Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Hỗ trợ năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Lào trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

48
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở làm rõ lý luận và thực tiễn về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh của các DN, vai trò hỗ trợ của Nhà nước đối với DN, đề tài nghiên cứu nhằm góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của DN Lào trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Hỗ trợ năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Lào trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế

1 Më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Trong bèi c¶nh kinh tÕ thÕ giíi ngµy nay, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ con ®êng lùa chän tÊt yÕu ®Ó ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng l©u dµi cho mét quèc gia. Sau h¬n 25 n¨m thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi, nÒn kinh tÕ cña níc CHDCND Lµo ®· chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ ®· tõng bíc ph¸t triÓn. Mét sè ngµnh cã c¸c mÆt hµng cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr- êng trong níc vµ níc ngoµi nh: ®iÖn, vµng, ®ång, cµ phª, dÖt may, bia, s¶n phÈm gç, dÞch vô viÔn th«ng, ng©n hµng vµ hµng thñ c«ng mü nghÖ... C¸c doanh nghiÖp (DN) Lµo ®· tõng bíc ph¸t triÓn, trëng thµnh vµ b¾t ®Çu kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ trêng thÕ giíi vµ khu vùc ë mét sè lÜnh vùc. Tuy nhiªn, trong ®iÒu kiÖn tham gia Céng ®ång kinh tÕ ASEAN (AEC) kÓ tõ n¨m 2015 vµ tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ngµy cµng s©u réng, c¹nh tranh ph¸t triÓn ngµy cµng trë nªn gay g¾t. Víi thùc lùc vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cßn nhiÒu h¹n chÕ, n¨ng lùc c¹nh tranh cßn thÊp vµ h¹n chÕ ë nhiÒu mÆt, c¸c DN Lµo nh×n chung sÏ gÆp nhiÒu th¸ch thøc vµ trë ng¹i tríc c¸c ®èi t¸c vµ ®èi thñ c¹nh tranh rÊt m¹nh tõ c¸c níc trªn thÕ giíi, tríc hÕt lµ tõ c¸c níc trong khèi ASEAN vµ Trung Quèc. Do vËy, vÊn ®Ò cÊp thiÕt ®Æt ra ®èi víi nhµ níc Lµo ph¶i cã chÝnh s¸ch hç trî ®Ó c¸c DN Lµo cã ®ñ n¨ng lùc c¹nh tranh trªn thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ, tiÕp tôc ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. T×nh h×nh vµ yªu cÇu nãi trªn ®ßi hái Nhµ níc Lµo ph¶i c¶i thiÖn m«i trêng chÝnh s¸ch, thuËn lîi ho¸ c¸c ®iÒu kiÖn vÜ m« ®Ó hç trî DN Lµo cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn phï hîp, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ tõng bíc v¬n lªn nhanh chãng. §ång thêi, c¸c DN Lµo ph¶i kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm yÕu vµ ph¸t huy thÕ m¹nh cña m×nh ®Ó
2 tõng bíc ph¸t triÓn. §©y thùc sù lµ th¸ch thøc lín ®èi víi ChÝnh phñ vµ c¸c DN Lµo trong nh÷ng n¨m s¾p tíi. §Ó gãp phÇn vµo gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, t«i ®· chän ®Ò tµi: “Hç trî n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp Lµo trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ" lµm ®Ò tµi nghiªn cøu cña m×nh. 2. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu 2.1. Môc ®Ých nghiªn cøu Trªn c¬ së lµm râ lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ c¹nh tranh vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c DN, vai trß hç trî cña Nhµ níc ®èi víi DN, ®Ò tµi nghiªn cøu nh»m gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN Lµo trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 2.2. NhiÖm vô nghiªn cøu - HÖ thèng ho¸ c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ c¹nh tranh, n¨ng lùc c¹nh tranh, vai trß hç trî cña Nhµ níc ®èi víi DN. - Ph©n tÝch thùc tr¹ng vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch khoa häc vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN Lµo vµ chÝnh s¸ch hç trî cña nhµ níc ®èi víi DN, x¸c ®Þnh ®îc c¸c nguyªn nh©n, c¸c yÕu tè h¹n chÕ trong n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN Lµo vµ cña chÝnh s¸ch nhµ níc ®èi víi DN trong thêi gian qua. - §Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu ë cÊp vÜ m« vµ vi m« ®Ó hç trî n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN Lµo, tõng bíc ph¸t triÓn mét c¸ch bÒn v÷ng trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 3.1. §èi tîng nghiªn cøu Nghiªn cøu n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN Lµo vµ sù hç trî cña Nhµ níc ®èi víi viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 3.2. Ph¹m vi nghiªn cøu
3 - Nghiªn cøu sù ph¸t triÓn vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN Lµo trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ kinh tÕ quèc tÕ trong ph¹m vi thêi gian tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2020. - Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ mét sè chÝnh s¸ch kinh tÕ liªn quan ®Õn hç trî n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN Lµo trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ dÞch vô. 4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu C¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ®îc sö dông trong luËn ¸n: - Ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö. - Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp vµ thèng kª. - Ph¬ng ph¸p ®Þnh lîng kÕt hîp víi c¸c ph¬ng ph¸p ®Þnh tÝnh ®Ó ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN Lµo. 5. Nh÷ng ®ãng gãp chñ yÕu cña luËn ¸n (1) HÖ thèng hãa mét sè vÊn ®Ò lý thuyÕt vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp vµ vai trß cña Nhµ níc ®èi víi viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. (2) §¸nh gi¸ mét c¸ch khoa häc nh÷ng thµnh tÝch ®¹t ®îc, nh÷ng h¹n chÕ, yÕu kÐm vµ c¸c nguyªn nh©n vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN Lµo vµ vai trß hç trî cña Nhµ níc ®èi víi viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong thêi gian qua. (3) §a ra mét sè gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ tiÒm n¨ng thùc tÕ cña Lµo nh»m hç trî n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN Lµo trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trong thêi gian tíi. (4) KÕt qu¶ nghiªn cøu cã thÓ lµm tµi liÖu tham kh¶o cho c¸c c¬ quan qu¶n lý cña nhµ níc vµ c¸c DN Lµo. 6. KÕt cÊu luËn ¸n Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, néi dung luËn ¸n gåm 4 ch¬ng, 10 tiÕt.
