Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Địa chất: Tiến hóa trầm tích Pleistocen muộn-Holocen khu vực thềm lục địa Đông Nam Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN<br /> --------------------------------------<br /> <br /> NGUYỄN TRUNG THÀNH<br /> <br /> TIẾN HÓA TRẦM TÍCH PLEISTOCEN MUỘN-HOLOCEN<br /> KHU VỰC THỀM LỤC ĐỊA ĐÔNG NAM VIỆT NAM<br /> <br /> Chuyên ngành: Địa chất học<br /> Mã số: 62440201<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ ĐỊA CHẤT<br /> <br /> Hà Nội - 2016<br /> <br /> Công trình được hoàn thành tại:<br /> Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Trần Nghi<br /> TS. Phùng Văn Phách<br /> Phản biện: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br /> Phản biện: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br /> Phản biện: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng cấp nhà nước chấm<br /> luận án tiến sĩ họp tại . . . . ......<br /> Vào hồi<br /> <br /> giờ<br /> <br /> ngày<br /> <br /> tháng<br /> <br /> năm 2016<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại:<br /> - Thư viện Quốc gia Việt Nam<br /> - Trung tâm Thông tin - Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Đặt vấn đề<br /> Nghiên cứu tiến hóa trầm tích Pleistocen muộn-Holocen đã<br /> được thực hiện ở nhiều thềm lục địa trên thế giới như thềm lục trên<br /> thế giới.Trong vài thập kỷ qua, nghiên cứu trầm tích Pliocen-Đệ tứ<br /> trên thềm lục địa Việt Nam nói chung và thềm lục địa Đông Nam<br /> (TĐN) nói riêng cũng được đẩy mạnh thông qua nhiều Đề tài,<br /> chương trình điều tra cấp nhà nước và Nhiệm vụ hợp tác quốc tế.<br /> Tuy nhiên, nhiều vấn đề còn tồn tại về tiến hóa trầm tích trong<br /> thời kỳ Đệ tứ nói chung và giai đoạn Pleistocen muộn-Holocen nói<br /> riêng trên thềm lục địa Việt Nam do thiếu tài liệu, số liệu định<br /> lượng về trầm tích nằm bên dưới bề mặt đáy biển, đặc biệt là tuổi<br /> trầm tích. Hiện nay, với sự tăng lên về nguồn tài liệu địa chấn nông<br /> phân giải cao và một số tài liệu mẫu trầm tích có xác định tuổi bằng<br /> đồng vị 14C, cùng việc tham khảo kết quả nghiên cứu định lượng<br /> đẩy đủ hơn ở các thềm lục địa khác trên thế giới cho phép chúng ta<br /> thực hiện những nghiên cứu sâu và chi tiết hơn về tiến hóa trầm tích<br /> Pleistocen muộn-Holocen dưới sự chi phối của sự thay đổi mực<br /> nước biển và các yếu tố địa phương. Khu vực TĐN trong những<br /> năm qua cũng đã có một số kết quả nghiên cứu về sự lấp đầy một số<br /> thung lũng cắt xẻ, đặc điểm trầm tích bề mặt của thềm, các quá<br /> trình tích tụ trầm tích khu vực ven bờ biển, phân chia một số tướng<br /> địa chấn. Nhưng việc luận giải môi trường trầm tích và nghiên cứu<br /> tiến hóa trầm tích Pleistocen muộn-Holocen ở quy mô tổng thể của<br /> thềm.<br /> Chính vì vậy, NCS chon đề tài "Tiến hóa trầm tích Pleistocen<br /> muộn-Holocen khu vực thềm lục địa Đông Nam Việt Nam". Kết<br /> quả nghiên cứu đạt được góp phần làm sáng tỏ vai trò của các yếu<br /> tố khống chế sự phát triển của các hệ thống trầm tích trên thềm và<br /> quá trình tích tụ trầm tích giai đoạn Holocen muộn khu vực thềm.<br /> 1<br /> <br /> 2. Mục tiêu của luận án<br /> - Làm sáng tỏ tiến hóa trầm tích Pleistocen muộn-Holocen khu vực<br /> TĐN Việt Nam thông qua việc xác định các miền hệ thống trầm<br /> tích trên thềm trong mối quan hệ với thay đổi mực nước biển.