÅm thöïc ...............................................................................................58<br />
2.2.3. Vaên hoùa tinh thaàn .....................................................................................59<br />
2.2.3.1. Vaên hoùa ngheä thuaät ...........................................................................59<br />
2.2.3.2. Leã hoäi ..................................................................................................62<br />
2.2.3.3 Phong tuïc taäp quaùn .............................................................................65<br />
2.2.3.4. Toân giaùo tín ngöôõng. ..........................................................................68<br />
2.3 NGUYEÂN NHAÂN CUÛA SÖÏ TIEÁP NHAÄN ÑAÏO VAØ SÖÏ BIEÁN ÑOÅI<br />
TRONG VAÊN HOÙA TRUYEÀN THOÁNG. ............................................................ 72<br />
2.3.1. Veà kinh teá ...................................................................................................73<br />
2.3.3. Phong tuïc taäp quaùn ...................................................................................76<br />
2.3.4. Nhu caàu ñoái vôùi moät nieàm tin môùi. ...........................................................79<br />
2.3.5. Chính saùch cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc trieån khai coøn keùm hieäu quaû. .......80<br />
2.3.6. Coâng taùc daân vaän ôû cô sôû coøn nhieàu yeáu keùm..........................................82<br />
2.3.7. Hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa ngaønh vaên hoùa thoâng tin chöa cao .................83<br />
Chöông 3: BAÛO TOÀN VAØ PHAÙT HUY GIAÙ TRÒ VAÊN HOÙA TRUYEÀN THOÁNG<br />
CUÛA NGÖÔØI GIA RAI TRÖÔÙC SÖÏ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA ÑAÏO TIN LAØNH ..... 85<br />
3.1. NHÖÕNG THOÁNG NHAÁT VEÀ MAËT NHAÄN THÖÙC. ................................... 85<br />
3.1.1. Töï do tín ngöôõng laø moät taát yeáu. ...............................................................85<br />
3.1.2. Nhöõng giaù trò toát ñeïp cuûa Ñaïo Tin Laønh .................................................86<br />
3.1.3. Phöông thöùc truyeàn ñaïo linh hoaït vaø vaên hoùa truyeàn thoáng bò thu heïp<br />
do aûnh höôûng. ........................................................................................................ 88<br />
3.2. NHÖÕNG GIAÙ TRÒ VAÊN HOÙA TRUYEÀN THOÁNG CAÀN BAÛO LÖU VAØ<br />
ÑIEÀU CHÆNH. ....................................................................................................... 91<br />
3.2.1. Nhöõng giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng caàn baûo löu. ...................................91<br />
3.2.2 Nhöõng haïn cheá caàn ñieàu chænh trong vaên hoùa truyeàn thoáng. .................92<br />
3.3. NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP CUÏ THEÅ .................................................................... 93<br />
3.3.1. Veà maët kinh teá ............................................................................................94<br />
3.3.2. Veà maët vaên hoùa ..........................................................................................95<br />
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO .............................................................................. 102<br />
<br />
MÔÛ ÑAÀU<br />
1. Lyù do choïn ñeà taøi<br />
Pleising A laø moät laøng hieän coù 5 daân toäc anh em cuøng sinh soáng, trong<br />
ñoù nhieàu hôn caû laø ngöôøi Gia rai, toäc ngöôøi ñaõ cö truù treân maûnh ñaát naøy haøng<br />
ngaøn naêm nay. Traûi qua nhöõng khoù khaên vaø bieán coá cuûa cuoäc soáng, vaên hoùa<br />
cuûa ngöôøi Gia rai vaãn ñöùng vöõng vaø khaúng ñònh ñöôïc giaù trò cuûa noù - ngay caû<br />
trong nhöõng naêm khaùng chieán khoù khaên nhaát cuûa chieán tranh choáng xaâm<br />
löôïc. Sau ngaøy ñaát nöôùc thoáng nhaát, nhöõng öu tieân ñaàu tö cuûa Ñaûng vaø Nhaø<br />
nöôùc ñaõ ñem laïi nhieàu ñoåi thay cho cuoäc soáng cuûa ñoàng baøo. Ngaøy nay tröôùc<br />
xu theá toaøn caàu hoùa vaø hoäi nhaäp, nhöõng giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa<br />
ñoàng baøo laïi ñang bò lung lay ñeán taän goác reã. Vì vaäy vieäc tìm hieåu nguyeân<br />
nhaân söï bieán ñoåi vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa ngöôøi Gia rai laøng Pleising A, laø<br />
moät vieäc caáp thieát hieän nay. Treân cô sôû ñoù ñaùnh giaù nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc<br />
vaø nhöõng haïn cheá caàn khaéc phuïc ñeå ñieàu chænh söï thay ñoåi theo chieàu höôùng<br />
toát nhaát.<br />
Nhöõng naêm gaàn ñaây, hoaït ñoäng cuûa caùc toân giaùo ôû Vieät Nam coù chieàu<br />
höôùng phaùt trieån vaø dieãn bieán töông ñoái phöùc taïp. Caùc toân giaùo lôùn treân theá<br />
giôùi, ñaëc bieät laø ñaïo Tin Laønh khi vaøo Vieät Nam ñaõ coù nhieàu hoaït ñoäng thu<br />
huùt vaø phaùt trieån tín ñoà, cuûng coá toå chöùc, taêng cöôøng quan heä vôùi beân ngoaøi,<br />
söûa chöõa, xaây döïng theâm nôi thôø töï... nhaèm phaùt trieån toân giaùo, môû roäng aûnh<br />
höôûng ra ngoaøi xaõ hoäi. Toân giaùo ñaëc bieät phaùt trieån maïnh ôû vuøng ñoàng baøo<br />
daân toäc thieåu soá, nhaát laø ôû vuøng nuùi phía Baéc vaø Taây Nguyeân. Cuøng vôùi<br />
nhöõng hoaït ñoäng gia taêng cuûa caùc toân giaùo truyeàn thoáng, thì nhieàu taïp giaùo<br />
môùi cuõng ñaõ xuaát hieän, gaây baát bình oån xaõ hoäi noùi chung vaø baát bình oån cuûa<br />
toäc ngöôøi noùi rieâng.<br />
Vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa ñoàng baøo Gia rai taïi laøng Pleising A ñaõ coù<br />
nhieàu bieán ñoåi, beân caïnh söï thay ñoåi cuûa neàn vaên hoùa truyeàn thoáng laø söï tieáp<br />
nhaän nhöõng neàn vaên hoùa môùi. Söï phaùt trieån cuûa thoâng tin ñaõ ñaåy chaát löôïng<br />
cuõng möùc höôûng thuï cuûa ñoàng baøo ngaøy moät naâng cao. Maët khaùc taïi caùc vuøng<br />
ñoàng baøo daân toäc thieåu soá, ñaëc bieät laø taïi laøng Pleising A, thì vaên hoùa thoâng<br />
2<br />
<br />