4 Ch¬ng 1 Tæng QUAN T×nh H×nh NGHI£N Cøu LI£N QUAN §Õn §Ò Tµi 1. Nh÷ng NGHI£N Cøu Níc Ngoµi Nhµ nghiªn cøu kinh tÕ Michael E. Porter, trong t¸c phÈm: "Lîi thÕ c¹nh tranh quèc gia", t¸c gi¶ ®· nªu lªn c¬ së lý thuyÕt vÒ lîi thÕ c¹nh tranh cña c¸c DN trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp toµn cÇu trong ®ã cã chiÕn lîc c¹nh tranh, c¹nh tranh quèc tÕ vµ vai trß cña bèi c¶nh quèc gia ®èi víi thµnh c«ng trong c¹nh tranh, ngoµi ra t¸c gi¶ cßn nªu lªn nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh lîi thÕ c¹nh tranh quèc gia phô thuéc vµo bèn nhãm yÕu tè c¬ b¶n. Trong cuèn: N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cÊp tØnh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam hiÖn nay cña TS. Nguyªn ThÞ Thu Hµ, Nhµ xuÊt b¶n Th«ng TÊn (2009) ®· nªu lªn nh÷ng ®Æc trng chung cña kinh tÕ thÞ trêng lµ: C¸c chñ thÓ kinh tÕ cã tÝnh ®éc lËp, tù chñ cao; Gi¸ c¶ mÆt hµng do thÞ trêng quyÕt ®Þnh; NÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¸c quy luËt cña kinh tÕ thÞ trêng; NÒn kinh tÕ thÞ trêng trong x· héi hiÖn ®¹i cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc. Trong tæng quan khoa häc: N©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ níc ta trong qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ, ®Ò tµi cÊp Bé n¨m 2001 do GS.TS Chu V¨n CÊp (chñ nhiÖm) t¸c gi¶ ®· nªu ra hai nh©n tè quyÕt ®Þnh søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ bao gåm: 1) Lîi thÕ so s¸nh, bao gåm: a) VÞ trÝ ®Þa - chÝnh trÞ cña ViÖt Nam trong vïng §«ng Nam ¸, b) VÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, vµ c) VÒ nguån nh©n lùc. 2) N¨ng suÊt cña nÒn kinh tÕ quèc gia mµ t¸c gi¶ ®· coi sù tiÕn triÓn cña n¨ng suÊt vµ søc c¹nh tranh cña mét quèc gia phô thuéc vµo ba yÕu tè t¸c ®éng, cã quan hÖ víi nhau chÆt chÏ. §ã lµ: a) Bèi c¶nh chÝnh trÞ vµ kinh tÕ vÜ m«; b) ChÊt lîng ho¹t ®éng vµ chiÕn lîc cña c¸c DN; vµ c) ChÊt lîng m«i trêng kinh doanh.
5  C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu liªn quan ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh DN trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Trong cuèn: ChÝnh s¸ch kinh tÕ vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN (2011), Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia - Sù thËt, Hµ Néi do TS. §inh ThÞ Nga ®· nªu lªn nh÷ng t¸c ®éng cña hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN trong ®iÒu kiÖn héi nhËp. Trong bµi cña PGS.TS Kim V¨n ChÝnh: Bèi c¶nh trong níc, quèc tÕ vµ ph¬ng híng n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, kû yÕu khoa häc ®Ò tµi cÊp Bé 2005, t¸c gi¶ ®· nªu lªn bèi c¶nh trong níc vµ quèc tÕ tõ nay ®Õn n¨m 2020 vµ nªu ra c«ng thøc chØ sè c¹nh tranh nh sau: X-N ChØ sè c¹nh tranh = ------------------- X+N Trong ®ã: X = Tæng xuÊt khÈu cña ngµnh N = Tæng nhËp khÈu cña ngµnh  C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu liªn quan ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, dÞch vô Trong cuèn: N¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i trong xu thÕ héi nhËp (2005), Nhµ xuÊt b¶n Lý luËn ChÝnh trÞ, Hµ Néi do PGS.TS. NguyÔn ThÞ Quy còng nªu ra kh¸i niÖm vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh néi t¹i cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i, c¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i, kinh nghiÖm c¶i c¸ch hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh ë mét sè níc trªn thÕ giíi, dùa vµo c¸c tiªu chÝ trªn ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c¹nh tranh vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam, nªu ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam trong thêi gian tíi.