<br /> - Làm sáng tỏ quá trình tích tụ trầm tích giai đoạn Holocen muộn hiện đại trên khu vực thềm lục địa ven bờ ĐBSCL.<br /> 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu<br /> - Đối tượng nghiên cứu: Thành tạo trầm tích hình thành trong giai<br /> đoạn Pleistocen muộn- Holocen.<br /> - Phạm vi nghiên cứu, vùng thềm lục địa Đông Nam Việt Nam từ<br /> độ sâu 0-200 m nước.<br /> 4. Nội dung nghiên cứu<br /> - Nghiên cứu đặc điểm trầm tích trên thềm lục địa thông qua các tài<br /> liệu về mẫu trầm tích thu thập được.<br /> - Xác định các miền hệ thống trầm tích trên thềm thông qua việc<br /> phân tích các đặc điểm tướng địa chấn, các bề mặt phản xạ kết hợp<br /> với kết quả phân tích mẫu trầm tích và tuổi trầm tích.<br /> - Xác định tốc độ tích tụ trầm tích trên vùng thềm trong và lân cận<br /> để đánh giá sự tiến hóa của TĐN trong giai đoạn trẻ nhất (Holocen<br /> muộn-hiện đại) và xu hướng tích tụ trầm tích theo không gian.<br /> 5. Cơ sở tài liệu<br /> - Sáu mươi cột mẫu trầm tích và hơn 300 mẫu trầm tích bề mặt<br /> được thu thập trong chương trình hợp tác Việt - Đức và Việt - Mỹ.<br /> - Tổng cộng hơn 4000 km tuyến địa chấn thu thập được trên khu<br /> vực TĐN trong hợp tác Việt Đức và Việt Mỹ vào các năm 1999,<br /> 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2014 và 2015.<br /> - Các tài liệu, kết quả phân tích từ đề tài hợp tác Việt Đức, Việt-Mỹ<br /> trong các giai đoạn mà nghiên cứu sinh là thành viên tham gia<br /> <br /> 2<br /> <br /> chính, thư ký khoa học trong hợp tác Việt Đức và chủ nhiệm Đề tài<br /> trong hợp tác Việt - Mỹ.<br /> - Các kết quả từ các công trình đã công bố trên TĐN và các thềm<br /> lục địa khác trên thế giới.<br /> - Các bản đồ về phân bố trầm tích thềm lục địa đã được thành lập<br /> và xuất bản.<br /> 6. Luận điểm bảo vệ<br /> Luận điểm 1: Tiến hóa trầm tích Pleistocen muộn-Holocen<br /> TĐN bị chi phối bởi thay đổi mực nước biển trong giai đoạn này<br /> gồm các miền hệ thống trầm tích: Miền hệ thống trầm tích biển caothoái (HST) hình thành vào thời kỳ biển cao cho đến mực biển thoái<br /> xuống xấp xỉ mép thềm lục địa từ 125-27 nghìn cách ngày nay,<br /> được đặc trưng bởi các trầm tích cát, cát bột sét aluvi, cát bột sét<br /> aluvi châu thổ-tiền châu thổ và cát bùn biển nông; Miền hệ thống<br /> trầm tích biển thấp (LST) hình thành vào thời kỳ mực nước biển<br /> thấp, được đặc trưng bởi trầm tích bột sét xen lẫn cát mịn sông-biển<br /> được tìm thấy tại khu vực mép thềm lục địa có tuổi 26-17 nghìn<br /> năm trước; Miền hệ thống trầm tích biển tiến (TST), biển tiến-thềm<br /> (TST/SST) hình thành vào thời kỳ biển tiến Flandrian sau cực đại<br /> băng cuối cùng (LGM) cho đến thời kỳ biển cao có tuổi khoảng từ<br /> 17 nghìn năm trước đến nay, được đặc trưng bởi, dãy cộng sinh<br /> tướng cát sông, cát bùn estuary sông biển, bùn đầm lấy bãi triều ven<br /> biển, sét xám xanh biển nông và cát, cát bùn, cát sạn laterit bãi biển<br /> - biển nông; Miền hệ thống trầm tích biển cao (HST) có tuổi từ 6<br /> nghìn năm trở lại đây (HST) hình thành vào thời kỳ mực nước biển<br /> bắt đầu hạ thấp xuống kể từ 6 nghìn năm cho đến nay, dãy cộng<br /> sinh tướng bao gồm cát, cát bùn, bùn sông biển phủ lên trên miền<br /> hệ thống trầm tích biển tiến-thềm (TST/SST) khu vực thềm trong<br /> viền quanh bờ đồng bằng châu thổ.<br /> <br /> 3<br /> <br />