6 Kh¸i qu¸t l¹i: C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn ®· quan niÖm kh¸ ®a d¹ng, trªn nhiÒu gãc ®é vÒ c¹nh tranh vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN; ®a ra nhiÒu tiªu chÝ ®¸nh gi¸ vµ c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN tuú theo gãc ®é nghiªn cøu; chØ ra ®Æc ®iÓm vµ sù cÇn thiÕt n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ còng nh cña DN ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Trªn c¬ së ®ã, c¸c t¸c gi¶ ®· ®Ò xuÊt ph¬ng híng, gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, cña DN ViÖt Nam trªn hai b×nh diÖn chñ yÕu c¶ ë cÊp "vÜ m«" (vai trß cña ChÝnh phñ vµ chÝnh quyÒn c¸c ®Þa ph¬ng) vµ "vi m«" (ph¹m vi lo¹i h×nh DN). 2. Nh÷ng NGHI£N Cøu ë Lµo  C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña mét sè luËn ¸n LuËn ¸n cña SENGPHAIVANH SENGAPHONE (2012), Qu¶n lý nhµ níc vÒ thu hót ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI) ë Céng hoµ D©n chñ Nh©n d©n Lµo, Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh luËn ¸n ®· kh¸i qu¸t kh¸i niÖm chung vÒ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ qu¶n lý nhµ níc vÒ thu hót ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi nªu lªn c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi vµ nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong qu¶n lý nhµ níc vÒ thu hót ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi, nªu lªn nh÷ng thùc tr¹ng qu¶n lý nhµ níc vÒ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ë CHDCND Lµo.  C¸c bµi b¸o c¸o cña c¸c Bé ngµnh liªn quan ®Õn ®Ò tµi Vô ChÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, Bé C«ng th¬ng (2010), Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ë Céng hoµ D©n chñ Nh©n d©n Lµo (TÝnh chñ ®éng trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña Lµo) bµi ®· tr×nh bµy sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trong ®iÒu kiÖn toµn cÇu ho¸, qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña CHDCND Lµo, ®¸nh gi¸ nh÷ng thµnh tÝch ®¹t ®îc vµ mét sè h¹n chÕ ph¶i kh¾c phôc, nªu ra nh÷ng ph¬ng híng trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña CHDCND Lµo.
7 Vô KhuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ th¬ng m¹i, Bé C«ng th¬ng (2010), Tæng hîp ChiÕn lîc xuÊt khÈu Quèc gia ®· tæng hîp t×nh h×nh xuÊt khÈu cña CHDCND Lµo, nªu ra ChiÕn lîc xuÊt khÈu tõ n¨m 2011-2015 vµ nªu ra c¸c biÖn ph¸p tæ chøc thùc hiÖn trong thêi gian tíi. T¹p chÝ Lý luËn ChÝnh trÞ- Hµnh chÝnh (2008), "Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ë Céng hoµ D©n chñ Nh©n d©n Lµo" do t¸c gi¶ Ths. Kh¨m la KEO OUN KH¡M ®· tr×nh bµy ý nghÜa cña toµn cÇu ho¸ vµ sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña Lµo; qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña Lµo trong tõng giai ®o¹n vµ ph¬ng híng chung trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña Lµo trong thêi gian tíi. Ch¬ng 2 lý luËn vµ kinh nghiÖm quèc tÕ vÒ hç trî n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña Doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 2.1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c¹nh tranh vµ n¨ng lùc c¹nh tranh Cña doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 2.1.1. Kh¸i niÖm vÒ c¹nh tranh vµ ph©n lo¹i c¹nh tranh 2.1.1.1. Kh¸i niÖm c¹nh tranh C¹nh tranh lµ mét ®Æc tÝnh c¬ b¶n cña kinh tÕ thÞ trêng; c¹nh tranh quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng. HiÖn nay cã nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ c¹nh tranh trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ vµ x· héi. Trong luËn ¸n nµy, thuËt ng÷ “c¹nh tranh” ®îc giíi h¹n ë c¹nh tranh trong lÜnh vùc kinh tÕ, tøc lµ mét d¹ng cô thÓ cña c¹nh tranh. Cã thÓ nãi r»ng: C¹nh tranh lµ s¶n phÈm riªng cã cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, bëi v× chØ cã trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c DN míi ph¶i ganh ®ua nhau thùc sù ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Ngîc l¹i, trong nÒn kinh tÕ phi thÞ trêng, do cã nh÷ng rµo c¶n th¬ng m¹i hoÆc cã sù b¶o hé cña Nhµ níc mµ c¸c DN kh«ng ph¶i ganh ®ua
8 víi nhau hoÆc ganh ®ua nhng kh«ng b×nh ®¼ng dÉn ®Õn sù c¹nh tranh kh«ng ®óng nghÜa. 2.1.1.2. Ph©n lo¹i c¹nh tranh 2.1.1.2.1. Dùa vµo h×nh th¸i thÞ trêng, c¹nh tranh ®îc chia thµnh 2 lo¹i: C¹nh tranh hoµn h¶o vµ C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o. C¹nh tranh hoµn h¶o: lµ sù c¹nh tranh trong ®ã c¸c DN tù do c¹nh tranh víi nhau trªn thÞ trêng c¹nh tranh hoµn h¶o. ThÞ trêng c¹nh tranh hoµn h¶o cã nh÷ng tiªu chuÈn nh sau: + Tiªu chuÈn vÒ kÕt cÊu + Tiªu chuÈn vÒ hµnh vi + Tiªu chuÈn vÒ hiÖu qu¶ C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o: lµ sù c¹nh tranh trong ®ã c¸c DN cïng c¹nh tranh víi nhau trªn thÞ trêng c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o. ThÞ trêng c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o lµ mét lo¹i cÊu tróc thÞ trêng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau ®©y: + NhiÒu ngêi b¸n vµ ngêi mua + S¶n phÈm ph©n biÖt + Tù do gia nhËp vµ rêi bá thÞ trêng 2.1.1.2.2. Dùa vµo tÝnh chÊt tu©n thñ ph¸p luËt, c¹nh tranh ®- îc chia thµnh c¹nh tranh theo ph¸p luËt vµ c¹nh tranh tr¸i ph¸p luËt. + C¹nh tranh theo ph¸p luËt hay c¹nh tranh lµnh m¹nh lµ viÖc c¹nh tranh phï hîp víi luËt ph¸p, tËp qu¸n, ®¹o ®øc kinh doanh, mäi DN ®îc hëng c¸c ®iÒu kiÖn nh nhau trªn cïng mét "s©n ch¬i" vµ dùa vµo n¨ng lùc c¹nh tranh cña m×nh ®Ó giµnh phÇn th¾ng. + C¹nh tranh tr¸i ph¸p luËt hay c¹nh tranh bÊt hîp ph¸p lµ sù tranh giµnh gi÷a nh÷ng ngêi tham gia b»ng c¸c thñ ®o¹n mµ ph¸p luËt quy ®Þnh ®ã lµ hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh nh chÌn Ðp, gian lËn, hèi lé, vu khèng chÊt lîng cña ®èi thñ, b¸n ph¸ gi¸ ®Ó lo¹i bá ®èi thñ.v.v... [52,7]. 2.1.1.2.3. Dùa vµo ph¹m vi l·nh thæ, c¹nh tranh ®îc chia thµnh: c¹nh tranh néi ®Þa vµ c¹nh tranh quèc tÕ. + C¹nh tranh néi ®Þa
9 C¹nh tranh néi ®Þa lµ sù c¹nh tranh diÔn ra gi÷a c¸c DN, gi÷a c¸c ngµnh nghÒ hoÆc khu vùc thÓ chÕ trong ph¹m vi thÞ trêng cña tõng níc, bao gåm: - C¹nh tranh trong néi bé ngµnh - C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh - C¹nh tranh gi÷a c¸c khu vùc + C¹nh tranh quèc tÕ C¹nh tranh quèc tÕ lµ sù c¹nh tranh gi÷a c¸c DN, c¸c hµng ho¸, dÞch vô thuéc c¸c níc kh¸c nhau. 2.1.1.2.4 Dùa vµo chñ thÓ cña qu¸ tr×nh c¹nh tranh: C¹nh tranh ®îc chia ra c¹nh tranh quèc gia vµ c¹nh tranh DN. + C¹nh tranh quèc gia + C¹nh tranh doanh nghiÖp 2.1.1.3. Nh÷ng t¸c ®éng cña c¹nh tranh ®èi víi nÒn kinh tÕ + T¸c ®éng tÝch cùc: - C¹nh tranh lµ mét ph¬ng thøc gãp phÇn ph©n bæ nguån lùc mét c¸ch hiÖu qu¶. C¹nh tranh lµm cho c¸c nguån lùc ®îc di chuyÓn tíi nh÷ng n¬i mµ chóng sinh lîi nhiÒu nhÊt. - C¹nh tranh lµ mét nh©n tè quan träng lµm tho¶ m·n tèt nhÊt nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng, bëi v× c¹nh tranh cho phÐp ngêi mua quyÕt ®Þnh vµ sö dông hµng ho¸ vµ dÞch vô nµo hä muèn vµ ngêi b¸n ph¶i ®¸p øng nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng mét c¸ch toµn diÖn vµ víi møc gi¸ thÊp nhÊt. - C¹nh tranh thóc ®Èy tiÕn bé kü thuËt. Muèn tån t¹i trong c¹nh tranh, DN ph¶i t×m mäi c¸ch n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng s¶n phÈm vµ h¹ gi¸ thµnh. ChÝnh tiÕn bé kü thuËt lµ tiÒn ®Ò quan träng ®Ó gi¶i quyÕt c¸c yªu cÇu nµy. + T¸c ®éng tiªu cùc: Bªn c¹nh nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc, c¹nh tranh nhÊt lµ c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh cã thÓ cã thÓ g©y ra nhiÒu t¸c ®éng tiªu cùc nh t×nh tr¹ng "c¸ lín nuèt c¸ bÐ", lµm gia t¨ng c¸c thñ ®o¹n c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh nh lµm hµng gi¶, trèn lËu thuÕ, ¨n c¾p b¶n
10 quyÒn, mua chuéc, hèi lé, lõa ®¶o, tung tin thÊt thiÖt ph¸ ho¹i uy tÝn cña ®èi thñ, vi ph¹m ph¸p luËt, lµm xÊu ®i c¸c quan hÖ x· héi, v.v... Cã thÓ nãi r»ng: C¹nh tranh lµ mét ®Æc tÝnh c¬ b¶n, quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¹nh tranh quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng. SÏ kh«ng cã kinh tÕ thÞ trêng nÕu kh«ng cã c¹nh tranh. 2.1.2. N¨ng lùc c¹nh tranh vµ c¸c cÊp ®é n¨ng lùc c¹nh tranh 2.1.2.1. Kh¸i niÖm n¨ng lùc c¹nh tranh Kh¸i niÖm tæng qu¸t: N¨ng lùc c¹nh tranh cña DN lµ kh¶ n¨ng t¹o dùng, duy tr×, sö dông vµ s¸ng t¹o míi c¸c lîi thÕ c¹nh tranh cña DN nh»m ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu kh¸ch hµng (so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh) vµ ®¹t ®îc c¸c môc tiªu cña DN trong m«i trêng c¹nh tranh trong níc vµ quèc tÕ. 2.1.2.2. C¸c cÊp ®é n¨ng lùc c¹nh tranh 2.1.2.2.1. N¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia N¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia lµ n¨ng lùc cña mét nÒn kinh tÕ trong dµi h¹n cã thÓ ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu thay ®æi cña thÞ tr- êng, cã thÓ giµnh ®îc nh÷ng g× cã lîi thÕ nhÊt ®Ó ®¶m b¶o nÒn kinh tÕ quèc gia t¨ng trëng bÒn v÷ng, æn ®Þnh x· héi vµ n©ng cao møc sèng cña ngêi d©n. 2.1.2.2.2. N¨ng lùc c¹nh tranh cña DN N¨ng lùc c¹nh tranh cña DN lµ søc s¶n xuÊt ra thu nhËp t¬ng ®èi cao trªn c¬ së sö dông c¸c yÕu tè s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ lµm cho c¸c DN ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh quèc tÕ. 2.1.2.2.3. N¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, dÞch vô N¨ng lùc c¹nh tranh cña DN còng thÓ hiÖn qua n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm, dÞch vô mµ DN kinh doanh. Mét s¶n
11 phÈm cã n¨ng lùc c¹nh tranh còng ph¶n ¸nh mét phÇn n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN. N¨ng lùc c¹nh tranh cña DN t¹o c¬ së cho n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia. Mét nÒn kinh tÕ cã n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia cao ph¶i cã nhiÒu DN cã n¨ng lùc c¹nh tranh cao. Tøc lµ, n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia cao sÏ gãp phÇn thóc ®Èy n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN. Nh vËy, cã thÓ kh¼ng ®Þnh: DN lµ mét nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia. N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN, cña s¶n phÈm, dÞch vô lµ mét trong nh÷ng môc tiªu cña n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia. 2.2. Néi dung, tiªu chÝ ®¸nh gi¸, nh©n tè ¶nh hëng vµ Vai trß cña nhµ níc vÒ hç trî n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 2.2.1. C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp Cã hai c¸ch tiÕp cËn gi¶i thÝch nguån gèc lîi thÕ c¹nh tranh cña DN. 2.2.1.1. C¸ch tiÕp cËn cña M. E Porter vÒ lîi thÕ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp Theo M.Porter, DN cã thÓ ®îc xem nh mét chuçi c¸c ho¹t ®éng chuyÓn ho¸ c¸c yÕu tè ®Çu vµo thµnh ®Çu ra. C¸c s¶n phÈm (®Çu ra) cña DN sÏ ®îc kh¸ch hµng nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ theo quan ®iÓm cña hä. NÕu kh¸ch hµng ®¸nh gi¸ cao, hä sÏ s½n sµng tr¶ møc gi¸ cao h¬n cho s¶n phÈm cña DN; ngîc l¹i, nÕu hä ®¸nh gi¸ thÊp, th× DN cÇn ®Þnh c¸c møc gi¸ thÊp h¬n. C¸c ho¹t ®éng chuyÓn ho¸ ®ã lµm gia t¨ng gi¸ trÞ cho s¶n phÈm cuèi cïng cña DN. M.Porter gäi ®ã lµ c¸c ho¹t ®éng t¹o ra gi¸ trÞ. 2.2.1.2. C¸ch tiÕp cËn dùa trªn nguån lùc vÒ lîi thÕ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp Lîi thÕ c¹nh tranh xuÊt ph¸t tõ viÖc DN së h÷u nh÷ng nguån lùc (h÷u h×nh hoÆc v« h×nh) mang tÝnh ®éc ®¸o, khã bÞ sao chÐp vµ cã gi¸ trÞ, ®ång thêi DN cã kh¶ n¨ng ®Ó khai th¸c sö dông
12 cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc ®ã. DN cã thÓ chØ cã nguån lùc th«ng thêng nhng l¹i cã kh¶ n¨ng ®Æc biÖt mµ c¸c ®èi thñ kh«ng cã ®Ó kÕt hîp, sö dông c¸c nguån lùc nµy theo mét c¸ch thùc sù ®éc ®¸o nµo ®ã mµ thu ®îc lîi nhuËn cao. MÆt kh¸c, DN cã thÓ cã nh÷ng nguån lùc ®éc ®¸o nhng nÕu chØ cã kh¶ n¨ng th«ng thêng th× lîi thÕ c¹nh tranh còng mê nh¹t vµ kÐm bÒn v÷ng. TÊt nhiªn, lîi thÕ c¹nh tranh sÏ m¹nh nhÊt nÕu DN võa cã c¸c nguån lùc ®éc ®¸o, khã sao chÐp vµ cã gi¸ trÞ, võa cã kh¶ n¨ng ®Æc biÖt ®Ó khai th¸c nh»m t¹o ra c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu cña kh¸ch hµng. 2.2.2. C¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp 2.2.2.1. ThÞ phÇn cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng ThÞ phÇn cña DN ®èi víi mét lo¹i hµng ho¸, dÞch vô lµ tû lÖ phÇn tr¨m gi÷a doanh thu cña DN so víi tæng doanh thu cña tÊt c¶ c¸c DN kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô ®ã trªn thÞ trêng. 2.2.2.2. ChÊt lîng s¶n phÈm vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ ChÊt lîng s¶n phÈm ®îc hiÓu lµ tæng thÓ nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh s¶n phÈm mµ tõ ®ã t¹o cho nã nh÷ng phÈm chÊt ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu sö dông s¶n phÈm Êy cña ngêi tiªu dïng, nh tÝnh n¨ng, c«ng dông, sù tiÖn lîi, ®é bÒn... C¸c thíc ®o ph¶n ¶nh ®é tin cËy kü thuËt cña s¶n phÈm, tû lÖ s¶n phÈm sai háng, chi phÝ tµi chÝnh vµ thêi gian söa ch÷a s¶n phÈm háng; viÖc triÓn khai ¸p dông c¸c hÖ thèng qu¶n trÞ chÊt lîng nh ISO, TQM, GMP,...cã thÓ ®îc ph©n tÝch ®Ó lµm râ n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN. 2.2.2.3. Gi¸ c¶ s¶n phÈm hµng ho¸ vµ th¬ng hiÖu s¶n phÈm Gi¸ c¶ lµ mét quan t©m hµng ®Çu cña c¶ ngêi b¸n lÉn ngêi mua. Ngêi mua sÏ chän mua s¶n phÈm cña ngêi b¸n nµo cã gi¸ b¸n thÊp h¬n nÕu s¶n phÈm ®ã cã cïng chÊt lîng, kiÓu d¸ng. Gi¸ thµnh s¶n phÈm thÊp cho phÐp DN cã thÓ h¹ gi¸ b¸n ®Ó thu hót kh¸ch hµng, tõ ®ã cã thÓ giµnh ®îc th¾ng lîi trong c¹nh tranh. 2.2.2.4. N¨ng lùc tµi chÝnh cña doanh nghiÖp
13 N¨ng lùc tµi chÝnh cña DN ®îc thÓ hiÖn ë quy m« vèn, kh¶ n¨ng huy ®éng vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶, n¨ng lùc qu¶n lý tµi chÝnh trong DN. N¨ng lùc tµi chÝnh g¾n víi vèn lµ mét yÕu tè s¶n xuÊt c¬ b¶n vµ lµ mét ®Çu vµo cña DN. Do ®ã, viÖc sö dông vèn cã hiÖu qu¶, quay vßng vèn nhanh cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc lµm gi¶m chi phÝ vèn, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2.2.2.5. Tr×nh ®é vµ n¨ng lùc tæ chøc, qu¶n lý doanh nghiÖp vµ tr×nh ®é lao ®éng trong doanh nghiÖp + N¨ng lùc tæ chøc vµ qu¶n lý DN - Tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý - Tr×nh ®é tæ chøc, qu¶n lý DN - Tr×nh ®é, n¨ng lùc qu¶n lý DN cña ngêi qu¶n lý + Lao ®éng: lµ mét yÕu tè cã tÝnh quyÕt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt, cã vai trß rÊt quan träng trong s¶n xuÊt x· héi nãi chung vµ trong c¹nh tranh kinh tÕ hiÖn nay. Mét trong nh÷ng nhµ kinh tÕ häc hµng ®Çu cña Mü lµ L. Thurow cho r»ng vò khÝ c¹nh tranh quyÕt ®Þnh trong thÕ kû XXI lµ gi¸o dôc vµ kü n¨ng cña ngêi lao ®éng. 2.2.3. C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp 2.2.3.1. C¸c yÕu tè bªn trong + Sù lùa chän ph¹m vi kinh doanh cña doanh nghiÖp + ChiÕn lîc kinh doanh cña DN + Tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ cña DN + Kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña DN + Tr×nh ®é qu¶n lý vµ tr×nh ®é ngêi lao ®éng + V¨n ho¸ kinh doanh cña DN 2.2.3.2. C¸c yÕu tè bªn ngoµi + M«i trêng quèc tÕ + M«i trêng thÓ chÕ vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ níc + M«i trêng c«ng nghÖ + M«i trêng ®Þa lý, sinh th¸i vµ c¬ së h¹ tÇng + M«i trêng v¨n ho¸ - x· héi
14 2.2.4. Kh¸i niÖm, néi dung vai trß cña Nhµ níc vµ vai trß cña nhµ níc trong viÖc hç trî n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 2.2.4.1. Kh¸i niÖm, møc ®é vµ h×nh th¸i héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 2.2.4.1.1 Kh¸i niÖm héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Héi nhËp kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh c¸c níc chñ ®éng thùc hiÖn ®ång thêi hai viÖc: mét mÆt, g¾n nÒn kinh tÕ vµ thÞ trêng níc m×nh víi thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi th«ng qua c¸c nç lùc thùc hiÖn më cöa vµ thóc ®Èy tù do ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n; mÆt kh¸c, gia nhËp vµ gãp phÇn x©y dùng c¸c thÓ chÕ liªn kÕt kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu. 2.2.4.1.2 Møc ®é héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ qu¸ tr×nh c¸c quèc gia nç lùc më cöa kinh tÕ, thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù do ho¸ kinh tÕ. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã 3 cÊp ®é ®ã lµ: CÊp ®é ®¬n ph¬ng, song ph¬ng vµ ®a ph¬ng. 2.2.4.1.3 H×nh th¸i cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Nh÷ng liªn kÕt vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, theo c¸c nhµ kinh tÕ, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã c¸c h×nh thøc sau ®©y: - Khu vùc u ®·i thuÕ quan (PTA) - Khu vùc th¬ng m¹i tù do (FTA) - Liªn minh thuÕ quan - ThÞ trêng chung - Liªn minh tiÒn tÖ - Liªn minh kinh tÕ - Liªn minh toµn diÖn 2.2.4.2 Nh÷ng lý thuyÕt chñ yÕu vÒ vai trß cña nhµ níc vµ néi dung vai trß cña nhµ níc trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 2.2.4.2.1. Nh÷ng lý thuyÕt chñ yÕu vÒ vai trß cña nhµ níc ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 2.2.4.2.2. Néi dung vai trß cña nhµ níc ®èi víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
15 2.2.4.3. Vai trß cña Nhµ níc trong viÖc hç trî n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 2.3. Kinh nghiÖm cña mét sè níc vÒ viÖc hç trî n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ bµi häc kinh nghiÖm cho Lµo 2.3.1. Kinh nghiÖm mét sè níc vÒ chÝnh s¸ch hç trî n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 2.3.1.1. Kinh nghiÖm cña ViÖt Nam Thø nhÊt, Nhµ níc vµ c¸c ®Þa ph¬ng t¹o lËp m«i trêng kinh doanh thuËn lîi vµ hç trî ®Çu t cho c¸c DN. Thø hai, Nhµ níc vµ c¸c ®Þa ph¬ng thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng cung cÊp dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh hç trî DN. Thø ba, khuyÕn khÝch liªn kÕt gi÷a c¸c DN ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh 2.3.1.2. Kinh nghiÖm cña Trung Quèc Thø nhÊt, Nhµ níc t¹o dùng thÓ chÕ chÝnh trÞ æn ®Þnh, nhÊt qu¸n vÒ ®êng lèi c¶i c¸ch vµ chÝnh s¸ch më cöa tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t níc ngoµi. Thø hai, c¸c DN biÕt tËn dông tèi ®a thÞ trêng néi ®Þa khæng lå víi h¬n 1,3 tû d©n. Thø ba, triÖt ®Ó khai th¸c c¸c yÕu tè ®Çu vµo víi gi¸ rÎ ®Ó t¹o ra s¶n phÈm ®Çu ra víi chi phÝ vµ gi¸ thµnh thÊp nh»m x©m nhËp m¹nh ra thÞ trêng quèc tÕ vµ t¨ng cêng vÞ thÕ, ¶nh hëng quèc gia. Thø t, khai th¸c tèt lîi thÕ vÒ con ngêi vµ truyÒn thèng v¨n ho¸ ®Ó t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm vµ ph¬ng thøc kinh doanh ®éc ®¸o, kh¸c biÖt. 2.3.1.3. Kinh nghiÖm cña Th¸i Lan Thø nhÊt, lîi dông c¬ héi do bèi c¶nh quan hÖ quèc tÕ, sím thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa th¬ng m¹i, dÞch vô vµ ®Çu t. Thø hai, ph¸t triÓn lîi thÕ tù nhiªn vµ thiªn nhiªn cña ®Êt níc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ.
16 Thø ba, chñ ®éng thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ ®Ó t¹o c¬ héi hîp t¸c víi c¸c níc trªn thÕ giíi. 2.3.1.4. Kinh nghiÖm cña Hµn Quèc Thø nhÊt, c¶i thiÖn kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c«ng ty. Thø hai, c¬ cÊu l¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh cña c«ng ty Thø ba, t¨ng cêng ®iÒu tiÕt vµ kiÓm so¸t c«ng ty Thø t, c¶i thiÖn tr×nh ®é c«ng nghÖ 2.3.2. Mét sè bµi häc kinh nghiÖm cho Lµo Mét lµ, Nhµ níc ph¶i t¹o lËp m«i trêng kinh doanh thuËn lîi ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho DN cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Hai lµ, thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng cung cÊp dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh ®Ó hç trî DN. Ba lµ, khai th¸c vµ båi dìng lîi thÕ con ngêi vµ truyÒn thèng v¨n ho¸ ®Ó t¹o ra s¶n phÈm vµ ph¬ng thøc kinh doanh cã søc c¹nh tranh cao. Bèn lµ, ph¸t triÓn lîi thÕ tù nhiªn vµ thiªn nhiªn cña ®Êt níc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. N¨m lµ, chñ ®éng thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ ®Ó t¹o ra c¬ héi hîp t¸c víi c¸c níc trªn thÕ giíi. Ch¬ng 3 Thùc tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp Lµo vµ vai trß hç trî cña nhµ níc trong viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 3.1. tæng quan vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp lµo 3.1.1. Kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ - x· héi cã t¸c ®éng ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN Lµo 3.1.1.1. C¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn 3.1.1.1.1 VÞ trÝ ®Þa lý 3.1.1.1.2. Tµi nguyªn thiªn nhiªn
17 + Tµi nguyªn ®Êt + Tµi nguyªn rõng + Tµi nguyªn níc + Tµi nguyªn kho¸ng s¶n 3.1.1.1.3. V¨n ho¸ vµ phong tôc tËp qu¸n + V¨n ho¸ + VÒ phong tôc tËp qu¸n 3.1.1.2. C¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi Trong giai ®o¹n 2006-2010, lµ giai ®o¹n thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø VI, nÒn kinh tÕ cña Lµo ®· cã sù ph¸t triÓn tõng mÆt nh sau: 3.1.1.2.1. Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ + T¨ng trëng kinh tÕ + C¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu lao ®éng + LÜnh vùc tµi chÝnh, tiÒn tÖ: + §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi + Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ - VÒ xuÊt khÈu - VÒ nhËp khÈu + Ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch 3.1.1.2.2. Tr×nh ®é ph¸t triÓn x· héi + D©n sè + Lùc lîng lao ®éng vµ c¬ cÊu lao ®éng + Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o + Ph¸t triÓn n«ng th«n vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo 3.1.1.3. §¸nh gi¸ chung vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ - x· héi 3.1.1.3.1 VÒ mÆt tÝch cùc Mét lµ, nÒn kinh tÕ cña Lµo ®· t¨ng trëng ®ång ®Òu theo h- íng c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ vµ bÒn v÷ng h¬n. Hai lµ, ®éi ngò lao ®éng cña Lµo ®îc ph¸t triÓn vµ n©ng cao tr×nh ®é nghÒ nghiÖp tõng bíc ®Ó ®¸p øng sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ.
18 Ba lµ, quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ cña Lµo ®· ®îc më réng, nhÊt lµ víi c¸c níc l¸ng giÒng. Bèn lµ, tiÒm n¨ng vÒ rõng, ®Êt, níc vµ kho¸ng s¶n ®· thu hót sù ®Çu t cña nhµ ®Çu t trong vµ níc ngoµi vµo ®Çu t. N¨m lµ, hÖ thèng gi¸o dôc vµ y tÕ còng ®îc ph¸t triÓn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®¸p øng lao ®éng cho t¨ng trëng kinh tÕ. 3.1.1.3.2. VÒ mÆt h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n Mét lµ, ®Êt níc Lµo kh«ng gi¸p víi biÓn. §ã lµ mét h¹n chÕ rÊt lín trong quan hÖ kinh tÕ víi níc ngoµi. Hai lµ, Lµo thiÕu lùc lîng lao ®éng kü thuËt cao, nhng d thõa t¬ng ®èi mét sè lao ®éng gi¶n ®¬n. Ba lµ, Lµo lµ mét níc cã diÖn tÝch kh¸ lín so víi d©n sè Ýt, lµm cho Lµo cã ®Êt réng thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. Bèn lµ, hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng cßn kÐm ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i. Níc Lµo kh«ng cã c¶ng biÓn vµ hÖ thèng ph¬ng tiÖn vËn t¶i biÓn, vµ còng kh«ng cã hÖ thèng ®êng s¾t. Kh¸i qu¸t l¹i: C¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ - x· héi cña Lµo cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN Lµo. Nhµ níc Lµo ph¶i nguyªn cøu vµ kh¶o s¸t tû mû c¸c thÕ m¹nh vµ tiÒm n¨ng ®Êt níc ®Ó ®Æt ra c¸c chÝnh s¸ch hç trî n¨ng lùc c¹nh tranh ®óng ®¾n míi cã thÓ gióp c¸c DN cña Lµo cã ®ñ n¨ng lùc c¹nh tranh trªn thÞ trêng trong níc vµ thÞ trêng quèc tÕ. 3.1.2. §¸nh gi¸ chung vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp Lµo trong nh÷ng n¨m qua 3.1.2.1. Tæng quan vÒ c¸c doanh nghiÖp cña Lµo 3.1.2.1.1 Sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp Lµo XÐt theo quy m«, trong tæng sè 126.913 DN vµo n¨m 2006, cã 196 DN lín, chiÕm 0,15%, 1.081 DN võa, chiÕm 0,85% vµ 125.616 DN nhá, chiÕm 98,98%. XÐt theo ®Þnh híng thÞ trêng, trong tæng sè DN trªn cã tíi 99% s¶n xuÊt kinh doanh ®¸p øng thÞ trêng trong níc, chØ cã 1113 DN, chiÕm 1% tæng sè DN s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó xuÊt khÈu.
19 3.1.2.1.2 Sù ph©n bæ doanh nghiÖp cña Lµo  Ph©n bæ theo ngµnh  Ph©n bæ theo sè lîng ngêi lao ®éng  Ph©n bæ theo nguån thu trung b×nh  Ph©n bæ theo vïng  Ph©n bæ theo sö dông kü thuËt- c«ng nghÖ 3.1.2.2. §¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp Lµo 3.1.2.2.1. Nh÷ng thµnh tÝch vµ kÕt qu¶ ®¹t ®îc  Sù gia t¨ng vÒ sè lîng vµ thÞ phÇn trªn thÞ trêng Sù ph¸t triÓn vÒ kü thuËt - c«ng nghÖ vµ chÊt lîng s¶n phÈm Sù ph¸t triÓn th¬ng hiÖu vµ tiªu chuÈn qu¶n lý kinh doanh Sù gia t¨ng cña nguån vèn kinh doanh Sù ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 3.1.2.2.2. Nh÷ng tån t¹i vµ nguyªn nh©n  Doanh nghiÖp tuy ph¸t triÓn nhanh vÒ sè lîng nhng cßn mang tÝnh tù ph¸t, quy m« nhá, phÇn lín lµ cã thÞ trêng ë trong níc  Sè lîng doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ kinh doanh trªn thÞ trêng quèc tÕ cßn thÊp  Th¬ng hiÖu s¶n phÈm cã uy tÝn cßn Ýt trong khi gi¸ c¶ s¶n phÈm xuÊt khÈu l¹i cao  C¸c doanh nghiÖp cßn cã nguån vèn Ýt vµ sö dông kü thuËt - c«ng nghÖ cha cao trong s¶n xuÊt kinh doanh  Tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý kinh doanh cña phÇn ®«ng chñ doanh nghiÖp cßn cha cao Kh¸i qu¸t l¹i: Qua sù ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c DN Lµo thÊy ®îc nh÷ng thµnh tÝch ®· ®¹t ®îc trong thêi gian qua, ®ång thêi còng thÊy ®îc c¸c mÆt h¹n chÕ, yÕu kÐm chñ quan cña DN vµ mét sè h¹n chÕ kh¸ch quan ®Ó t×m c¸ch kh¾c
20 phôc cho ®óng møc ®Ó t¹o nªn søc m¹nh míi vµ v¬n lªn cã ®ñ n¨ng lùc c¹nh tranh trªn thÞ trêng trong níc, thÞ trêng vïng vµ thÞ trêng quèc tÕ. 3.1.2.2.3. ChØ sè c¹nh tranh cña doanh nghiÖp Lµo 3.2. thùc tr¹ng hç trî n¨ng lùc c¹nh tranh cña Doanh nghiÖp lµo trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 3.2.1 T×nh h×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña CHDCND Lµo 3.2.1.1 VÒ hîp t¸c song ph¬ng 3.2.1.2. VÒ hîp t¸c ®a ph¬ng 3.2.1.3. VÒ hîp t¸c kinh tÕ trong ASEAN 3.2.1.4. VÒ hîp t¸c kinh tÕ ASEAN víi c¸c ®èi t¸c ®µm ph¸n kh¸c 3.2.2. Mét sè chÝnh s¸ch hç trî n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp lµo trong thêi gian qua 3.2.2.1. VÒ viÖc t¹o dùng vµ duy tr× æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ an ninh trong x· héi 3.2.2.2. VÒ x©y dùng vµ cñng cè c¸c thÓ chÕ vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ ®Ó t¹o m«i trêng kinh doanh thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp. 3.2.2.3. VÒ ph¸t triÓn h¹ tÇng c¬ së nçi víi c¸c níc l¸ng giÒng ®Ó thóc ®Èy sù quan hÖ kinh tÕ 3.2.2.4 VÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc qu¶n lý kinh tÕ ë cÊp vÜ m«, vÜ m« vµ ngêi lao ®éng lµnh nghÒ 3.2.2.5 VÒ më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ - Hîp t¸c ®a ph¬ng - Hîp t¸c kinh tÕ ASEAN vµ khu vùc - Hîp t¸c ASEAN víi c¸c níc ®èi t¸c - Thùc hiÖn hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ASIA-PACIFIC - Hîp t¸c song ph¬ng 3.3. ®¸nh gi¸ vai trß cña nhµ níc trong viÖc hç trî n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp Lµo